III/ TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:
3) Đời sống tinh thần của cư dân Văn Lang
của cư dân Văn Lang
có gì mới?
T/L Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Kiến thức ghi bảng
– GV : Giải thích từ “ Tinh thần ” : Tổng thể nói chung những ý nghĩ tình cảm … những hoạt động giải trí thuộc về đời sống nội tâm của con người .
?) Sau những ngày lao động
mệt nhọc cư dân Văn Lang làm gì ?
-GV: Cư dân Văn Lang rất
ưa ca haut, nhảy múa. Họ hát lứa đôi trong những đêm trăng hoặc ngày hội. Họ còn haut trong lúc sản xuất, chèo thuyền, săn bắn .
?) Nhạc cụ điển hình của cư
dân Văn Lang là gì ?
-GV: Những nhạc cụ thường
được dùng : trống đồng, khèn, sáo … bộ gõ, cồng .
– Một số hình ảnh về tiệc tùng đã được ghi lên mặt trống đồng. Trong đó tróng là một nhạc cụ tiêu biểu vượt trội .
-Gv treo tranh cho HS quan
sát ( trống đồng )
-GV: tường thuật: Trống
đồng là hiện vật tiêu biểu vượt trội cho văn minh Văn Lang. Kết cấu trống đồng có phần tang phình ra, phần thân và chân trống loe ra giúp cho hình dáng trống đẹp và có sức cộng hưởng làm cho âm thanh vang xa .
Chính giữa mặt trống đồng là ngôi sao 5 cánh nhiều cánh tượng trưng cho mặt trời ( về tín
+ Nô tì : Những người hầu hạ trong nhà quí tộc .
=> Phân biệt giữa những những tầng lớp chưa thâm thúy. – HS thao tác cá thể. – Nhạc cụ là trống đồng, chiềng, khèn. – HS quan sát. a ) Về văn hoá : – Họ tổ chức triển khai tiệc tùng, đi dạo. – Nhạc cụ là trống đồng, chiềng, khèn .
T/L Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Kiến thức ghi bảng
ngưỡng lúc đó người Việt cổ thờ thần mặt trời ) .
Trên trống đồng có hình ảnh người nhảy múa hoá trang và múa vũ trang .
=> Trống đồng được gọi là trống sấm, người ta đánh trống để cầu nắng, cầu mưa -> nghi lễ của cư dân nông nghiệp trồng lúa nước. Ngoài ra trống đồng còn được sử dụng làm tín hiệu lệnh chiến đấu, trong giữ gìn bảo mật an ninh hoặc làm đồ tuỳ táng ( chôn theo người chết )
?) Nhìn vào hình 38 ( SGK)
em thấy gì ?
( Cho HS xem tranh )
?) Các truyện “ Trầu cau,
bánh chưng, bánh giày ” cho ta biết thời Văn Lang đã có những phong tục gì ?
– HS thao tác cá thể ( diễn đạt và nhận xét )
+ Em thấy cách ăn mặc của cư dân Văn Lang .
+Họ đang múa hát rất vui
vẻ – Cầu cho mưa thuận
gió hoà.
+Có những người cầm vũ
khí để chống giặc ngoại
xâm.
-HS thảo luận
Truyện khắp lại bằng tục
ăn trầu, một phong tục đẹp
của nhân dân ta để tô đậm
chủ đề: Đề cao mối tình
đẹp giữa 3 con người. Tình
duyên của 3 người tuy đã
chết mà vẫn keo sơn, thắm
thiết -> trong mọi sự gặp
gỡ của người Việt Nam,
miếng trầu bao giờ cũng là
đầu câu chuyện và khi có
lễ nhỏ, lễ lớn, cưới xin, hội
hè, tục ăn trầu đã trở nên
tục cố hữu của dân tộc Việt
T/L Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Kiến thức ghi bảng
-GV: Biết bao câu ca đẹp,
lời thơ hay đã sinh ra như nói với ta :
Có trầu mà chẳng có cau Làm sao cho đỏ môi nhau thì làm. ( Ca dao ) Hay Nguyễn Bính viết : Thôn Đoài thì nhớ thôn Đông Cau thôn Đoài nhớ trầu không thôn nào ?
