Mục đích phát triển tiềm năng và năng lực con người làm chủ thiên nhiên và môi trường sống của mình và của cộng đồng : – Hướng tới cải tổ chất lượng sống của cộng đồng, qua đó tạo sự chuyển biến xã hội trong cộng đồng. – Củng cố những thiết chế, tổ chức tạo điều kiện kèm theo thuận tiện cho quy trình chuyển biến và sự tăng trưởng của cộng đồng. – Tạo sự bình đẳng giữa những nhóm xã hội khác nhau, tăng nhanh công minh xã hội. – Thu hút sự tham gia tối đa của người dân vào tiến trình phát triển .
96 trang
| Chia sẻ : tranhoai21
| Lượt xem: 2745
| Lượt tải: 8
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Phát triển cộng đồng, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÔN ĐỨC THẮNG KHOA KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN —– # ” —– MÔN HỌC PHÁT TRIỂN CỘNG ĐỒNG GIẢNG VIÊN : CN. TẠ XUÂN HOÀI Phát triển cộng đồng Đối tượng sử dụng : Tất cả sinh viên nghành khoa học xã hội và nhân văn Đại học Tơn Đức Thắng Khoa Khoa học xã hội và Nhân văn Phát triển cộng đồng 2J une 15, 2010 Mục đích mơn học Mục đích phát triển tiềm năng và năng lực con người làm chủ thiên nhiên và môi trường sống của mình và của cộng đồng : – Hướng tới cải tổ chất lượng sống của cộng đồng, qua đó tạo sự chuyển biến xã hội trong cộng đồng. – Củng cố những thiết chế, tổ chức tạo điều kiện kèm theo thuận tiện cho quy trình chuyển biến và sự tăng trưởng của cộng đồng. – Tạo sự bình đẳng giữa những nhóm xã hội khác nhau, tăng cường công minh xã hội. – Thu hút sự tham gia tối đa của người dân vào tiến trình phát triển. – Giúp cho cộng đồng từ một thực trạng kém phát triển, không tự xử lý những yếu tố riêng của mình tiến tới tự lực, tự cường. Phát triển cộng đồng 3J une 15, 2010 Tài liệu mơn học Giáo trình chính : Phát triển cộng đồng – Lý thuyết và vận dụng. Tơ Duy Hợp – Lương Hồng Quang ( 2000 ). Tài liệu tìm hiểu thêm : 1. Phát triển cộng đồng. Nguyễn Thị Oanh ( 2000 ). 2. Phát triển cộng đồng. Nguyễn Hữu Nhân ( 2004 ). Phát triển cộng đồng 4J une 15, 2010 Cấu trúc mơn học Chương 1 : Lịch sử hình thành và triết lý phát triển cộng đồng Chương 2 : Tiếp cận và khám phá cộng đồng Chương 3 : Tiến trình phát triển cộng đồng Chương 4 : Vai trò – phẩm chất của tác viên phát triển cộng đồng Chương 5 : Xây dựng và quản trị dự án Bất Động Sản phát triển cộng đồng Phát triển cộng đồng Chương 1 : Lịch sử hình thành và triết lý phát triển cộng đồng Phát triển cộng đồng 6J une 15, 2010 1. Lịch sử Phát triển cộng đồng – Phát triển cộng đồng được dịch từ tiếng Anh Community Development Open vào những năm 1940 tại những cựu thuộc địa của Anh – Năm 1950, Liên Hiệp Quốc công nhận khái niệm Phát triển cộng đồng và khuyến khích những vương quốc sử dụng Phát triển cộng đồng như một công cụ để triển khai những chương trình phát triển vương quốc – Thập kỷ 1960 được Liên Hiệp Quốc chọn làm thập kỷ phát triển thứ I ( The first development decade ) so với những nước chậm phát triển bằng những hoạt động giải trí phát triển cộng đồng ( PTCĐ ) Phát triển cộng đồng 7J une 15, 2010 1. Lịch sử Phát triển cộng đồng – Ở Nước Ta khái niệm PTCĐ cũng đã được đưa vào từ giữa thập kỷ 1950, trải qua những hoạt động giải trí phát triển giáo dục ở miền Nam. – Sang thập kỷ 1960 – 1970 thì hoạt động giải trí PTCĐ chuyển sang nghành xã hội. – Từ thập kỷ 1980 đến nay, PTCĐ được biết đến một cách thoáng đãng hơn qua những chương trình viện trợ phát triển của quốc tế. Trong quy trình tiến độ này, sự thay đổi trong cách tiếp cận đó là những người làm công tác làm việc PTCĐ đã tập trung chuyên sâu chú ý quan tâm đến sự tham gia của người dân và coi đây là tác nhân quyết định hành động cho sự thành công xuất sắc và có hiệu suất cao bền vững và kiên cố. Phát triển cộng đồng 8J une 15, 2010 Hai dạng cộng đồng dựa trên cấu trúc xã hội và đặc thù liên kết xã hội : + Cộng đồng tính : là dạng cộng đồng bộc lộ mối quan hệ xã hội trong đó có những đặc trưng được xác lập như : tình cảm, ý thức và chuẩn mực xã hội. Về mặt tổ chức xã hội, có hai tổ chức kết nối với nhau để tạo thành cộng đồng tính là : ( 1 ) dòng họ hay dòng tộc ( 2 ) đẳng cấp và sang trọng hay những tầng lớp xã hội. 2. Cơ sở kim chỉ nan phát triển cộng đồng 2.1. Khái niệm cộng đồng Phát triển cộng đồng 9J une 15, 2010 Đặc trưng của cộng đồng tính là : – Quan hệ mang đặc thù thân tình, mang độ cố kết có ý nghĩa tự nhiên và biểu lộ tính cộng đồng cao – Tính cộng đồng là vững chắc, được chứng minh và khẳng định theo thời hạn và chính thời hạn là yếu tố kết dính những thành viên trong cộng đồng. – Vị thế xã hội của những thành viên trong cộng đồng được xã hội gán sẵn hơn là sự phấn đấu của những thành viên mà có. – Dòng họ là quan hệ cơ bản, vừa là huyết thống, vừa là khuôn mẫu văn hoá của hoạt động và sinh hoạt cộng đồng. 2. Cơ sở kim chỉ nan phát triển cộng đồng 2.1. Khái niệm cộng đồng Phát triển cộng đồng 10J une 15, 2010 + Cộng đồng thể : được xác lập là nhóm người, nhóm xã hội đơn cử có link với nhau ở nhiều quy mô khác nhau, không có những đặc tính của cộng đồng tính, nhưng : – Có đậm cá tính cá thể rất cao. – Có tính nhạy cảm trong quan hệ xã hội. – Quan hệ xã hội theo sự thỏa thuận hợp tác giữa những thành viên trong cộng đồng. – Có tính hài hòa và hợp lý và thống kê giám sát thiệt hơn, hơn là tình cảm trong những quan hệ xã hội. – Các vị thế của những thành viên trong cộng đồng là do sự phấn đấu đạt được. 2. Cơ sở triết lý phát triển cộng đồng 2.1. Khái niệm cộng đồng Phát triển cộng đồng 11J une 15, 2010 Khái niệm Cộng đồng trong PTCĐ được hiểu là : gồm 1 số ít đông dân cư sống trong cùng một địa vực nhất định, cùng điều kiện kèm theo thiên nhiên và môi trường, có liên hệ với nhau, cùng chăm sóc đến nhu yếu, sở trường thích nghi, nguyện vọng chung. Do đó, cộng đồng hoàn toàn có thể là một làng, một xã hay một huyện được qui định về : – Không gian địa lý – Cơ cấu xã hội – Các mối quan hệ cộng đồng – Các sự kiện trong cộng đồng – Cảm xúc khi nghĩ đến cộng đồng 2. Cơ sở triết lý phát triển cộng đồng 2.1. Khái niệm cộng đồng Phát triển cộng đồng 12J une 15, 2010 Bản chất của cộng đồng : – Đoàn kết xã hội của cộng đồng : là ý chí và tình cảm của những người cùng sống trong một địa vực – Sự liên kết xã hội của cộng đồng : là sự đối sánh tương quan giữa người với người, có tính phối hợp hay những phản ứng tương hỗ khá ngặt nghèo. – Cơ cấu xã hội của cộng đồng : là sự sắp xếp những vị trí cá thể hay đặc trưng cho nhóm trong cộng đồng được biểu lộ bởi những vị thế khác nhau. 2. Cơ sở triết lý phát triển cộng đồng 2.1. Khái niệm cộng đồng Phát triển cộng đồng 13J une 15, 2010 