Algérie – Wikipedia tiếng Việt

Algérie (phát âm tiếng Pháp: [alʒeʀi], phiên âm: “An-giê-ri”; tiếng Ả Rập: الجزائر, phát âm tiếng Ả Rập: [ɛlʤɛˈzɛːʔir], tiếng Berber (Tamazight): Lz̦ayer [ldzæjər]) (tiếng Anh: Algeria), tên chính thức Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Algérie, là một nước tại Bắc Phi, và là nước lớn nhất trên lục địa Châu Phi (Sudan lớn hơn nhưng đã chia làm 2 nước Sudan và Nam Sudan). Nước này có chung biên giới với Tunisia ở phía đông bắc, Libya ở phía đông, Niger phía đông nam, Mali và Mauritanie phía tây nam, và Maroc cũng như một vài kilômét lãnh thổ phụ thuộc, Tây Sahara, ở phía tây. Theo hiến pháp, nước này được xác định là một quốc gia Hồi giáo, Ả Rập và Amazigh (Berber). Algiers là thủ đô và là thành phố lớn nhất nước này.

Tên gọi “Algérie” xuất phát từ tên thành phố Algiers, và chính thức từ al-jazā’ir trong tiếng Ả Rập, có nghĩa là “hòn đảo”, để chỉ bốn hòn đảo nằm ngoài khơi thành phố này trước khi chúng trở thành một phần lục địa năm 1525. Nhưng có lẽ chính xác nhất từ “Algiers” xuất phát từ Ziriya Bani Mazghana (được các nhà địa lý thời trung cổ như al-Idrisi và Yaqut al-Hamawi sử dụng) để chỉ người sáng lập ra nó vua Ziri Amazigh (thành phố của Ziri Amazigh), người thành lập thành phố Algiers thời trung cổ. Không may thay, để dấu nguồn gốc Amazigh của cái tên Algérie đi ngược lại với chính sách quốc gia Ả Rập của các chính phủ Algérie, nguồn gốc Amazigh này không được công nhận.

Các tỉnh của Algérie.

Ảnh chụp vệ tinh của AlgérieAlgérie nằm ở Bắc Phi, Bắc giáp Địa Trung Hải, Nam giáp Niger, Mali, Mauritanie, Đông giáp Tunisia và Libya, Tây giáp Maroc. Lãnh thổ được chia thành ba vùng địa lý tự nhiên tiếp nối đuôi nhau nhau từ Bắc đến Nam :

• Những đồng bằng nhỏ hẹp ven biển không liên tục, xen kẽ với vùng đồi núi Atlas Tell, thích hợp cho việc phát triển lúa mì và các loại cây cận nhiệt đới.
• Phía nam dãy Atlas Tell là những cao nguyên rộng lớn rải rác những hồ mặn, một khu vực thuận lợi cho việc chăn nuôi cừu, trồng ô liu.
• Vùng phía nam là bộ phận của sa mạc Sahara chiếm 80% diện tích đất nước, nơi có tiềm năng khổng lồ về dầu mỏ, khí đốt và nhiều khoáng sản giá trị khác.

Đa phần vùng bờ biển có nhiều đồi, đôi lúc thậm chí còn là những dãy núi, và có ít bến cảng tốt. Vùng ngay phía nam bờ biển, được gọi là Tell, khá phì nhiêu. Xa hơn nữa về phía nam là dãy núi Atlas và sa mạc Sahara. Algiers, Oran và Constantine là những thành phố lớn .Khí hâu Algérie khô cằn và nóng, dù khí hậu vùng bờ biển khá thoải mái và dễ chịu, mùa đông tại những vùng núi hoàn toàn có thể rất khắc nghiệt. Algérie có nhiều gió nóng ẩm, một loại gió nóng mang theo bụi và cát đặc biệt quan trọng thường xảy ra vào mùa hè [ 16 ] .
Algérie từng là nơi sinh sống của người Berber ( hay Imazighen ) từ tối thiểu năm 10.000 TCN. Từ năm 1000 TCN trở về sau, người Carthage mở màn tạo lập tác động ảnh hưởng tại đây, xây dựng nên những khu định cư dọc bờ biển. Các vương quốc Berber mở màn Open, nổi tiếng nhất là Numidia, tận dụng thời cơ sau Các cuộc cuộc chiến tranh Punic để trở thành độc lập với Carthage nhưng ngay sau đó lại bị Cộng hòa La Mã chiếm năm 200 TCN. Khi Đế chế Tây La Mã sụp đổ, người Berber một lần nữa giành lại độc lập trong khi người Vandal chiếm nhiều vùng khác cho tới khi bị những vị tướng của Hoàng đế Byzantine, Justinian I trục xuất khỏi nơi này. Sau đó, Đế chế Byzantine trong thời điểm tạm thời trấn áp được vùng phía đông quốc gia cho tới khi người Ả Rập Open vào thế kỷ thứ VIII .
Vòm La Mã của Trajan tại Thamugadi ( Timgad ), Algérie