( Tương tư )
?) Vào những ngày tết chúng
ta thường làm những bánh gì ? Điều đó nói lên ý gì ?
GV: Cha ông ta đã xây dựng
phong tục tập quán của mình từ những điều giản dị và đơn giản nhưng rất thiêng liêng, giàu ý nghĩa. Quang cảnh ngày tết của nhân dân ta gói 2 loại bánh này -> có ý nghĩa giữ gìn truyền thống lịch sử văn hoá đậm đà truyền thống dân tộc bản địa và làm sống lại câu truyện “ Bánh chưng, bánh giày ” trong kho tàng truyện cổ dân gian Nước Ta .
?) Cư dân Văn Lang đã tín
ngưỡng như thế nào ?
GV: bổ sung: Người chết
được chôn cất trong thạp, bình, trong mộ thuyền, mộ cây, kèm theo những công cụ và đồ trang sức đẹp .
Nam .
Từ miếng trầu đỏ thắm cũng là mối tình sắt son chung thuỷ của con người .
– Bài “ Bánh chưng, bánh giày ” -> Vừa lý giải nguồn gốc bánh chưng, bánh giày, vừa phản ánh thành tựu văn minh nông nghiệp ở buổi đầu dựng nước với thái độ tôn vinh lao động, tôn vinh nghề nông và biểu lộ sự kính trời đất, tổ tiên của nhân dân ta .
– Làm bánh chưng, bánh giày -> tín ngưỡng .
-> Đề cao nghề nông và biểu lộ sự kính trời đất, tổ tiên của nhân dân ta .
+ Thờ cúng những lực lượng tự nhiên : thần núi, sông, mặt trời, mặt trăng, quốc gia .
+ Người chết được chôn trong thạp, bình
b ) Về tín ngưỡng : – Thờ cúng những lực lượng tự nhiên : thần núi, sông, mặt trời, mặt trăng, quốc gia. – Người chết được chôn trong thạp, bình. => Đời sống vật chất và niềm tin hoà quyện vào nhau tạo nên tình
T/L Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Kiến thức ghi bảng
GV giải thích: “ Tình cảm
cộng đồng ”
Do trong thực tiễn đời sống lao động, chiến đấu trong nhiều năm nhất là điều kiện kèm theo sống lúc đó, công cụ lao động thô sơ, kinh nghiệm tay nghề sản xuất chưa nhiều … nên cư dân Văn Lang thấy thiết yếu phải phụ thuộc vào nhau, đùm bọc lẫn nhau thì mới hoàn toàn có thể xử lý được những việc làm kiếm sống và bảo vệ đời sống hàng ngày : như làm thuỷ lợi, đi săn … bảo vệ vùng đất sinh sống, tránh những cuộc xâm lấn của những cư dân khác … Tất cả những việc làm đó phải nhờ vào công sức của con người của nhiều người tập hợp lại mới hoàn toàn có thể làm được -> Chính vì thế nảy nở tình cảm cộng đồng .
GV sơ kết bài: Cư dân Văn
Lang đã thiết kế xây dựng cho mình một đời sống vật chất rất đầy đủ, cao hơn trước và đời sống ý thức khá đa dạng chủng loại -> Đời sống vật chất và ý thức hoà quyện vào nhau tạo nên tình cảm cộng đồng thâm thúy trong con người Lạc Việt -> Cơ sở của những cuộc khởi nghĩa kháng chiến bảo vệ tổ quốc sau này .
cảm cộng đồng thâm thúy trong con người Lạc Việt .
4)Củng cố: (2 phút)
1 ) Viết chữ đúng ( Đ ) hoặc sai ( S ) vào những ô vuông dưới đây : Ăn, ở, mặc và đi lại của người dân trong đời sống hàng ngày. Biết ăn trầu, nhuộm răng .
2) Ý thức cộng đồng của cư dân Văn Lang được hình thành bởi các lí do nào sau đây:
Các bộ lạc, làng, chiềng, chạ … cùng nhau làm thuỷ lợi khắc chế vạn vật thiên nhiên để bảo vệ mùa màng .
Thông qua những tổ chức triển khai liên hoan, họ thân mật thân thương hiẻu biết nhau hơn .
