Kiểm định và Hiệu chuẩn các trang thiết bị đo lường là gì?
19/03/2022
Để đáp ứng được các tiêu chuẩn của cơ quan quản lý tại Việt Nam thì các phương tiện, công cụ, trang thiết bị nói chung khi được sản xuất cần được kiểm định an toàn, bên cạnh đó một số danh mục phương tiện, thiết bị đo lường cần được hiệu chuẩn đo lường mới đáp ứng được yêu cầu chuyên môn cần độ chính xác cao.
1. Khái niệm kiểm định và hiệu chuẩn trang thiết bị là gì?
a. Kiểm định là gì?
Kiểm định (Verification) là hoạt động kỹ thuật theo một quy trình nhất định nhằm đánh giá và xác nhận sự phù hợp của sản phẩm, hàng hoá với yêu cầu quy định trong quy chuẩn kỹ thuật tương ứng (theo Luật Chất lượng Sản phẩm hàng hóa số 05/2007/QH12 ngày 21/11/2007).
Hay theo Luật Đo lường số 04/2011 / QH13 ngày 11/11/2011, kiểm định là hoạt động giải trí nhìn nhận, xác nhận đặc tính kỹ thuật đo lường của phương tiện đi lại đo theo nhu yếu kỹ thuật đo lường .
Kiểm định bảo đảm an toàn hay kiểm định kỹ thuật bảo đảm an toàn là hoạt động giải trí kỹ thuật theo một quy trình kiểm định nhằm mục đích nhìn nhận và xác nhận sự tương thích thực trạng kỹ thuật bảo đảm an toàn của đối tượng người dùng kiểm định được quy định trong những quy chuẩn kỹ thuật hoặc tiêu chuẩn kỹ thuật tương ứng so với đối tượng người tiêu dùng kiểm định .
Kiểm định gồm có kiểm định bắt đầu trước khi đưa vào sử dụng, kiểm định định kỳ trong quy trình sử dụng và kiểm định sau thay thế sửa chữa. Đây điều kiện kèm theo pháp lý so với những thiết bị đo lường nằm trong diện bắt buộc phải kiểm định trước khi đưa vào hoạt động giải trí và kiểm định định kỳ trong thời hạn hoạt động giải trí của thiết bị. Chu kỳ kiểm định đã được quy định trong Thông tư 23 : 2013 / TT-BKHCN .
Khái niệm kiểm định và hiệu chuẩn trang thiết bị là gì?
Hoạt động kiểm định là việc đưa vật chuẩn hoặc chất chuẩn đã được ghi nhận và link chuẩn để thiết bị đo đo lại trong giải đo của thiết bị. Nếu hiệu quả đo phải nằm trong khoảng chừng sai số được cho phép thì thiết bị sẽ được dán tem và cấp giấy ghi nhận kiểm định. Nếu hiệu quả đo lại không đạt nhu yếu, tổ chức triển khai kiểm định ý kiến đề nghị người sử dụng thiết bị phải sửa chữa thay thế hoặc hiệu chuẩn thiết bị để kiểm định lại. Các tổ chức triển khai muốn thực thi những hoạt động giải trí kiểm định đều phải được Tổng cục Tiêu chuẩn – Đo lường – Chất lượng nhìn nhận và cấp phép chuyển nhượng ủy quyền .
b. Hiệu chuẩn là gì?
Hiệu chuẩn ( Calibration ) là hoạt động giải trí xác lập, thiết lập mối quan hệ giữa giá trị đo của chuẩn đo lường, phương tiện đi lại đo với giá trị đo của đại lượng cần đo ( theo Luật Đo lường số 04/2011 / QH13 ngày 11/11/2011 ). Trong đó :
– Chuẩn đo lường là phương tiện kỹ thuật để biểu lộ, duy trì đơn vị chức năng đo của đại lượng đo và được dùng làm chuẩn để so sánh với phương tiện đi lại đo hoặc chuẩn đo lường khác .
– Phương tiện đo là phương tiện kỹ thuật để thực thi phép đo .
– Phép đo là tập hợp những thao tác để xác lập giá trị đo của đại lượng cần đo .
