TP – Luật pháp xưa : “ Giết người phải đền mạng ! ”. Đó là luật mang tính máy móc, rập khuôn, chẳng cần biết anh đã thao tác đó trong thực trạng nào, ý thức có tỉnh táo hay không …Thế nên khi người ta thấy không phải chăng thì khởi đầu sửa luật. Ví như giết người nhưng phải ở trong thực trạng nào, thực trạng nào ? Và phát hành luật mới cho tương thích hơn giúp người dân tâm phục, khẩu phục hơn. “ Không được ! Luật là luật, trên đã pháp luật rõ ràng như vậy rồi, không hề làm trái được ! ”. Đó là một trong những câu nói của công chức khi người dân cần đến họ.
Mặc dù nói vậy nhưng các bác ấy vẫn cứ làm trái luật liên tục, tất nhiên không phải làm kiểu “cho không biếu không” rồi. Cách hành xử kiểu ấy chỉ theo tính máy móc, máy móc với người dân và chính bản thân mình.
Làm một tờ giấy tạm vắng, phải trải qua một thủ tục bất thành văn như sau : “ Viết đơn ( điều kiện kèm theo bắt buộc ), lên công an thị xã, công an chỉ về thôn, anh công an khu vực kí vào, chuyển cho bác trưởng thôn, bác trưởng thôn kí chuyển tiếp lên công an thị xã ”. Như thế, muốn triển khai xong một giấy tạm vắng người dân chạy lên chạy xuống qua 3 cấp chính quyền sở tại ! Đó là gặp may, còn không gặp may thì anh công an khu vực bận đi … bắt heo cách nhà mấy cây số ! Phải chờ, kí được tờ đơn mừng muốn hụt hơi, liên tục qua bác trưởng thôn thì bác cũng chẳng có nhà vì bận đi đám cưới, đám giỗ mãi tận quê, vài ngày sau mới về nhưng những anh công an bảo : “ Quy định thế, không làm trái được ! ”. Mặt lúc này méo xẹo như cái bánh tráng … Cả giáo viên và học viên ta đều chưa có phát minh sáng tạo trong cách giảng dạy và học tập của mình. Giáo án năm nào cũng như nhau, chẳng có gì đổi khác. Giáo viên nghiên cứu và phân tích giảng dạy giống như đã thuộc lòng từ trước !
Nhiều học sinh, cô giáo giảng trên lớp thế nào thì ghi chép thế ấy, đôi khi cô giáo phải đọc: “Chấm, xuống dòng, hai chấm…” thì học sinh ghi luôn vào vở của mình! Các số liệu, công thức cứ học thuộc làu làu, đọc như vô cảm. Kiểu học này người ta thường gọi là học vẹt vì nó mau quên.
Một học viên giải được bài toán theo cách riêng của mình nhưng cô giáo bảo sai ! Chẳng cần biết tại sao, cũng chẳng cần tâm lý mặc dầu tác dụng của nó là đúng. Nguyên nhân rất đơn thuần : “ Không làm theo cách đã học ! ”. Thêm nữa, việc pháp luật rập khuôn kiểu ta không công minh. Tất cả những người dân phải qua tổng thể những thủ tục còn “ con ông cháu cha ” thì chỉ đi “ một cửa ” theo đúng nghĩa đen ! Tại sao lại có điều này ? Đơn giản, vì quyền lực tối cao nằm trong tay họ và mất lòng anh A, anh B. .. thì hậu quả thật khó lường ! Dễ thấy nhất là ở văn phòng, bệnh viện … chỉ cần là người thân quen, con cháu người có chức quyền sẽ xử lý rẹc rẹc, còn dân thì … hãy đợi đấy. Ngay cả chính lúc này, khi tất cả chúng ta đã gia nhập WTO thì nhiều thủ tục vẫn mang tính máy móc, nhiêu khê. Nhiều nhà đầu tư khi muốn góp vốn đầu tư vào nước ta đều rất ngán những thủ tục cấp phép, chờ đến dài cổ mà vẫn chưa được xử lý …
Có cần thiết phải làm như vậy? Luật là do chúng ta ban hành, sao lấy luật để hành lại người? Có những kiểu hành như vậy là do đâu? Chẳng phải do con người chúng ta quá máy móc hay nó là một “phương tiện” để hành dân cho sướng?
Máy móc trong cách thao tác, học tập … mang đến bao phiền phức cho người dân. Nó phí phạm thời hạn, tiền của của chính tất cả chúng ta. Sớm xóa tận gốc hiện tượng kỳ lạ này là điều cần làm ngay trong lúc này …
Cấn Thị Phương
