1. Nông nghiệp và các nghề thủ công
a. Nông nghiệp
– Trong nông nghiệp, ở mỗi vùng tùy theo điều kiện đất đai như đồng ruộng hay nương rẫy, người Lạc Việt có cách gieo trồng khác nhau.
– Văn Lang là một nước nông nghiệp : Thóc lúa là lương thực chính, ngoài những, việc trồng thêm khoai, đậu, trồng dâu, chăn tằm, đánh cá và nuôi gia súc cũng tăng trưởng .
b. Các nghề thủ công bằng tay
– Các nghề bằng tay thủ công : làm gốm, dệt vải, xây nhà, đóng thuyền được chuyên môn hoá, đặc biệt quan trọng nghề luyện kim được chuyên môn hóa cao. Thời Văn Lang, ngoài việc đúc lưỡi cày, vũ khí, người ta còn đúc trống đồng, thạp đồng .
– Đặc biệt, người Văn Lang còn biết rèn sắt .
Gốm Đông Sơn gắn với nhà nước Văn Lang
Thạp đồng Đào Thịnh (Yên Bái)
2. Đời sống vật chất:
– Nơi ở : Nhà sàn, mái cong hay mái tròn hình thuyền hay mái tròn hình mui, vật tư là tre, nứa, lá, có cầu thang tre để lên xuống .
Nhà cửa thời Văn Lang
– Việc đi lại: Chủ yếu bằng thuyền
– Việc ăn: Thức ăn chính là cơm nếp, cơm tẻ, thịt cá, rau, cà, biết làm muối, mắm cá, và dùng gừng làm gia vị. Cư dân Văn Lang đã biết dùng mâm, bát, muôi.
– Về mặc : Nam đóng khố, mình trần, đi chân đất. Nữ mặc váy, áo xẻ giữa, có yếm che ngực, tóc có nhiều kiểu, đeo đồ trang sức đẹp. Tóc cắt ngắn, bỏ xõa, hoặc búi tó, hoặc tết đuôi sam bỏ sau sống lưng. Ngày lễ họ đeo đồng hồ đeo tay trang sức đẹp như vòng tay hạt chuỗi, khuyên tai, phụ nữ mặc áo đầm xòe công sở kết bằng lông chim, đội mũ cắm lông chim hay bông lau .
Hình ảnh mô phỏng đời sống của cư dân Văn Lang
3. Đời sống tinh thần:
– Xã hội thời Văn Lang đã có sự phân loại thành nhiều những tầng lớp ( người quyền quý và cao sang, dân tự do, nô tì ) nhưng sự phân biệt giữa những những tầng lớp còn chưa sâu sắc .
– Người Văn Lang thường tổ chức lễ hội, vui chơi, đua thuyền, giã gạo. Trong lễ hội, trai gái ăn mặc đẹp nhảy múa ca hát cùng với tiếng trống, cồng, chiêng, khèn… Người ta cầu mong cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, sinh đẻ nhiều, làm ăn yên ổn.
– Trong tín ngưỡng, họ biết thờ cúng những lực lượng tự nhiên như núi, sông, Mặt Trời, Mặt Trăng … Người chết được chôn cất trong thạp, bình, mộ thuyền, kèm theo theo hiện vật ( công cụ và đồ trang sức đẹp ) .
– Người Văn Lang có khiếu thẩm mỹ và nghệ thuật khá cao .
– Tục nhuộm răng, ăn trầu, xăm mình…
=> Đời sống vật chất và ý thức của cư dân Văn lang đã hòa quyện với nhau và tạo nên tình cảm cộng đồng sâu sắc .
Trầu cau – nét văn hóa ngàn xưa
* HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI
1. Nghề chính của cư dân Văn Lang là gì ?
Trả lời :
Nghề chính của cư dân Văn Lang là nghề trồng lúa nước .
2. Qua những hình ở bài 11 ( SGK trang 34 ), em hãy cho biết người dân Văn Lang xới đất để gieo cấy bằng công cụ gì ?
Trả lời :
Người dân Văn Lang dùng lưỡi cày bằng đồng để xới đất gieo, cấy .
3. Bên cạnh trồng lúa ( lương thực chính ), cư dân Văn Lang còn biết trồng những loại cây gì ?
Trả lời :
Bên cạnh trồng lúa ( lương thực chính ), cư dân Văn Lang còn biết trồng thêm khoai, đậu, cà, bầu, bí, chuối, cam … và trồng dâu nuôi tằm .
4. Qua những hình 36, 37, 38 em nhận thấy nghề nào được tăng trưởng lúc bấy giờ ?
Trả lời :
Nghề luyện kim rất tăng trưởng và được chuyên môn hóa cao, ngoài việc đúc lưỡi cầy, vũ khí, người thợ thủ công còn đúc những trống đồng, thạp đồng .
5. Theo em, việc tìm thấy trống đồng ở nhiều nơi trên quốc gia ta và cả ở quốc tế đã biểu lộ được điều gì ?
Trả lời :
Văn Lang là một nước nông nghiệp nhưng lại có nghề đúc đồng rất phát triển không chỉ với nhiều loại hình công cụ, đồ dùng….mà còn với trình độ tay nghề cao như việc đúc trống đồng chứng tỏ trồng đồng là hiện vật cho tài năng và kĩ thuật đúc đồng của tổ tiên ta.