Sau khi hiệu chuẩn, nếu thiết bị đo lường không bảo vệ nhu yếu đo lường theo những tiêu chuẩn đề ra thì thiết bị cần được thay thế sửa chữa, chỉnh sửa lại. Công việc này gọi là hiệu chỉnh ( Adjustment ), nhằm mục đích mục tiêu đưa thiết bị đo hoạt động giải trí đúng chuẩn trở lại để khi thực thi tiếp việc hiệu chuẩn sẽ đạt nhu yếu. Trong giấy ghi nhận hiệu chuẩn sẽ ghi rõ giá trị sai số ( Error ). Nếu lấy ngược dấu, sai số sẽ là số hiệu chính ( Correction ), là giá trị cộng đại số vào hiệu quả của phép đo để bù sai số mạng lưới hệ thống .
Hoạt động hiệu chuẩn là hoạt động giải trí tiếp tục của người sử dụng thiết bị để bảo vệ thiết bị đo luôn luôn trong thực trạng đúng mực do trong quy trình hoạt động giải trí thiết bị sẽ bị rơi lệch bởi ảnh hưởng tác động của nhiều yếu tố khách quan và chủ quan .
Đối với những thiết bị đo lường hóa lý, thủ tục hiệu chuẩn khá phức tạp và phải tuân theo quy trình tiến độ ngặt nghèo của đơn vị sản xuất đưa ra. Ta sẽ sử dụng chất chuẩn để lập đường chuẩn ( lập mối đối sánh tương quan giữa nồng độ chuẩn áp đặt với những đại lượng vật lý mà thiết bị đo / đếm được như cường độ dòng mA ; hiệu điện thế mV ; số đếm account, tỷ lệ hấp thụ quang học Abs … ) hoặc phương trình hiệu chuẩn y = f ( x ) cho thông số kỹ thuật cần đo. Chu kỳ hiệu chuẩn do nhà phân phối khuyến nghị. Ngoài ra trong quy trình sử dụng thiết bị / phương tiện đi lại đo người sử dụng phải kiểm tra lại độ đúng chuẩn bằng cách đưa vật chuẩn / chất chuẩn để đo lại. Nếu sai số vượt số lượng giới hạn được cho phép thì phải triển khai hiệu chuẩn lại .
2. So sánh điểm giống và khác nhau giữa kiểm định và hiệu chuẩn
Để hiểu rõ sự giống và khác nhau của kiểm định và hiệu chuẩn, ta hoàn toàn có thể theo dõi bảng so sánh sau đây :
|
Nội dung
|
Kiểm định
|
Hiệu chuẩn
|
|
Giống nhau
|
Là việc so sánh những phương tiện đi lại, công cụ, thiết bị đo lường với chuẩn để nhìn nhận sai số và những đặc trưng kỹ thuật, đo lường khác của phương tiện đi lại đo đó .
|
|
Tính bắt buộc theo pháp luật
|
– Mang tính pháp lý bắt buộc .
– Các tiêu chuẩn nhìn nhận phải phân phối được nhu yếu. Phải tuân thủ đúng quy trình tiến độ cũng như thời hạn kiểm định .
|
– Không mang tính bắt buộc .
– Các tiêu chí sẽ được đánh giá theo yêu cầu của tiêu chuẩn ISO được cấp.
|
|
Kết quả thực hiện
|
– Kiểm định đạt nhu yếu sẽ được dán Tem kiểm định hoặc được cấp Giấy chứng nhận kiểm định của cơ quan quản trị nhà nước hay những tổ chức triển khai được ủy quyền kiểm định nhà nước .
– Kết quả có giá trị pháp lý trong hàng loạt chủ quyền lãnh thổ của vương quốc .
|
– Hiệu chuẩn đạt nhu yếu sẽ được cấp Giấy ghi nhận tác dụng hiệu chuẩn và Tem hiệu chuẩn .
– Giấy hiệu chuẩn sẽ có không thiếu tác dụng sai số, tuy nhiên có đạt nhu yếu sử dụng hay không thì tuỳ thuộc nhu yếu mục tiêu sử dụng, trừ trường hợp nếu sai số quá lớn sẽ không được cấp giấy hiệu chuẩn .