Đặc trưng của cộng đồng nghèo, kém phát triển : Trong CĐ hầu hết là người nghèo nàn khi chính bản thân họ : – Thiếu thốn những nguồn để đạt được những kiểu nhà hàng thường ngày, tham gia vào những hoạt động giải trí và sống trong những điều kiện kèm theo và những tiện lợi hoạt động và sinh hoạt được coi là thông thường, hay tối thiểu cũng được gật đầu một cách thoáng đãng trong xã hội mà họ là thành viên. – Những nguồn của họ là nằm dưới những yên cầu đúng mức của một cá thể, một mái ấm gia đình hay một cộng đồng trung bình, gồm có những mô thức sống, những cơ may, những hoạt động giải trí sống thường thì … 2. Cơ sở kim chỉ nan phát triển cộng đồng 2.1. Khái niệm cộng đồng Phát triển cộng đồng 14J une 15, 2010 Khi xác lập thực trạng nghèo, kém phát triển của một cộng đồng dựa trên bốn phương diện sau : + Về kinh tế tài chính của cộng đồng + Về hạ tầng trong cộng đồng + Về nghĩa vụ và trách nhiệm và quyền hạn công dân trong cộng đồng + Về thời cơ tiếp cận của dân cư trong cộng đồng 2. Cơ sở kim chỉ nan phát triển cộng đồng 2.1. Khái niệm cộng đồng Phát triển cộng đồng 15J une 15, 2010 + Khái niệm phát triển : – Xuất hiện đầu thế kỷ 20, được sử dụng song song với khái niệm chậm phát triển và được như nhau với khái niệm văn minh. – Đến những năm 1930, khái niệm phát triển được như nhau với khái niệm Phát triển kinh tế tài chính. – Đến sau cuộc chiến tranh quốc tế lần thứ II ( 9/1939 – 8/1945 ), khi tổ chức Liên Hiệp Quốc được xây dựng, mới khởi đầu đưa ra kim chỉ nan về sự phát triển. Nhưng chưa có sự phân biệt giữa tăng trưởng kinh tế tài chính và phát triển một cách đơn cử. 2. Cơ sở triết lý phát triển cộng đồng 2.2. Khái niệm phát triển Phát triển cộng đồng 16J une 15, 2010 – Trong quy trình tiến độ lúc bấy giờ khái niệm Phát triển xã hội được hiểu : Là sự lan rộng ra độc lập lực lượng sản xuất, để cung ứng cho toàn xã hội những điều kiện kèm theo vật chất thiết yếu cho đời sống, cũng như những loại sản phẩm và dịch vụ văn hóa truyền thống có giá trị đời sống, trong khuôn khổ một trật tự chính trị, bảo vệ cho những thành viên xã hội sự công minh về cơ may, sự tham gia vào những quyết định hành động chính trị và thịnh vượng vật chất do mọi người cùng tạo ra. Được đề cập đến 3 nội dung : ( 1 ) sự vững chắc ; ( 2 ) những yếu tố về con người ; ( 3 ) 3 yếu tố xã hội lớn mang tính toàn thế giới, như việc làm, giảm nghèo và sự hội nhập xã hội. 2. Cơ sở triết lý phát triển cộng đồng 2.2. Khái niệm phát triển Phát triển cộng đồng 17J une 15, 2010 + Các chỉ số hầu hết đo lường và thống kê sự phát triển xã hội : – Chỉ tiêu Tổng thu nhập trong nước tính trung bình đầu người : GDP ( Gross Domestic Product Indicator ) – Chỉ số Phát triển con người : HDI ( Human Development Index ) – Chỉ số nghèo của con người : HPI ( Human Poverty Index ) – Chỉ số tương quan đến phát triển giới : GDI ( Gender – Related Development Index ) – Thước đo quyền hạn giới : GEM ( Gender Empowerment Measure ) – 2. Cơ sở triết lý phát triển cộng đồng 2.2. Khái niệm phát triển Phát triển cộng đồng 18J une 15, 2010 + Khái niệm : “ PTCĐ là những tiến trình qua đó nỗ lực của dân chúng phối hợp với nỗ lực của chính quyền sở tại để cải tổ những điều kiện kèm theo kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống, xã hội của