Sau một số thập kỷ kháng chiến dữ dội dưới sự lãnh đạo của Kusayla và Kahina, người Berbers chấp nhận Hồi giáo en masse (theo số đông), nhưng hầu như ngay lập tức trục xuất umayyad Caliphate ra khỏi Algérie, thành lập nên một nhà nước Ibadi của những người Rustamid. Sau khi đã cải đạo Kutama của người Kabylie sang đạo của mình nhà Fatima Shia lật đổ Rustamids, và chinh phục Ai Cập. Họ để lại Algérie và Tunisia cho những kẻ chư hầu Zirid; sau này người Zirid nổi loạn và theo dòng Hồi giáo Sunni, họ đồng hóa với một bộ lạc Ả Rập đông dân, bộ lạc Banu Hilal, để làm yếu bộ lạc đó, nhưng điều đó bất ngờ lại dẫn tới quá trình Ả Rập hoá vùng nông thôn. Almoravid và Almohad, các triều đại của người Berber từ phía tây do những người cải cách tôn giáo lập nên đã mang lại một giai đoạn khá ổn định và phát triển; tuy nhiên với sự sụp đổ của Almohads, Algérie trở thành một chiến trường cho ba quốc gia tiếp theo, Zayyanid của Algérie, Hafsid của Tunisia, và Marinid của Maroc. Trong thế kỷ mười lăm và mười sáu, Tây Ban Nha bắt đầu tấn công chiếm giữ nhiều thành phố ven biển, tìm cách lôi kéo sự hỗ trợ từ Đế chế Ottoman.

Algérie được gộp vào trong Đế chế Ottoman bởi Khair ad-Din và em trai ông là Aruj, người đã lập ra những biên giới tân tiến của Algérie ở phía bắc và biến bờ biển nước này thành cơ sở cho những tên cướp biển ; cướp biển tăng trưởng mạnh nhất tại trong những năm 1600. Việc cướp bóc những tàu buôn Hoa Kỳ trên Địa Trung Hải dẫn tới cuộc chiến Berber thứ nhất và thứ hai với Hoa Kỳ. Viện nguyên do coi thường Lãnh sự của mình, Pháp xâm lăng Algiers năm 1830 ; tuy nhiên, nhiều cuộc kháng chiến do những cá thể như Abdelkader ibn Muhieddine, Ahmed Bey và Fatma N’Soumer triển khai khiến công cuộc chinh phục Algérie của Pháp diễn ra lừ đừ, về mặt kỹ thuật chỉ triển khai xong vào cuối những năm 1900 khi Tuareg ở đầu cuối bị chinh phục .
Constantine, Algérie 1840

Tuy nhiên, trong lúc ấy Pháp đã biến Algérie thành một phần lãnh thổ của mình, tình trạng này chỉ chấm dứt với sự sụp đổ của nền Đệ Tứ Cộng hoà. Hàng chục nghìn người định cư từ Pháp, Ý, Tây Ban Nha và Malta đã tới sống tại các trang trại trên đồng bằng ven biển Algérie và chiếm đa số những vùng ưu thế tại các thành phố ở Algérie, lợi dụng việc sung công các đất do các cộng đồng sở hữu của Pháp, và ứng dụng các công nghệ nông nghiệp mới để tăng diện tích đất canh tác. Hậu duệ của những người châu Âu tại Algérie (được gọi là “chân đen” – Pieds-Noirs), cũng như những người gốc Algérie theo Do Thái (thường có nguồn gốc Sephardic), trở thành các công dân Pháp thực sự bắt đầu từ cuối thế kỷ XIX; trái lại, đa phần dân Hồi giáo Algérie (thậm chí cả những cựu chiến binh trong quân đội Pháp) không được nhận Pháp tịch cũng như quyền bầu cử. Kết cấu xã hội Algérie đã bị đẩy tới mức căng thẳng tột cùng trong giai đoạn này: tỷ lệ biết chữ giảm sút[17], trong khi việc quốc hữu hóa đất đai đã khiến nhiều người dân trở thành vô gia cư. Tuy nhiên, dân số vẫn tăng đều đặn[18].

