Ảnh minh họa. Nguồn : Internet
Phát huy vai trò trụ cột của chính sách bảo hiểm y tế trong đảm bảo an sinh xã hội
Khái quát chính sách bảo hiểm y tế
Bảo hiểm y tế (BHYT) là chính sách an sinh xã hội ưu việt của Đảng và Nhà nước, mang ý nghĩa nhân văn, nhân đạo và có tính chia sẻ cộng đồng sâu sắc. Chính sách BHYT do Nhà nước tổ chức thực hiện không vì mục đích lợi nhuận, nhằm huy động sự đóng góp của cộng đồng, chia sẻ rủi ro bệnh tật và giảm bớt gánh nặng tài chính của mỗi người dân khi ốm đau, bệnh tật, tai nạn…
Chính sách BHYT được Đảng và Nhà nước tổ chức triển khai thực thi từ năm 1992. Năm 2008, Luật BHYT số 25/2008 / QH12 đã được Quốc hội khóa XII trải qua. Vì tiềm năng bảo vệ, nâng cao sức khỏe thể chất Nhân dân, ngày 16/6/2009, Thủ tướng nhà nước ban hành Quyết định số 823 / QĐ-TTg về việc lấy ngày 01/7 hằng năm là “ Ngày BHYT Nước Ta ” .
Ngày BHYT Nước Ta là dịp nhằm mục đích tăng cường công tác làm việc tuyên truyền, hoạt động Nhân dân chung tay, góp phần thực thi tốt Luật BHYT với lộ trình thực thi BHYT toàn dân, vì sức khỏe thể chất của bản thân, mái ấm gia đình và cộng đồng xã hội, vì phúc lợi quốc gia .
Ngày 7/9/2009, Ban Bí thư ( khóa X ) đã phát hành Chỉ thị số 38 – CT / TW về tăng cường công tác làm việc BHYT trong tình hình mới. Chỉ thị số 38 – CT / TW nêu rõ : BHYT là một trong những hoạt động giải trí nhân đạo nhất, bộc lộ sự tương hỗ tương thân tương ái trong chăm nom sức khỏe thể chất giữa người giàu với người nghèo, giữa người thuận tiện về sức khỏe thể chất với người ốm đau và rủi ro đáng tiếc về sức khỏe thể chất, giữa người đang độ tuổi lao động với người già và trẻ nhỏ …
Trên cơ sở xu thế trên, trong thời hạn qua, cấp có thẩm quyền đã phát hành nhiều văn bản biểu lộ sự chăm sóc đặc biệt quan trọng đến chính sách BHYT và tiềm năng tăng trưởng BHYT toàn dân, như : Nghị quyết số 68/2013 / QH13 ngày 29/11/2013 của Quốc hội về tăng cường thực thi chính sách pháp lý BHYT, tiến tới BHYT toàn dân ; Quyết định số 1167 / QĐ-TTg ngày 28/6/2016 của Thủ tướng nhà nước về việc kiểm soát và điều chỉnh giao chỉ tiêu thực thi BHYT quá trình năm nay – 2020 ; Nghị quyết số 20 – NQ / TW ngày 25/10/2017 về tăng cường công tác làm việc bảo vệ, chăm nom và nâng cao sức khỏe thể chất Nhân dân trong tình hình mới …
Thực trạng triển khai chính sách bảo hiểm y tế ở Việt Nam
Để đưa chính sách BHYT nhanh gọn đi vào đời sống, thời hạn qua, cơ quan bảo hiểm xã hội ( BHXH ) đã tiến hành nhiều giải pháp đồng điệu, phát minh sáng tạo và đạt được những tác dụng đáng ghi nhận về tỷ suất bao trùm BHYT trên dân số và việc bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ của người tham gia .
Bên cạnh đó, cơ quan BHXH luôn bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ hưởng BHYT cho người tham gia theo hướng lan rộng ra khoanh vùng phạm vi và mức hưởng khi khám chữa bệnh ( KCB ). Tham gia BHYT, người dân được Quỹ BHYT giao dịch thanh toán rất đầy đủ những ngân sách KCB theo pháp luật, không bị số lượng giới hạn về tuổi tác, số ngày điều trị và tổng ngân sách KCB .
Danh mục thuốc được Quỹ BHYT thanh toán giao dịch phân phối nhu yếu KCB của người có thẻ BHYT với hơn 1.000 hoạt chất hóa dược, sinh phẩm và trên hàng trăm thuốc đông y, thuốc từ dược liệu ( chỉ có 187 thuốc hóa dược, sinh phẩm và thuốc đông y, thuốc từ dược liệu lao lý điều kiện kèm theo, tỷ suất chi trả ) .
Trong đó, có nhiều thuốc điều trị ung thư, thuốc điều trị bệnh hiếm, thuốc điều trị bệnh máu không đông, thuốc tim mạch phong phú … người bệnh được chỉ định sử dụng dài ngày, có thuốc dùng suốt đời cho quy trình điều trị bệnh .
Bên cạnh các chi phí về thuốc, người tham gia BHYT còn được Quỹ BHYT chi trả các chi phí dịch vụ kỹ thuật (với hơn 9.000 dịch vụ), vật tư y tế (337 loại, mỗi loại có rất nhiều chủng loại theo tên thương mại)… Đáng chú ý, một số loại vật tư y tế được Quỹ BHYT thanh toán có giá trị lên đến hàng trăm triệu đồng.
