Ai là kẻ gian ác nhất trong lịch sử vẻ vang loài người mà ta không ngờ tới ?Đám đông .Sáng ngày thời điểm ngày hôm nay, tôi đọc được một câu hỏi rằng : “ Ai là kẻ gian ác nhất trong lịch sử vẻ vang loài người mà ta không ngờ tới ? ”. Và câu vấn đáp không mấy giật mình : ĐÁM ĐÔNG. Xin phép được trích ra đây câu vấn đáp của Iversa Philomena, nghiên cứu sinh tại Kelaideng trên Quora ( Link : http://qr.ae/TUpL2L ), dịch bởi thông tin tài khoản Facebook Sóng Thần :
“Đám đông.
Đúng rồi đấy, đó chính là những người bình thường bạn gặp hằng ngày.
Người Trung Quốc có câu ngạn ngữ cổ : Nhân chi sơ, tính bản thiện ( ai mới sinh ra cũng đều là người tốt ). Nhưng tôi vẫn thấy thiếu tín nhiệm về điều này. Nạn Diệt chủng Khmer Đỏ, nạn Diệt chủng Holocaust, Thảm sát Nam Kinh là những điều kinh khủng mà người ta làm trong thời kỳ hỗn loạn trước kia, thế nhưng ham muốn giết chóc dường vẫn còn sống sót kể cả là trong thời đại thời nay .
Tôi sẽ kể cho những bạn câu truyện mà tôi mới đọc được gần đây, nó xảy ra ở Trung Quốc :
Một cô gái 19 tuổi đã nhảy xuống từ một tòa nhà cao tầng liền kề và đã tử trận. Cô ấy đã cảm thấy rất vô vọng vì bị một giáo viên trong trường xâm hại. Trước khi tự sát, cô đã ngồi trên mép tường trong suốt hai giờ đồng hồ đeo tay. Có lẽ cô ấy không muốn kết thúc cuộc sống mình mà chỉ mong ước tìm được nguyên do để liên tục sống .
Và rồi cô đã nhảy xuống. Một người lính cứu hỏa đã lên trên tòa nhà và kịp nắm lấy tay cô gái rồi dùng rất là mình giữ cô ấy lại. Nhưng đám đông dưới chân tòa nhà, khoảng chừng trăm người, hét to :
“ 1,2,3 nhảy ! 1,2,3 nhảy ! ”
“ Trời nắng cháy người rồi đấy, nhảy đi ! Nhanh lên ! ”
“ Sao nhát gan thế, đừng mất thời hạn nữa, nhanh nhanh lên để mọi người còn về. ”
Đám đông cứ la ó, cười đùa, vài người mở màn mở mấy ứng dụng quay video ra để livestream. Giống như đàn kền kền, đám đông đang chực chờ cái chết của cô gái .
Cô gái nghe được những lời nói của đám đông, quay lên nói với người lính cứu hỏa :
“ Cảm ơn, anh quả thực là một người rất tốt, nhưng đã đến lúc tôi phải đi rồi. ”
Nói xong, cô tự nhấc tay mình ra và chạm đất .
Trong lúc người lính cứu hỏa khóc : ” Đừng làm điều dại khờ như thế ! ! ! “, đám đông vỗ tay .
Anh lính cứu hỏa kia vừa mới đăng ký kết hôn 20 phút trước khi nhận trách nhiệm cứu cô gái. Giờ thì anh đang phải điều trị vì sang chấn tâm ý .
Tôi không nghĩ rằng ai trong số đám đông kia sẽ bận tâm về cái chết của một cô gái trẻ hay việc một chàng trai mang một ký ức buồn suốt đời. Họ sẽ chỉ để lại một câu phản hồi đại loại như : “ Ehhh, cô ta đã nhảy thật, đúng là một kẻ yếu ớt ” và rồi về nhà, nấu ăn, ngủ một giấc, liên tục trở thành một người cha, người mẹ, người anh, người chị tốt .
Đó chính là sự co hồi ( involution ) trong xã hội học .
Trung Quốc là một vương quốc đông dân và không có quá nhiều tài nguyên. Hệ quả là – giống như bao vùng đất khác – “ dog eat dog ” ( * chỉ việc con người trong xã hội dùng mọi thủ đoạn để có lợi cho bản thân, chà đạp lên người khác để sống – từ điển Cambridge ) .
Khi con người bị ép phải cạnh tranh, họ sẽ đối xử với người khác như kẻ thù, và khi có dịp để bắt nạt hay đứng trên kẻ khác, họ sẽ tận dụng triệt để cơ hội đó để đem về lợi ích, sự thỏa mãn cho bản thân, dù cho có phải dồn người khác đến cái chết. Sau cùng, luật pháp có ý nghĩa gì nếu ai cũng phạm tội.
Đâu là những kẻ hung tàn nhất trong lịch sử vẻ vang ? Đám đông. Và sẽ luôn là đám đông, nếu sự co hồi còn tiếp nối .
Tôi đã rùng mình khi đọc bài viết này, vì không hề tin nổi vào những điều đang xảy ra. Nhưng rồi tôi nhận ra, sự gian ác của đám đông không lạ lẫm đến thế. Ta lạ lẫm gì câu truyện về những cô cậu bé tuổi mới mười mấy đã tự tử vì không chịu nổi công kích, miệt thị trên “ mạng ” về những lỗi lầm cá thể, hoặc thậm chí còn những vấn đề mà bản thân những em là nạn nhân ( như bị hiếp dâm, quấy rối, tung clip sex … ). Một cô bé hàng xóm nhà tôi đã phải chuyển nhà đi rất xa vì em “ suýt ” bị hiếp dâm, và em không hề sống nổi trong làng xóm nơi người ta nhìn em như kẻ tội đồ. Một kẻ trộm chó bị dân làng đánh chết, hoặc có lần tôi cũng đọc trên báo, một người đàn ông trung niên đã treo cổ tự tử vì bị cả làng nghi đánh cắp. Không chỉ những cô cậu thiếu niên mới yếu ớt và nhỏ bé trước đám đông, ngay cả những người trưởng thành và can đảm và mạnh mẽ cũng thuận tiện biến thành con rối trong tay kẻ tinh chỉnh và điều khiển mang tên xã hội .