Năm 1954, Mặt trận Giải phóng Quốc gia ( có lúc gọi là Mặt trận giải phóng Dân tộc Algérie ( FLN ) khởi đầu một cuộc chiến tranh giành độc lập cho Algérie ; sau gần một thập kỷ chiến đấu cả tại thành thị và vùng nông thôn, họ đã thành công xuất sắc trong việc hất cẳng Pháp năm 1962. Đa phần trong số 1.025.000 người ” chân đen “, cũng như 91.000 người ” harki ” ( người Hồi giáo Algérie ủng hộ Pháp trong quân đội Pháp ), chiếm khoảng chừng 10 % dân số Algérie năm 1962, đã di cư sang Pháp trong vài tháng giữa năm đó .Tổng thống tiên phong của Algérie, người chỉ huy Mặt trận Giải phóng Quốc gia Ahmed Ben Bella, bị cựu liên minh cũ và là bộ trưởng liên nghành quốc phòng Houari Boumédiènne lật đổ năm 1965. Dưới thời Ben Bella chính phủ nước nhà đi theo khuynh hướng xã hội chủ nghĩa và khunh hướng này liên tục lê dài tới thời chính phủ nước nhà Boumedienne ; tuy nhiên, Boumedienne liên tục dựa nhiều vào quân đội, giảm bớt vai trò của Đảng cầm quyền duy nhất chỉ còn mang tính tượng trưng. Nông nghiệp được hợp tác hoá, và một trào lưu công nghiệp hóa thoáng đãng được tiến hành. Các cơ sở khai thác dầu khí được tư nhân hóa giúp tăng gia tài vương quốc, đặc biệt quan trọng sau cuộc khủng hoảng cục bộ dầu mỏ năm 1973, nhưng nền kinh tế tài chính Algérie dần trở nên phụ thuộc vào vào dầu mỏ, khiến nó gặp khó khăn vất vả khi giá dầu thế giới giảm mạnh trong thập kỷ 1980. Trong chủ trương đối ngoại Algérie là một thành viên và chỉ huy của trào lưu những vương quốc ” không link “. Sự tranh giành Tây Sahara với Maroc hầu hết đã đưa hai nước tới bờ vực cuộc chiến tranh. Bất đồng chính trị ít được nhân nhượng và sự trấn áp của nhà nước so với phương tiện đi lại tiếp thị quảng cáo cũng như việc đặt những Đảng chính trị không phải Phong trào Giải phóng Quốc gia ra ngoài vòng pháp lý được thể chế hóa theo hiến pháp khắc nghiệt năm 1976. Boumédienne chết năm 1978, nhưng thời cầm quyền của người kế vị, Chadli Bendjedid, cũng không mang lại nhiều cải cách hơn. Nhà nước mang nặng tính quan liêu và tham nhũng tràn ngập .Hiện đại hóa đã mang lại những đổi khác lớn trong nhân khẩu Algérie. Các truyền thống cuội nguồn làng xã trải qua những đổi khác lớn cùng với sự tăng lên của quy trình đô thị hoá, những ngành công nghiệp mới Open, nông nghiệp bị thu hẹp ai trò, và giáo dục, vốn không tăng trưởng ở thời thuộc địa, đã được lan rộng ra ra khắp quốc gia, nâng tỷ suất biết chữ từ chưa tới 10 % thành hơn 60 %. Những cải tổ trong nghành nghề dịch vụ chăm nom sức khỏe thể chất gây ra sự tăng trưởng rất cao ở tỷ suất sinh ( 7-8 trẻ trên