Video hướng dẫn giải
Lựa chọn câu để xem lời giải nhanh hơn
Câu 1
Video hướng dẫn giải
Câu 1 (trang 84 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
a.
– Cả hai lời than thân đều của người con gái chưa có chồng .
– Thân phận của họ chỉ là những người xấu số. Họ không hề tự quyết định hành động được tương lai và niềm hạnh phúc của mình. Họ có khát khao niềm hạnh phúc nhưng phải cam chịu đời sống hôn nhân gia đình theo số phận định đoạt .
b.
– Trong bài 1 :
” Thân em như tấm lụa đào – Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai ? ” có ý nghĩa biểu lộ nỗi đau của người con gái đẹp ( được ví như tấm lụa đào ) không biết sẽ phải lấy người chồng như thế nào ? Đây cũng là nỗi đau của những thân phận con người bị rẻ rúng, bị coi như món hàng và càng đau xót hơn khi cô gái không hề quyết định hành động niềm hạnh phúc của riêng mình .
Nét đẹp của cô gái là nét đẹp sang trọng và quý phái, sang trọng và quý phái ( tấm lụa đào ) .
– Trong bài 2 :
Nỗi đau của người con gái lại được bộc lộ trong thực trạng không được nhìn nhận đúng mức chỉ vì hình thức bên ngoài xấu xí ( như củ ấu ). Sự trái ngược giữa hình thức với nội dung ” Ruột trong thì trắng, vỏ ngoài thì đen ” khiến cho cô gái bị hiểu nhầm .
Nét đẹp của cô gái trong bài ca này hầu hết nhấn mạnh vấn đề vẻ đẹp nội tâm với tâm hồn nhân cách cao đẹp. Nhưng xót xa thay ít ai lại chú ý đến vẻ đẹp bên trong ấy và có vẻ như người phụ nữ bị nhìn nhận không đúng mực mang lại tủi cực .
Câu 2
Video hướng dẫn giải
Câu 2 (trang 84 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
a ) Cách khởi đầu không theo lối quen thuộc mà tình tứ hơn, có lỗi dẫn dắt khi miêu tả được khung cảnh, là cái cớ để dẫn đến những câu sau .
” Ai ” là đại từ phiếm chỉ. Có thể chỉ chung tổng thể mọi người, hoàn toàn có thể chỉ đối phương. Dù từ “ ai ” chỉ đối tượng người tiêu dùng nào nó cũng nhằm mục đích chỉ đối tượng người dùng đã gây nên sự đau khổ trong tình yêu của nhân vật trữ tình .
b ) Bị lỡ duyên, tình nghĩa vẫn vững chắc thủy chung. Điều đó được khẳng định chắc chắn qua những cặp ẩn dụ ” sao Hôm – sao Mai “, ” mặt Trăng – mặt Trời ” ( để chỉ hai người vừa đôi phải lứa ) ; còn biểu lộ qua hình ảnh so sánh ” Ta như sao Vượt chờ trăng giữa trời “, ý nói tình duyên tuy không thành nhưng lòng người vẫn đơn phương chờ đón, vẫn mong có ngày gặp nhau .
Tác giả lấy những hình ảnh vạn vật thiên nhiên ngoài hành tinh này ( sao Hôm, sao Mai, sao Vượt, mặt Trăng, mặt Trời ) gắn bó với đời sống lao động của những chàng trai, cô gái nông thôn ( trong lao động họ thường phải đi sớm, về khuya, một sương, hai nắng … ) vì vậy, những hình ảnh này dễ đi vào liên tưởng, tâm lý cảm hứng của họ. Hơn thế, những hình ảnh vạn vật thiên nhiên ngoài hành tinh này luôn vĩnh hằng, nó là hình tượng cho tình yêu mãi mãi thủy chung, không khi nào thay đổi .
c )
– Ý nghĩa của câu cuối : Dù mình không còn nhớ đến ta, thì ta vẫn chờ đón tình yêu của mình không khi nào thôi, giống như sao Vượt cứ đứng giữa trời chờ đón trăng lên .