những cộng đồng và giúp cộng đồng này hội nhập và đồng thời góp phần vào đời sống vương quốc. ” [ Năm 1956, Liên hiệp quốc ] “ PTCĐ là một tiến trình trong đó cộng đồng nhận rõ nhu yếu hay tiềm năng của mình, sắp xếp nhu yếu và tiềm năng này, phát huy sự tự tin và ý muốn thực thi chúng, tìm nguồn tài nguyên để xử lý nhu yếu hay tiềm năng ấy. Thông qua đó sẽ phát huy những thái độ, kỹ năng và kiến thức hợp tác với nhau trong cộng đồng ” [ Muray và G. Ross ] 2. Cơ sở kim chỉ nan phát triển cộng đồng 2.3. Khái niệm phát triển cộng đồng Phát triển cộng đồng 19J une 15, 2010 Một định nghĩa khác : “ PTCĐ là một tiến trình xử lý yếu tố qua đó cộng đồng được tăng cường sức mạnh bởi những kiến thức và kỹ năng đời sống, kiến thức và kỹ năng phát hiện nhu yếu và yếu tố, ưu tiên hóa chúng, kêu gọi nguồn lực để xử lý chúng. Phát triển cộng đồng không phải là một cứu cánh mà là một kỹ thuật, nó nhằm mục đích tăng sức mạnh cho cộng đồng tự quyết về sự phát triển và định hình tương lai của mình ” [ Tô Duy Hợp và Lương Hồng Quang ] 2. Cơ sở triết lý phát triển cộng đồng 2.3. Khái niệm phát triển cộng đồng Phát triển cộng đồng 20J une 15, 2010 Những điểm chung định nghĩa về PTCĐ : – Cộng đồng phải tự xác lập được những yếu tố khó khăn vất vả cần xử lý cho đời sống của chính cộng đồng mình. – Cộng đồng phải tự chọn được những yếu tố cần ưu tiên bằng cách nghiên cứu và phân tích định lượng và định tính. – Cộng đồng phải kiến thiết xây dựng được những chương trình hành vi trên cơ sở phối hợp những nguồn lực bên ngoài. – Triển khai và thực thi những hoạt động giải trí theo kế hoạch. 2. Cơ sở triết lý phát triển cộng đồng 2.3. Khái niệm phát triển cộng đồng Phát triển cộng đồng 21J une 15, 2010 + Nguyên lý phát triển cộng đồng : – Nguyên lý PTCĐ dựa trên nguyên tắc phát triển xã hội, còn nguyên tắc phát triển xã hội dựa vào nguyên tắc phát triển phổ quát :. Phát triển ( Development ) là quy trình biến hóa về chất – lượng, nếu chỉ đổi khác làm tăng về lượng thì đó chỉ là tăng trưởng. . Phát triển xã hội là sự biến hóa xã hội về mặt chất – lượng, gồm có tăng trưởng kinh tế tài chính, tăng nhanh giáo dục, y tế về số lượng cũng như chất lượng và những chỉ số về hạ tầng, những dịch vụ và có sự biến hóa theo hướng văn minh hơn, đẹp hơn, tốt hơn 2. Cơ sở kim chỉ nan phát triển cộng đồng 2.3. Khái niệm phát triển cộng đồng Phát triển cộng đồng 22J une 15, 2010 – Nguyên lý tính tương đối : nghĩa là không nên tuyệt đối hóa một yếu tố, một hiện tượng kỳ lạ xã hội theo một quan điểm đơn cử nào cả. Với nguyên tắc này thì phát triển chỉ là tương đối. – Nguyên lý tính phong phú : cộng đồng được biểu lộ phong phú, nhiều mẫu mã nên PTCĐ cũng mang tính phong phú và đa dạng chủng loại tùy theo sự nhận diện cộng đồng. – Nguyên lý tính bền vững và kiên cố : bởi mức độ đoàn kết tập thể trong cộng đồng mà cộng đồng luôn có tính vững chắc Lý thuyết này xem xét sự phát triển của cộng đồng trong tính tổng lực 2. Cơ sở kim chỉ nan phát triển cộng đồng 2.3. Khái niệm phát triển cộng đồng Phát triển cộng đồng 23J une 15, 2010 + Mục đích phát triển cộng đồng : – Hướng tới cải tổ chất lượng sống của cộng đồng, với sự cân đối cả vật chất – ý thức, qua đó tạo sự chuyển biến xã hội trong cộng đồng. – Củng cố những thiết chế, tổ chức tạo điều kiện kèm theo thuận tiện cho quy trình chuyển biến và sự tăng trưởng của cộng đồng. – Tạo sự bình đẳng giữa những nhóm xã hội khác nhau trong việc tham gia vào những hoạt động giải trí phát triển cộng đồng, tăng cường công minh xã hội. – Thu hút sự tham gia tối đa của người dân vào tiến trình phát triển. Giúp cho cộng đồng từ một thực trạng kém phát triển, tiến tới tự lực, tự cường. 