Ai chịu trách nhiệm cho những cái chết và những thương tổn đó? Là ĐÁM ĐÔNG. Hay theo một cách khác, là KHÔNG AI CẢ.
Đám đông là thứ gian ác nhất bởi con người ta thường nhân danh đám đông để làm những điều mà ở vai trò cá thể, người ta không khi nào dám làm. Có nhiều nguyên do khác nhau quyết định hành động sự Open những tính cách đặc trưng của đám đông mà những cá thể tách riêng không có .
Theo Gustave Le Bon, nguyên do thứ nhất là cá thể trong đám đông đã có được, chỉ nhờ số lượng đông, một ý thức về sức mạnh vô địch được cho phép nó nương theo những bản năng, mà nếu chỉ một mình, cá thể sẽ tất yếu kìm nén. Cá nhân càng ít có xu thế kìm nén chúng, nếu đám đông là vô danh, do đó là vô trách nhiệm ; ý thức về nghĩa vụ và trách nhiệm, điều luôn ngăn giữ những cá thể, đã biến mất trọn vẹn .
Những “ đạo đức ” mà tất cả chúng ta chiếm hữu là do đám đông định đoạt, là những tiêu chuẩn chung được xã hội đồng ý, cốt lõi của cái gọi là lương tâm chính là “ nỗi sợ hãi do xã hội ấn định ”. Một phần những dục vọng và mong ước gian ác của con người bị đè nén và không có thời cơ bộc phát. Trong toàn cảnh cá nhân hòa tan vào tập thể, khi ranh giới giữa cái tôi và tất cả chúng ta bị xóa nhòa thì chính những đè nén bỗng chốc trở lên công khai minh bạch và tiêu chuẩn đạo đức đều bị dẹp bỏ. Cũng tương tự như như vậy, theo quan điểm của Mc Dougall thì khó có điều kiện kèm theo nào mà xúc cảm của người ta lại đạt đến mức như khi nằm trong đám đông và như vậy từng người một đều cảm thấy khoan khoái, không còn cảm xúc đơn độc, họ để cho dục vọng vô số lượng giới hạn của mình dẫn dắt và cùng với nó tan vào đám đông. Cái tôi gian ác và yếu ớt có thời cơ tập hợp lại với nhau và chiếm thế thượng phong. Những kẻ tỏ ra can đảm và mạnh mẽ nhất trong đám đông lại thường là kẻ yếu ớt nhất khi phải đứng một mình .
Trong một xã hội cởi truồng, kẻ mặc quần sẽ trở thành khiêu dâm.
Sự lây nhiễm cũng góp thêm phần tạo ra và quyết định hành động khuynh hướng của những tính cách đặc biệt quan trọng trong đám đông. Trong đám đông mọi tình cảm, mọi hành vi đều có tính hay lây, hay lây đến độ cá thể sẵn sàng chuẩn bị hi sinh quyền hạn của mình cho quyền hạn tập thể. Tuy nhiên hành vi đó là trái với thực chất của con người và thế cho nên người ta chỉ hành vi như vậy khi họ là một thành phần của đám đông. Mỗi cá thể trong đám đông cũng rất dễ bị “ gợi ý ” và “ ám thị ”, khiến họ hành vi không như cung cách thông thường nữa .
Trong một đám đông, tất cả chúng ta không là tất cả chúng ta hằng ngày, nhưng lại là tất cả chúng ta ở một phiên bản khác, hoàn toàn có thể cả tốt và xấu. Khi đứng một mình, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể là một cá thể nhã nhặn, đứng đắn và chịu mọi nghĩa vụ và trách nhiệm cho hành vi của mình. Nhưng khi đứng trong một tập thể nơi tôi chính là tất cả chúng ta thì tất cả chúng ta sẽ trình diện những điểm tồi tệ, hung hãn, bạc nhược. Khi nghĩa vụ và trách nhiệm là của toàn bộ mọi người, thì nó cũng chẳng còn là của ai .
Tuy thế, vẫn có những cá thể mà khi đứng một mình anh ta hoàn toàn có thể hèn nhát, yếu ớt hay can đảm và mạnh mẽ, kiên cường, nhưng khi ở trong một tập thể văn minh, nơi con người ta vẫn nhận ra đâu là số lượng giới hạn cho mình, họ vẫn hoàn toàn có thể thành xử một cách đúng đắn. Và tất cả chúng ta vẫn hoàn toàn có thể có niềm tin vào những tập thể tốt, những đám đông tích cực. Bản chất của tất cả chúng ta là bắt chước, ám thị và lây nhiễm, và không chỉ có những xấu xa mới hoàn toàn có thể lan tỏa như vậy .
Phanh
Trạm Đọc.
*Bài viết có tham khảo thông tin từ Tâm lý đám đông và phân tích cái tôi – Sigmund Freud, Tâm lí đám đông (Psychologie des foules) – Gustave Le Bon và trích dẫn từ Quora.com thông qua bản dịch của Sóng Thần.
