1. Đại cương:
Nghe kém là khiếm khuyết về giác quan thường gặp nhất, gây ảnh hưởng tác động nghiêm trọng đến hoạt động và sinh hoạt xã hội, sự tăng trưởng tâm sinh lý của bệnh nhân, đặc biệt quan trọng là tác động ảnh hưởng rất nhiều đến tương lai của trẻ nhỏ .
Tại Mỹ, nghe kém ảnh hưởng tác động đến 28 triệu người và từ 1-3 / 1000 trẻ nhỏ sinh ra bị nghe kém, khoảng chừng 40-50 % nghe kém ở người > 75 tuổi. Ở Nước Ta chưa có số liệu chính thức báo cáo giải trình về tỷ suất nghe kém bẩm sinh cũng như mắc phải trong toàn nước .
PT cấy OTĐT bắt đầu vào những năm thập niên 60 của thế kỷ hai mươi, nhờ vào sự phát triển của các thiết bị ốc tai điện tử đơn kênh. Từ những năm thập niên 70 của thế kỷ hai mươi, PT cấy OTĐT phát triển rộng rãi hơn nhờ vào sự phát triển của các thiết bị ốc tai điện tử đa kênh và những trung tâm cấy ốc tai điện tử ở Úc, Mỹ, Pháp, Thụy sĩ. Ngày 1/8/1978, Graeme Clark đã cấy ghép thiết bị ốc tai điện tử đa kênh đầu tiên trên thế giới cho một bệnh nhân tại Úc.
Cấy OTĐT đa kênh là phẫu thuật đặt một thiết bị có năng lực biến những âm thanh thành những tín hiệu điện thông qua những điện cực đặt bên trong ốc tai, từ đó những tín hiệu này được chuyển đến những tế bào của hạch xoắn rồi theo dây thần kinh thính giác đến vỏ não. Đây là kỹ thuật giúp bệnh nhân có được thời cơ tăng trưởng ngôn từ gần như thông thường, hội nhập với đời sống xã hội, giải tỏa tâm ý tự ti, mặc cảm mà những người khiếm khuyết về một giác quan nào đó thường gặp phải. Tuy nhiên những khó khăn vất vả, tai biến như rủi ro tiềm ẩn liệt mặt, chảy dịch não tủy, thương tổn tai trong thậm chí còn tổn thương động mạch cảnh … cũng như căng thẳng mệt mỏi tâm ý khi không đặt được điện cực vào ốc tai là những áp lực đè nén lớn mà phẫu thuật viên thường phải đương đầu khi thực thi phẫu thuật này .
Bệnh viện Tai Mũi Họng TP.Hồ Chí Minh là BV tiên phong ở Nước Ta triển khai PT cấy OTĐT từ năm 1998, cho đến nay, BV đã thực thi hơn 400 trường hợp thành công xuất sắc, mang lại âm thanh đời sống và tương lai cho những bệnh nhân
2. Chỉ định:
– Bệnh nhân ≥ 12 tháng .
– Điếc sâu hai tai ≥ 90 dB ( hoàn toàn có thể là trước ngôn từ hay sau ngôn từ ) .
– Thần kinh VIII thông thường, không tổn thương não .
– Ốc tai không dị dạng nặng hay vôi hóa hàng loạt .
3. Cơ chế hoạt động của ốc tai điện tử:
- Một microphone nhỏ [ 1 ] thu nhận âm thanh, được gắn trực tiếp vào bộ phận giải quyết và xử lý âm thanh bên ngoài và được đeo sau tai .
- Bộ phận giải quyết và xử lý âm thanh [ 2 ] thật sự là một máy vi tính nhỏ triển khai lọc, nghiên cứu và phân tích và số hóa những tín hiệu âm thanh thành những tín hiệu điện đã được mã hóa .
- Bộ phận giải quyết và xử lý âm thanh gửi những tín hiệu đã được mã hóa tới cuộn truyền dẫn, cuộn truyền dẫn này thật sự là một anten luân chuyển sóng tần số radio. Cuộn truyền dẫn được dính với bộ phận tiếp đón trong ở dưới da bằng nam châm từ .
- Cuộn truyền dẫn [ 3 ] gửi những tín hiệu đã được mã hóa ( giống tín hiệu radio ) qua da tới bộ phận tiếp đón trong nằm dưới da. Bộ phận đảm nhiệm trong [ 4 ] này thực ra là một anten đảm nhiệm sóng tần số radio và một máy vi tính nhỏ khác, tại đây những tín hiệu đã mã hóa được đổi khác thành những tín hiệu điện .