Các bộ lạc, làng, chiềng, chạ … cùng nhau chung sức, chung lòng chống những cuộc xâm lược của quân địch .
Hội đủ cả 3 yếu tố trên .
* Tài liêu tham khảo: ( Trích SGV trang 61)
Múa hoá trang trong những ngày lễ hội như : hội mùa thường tổ chức triển khai vào mùa thu, mọi người tham gia náo nức, tập nập. Mỗi tốp múa thường có 3 hay 4 người hoặc có khi 6 đến 7 người, hoá trang đầu đội mũ lông chim, có người thổi khèn, có người cầm vũ khí hoặc nhạc cụ. Họ múa theo một động tác thống nhất và thường hoà với tiếng hát ca .
5)Dặn dò: (1 phút)
– Về nhà học bài, làm bài tập 1,2,3 ( SGK trang 40 )
– Đọc và soạn trước những câu hỏi trong bài mới : “ Nước Âu Lạc ” ( SGK trang 41 ) – Về nhà tìm thêm những câu ca dao có tương quan đến ý thức và tình cảm cộng đồng .
IV)Rút kinh nghiệm – Bổ sung:
Tuần: 16 Tiết: 16
Từ: 00 / 00 / 2006 Đến : 00 / 00 / 2006 Ngày soạn : 00 / 00 / 2006
Bài 14: NƯỚC ÂU LẠC
I/ MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
1 ) Kiến thức :
– Giúp HS thấy được niềm tin đấu tranh bảo vệ tổ quốc của nhân dân tan gay từ buổi đầu dựng nước .
– Hiểu được bước tiến mới trong thiết kế xây dựng quốc gia dưới thời An Dương Vương. 2 ) Về tư tưởng, tình cảm :
Giáo dục đào tạo lòng yêu nước và ý thức cẩn trọng với quân địch. 3 ) Về kiến thức và kỹ năng :
Bồi dưỡng kĩ năng nhận xét, so sánh, trong bước đầu khám phá về bài học kinh nghiệm lịch sử vẻ vang .
II/ CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VAØ HỌC SINH:
1 ) Chuẩn bị của giáo viên :
– Bản đồ nước Văn Lang và Âu Lạc, lược đồ những cuộc kháng chiến. – Tranh ảnh, sơ đồ thành Cổ Loa ( theo SGK )
– Một số câu truyện cổ tích : Nỏ thần, Mị Châu – Trọng Thuỷ. 2 ) Chuẩn bị của học viên :
– Đọc bài mới và soạn những câu hỏi trong bài .
III/ TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:
1 ) Ổn định lớp : ( 1 phút ) Lớp trưởng báo cáo giải trình tình hình. 2 ) Kiểm tra bài cũ : ( 5 phút )
Câu hỏi: 1) Trình bày đời sống vật chất của cư dân Văn Lang?
2 ) Đời sống ý thức của cư dân Văn Lang có gì mới ?
Dự kiến trả lời:
1 ) * Ở, đi lại : Ở : + nhà sàn làm bằng tre, gỗ, nứa, lá, có cầu thang tre. Ở thành làng, chạ. Đi lại : bằngthuyền là đa phần .
*Ăn uống: Ăn cơm nếp, cơm tẻ, rau, cá, cà, thịt.Biét dùng mâm, bát, muôi.Biết làm muối,
mắm cá và gia vị ( gừng).
* Mặc : Nam : đóng khố, mình trần, đi chân đất. Nữ : mặc váy, áo xẻ giữa, có yếm che ngực. + Tóc có nhiều kiểu. Thích đeo những đồ trang sức đẹp .
2 ) * Về văn hoá :
– Họ tổ chức triển khai liên hoan, đi dạo .
– Nhạc cụ là trống đồng, chiềng, khèn. * Về tín ngưỡng :
– Thờ cúng những lực lượng tự nhiên : thần núi, sông, mặt trời, mặt trăng, quốc gia. – Người chết được chôn trong thạp, bình .
=> Đời sống vật chất và ý thức hoà quyện vào nhau tạo nên tình cảm cộng đồng thâm thúy trong con người Lạc Việt .