mỗi phụ nữ ) gây ra hai hậu quả : một dân số rất trẻ và sự khủng hoảng cục bộ chỗ ở. Thế hệ mới đấu tranh để liên hệ với nỗi ám ảnh văn hóa truyền thống những năm cuộc chiến tranh và hai trào lưu phản kháng mở màn tăng trưởng : những người cánh tả, gồm những trào lưu của người Berber, và những người bảo vệ Hồi giáo. Cả hai đều chống lại sự cầm quyền độc Đảng nhưng cũng xung đột với nhau cả trong những trường ĐH và trên đường phố trong thập kỷ 1980. Những cuộc tuần hành phần đông của hai phe trong mùa thu năm 1988 buộc Benjedid phải chấm hết chính sách cầm quyền một Đảng và cuộc bầu cử tự do được công bố diễn ra năm 1991 .Tháng 12 năm 1991, Mặt trận Bảo vệ Hồi giáo thắng lợi tại vòng một cuộc bầu cử đa Đảng tiên phong của nước này. Quân đội sau đó đã hủy bỏ vòng hai, buộc tổng thống khi ấy là Bendjedid từ chức và cấm Mặt trận Bảo vệ Hồi giáo. Những cuộc xung đột tiếp sau nhận chìm Algérie vào vòng đấm đá bạo lực với cuộc Nội chiến Algérie. Hơn 100.000 người đã thiệt mạng, thường là trong những cuộc thảm sát dân thường vô có. Câu hỏi về người chịu nghĩa vụ và trách nhiệm cho những cuộc thảm sát đó vẫn gây tranh cãi trong những nhà quan sát trong QH ; nhiều vụ bị gán cho những Nhóm vũ trang Hồi giáo. Sau năm 1998, cuộc cuộc chiến tranh gần tàn lụi và tới năm 2002 những nhóm du kích chính hoặc đã bị tàn phá hoặc đầu hàng đưa lại thời cơ cho một chương trình ân xá vương quốc, dù những cuộc xung đột lẻ tẻ vẫn diễn ra ở một số ít vùng. Các cuộc bầu cử được triển khai lại năm 1995, và vào ngày 27 tháng 4 năm 1999, sau thời kỳ cầm quyền ngắn của một loạt tướng lĩnh quân đội, Abdelaziz Bouteflika được bầu làm tổng thống [ 19 ]. Vấn đề truyền thống và ngôn từ Berber ngày càng trở nên nghiêm trọng, đặc biệt quan trọng sau cuộc phản kháng Kabyle phần đông năm 2001 và cuộc tẩy chay phần nhiều trọn vẹn cuộc tuyển cử tại Kabylie ; chính phủ nước nhà nhượng bộ và coi Tamazight ( tiếng Berber ) là ngôn từ vương quốc sử dụng trong những trường học .Đa phần những nghành Algérie hiện đã phục sinh, tăng trưởng trở thành một nền kinh tế tài chính đang nổi. Giá dầu mỏ và khí gas cao là tác nhân giúp cơ quan chính phủ cải tổ hạ tầng quốc gia và đặc biệt quan trọng cải tổ công nghiệp và nông nghiệp. Những khoản góp vốn đầu tư quốc tế vào Algérie đã ngày càng tăng gần đây .
Giáo dục đào tạo ở Algérie là bắt buộc và không lấy phí 9 năm ( mở màn từ năm 6 tuổi ). Học sinh được giảng dạy đa phần bằng tiếng Ả Rập ( trước kia là tiếng Pháp ). Algérie có 1 số ít trường ĐH ở những thành phố lớn Alger, Oran và Qacentina ( Constantine ) .