- Bộ phận đảm nhiệm trong chuyển những tín hiệu điện này đến dây điện cực [ 5 ] nằm bên trong ốc tai. Mỗi điện cực nằm dọc theo dây điện cực đều có dây liên kết với bộ phận đảm nhiệm trong, mỗi điện cực đều có một chương trình riêng không liên quan gì đến nhau để quy đổi những tín hiệu điện đặc trưng cho từng loại âm thanh khác nhau cả về độ lớn cũng như tần số. Khi những điện cực tiếp đón một tín hiệu điện, chúng kích thích những sợi dây thần kinh ốc tai [ 6 ] thích hợp trong ốc tai để gửi thông tin về não .
Kết quả là thông tin về âm thanh dưới dạng tín hiệu điện thông qua mạng lưới hệ thống ốc tai đã được gửi lên não để giải thuật .
Thiết bị OTĐT sẽ được PT đặt vào ốc tai cho bệnh nhân
4. PT cấy OTĐT tại BV TMH TPHCM: Kỹ thuật ít xâm lấn (Minimally invasive technic)
Đường rạch da ngắn và nhỏ.
Mở vào ngách mặt và ốc tai
Tạo giường đặt bộ phận tiếp đón trong và đường dẫn
Đặt điện cực vo ốc tai
Đóng đường rạch da phẫu thuật ( May trong da không cắt chỉ )
* Các kỹ thuật nâng cấp cải tiến để nâng cao tỷ suất thành công xuất sắc trong phẫu thuật bằng giải pháp PT cấy OTĐT ít xâm lấn :
- Đường mổ nhỏ với kỹ thuật may trong da không cắt chỉ .
- Tạo đường hầm xương giúp cố định và thắt chặt dây điện cực .
- Tạo túi cốt mạc giúp cố định và thắt chặt bộ phận đảm nhiệm trong .
- Tạo đường mở ngách mặt không quá rộng, tránh gây tổn thương dây thừng nhĩ và dây VII ( chiều rộng 3,4 mm ± 0,08 và chiều dài 4,5 mm ± 0,16 ) Các kỹ thuật nâng cấp cải tiến trên đã rút ngắn thời hạn, giảm tổn thương ứng dụng, giảm đau cho bệnh nhân, tạo sự thuận tiện và tự do khi nằm .
5. Huấn luyện ngôn ngữ sau PT cấy OTĐT:
– Giai đoạn này do những chuyên viên thính học thực thi, đây là tiến trình mất thời hạn nhưng rất thiết yếu, yên cầu sự kiên trì, bền chắc .
– Giai đoạn này rất cần sự hợp tác của người nhà bệnh nhân. Bệnh nhân sau PT cấy OTĐT cũng giống như trẻ nhũ nhi, cần phải học cách nhận ra âm thanh, như thế nào là tiếng xe chạy, tiếng chó sủa … Ở quá trình tiếp theo, trẻ sẽ học nhận ra và phát âm những âm cơ bản …, sau đó là những âm đôi rồi đến cụm từ và những câu ngắn, câu dài … Trẻ sẽ nghe và tập nói với người thân trong gia đình, rồi tiếp xúc với người lạ và nâng cao tiếp xúc qua điện thoại cảm ứng …
Hình ảnh huấn luyện ngôn ngữ sau PT cấy OTĐT
6. Kết luận:
– Thính giác là một trong 5 loại giác quan giúp con người hội nhập với xã hội. Sự khiếm khuyết bất kể loại giác quan nào cũng làm bệnh nhân thiếu tự tin, mặc cảm, không hòa nhập thuận tiện vào hội đồng trong đó khiếm thính là một khiếm khuyết nặng nề cho bệnh nhân. Với sự tăng trưởng của y học quốc tế thì việc hồi sinh lại tổn thương nghe kém nặng nề này bằng thiết bị ốc tai điện tử là một bước tiến rất quan trọng .
– Tuy nhiên PT cấy OTĐT vẫn còn chưa phổ cập thoáng rộng ở những vương quốc đang tăng trưởng trong đó có Nước Ta do những khó khăn vất vả từ ngân sách thiết bị cao, phẫu thuật viên phải có nhiều kinh nghiệm tay nghề nhằm mục đích giảm thiểu rủi ro tiềm ẩn tai biến PT và sự kiên trì trong đào tạo và giảng dạy ngôn từ sau cấy ốc tai điện tử. Vì vậy BV Tai Mũi Họng kiến thiết xây dựng qui trình PT cấy OTĐT ít xâm lấn sẽ giúp những phẫu thuật viên Nước Ta có được sự lựa chọn quy trình tiến độ tối ưu khi triển khai phẫu thuật này .
TS.BS. Lê Trần Quang Minh