3 ) Giảng bài mới :
a. Giới thiệu bài mới : ( 1 phút )
Giáo viên nhắc qua về đời sống bình yên của cư dân Văn Lang ở những thế kỉ IV – III TCN. Chú ý trình làng sơ lược tình hình Trung Quốc. Đây là thời kì Chiến Quốc, những nước đánh chiếm lẫn nhau, hiệu quả là nhà Tần xây dựng ( Năm 221 TCN ) và liên tục bành trướng thế lực xuống phương Nam. Trong thực trạng đó nước Âu Lạc sinh ra. b. Tiến trình bài dạy :
T/L Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Kiến thức ghi bảng
15
phút Hoạt động 1:-GV dẫn dắt: Trong suốt thế
kỉ IV đến đầu thế kỉ III TCN,
cư dân Văn Lang sống yên
bình, nhưng ở Trung Quốc
đât là thời kì chiến quốc
( thời kì hổn chiến), kết quả
là nhà Tần đã đánh bại được
6 nước, thống nhất Trung
Quốc vào năm 221 TCN và
họ tiếp tục bành trướng
xuống phía nam. Một biến
đổi lớn đã xãy ra đó là sự ra
– HS lắng nghe. 1)Cuộc kháng chiếnchống quân xâm lược
Tần đã diễn ra như
thế nào?
T/L Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Kiến thức ghi bảng
đời của nhà nước Âu Lạc .
– GV: Dùng bản đồ nước Văn
Lang và Âu Lạc để HS xác lập rõ nước Văn Lang cuối thế kỉ III TCN không còn được yên bình, đang đứng trước sự đe doạ xâm lược của quân Tần ở phương Bắc. – Gọi 1 HS đọc mục 1 ( SGK trang 41 )
?) Tình hình nước Văn Lang
cuối thế kỉ III TCN như thế nào ?
?) Trong cuộc tiến quân xâm
lược phương Nam ( năm 218 – 214 TCN ) nhà Tần đã chiếm được những nơi nào ?
-GV: giải thích: Bộ lạc Tây
Âu hay ÂU Việt sống ở phía Nam Trung Quốc thuộc 6 vùng Quảng Đông, Quảng Tây lúc bấy giờ .
?) Khi quân Tần xâm lược
chủ quyền lãnh thổ của người Lạc Việt và người Tây Âu, hai bộ lạc này đã làm gì ?
?) Người Việt làm gì để
kháng chiến chống Tần ?
-GV: giải thích: Trước đây
1 số ít người cho rằng Thục Phán là người Trung Quốc. Gần đây giới sử học đã có đủ cứ liệu để chứng minh và khẳng định Thục Phán là người nước ta – thủ – HS đọc mục 1 ( SGK trang 41 ) – Đời Hùng Vương thứ 18, quốc gia Văn Lang không còn bình yên như trước nữa. Bởi vì vua không lo sữa sang võ bị, chỉ ham nhà hàng siêu thị, đi dạo. Lụt lội xãy ra liên tục, đời sống nhân dân gặp nhiều khó khăn vất vả. – Chiếm vùng Bắc Văn Lang, địa phận cư trú của người Lạc Việt và người Tây Âu sinh sống. Hai bộ lạc này có quan hệ thân mật truyền kiếp với nhau .
-Họ đã đứng lên kháng
chiến. Khi thủ lĩnh của
người Tây Âu bị giết người
Lạc Việt và người Tây Âu
vẫn không chịu đầu hàng,
họ tiếp tục kháng chiến.
-Họ bỏ cửa, bỏ nhà, bỏ cả
ruộng vườn… kéo nhau vào
rừng sâu… lương thực, vũ
khí chuyển đi theo người,
tất cả đều chống giặc.
a ) Nguyên nhân :
+ Vua không lo việc nước, lụt lội xãy ra liên tục, đời sống nhân dân gặp nhiều khó khăn vất vả .
+ Bành trướng, lan rộng ra chủ quyền lãnh thổ về phương Nam của nhà Tần .
b ) Diễn biến :
– Năm 218 TCN, vua Tần sai quân đánh xuống phương Nam để lan rộng ra bờ cõi. – Sau 4 năm quân Tần kéo đến vùng Bắc Văn Lang tiến công Tây Âu – Lạc Việt. – Người Việt trốn vào rừng để kháng chiến. Họ bầu người tuấn kiệt lên làm chủ tướng – đó là Thục Phán .