Cơ cấu mạng lưới hệ thống trường[sửa|sửa mã nguồn]

Căn bản

Kiểu trường phân phối dịch vụ giáo dục này : Retared, Trường cơ sởThời gian chương trình : 9 nămĐộ tuổi : 6 tới 15 tuổiChứng nhận / bằng được cấp : Bằng giáo dục cơ sở

Trung học phổ thông

Kiểu trường cung ứng dịch vụ giáo dục này : Trung học đại trà phổ thông, trung học đa ngànhThời gian chương trình : 3 nămĐộ tuổi : 15 tới 18Chứng nhận / bằng được cấp : Bằng trung học phổ thông

Trung học kỹ thuật

Kiểu trường cung ứng dịch vụ giáo dục này : Trung học kỹ thuậtThời gian chương trình : 3 nămChứng nhận / bằng được cấp : Tú tài kỹ thuật

Cộng hòa Tổng thống, dân chủ đa nguyên. Tổng thống được lựa chọn thông qua bầu cử phổ thông đầu phiếu, nhiệm kỳ của Tổng thống là 5 năm. Hiến pháp sửa đổi vào tháng 11 năm 2008 huỷ bỏ giới hạn mỗi người chỉ được 2 nhiệm kỳ Tổng thống liên tiếp. Tổng thống có quyền cao nhất, đứng đầu lực lượng vũ trang, chỉ định Thủ tướng và xét duyệt thành phần các bộ trưởng trong Chính phủ, giải tán Hạ viện (nếu cần), tổ chức bầu cử sớm, trưng cầu dân ý…

Cơ quan lập pháp[sửa|sửa mã nguồn]

Gồm 2 Viện : Hội đồng Dân tộc ( Thượng viện ) và Đại hội đồng nhân dân ( Hạ viện ). Hạ viện có 389 ghế, đại biểu được bầu qua đại trà phổ thông đầu phiếu, nhiệm kỳ 5 năm. Thượng viện có 144 ghế, 1/3 số đại biểu do Tổng thống chỉ định, 2/3 do bầu gián tiếp trải qua đại biểu Hội đồng nhân dân huyện, tỉnh, nhiệm kỳ 6 năm, hiến pháp lao lý cứ 3 năm phải bầu lại ½ số đại biểu Thượng viện. Cơ quan lập pháp làm luật, trải qua ngân sách, luật kinh tế tài chính và trấn áp hoạt động giải trí của nhà nước .

Đảng phái chính trị[sửa|sửa mã nguồn]

Mặt trận giải phóng dân tộc bản địa ( FLN-Đảng cầm quyền ), Tập hợp vương quốc dân chủ ( RND ), Phong trào xã hội vì tự do ( MSP ), Tập hợp vì văn hóa truyền thống và dân chủ ( RCD ), Phong trào cải cách vương quốc ( MRN ), Mặt trận những lực lượng xã hội ( FFS ), Đảng lao động ( PT ), Mặt trận vương quốc Algérie ( FNA ) .Trong suốt thập niên 1960, Algérie đã ủng hộ nhiều trào lưu độc lập vùng Hạ Sahara tại châu Phi, nước này là một chỉ huy Phong trào không link. Trong khi cùng có nhiều di sản lịch sử vẻ vang và văn hóa truyền thống chung với Maroc, hai nước lại có quan hệ thù địch với nhau kể từ khi Algérie giành lại độc lập. Điều này xuất phát từ hai nguyên do : những vùng đất tranh chấp tại tây Algéria của Maroc ( dẫn tới Chiến tranh Sand năm 1963 ), và việc Algérie ủng hộ Polisario, một nhóm vũ trang của người tị nạn Sahrawi đang tìm cách đòi độc lập cho vùng Tây Sahara thuộc quyền quản trị của Maroc, bên trong biên giới nước này tại thành phố Tindouf. Căng thẳng giữa Algérie và Maroc, cũng như những yếu tố tương quan tới cuộc Nội chiến Algérie, đã đặt ra nhiều vật cản trên con đường củng cố Liên đoàn Maghreb Ả Rập, trên danh nghĩa được xây dựng năm 1989 nhưng ít có vai trò thực tiễn, với những nước láng giềng dọc bờ biển [ 20 ] .
Algérie là thành viên của Liên Hiệp Quốc ( UN ), Liên minh châu Phi ( AU ), Phong trào không link ( NAM ), Liên đoàn Ả Rập ( ACL ), Tổ chức những nước xuất khẩu dầu mỏ ( OPEC ), Tổ chức những nước Ả Rập xuất khẩu dầu mỏ ( OAPEC ), Khối Maghreb ( UMA ) … vv .