6. Nhà ở thông dụng của cư dân Văn Lang là loại nhà gì ? Nhà được làm bằng nguyên vật liệu gì ?
Trả lời :
– Nhà ở thông dụng của cư dân Văn Lang là nhà sàn, mái cong hình thuyền hay mái tròn hình mui thuyền
– Nhà làm bằng tre, gỗ, nứa, lá, có cầu thang tre ( hay gỗ ) để lên xuống
7. Thức ăn chính của cư dân Văn Lang là gì ?
Trả lời :
Thức ăn chính của cư dân Văn Lang là cơm nếp, cơm tẻ, rau, cà, cá, thịt. Họ biết dùng muối, mắm và gia vị ( gừng ) …
8. Trang phục thường ngày của cư dân Văn Lang như thế nào ?
Trả lời :
Trang phục thường ngày của cư dân Văn Lang có nhiều văn minh :
– Nam đóng khố, mình trần, đi chân đất
– Nữ mặc váy, áo xẻ giữa, có yếm che ngực
9. Cư dân Văn lang đi lại hầu hết bằng phương tiện đi lại gì ?
Trả lời :
Phương tiện đi lại hầu hết của cư dân Văn Lang giữa những làng, chạ đa phần bằng thuyền .
10. Qua bài 12 đã học, em cho biết xã hội Văn Lang đã chia thành nhiều những tầng lớp khác nhau như thế nào ?
Trả lời :
Xã hội Văn Lang đã chia thành nhiều những tầng lớp khác nhau : Những người quyền quý và cao sang, dân tự do, nô tì .
11. Quan sát hình 38 ( SGK trang 39 ), cho biết hình ảnh đó phản ánh điều gì ?
Trả lời :
Đây là những hình ảnh trang trí trên trống đồng, phản ánh đời sống, những hoạt động và sinh hoạt liên hoan của cư dân Văn Lang : những bộ quần áo đẹp, cảnh nhảy múa, đi dạo, cảnh trèo thuyền, đua ghe …
12. Các truyện Trầu Cau và Bánh chưng, bánh giầy cho ta biết người Văn Lang đã có những phong tục gì ?
Trả lời :
Các truyện Trầu Cau và Bánh chưng, bánh giầy cho ta biết người Văn Lang đã có những phong tục ăn trầu, gói bánh chưng, làm bánh giầy trong những ngày tiệc tùng, ngày lễ tết để thờ cúng ông bà tổ tiên
13. Nêu những nét chính trong đời sống ý thức của cư dân Văn Lang ( phong tục, liên hoan, tín ngưỡng ) ?
Trả lời :
– Về tín ngưỡng : thờ cúng những lực lượng tự nhiên ( núi, sông, đất, nước … ), người chết được chôn trong thạp bình, … kèm theo công cụ và đồ trang sức đẹp .
– Về tiệc tùng : Ca hát, nhảy múa, đua thuyền
– Phong tục : xăm mình, nhuộm răng, ăn trầu …
14. Những yếu tố nào tạo nên tình cảm cộng đồng của những cư dân Văn Lang ?
Trả lời :
Đời sống niềm tin và vật chất đa dạng và phong phú đã hòa quyện lại trong con người Lạc Việt, tạo nên tình cảm cộng đồng sâu sắc trong cư dân Văn Lang .
15. Em hãy miêu tả những trống đồng thời Văn Lang ?
Trả lời :
– Trống đồng có nhiều loại, nhưng đẹp nhất là trống đồng Ngọc Lũ được tìm thấy ở Bình Lục ( Hà Nam ), hiện đang được tọa lạc ở Bảo tàng lịch sử vẻ vang Nước Ta .
– Trống cao 0.63 m, đường kính mặt trống là 0.80 m. Trống được chia làm 3 phần : Mặt trống, tang trống và thân trống. Mặt trống thường không chờm quá tang trống, phần thân và tang trống loe ra tạo dáng cho trống đẹp và tăng sức cộng hưởng âm thanh, làm cho trống kêu vang xa
– Tang trống phình rộng, trên tang trống khắc những mũi thuyền cong, trang trí hình đầu chim, trên thuyền có những người đôi mũ lông chim, cầm cung tên, giáo mác đứng trên chòi canh như đang trong tư thế chiến đấu .
– Phần thân trống thắt lại, hình tròn trụ tròn. Phần dưới là chân trống choãi ra theo hình nón cụt, giữa thân trống và tang trống có gắn 2 đôi quai, tết vặn thừng dùng để khiêng trống .
– Mặt trống hình tròn trụ và không chờm quá tang trống. Được trang trí bằng nhiều lớp hoa văn khác nhau, biểu lộ sinh động đời sống vật chất và ý thức của người Việt cổ .
16. Theo em, người Việt Cổ dùng trống đồng vào những việc gì ?
Trả lời :
– Trống đồng là một nhạc khí được sử dụng trong những lễ nghi nông nghiệp, cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng sinh sôi, cũng như những dịp tiệc tùng, đi dạo, múa hát
– Trống đồng cũng là vật tượng trưng cho quyền uy của những tù trưởng, thủ lĩnh, được dùng để tập hợp quần chúng, chỉ huy chiến đấu .
– Trống đồng còn được dùng làm vật để trao đổi sản phẩm & hàng hóa hoặc để chôn theo người chết .
17. Em có nhận xét gì về đời sống vật chất và tinh thần của cư dân Văn Lang ?
Trả lời :
Đời sống của cư dân Văn Lang xuất phát từ điều kiện kèm theo tự nhiên và nền kinh tế tài chính. Đời sống vật chất và niềm tin của họ khá đa dạng chủng loại. Đó chính là cơ sở, nguồn gốc hình thành nền văn minh sông Hồng, tạo nên những giá trị văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử của dân tộc bản địa Nước Ta .