T/L Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Kiến thức ghi bảng
lĩnh của người Âu Việt bấy giờ là một người trẻ tuổi rất quả cảm và mưu trí nên được cả người Âu Việt cử ra chỉ huy chiến đấu .
?) Kết quả của cuộc kháng
chiến chống Tần thế nào ?
-GV: Sử sách Trung Quốc
phải thú nhận tình cảnh quân Tần … tiến không được, thói không xong. Đàn ông quanh năm mặc áo giáp, đàn bà suốt ngày chuyển lương khô, không sống nổi, không sống nổi người ta tự thắt cổ trên cây dọc đường, người chết chồng lên nhau …
?) Em nghĩ sao về tinh thần
chiến đấu của người Tây Âu và người Lạc Việt ?
– Sau 6 năm, người Việt đã đại phá quân Tần, giết được hiệu ý Đồ Thư .
– Quân Tần phải rút về nước .
– HS thao tác cá thể .
c ) Kết quả :
– Sau 6 năm, người Việt đã đại phá quân Tần, giết được hiệu ý Đồ Thư .
– Quân Tần phải rút về nước .
d ) Ý nghĩa :
Người Tây Âu và Lạc Việt chiến đấu kiên cường, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và chủ quyền lãnh thổ dân tộc bản địa .
10
phút Hoạt động 2:?) Trong cuộc kháng chiến
chống Tần ai là người có công nhất ?
?) Vì sao sau khi kháng chiến
chống quân Tần thắng lợi, Thục Phán buộc vua Hùng phải nhường ngôi cho mình và sát nhập Âu Việt với Văn Lang thành Âu Lạc ?
?) Thục Phán lên làm vua lấy
hiệu là gì ? Đặt kinh đô ở đâu ?
?) Tại sao An Dương Vương
lại đóng đô ở Phong Khê?
?) Bộ máy nhà nước Âu Lạc
– Thục Phán .
– Thể hiện ý chí thống nhất và quyết tâm bảo vệ quốc gia của người Việt. Vì tuy cuộc kháng chiến chống quân Tần thắng lợi, nhưng rủi ro tiềm ẩn xâm lược chưa hết. – Thục Phán tự xưng là An Dương Vương, đóng đô ở phong khê .
– Bởi Phong Khê lúc đó là một vùng đất đông dân, nằm ở TT quốc gia, gần sông Hồng, sông Hoàng chảy qua -> thuận tiện giao thông vận tải .
– HS thao tác cá thể .
2) Nước Âu Lạc
ra đời:
– Năm 207 TCN Thục Phán buộc vua Hùng phải nhường ngôi cho mình và hợp nhất đất đai Tây Âu và Lạc Việt thành một nước có tên là : Âu Lạc. – Thục Phán tự xưng là An Dương Vương, đóng đô ở phong khê .
– Tổ chức cỗ máy nhà nước :
T/L Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Kiến thức ghi bảng
được tổ chức triển khai như thế nào ?
-GV: yêu cầu HS vẽ sơ đồ
nhà nước Âu Lạc .
?) Như vậy, tổ chức nhà nước
Âu Lạc có gì khác so với Văn Lang ?
– Khác : quyền hành nhà nước và vua có quyền cao hơn .
+ Đứng đầu là : An Dương Vương .
+Giúp vua cai trị nước
là: Lạc hầu, Lạc
tướng.
+Cả nước chia thành
nhiều bộ, đứng đầu
các bộ là: Lạc tướng.
+Đứng đầu làng, chạ
là: Bồ chính.
6
phút Hoạt động 3:-Gọi HS đọc mục 3.
?) Đất nước ta cuối thời Hùng
Vương, đầu thời An Dương Vương có những đổi khác gì ?
– GV sơ kết bài: Ngày từ
buổi đầu dựng nước nhân dân ta phải đối phó với ngoại xâm để bảo vệ quốc gia. Tinh thần đấu tranh kiên cường quật cường của cư dân