Khu vực hành chính[sửa|sửa mã nguồn]

Kinh tế Algérie gặp nhiều khó khăn vất vả, dân số tăng cao làm cho tình hình trở nên trầm trọng hơn. Cơ cấu nông nghiệp bị trộn lẫn do chủ trương tập thể hóa ( 1971 ) và tư nhân hóa ( 1990 ). Sản lượng lương thực không phân phối đủ nhu yếu tiêu thụ trong nước, phải nhập khẩu thực phẩm. Việc lựa chọn tăng trưởng những ngành công nghiệp nặng đã để lộ ra những điểm yếu kém tai hại : những loại sản phẩm của ngành công nghiệp luyện kim và công nghiệp hóa học không tương thích với nhu yếu trong nước và xuất khẩu gặp nhiều khó khăn vất vả. Lợi nhuận thu được từ xuất khẩu dầu mỏ và khí đốt đã làm giảm bớt những ảnh hưởng tác động của khủng hoảng cục bộ .Lĩnh vực nguồn năng lượng hóa thạch là xương sống của nền kinh tế tài chính, chiếm khoảng chừng 60 % thu ngân sách, 30 % GDP, và hơn 95 % thu nhập xuất khẩu. Nước này xếp hạng 14 về trữ lượng dầu khí, với 11.8 tỷ thùng trữ lượng đã được chứng tỏ và ước tính số thực hoàn toàn có thể vượt mức trên. Cơ quan tin tức Năng lượng đã thông tin rằng năm 2005, Algérie có 160 tỷ feet khối ( Tcf ) trữ lượng khí tự nhiên đã được khảo sát, đứng hàng thứ 8 thế giới .Các chỉ số kinh tế tài chính và kinh tế tài chính Algérie đã được cải tổ ở giữa thập niên 1990, một phần nhờ chủ trương cải cách được Quỹ tiền tệ quốc tế ( IMF ) tương hỗ và việc tái cơ cấu tổ chức nợ của Câu lạc bộ Paris. Tình hình kinh tế tài chính Algérie trong năm 2000 và 2001 có bước cải tổ nhờ giá dầu tăng và chủ trương thuế ngặt nghèo của chính phủ nước nhà, dẫn tới tăng trưởng mạnh thặng dư thương mại, và đạt mức cao kỷ lục về dự trữ ngoại tệ, giảm mạnh nợ quốc tế. Những nỗ lực tiếp theo của chính phủ nước nhà nhằm mục đích đa dạng hóa nền kinh tế tài chính bằng cách lôi cuốn góp vốn đầu tư trong nước và quốc tế ra những nghành nghề dịch vụ khác ngoài dầu khí mang lại ít thành công xuất sắc về mặt giảm mức độ thất nghiệp cao và cải tổ tiêu chuẩn sống. Năm 2001, chính phủ nước nhà đã ký kết một thỏa ước liên hiệp với Liên minh châu Âu cho phép hạ thấp những mức thuế và tăng cường thương mại giữa hai bên. Tháng 3 năm 2006, Nga đã đồng ý chấp thuận xoá 4.74 tỷ dollar nợ của Algérie với Liên bang Xô viết cũ sau chuyến thăm viếng của Tổng thống Vladimir Putin tới nước này, lần tiên phong của một nhà chỉ huy Nga sau nửa thế kỷ. Đổi lại, tổng thống Abdelaziz Bouteflika đồng ý chấp thuận mua số máy bay chiến đấu, những mạng lưới hệ thống phòng không và những loại vũ khí khác của Nga trị giá 7.5 tỷ dollar, theo công ty xuất khẩu vũ khí nhà nước Nga Rosoboronexport .Năm 2006 Algérie cũng đá quyết định hành động trả hết hàng loạt số nợ 8 tỷ dollar cho Câu lạc bộ Paris trước thời hạn. Điều này giúp giảm số nợ của Algérie xuống còn chưa tới 5 tỷ dollar vào cuối năm 2006. Câu lạc bộ Paris cho rằng hành động này phản ánh sự hồi sinh kinh tế tài chính Algérie trong những năm gần đây. Nhờ nguồn tài nguyên dầu mỏ và khí gas đa dạng và phong phú, họ được lợi nhờ tăng giá năng lương [ 21 ] [ 22 ] .

Dân số hiện tại của Algérie là 43.378.027 người (ước tính tháng 7 năm 2019)[16]. Báo cáo từ các nguồn quốc tế và phi chính phủ về số dân hiện tại khoảng 40 tới 50 triệu người[cần dẫn nguồn].