– Sau khi hiệu chuẩn thiết bị đo lường nhiệt hay khối lượng, cần cộng số hiệu chính ( offset ) vào hiệu quả đo .
|
|
Quy trình thực hiện
|
Quy trình kiểm định do Bộ Khoa học và Công nghệ phát hành
|
Quy trình hiệu chuẩn thường thì do đơn vị chức năng ghi nhận soạn thảo và được thẩm duyệt khi ĐK tổ chức triển khai hiệu chuẩn theo Nghị định số 105 / năm nay / NĐ-CP
|
|
Thời hạn
|
Thời hạn kiểm định định kỳ mỗi loại thiết bị được quy định rõ trong những Thông tư của BKHCN, thường từ 01 đến 05 năm tùy loại thiết bị đo .
|
Thời hạn hiệu chuẩn được triển khai theo khuyến nghị của NSX hoặc SOP của đơn vị chức năng sử dụng, thường là 12 tháng .
|
|
Vai trò
|
Xác định, xem xét sự tương thích của phương tiện đi lại, thiết bị đo lường so với nhu yếu pháp lý có đạt những chỉ tiêu kỹ thuật đơn cử hay không .
|
– Đảm bảo sự hiển thị số đo của một phương tiện đi lại đo tương thích với những phép đo khác .
– Xác định độ không bảo vệ đo của phương tiện đi lại đo .
– Thiết lập sự đáng tin cậy của phương tiện đi lại đo .
|
3. Quy định quản lý nhà nước về kiểm định và hiệu chuẩn thiết bị
Hiện nay, về mặt quản trị nhà nước ta đã phát hành những quy phạm pháp luật, cơ sở pháp lý nhằm mục đích quản trị những tiêu chuẩn về kiểm định và hiệu chuẩn của công cụ, thiết bị .
Thông tư số 10/2021 / TT-BTNMT phát hành ngày 30/06/2021 quy định về kỹ thuật quan trắc thiên nhiên và môi trường và quản trị thông tin, tài liệu quan trắc chất lượng thiên nhiên và môi trường khởi đầu có hiệu lực thực thi hiện hành vào ngày 16/08/2021 .
Quy định của pháp lý hiện hành về đo lường được quy định trong Thông tư 23 : 2013 / TT-BKHCN, ngày 26/09/2013 của Bộ Khoa học và Công nghệ “ Quy định về đo lường so với những phương tiện đi lại đo nhóm 2 ” là phương tiện đi lại đo được sử dụng để định lượng sản phẩm & hàng hóa, dịch vụ trong mua và bán, thanh toán giao dịch, bảo vệ bảo đảm an toàn, bảo vệ sức khỏe thể chất hội đồng, bảo vệ môi trường tự nhiên …
Thông tư 07/2019 / TT-BKHCN “ Sửa đổi bổ trợ một số ít điều của Thông tư 23/2013 / TT-BKHCN ” thì những thiết bị quan trắc môi trường tự nhiên sau đây phải triển khai kiểm định : phương tiện đi lại đo lưu lượng, nồng độ SO2, CO2, CO, NOx, bụi trong không khí, phương tiện đi lại đo lưu lượng, pH, nồng độ oxy hòa tan, độ dẫn điện, độ đục của nước, tổng chất rắn hòa tan trong nước .
Việc cấp giấy chứng nhận kiểm định chỉ thực hiện đối với một số thiết bị/phương tiện đo lường liên quan đến trao đổi mua bán, an toàn sức khỏe, môi trường… được quy định trong Thông tư số 23/2013/TT-BKHCN và Thông tư 07/2019/TT-BKHCN, còn hiệu chuẩn là hoạt động thường xuyên của người sử dụng thiết bị/phương tiện đo lường để nhận được số liệu chính xác. Việc cấp giấy chứng nhận kiểm định là yêu cầu bắt buộc, còn việc cấp giấy chứng nhận hiệu chuẩn mang tính tự nguyện.
Vinalab .
Chia sẻ :