– Vẻ đẹp của câu ca bộc lộ trong hình tượng sao Vượt, cũng tức là nằm trong sự so sánh, liên tưởng độc lạ : chàng trai thấy sao Vượt ( tức sao Hôm ) thường mọc từ khi trời chưa tối và khi tròi mới tối xuống đã thấy sao sáng trên đỉnh trời rồi .
– Vẻ đẹp của câu ca dao còn bộc lộ trong tình cảm. Tâm hồn tác giả, ở đây tác giả dân gian đã biểu lộ vẻ đẹp của một tâm hồn hùng vĩ, với tình yêu thủy chung, son sắt, không đổi thay .
Câu 3
Video hướng dẫn giải
Câu 3 (trang 84 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Các thủ pháp miêu tả tình thương nhớ trong bài ca dao và tính năng của chúng :
– Ẩn dụ và hoán dụ : ” Khăn thương nhớ ai … ” ( Chiếc khăn là ẩn dụ gửi gắm nỗi lòng thương nhớ ) ; ” Đèn thương nhớ ai … “, ( Chiếc đèn là ẩn dụ nói lên nỗi nhớ khôn nguôi ) ; ” Mắt thương nhớ ai … “. ( đôi mắt là hoán dụ nói lên nỗi lòng thao thức vì thương nhớ ) .
– Phép lặp ( lặp từ ngữ và quy mô cú pháp ) : Các từ ” thương “, ” nhớ ” … được lặp lại nhiều lần, có công dụng nhấn mạnh vấn đề, tăng thêm nỗi nhớ thương. Các từ ” khăn “, ” đèn “, ” mắt ” cũng được lặp lại nhiều lần để tô đậm những hình ảnh ẩn dụ, hoán dụ, gây dấu ấn trong lòng người đọc .
– Các câu hỏi tu từ được sử dụng liên tục : ” Khăn thương nhớ ai – Khăn rơi xuống đất ? … Đèn thương nhớ ai – Mà đèn chẳng tắt ? Mắt thương nhớ ai – Mà mắt không yên ? … Tác dụng của những câu hỏi tu từ liên tục làm cho tình cảm láy đi láy lại, hợp với tâm trạng bồn chồn, không yên .
Câu 4
Video hướng dẫn giải
Câu 4 (trang 84 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
” Chiếc cầu ” – ” dải yếm ” là một mô-tip nghệ thuật và thẩm mỹ chỉ có trong ca dao để nói lên mong ước mãnh liệt của người tầm trung trong tình yêu .
– ” Chiếc cầu ” có ý nghĩa tượng trưng cho sự nối tiếp khoảng cách tình cảm giữa con người với con người .
– ” Chiếc cầu – dải yếm ” là một hình tượng độc lạ trong ca dao bộc lộ khát vọng tình cảm mãnh liệt của những đôi trai gái, khát vọng về liên kết tình yêu lứa đôi, xa hơn nữa đó là mong ước được kết hôn .
Câu 5
Video hướng dẫn giải
Câu 5 (trang 84 SGK Ngữ văn 10 tâhp 1)
– Khi nói đến tình nghĩa, ca dao dùng hình ảnh ” muối ” và ” gừng ” vì đây là hai thứ quan trọng, thân mật với đời sống người dân. Hơn thế, nó có những nét đặc trưng giống với tình cảm con người. Gừng là loại có vị cay để lại dư vị, muốn cũng là một loại có vị mặn. Nói chung cả hai vị đều rất thiết yếu cho đời sống hàng ngày của con người. Điều đó thích hợp để ví với tình cảm có trước có sau, sâu nặng, mặn mà .
– Một số bài ca dao khác .
Muối ba năm muối đang còn mặn
Gừng chín tháng gừng hãy còn cay
Đôi ta tình nặng nghĩa dày
Có xa nhau đi chăng nữa ba vạn sáu ngàn ngày mới xa
Tay bưng chén muối đĩa gừng
Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau
Muối càng mặn, gừng càng cay
Đôi ta tình nặng nghĩa dày em ơi !