Khoảng 70 % người Algérie sống ở miền bắc, vùng ven biển ; một bộ phận nhỏ sống tại sa mạc Sahara và đa phần tập trung chuyên sâu tại những ốc đảo, có khoảng chừng 1.5 triệu người vẫn sống kiểu du mục hay bán du mục .Chín chín Phần Trăm dân số được xếp hạng theo chủng tộc Ả Rập / Berber và là Fan Hâm mộ Hồi giáo ; những tôn giáo khác chỉ hạn chế trong những hội đồng rất nhỏ, hầu hết là người quốc tế. Người châu Âu chiếm chưa tới 1 % dân số .Trong thời thuộc địa, có một hội đồng châu Âu lớn ( đa phần là người Pháp ) ” chân đen ” tại Algérie, tập trung chuyên sâu ở ven biển và tạo thành một hội đồng đa phần trong nhiều thành phố. Hầu như hàng loạt số người này đã rời đi ngay sau khi nước này giành lại độc lập từ Pháp .Đa phần người dân Algérie là người Ả Rập theo ngôn từ và đặc tính, và có tổ tiên hòa trộn giữa Berber-Ả Rập. [ 16 ] Người Berbers đã sống ở Algérie trước khi những bộ lạc Ả Rập tới đây trong thời đạo Hồi bành trướng ảnh hưởng tác động ở thế kỷ thứ VII. Vấn đề chủng tộc và ngôn từ đã trở thành khá nhạy cảm sau nhiều năm hạn chế văn hóa truyền thống Berber ( hay Imazighen, như một số ít người muốn dùng ) của chính phủ nước nhà. Ngày nay, yếu tố Ả Rập-Berber thường là về việc tự đồng nhất hay đồng điệu trải qua ngôn từ và văn hoá, chứ không phải là yếu tố phân biệt nguồn gốc hay chủng tộc. Khoảng chừng 20 % dân số tự cho mình là người Berber, và đa phần sử dụng những ngôn từ Berber ( cũng được gọi bằng thuật ngữ Tamazight ), và được chia thành nhiều nhóm chủng tộc, đáng quan tâm gồm Kabyle ( lớn nhất ) ở vùng núi phía bắc miền trung, Chaoui ở phía đông núi Atlas, Mozabite sống tại thung lũng M’zab, và Tuareg ở cực nam .
Ngôn ngữ lớn nhất đồng thời là ngôn từ chính thức của Algérie, tiếng Ả Rập, là tiếng mẹ đẻ ở hình thức thổ ngữ ( ” Darja ” ) của 80 % dân số, và giống như hàng loạt thế giới Ả Rập, được sử dụng như biến thể của tiếng Ả Rập tiêu chuẩn văn minh trên những phương tiện đi lại tiếp thị quảng cáo đại chúng và những dịp nghi lễ chính thức. Khoảng 20 % dân số, tự coi mình là người Berber hay Imazighen, có tiếng mẹ đẻ không phải Ả Rập mà là một kiểu thổ ngữ Tamazight. Tuy nhiên, nhiều người Algérie sử dụng thành thạo cả hai ngôn từ trên. Tiếng Ả Rập là ngôn từ chính thức duy nhất của Algérie, dù tiếng Tamazight gần đây cũng được công nhận là ngôn từ vương quốc cùng với nó. Nghiên cứu phong tục học cho thấy có 18 ngôn từ tại Algérie, chia thành hai nhóm chính là tiếng Ả Rập và Tamazight, ngoài những còn có tiếng Korandje [ 23 ] .Về mặt chính trị, yếu tố ngôn từ khá nhạy cảm, đặc biệt quan trọng so với hội đồng thiểu số Berber, vốn đã trở nên yếu thế sau khi vương quốc gật đầu Ả Rập hoá. Chính sách ngôn từ và sự Ả Rập hóa một phần là sự phản ứng trước sự thực rằng 130 năm thuộc địa hoá của Pháp đã để lại cho quốc gia cả nền hành chính và giáo dục bậc cao đều trọn vẹn bằng tiếng Pháp, cũng như sự thôi thúc của chủ nghĩa vương quốc Ả Rập do nhiều cơ quan chính phủ liên tục tại Algérie triển khai .Tiếng Pháp vẫn là ngôn từ được học nhiều nhất trong số những ngoại ngữ, và được sử dụng thoáng đãng ( vượt xa ngoại ngữ thứ hai là tiếng Anh ), nhưng hiếm khi được coi là tiếng mẹ đẻ. Từ khi giành độc lập, cơ quan chính phủ đã theo đuổi một chủ trương Ả Rập hóa ngôn từ giáo dục và hành chính, đã mang lại 1 số ít thành công xuất sắc, dù nhiều giáo trình ĐH vẫn được giảng dạy bằng tiếng Pháp .