Khi người tham gia BHYT đi KCB đúng tuyến theo lao lý và xuất trình rất đầy đủ thủ tục KCB BHYT được Quỹ BHYT thanh toán giao dịch 100 % hoặc 95 % hoặc 80 % ngân sách KCB tùy thuộc vào đối tượng người tiêu dùng tham gia BHYT. Đối với những bệnh nhân có mức hưởng BHYT 95 % hoặc 80 %, nếu đã tham gia BHYT liên tục từ 5 năm trở lên, có số tiền cùng chi trả khi đi KCB BHYT đúng tuyến trong năm lớn hơn 6 lần mức lương cơ sở ( hiện tương tự 8.940.000 đồng ) được hưởng 100 % ngân sách KCB trong khoanh vùng phạm vi hưởng và mức hưởng BHYT ở những lần đi KCB đúng tuyến tiếp cho đến hết năm kinh tế tài chính .
Đối với những trường hợp tự chọn cơ sở KCB không đúng tuyến cũng được Quỹ BHYT chi trả tại bệnh viện tuyến Trung ương 40 % ngân sách điều trị nội trú trong khoanh vùng phạm vi hưởng và theo mức hưởng BHYT ( so với trường hợp người tham gia BHYT có mức hưởng thấp nhất là 80 % sẽ được Quỹ BHYT thanh toán giao dịch 40 % của 80 % ngân sách điều trị nội trú bằng 32 % ngân sách KCB BHYT ) .
Tại bệnh viện tuyến tỉnh được chi trả 100 % ngân sách điều trị nội trú trong khoanh vùng phạm vi hưởng và theo mức hưởng BHYT ( ví dụ, trường hợp người tham gia BHYT có mức hưởng thấp nhất là 80 % sẽ được Quỹ BHYT giao dịch thanh toán : 80 % ngân sách điều trị nội trú ). Còn tại bệnh viện tuyến huyện được chi trả 100 % ngân sách KCB trong khoanh vùng phạm vi hưởng và theo mức hưởng BHYT .
Bên cạnh những quyền lợi khi tham gia BHYT trên, lúc bấy giờ, việc tăng trưởng đối tượng người dùng tham gia BHYT cũng gặp phải 1 số ít hạn chế, chưa ổn như : Vẫn còn bỏ sót đối tượng người tiêu dùng là nhóm người lao động và người sử dụng lao động là người quản trị doanh nghiệp, người quản trị điều hành quản lý hợp tác xã không hưởng lương ; Chưa có pháp luật về việc tham gia BHYT so với nhóm người lao động đang tạm hoãn hợp đồng, nghỉ việc không hưởng lương, không đóng BHYT và không được liên tục gia hạn thẻ BHYT, dẫn tới số người lao động tham gia BHYT tại những đơn vị chức năng, doanh nghiệp có khuynh hướng giảm ; Chưa có pháp luật thống nhất so với việc thanh toán giao dịch ngân sách xét nghiệm cho bệnh nhân BHYT điều trị nội trú …
Giải pháp phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm y tế
Để khắc phục những hạn chế, chưa ổn trên, cũng như liên tục tăng trưởng đối tượng người tiêu dùng tham gia BHYT hướng tới tiềm năng BHYT toàn dân, thời hạn tới cần tiến hành 1 số ít giải pháp sau :
Một là, liên tục thanh tra rà soát, hoàn thành xong chính sách, chính sách theo hướng tương hỗ đóng BHYT so với người lao động bị tạm hoãn hợp đồng, dừng hợp đồng lao động, nghỉ việc không hưởng lương để họ tham gia BHYT liên tục, không bị ngắt quãng ảnh hưởng tác động tới quyền hạn bảo vệ sức khỏe thể chất .
Hai là, xem xét, bổ trợ người tham gia BHYT bắt buộc so với nhóm người lao động và người sử dụng lao động là người quản trị doanh nghiệp, người quản trị điều hành quản lý hợp tác xã không hưởng tiền lương ; chủ hộ kinh doanh thương mại thành viên ; người lao động thao tác theo chính sách linh động đồng nhất với đối tượng người tiêu dùng tham gia BHXH bắt buộc .
Ba là, tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát việc tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về BHYT đối với cơ quan BHXH và các cơ sở KCB, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm; kiến nghị cấp có thẩm quyền sửa đổi, ban hành chính sách phù hợp để bảo đảm quyền lợi của người bệnh.
Bốn là, cơ quan có thẩm quyền xem xét nâng mức tương hỗ đóng từ ngân sách nhà nước cho một số ít đối tượng người tiêu dùng tham gia như : Học sinh, sinh viên, hộ mái ấm gia đình nông, lâm, ngư, diêm nghiệp có mức sống trung bình từ 30 % lên 50 % mức đóng BHYT .
*Theo TS. Nguyễn Thị Hệ – Khoa Tài chính Ngân hàng và Bảo hiểm, Trường Đại học Kinh tế – Kỹ thuật Công nghiệp.
** Bài đăng trên Tạp chí Tài chính kỳ 2 tháng 7/2022.