Câu 6
Video hướng dẫn giải
Câu 6 (trang 84 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
a. Các giải pháp thẩm mỹ và nghệ thuật thường dùng trong ca dao ( qua những bài vừa học ) :
– Biện pháp so sánh ( trong những bài 1, 2, 3 )
– Biện pháp ẩn dụ ( bài 2, 3, 4, 5, 6 )
– Hoán dụ ( bài 4 )
– Nói quá ( bài 5, 6 )
b. Những giải pháp thẩm mỹ và nghệ thuật trong ca dao có nét riêng : Lấy những sự vật thân mật đơn cử với đời sống của người lao động để so sánh, để gọi tên, để trò chuyện như : nhện, sao, mận, đào, vườn hồng, cái đó, con sông, chiếc cầu, chiếc khăn, cái đèn, đôi mắt … Trong khi đó thơ bác học trong văn học viết sử dụng sang chảnh hơn, có những nét khó hiểu hơn, uyên bác hơn.
Luyện tập
Câu 1 (trang 85 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
– Thân em như miếng cau khô
Người khôn tham mỏng dính, người thô tham dày
– Thân em như giếng giữa đàng
Người khôn rửa mặt, người phàm rửa chân
– Thân em như tấm lụa đào
Dám đâu xé lẻ vuông nào cho ai
– Thân em như quế giữa rừng
Ong chưa dám đậu muỗi đừng vo ve
– Thân em như tấm lụa điều
Đã đông kẻ chuộng lại nhiều người ưa …
– Thân em như cái sập vàng
Lũ chúng anh như tổ ong tàn trời mưa …
Trong bài ca dao không phải bài nào cũng thuộc chủ đề than thân. Các bài thứ 4, 5, 6 đều bộc lộ sự kiêu kì của người con gái dẫu lúc đầu có dùng cách nói khiêm nhường .
Câu 2 (trang 85 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Nhớ ai như nhớ thuốc lào
Đã chôn điếu xuống lại đào điếu lên
– Nhớ ai ra ngẩn vào ngơ
Nhớ ai ai nhớ giờ đây nhớ ai ?
– Đêm qua ra đứng bờ ao
Trông cá cá lặn trông sao sao mờ
Buồn trông con nhện giăng tơ
Nhện ơi nhện hỡi nhện chờ mối ai
Buồn trông chênh chếch sao mai
Sao ơi sao hỡi nhớ ai sao mờ .
– Gửi khăn, gửi áo, gửi lời
Gửi đôi chàng mạng cho người đàng xa
– Nhớ khi khăn mở trầu trao
Miệng chỉ cười nụ biết bao nhiêu tình .
Bài ca dao Khăn thương nhớ ai tuy vẫn nằm trong hệ thống các bài ca dao thương nhớ trên đây nhưng nó vẫn có điểm riêng: Nỗi nhớ trong bài ca dao này vừa cụ thể, sinh động hơn lại vừa tổng hợp khái quát nhiều cung bậc hơn. Chính vì vậy nó cuốn hút và hấp dẫn hơn. Câu thơ của Nguyễn Khoa Điềm “Đất nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm” vừa lấy ý tứ từ sự thương nhớ của ca dao vừa lại khái quát lên một cấp độ cao hơn.
ND chính
| Nỗi niềm chua xót, đắng cay và tình cảm yêu thương, chung thủy của người bình dân trong xã hội cũ được bộc lộ chân tình và sâu sắc qua chùm ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa. Đồng thời, qua đó tô đậm thêm vẻ đẹp tâm hồn của người lao động trong các câu ca và lên án, tố cáo, phê phán những thế lực phong kiến đã chà đạp quyền sống, quyền hạnh phúc, yêu thương và hạnh phúc lứa đôi của con người. |
Loigiaihay.com