Hồi giáo là tôn giáo chiếm lợi thế với 99 % dân số tin theo. [ 25 ] Hầu như tổng thể người Hồi giáo Algérie đều thuộc Hồi giáo Sunni, và một hội đồng nhỏ 200.000 người theo giáo phái Ibadis trong thung lũng M’zab của Ghardaia. [ 26 ]Ước tính có khoảng chừng 10.000 tín hữu Kitô giáo tại Algérie vào năm 2008. Sau cuộc cách mạng dẫn đến sự độc lập của Algérie, có tổng thể 6500 trong tổng số 140.000 người Do Thái của nước này rời khỏi quốc gia, trong đó khoảng chừng 90 % chuyển sang Pháp và 10 % chuyển đến Israel .
Văn học văn minh Algérie, bị phân loại giữa Ả Rập và Pháp, bị ảnh hưởng tác động can đảm và mạnh mẽ bởi lịch sử vẻ vang gần đây của quốc gia. Các nhà văn nổi tiếng thế kỷ XX gồm Mohammed Dib, Albert Camus và Kateb Yacine, còn Assia Djebar là nhà văn có số lượng tác phẩm được dịch khá lớn. Những nhà văn điển hình nổi bật thập niên 1980 gồm Rachid Mimouni, sau này là phó quản trị tổ chức triển khai Ân xá Quốc tế, và Tahar Djaout, bị một nhóm Hồi giáo giết hại năm 1993 vì những quan điểm thế tục của ông [ 27 ]. Ngay từ thời La Mã, Apuleius, sinh tại Mdaourouch, đã có tư tưởng về một vương quốc Algérie .Trong triết học và nhân loại học, Malek Bennabi và Frantz Fanon được quan tâm về những tư tưởng của họ với quy trình giải thực, trong khi Augustine thành Hippo sinh tại Tagaste ( khoảng chừng 60 dặm từ thành phố Annaba lúc bấy giờ ), và Ibn Khaldun, dù sinh tại Tunis, đã viết ra Muqaddima khi đang sống ở Algérie .Văn hoá Algérie đã bị tác động ảnh hưởng can đảm và mạnh mẽ bởi Hồi giáo, tôn giáo chính của vương quốc này. Các tác phẩm của mái ấm gia đình Sanusi thời tiền thuộc địa và của Emir Abdelkader và Sheikh Ben Badis thời thuộc địa, rất đáng quan tâm .

Thể loại âm nhạc Algérie nổi tiếng nhất trên thế giới là raï, một loại nhạc có khuynh hướng pop, dựa trên âm nhạc dân gian, được các ngôi sao quốc tế như Khaled và Cheb Mami thể hiện. Tuy nhiên, tại chính Algérie kiểu âm nhạc cổ điển hơn, biểu diễn rõ từng chữ là chaabi lại phổ biến hơn, với các ngôi sao như El Hadj El Anka hay Dahmane El Harrachi, trong khi thể loại âm nhạc có các giai điệu du dương Kabyle, được Idir, Ait Menguellet, hay Lounès Matoub biểu diễn, thu hút được rất đông thính giả. Về các thị hiếu âm nhạc cổ điển hơn, âm nhạc cổ điển Andalusia, do những người tị nạn Morisco từ Al-Andalus đưa tới, vẫn được gìn giữ trong nhiều thị trấn cổ ven biển.

Trong lĩnh vực hội họa, Mohammed Khadda[28] và M’Hamed Issiakhem[29] là hai khuôn mặt đáng chú ý trong những năm gần đây.

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Chính phủ

Tin tức

Tổng quan

Du lịch

Khác

Di sản văn hoá

Source: https://vvc.vn
Category : Thế giới