2. Cơ sở kim chỉ nan phát triển cộng đồng 2.3. Khái niệm phát triển cộng đồng Phát triển cộng đồng 24J une 15, 2010 – Dựa trên phương pháp luận từ dưới lên ( Bottom up ) tức là phải xuất phát từ nhu yếu của chính người dân. – Phải đồng điệu dựa trên mọi góc nhìn của đời sống kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống, xã hội – Chỉ đạt được hiệu suất cao khi nằm trong kế hoạch phát triển đúng đắn của vương quốc – Sự tham gia của dân cư là yếu tố cơ bản – Cần tập trung chuyên sâu vào phát triển năng lượng trên cơ sở không “ làm thay ”, “ làm cho ” người dân – Phải tạo được sự biến hóa nhận thức, hành vi của dân cư và tạo được sự chuyển biến trong tổ chức, cơ cấu tổ chức và những mối tương quan lực lượng trong xã hội 3. Quan điểm và nguyên tắc hành vi trong PTCĐ 3.1. Quan điểm khuynh hướng PTCĐ Phát triển cộng đồng 25J une 15, 2010 – Xu hướng tăng cường năng lượng ( Capability Building ) và tạo sức mạnh ( Empowerment ) cho cộng đồng – Phát triển cộng đồng và tổ chức cộng đồng phải luôn song song với nhau – Phát triển cộng đồng được xem như một nghề có quy định chính thức. 3. Quan điểm và nguyên tắc hành vi trong PTCĐ 3.2. Xu hướng PTCĐ lúc bấy giờ Phát triển cộng đồng 26J une 15, 2010 – Tin tưởng mọi người dân đều có năng lực tự quản lý đời sống và yếu tố của chính mình – Việc tạo sự công minh cần phải biểu lộ bằng những hành vi đơn cử, không riêng gì là một khẩu hiệu. – Dân chủ là nguyên tắc cần tôn vinh và hướng tới để bảo vệ rằng quyền lợi chung sẽ được tôn trọng. – Mọi chương trình hành vi trong PTCĐ phải do cộng đồng tự xử lý, nhằm mục đích bảo vệ tính tự chịu nghĩa vụ và trách nhiệm. – Không nên áp đặt chương trình PTCĐ từ trên hoặc từ bên ngoài vào cộng đồng. – Không nên đổ lỗi cho người dân bởi “ hạn chế về nhận thức ”, mà phải thấy lỗi này do chính kinh nghiệm tay nghề của tác viên PTCĐ 3. Quan điểm và nguyên tắc hành vi trong PTCĐ 3.3. Nguyên tắc hành vi trong PTCĐ Phát triển cộng đồng 27J une 15, 2010 Câu hỏi tranh luận 1 ). Các yếu tố của sự bất cơng xã hội ? 2 ). Mục đích của phát triển là gì ? 3 ). Hãy nêu những đặc thù của phát triển thành cơng và vững chắc ? 4 ). Các đặc thù của một cộng đồng nghèo ? 5 ). Tăng năng lượng cho người bị thiệt thịi là gì ? 6 ). Giá trị và những nguyên tắc của phát triển cộng đồng ? 7 ). Phương pháp phát triển cộng đồng lấy con người làm TT là gì ? Phát triển cộng đồng Chương 2 : Tiếp cận và tìm hiểu và khám phá cộng đồng Phát triển cộng đồng 29J une 15, 2010 1. Diễn tiến tiếp cận và chiêu thức khám phá CĐ 1.1. Diễn tiến tiếp cận cộng đồng PTCĐ cần phải thực thi theo diễn tiến tiếp cận song hành như sau : + Thực hiện những cuộc tìm hiểu Xã hội học với qui mô tương thích với cộng đồng đang tìm hiểu và khám phá. + Thực hiện nghiên cứu và điều tra tham gia như : – Đánh giá nghèo có sự tham gia của dân cư ( Participatory Poor Assessment – PPA ) – Đánh giá nông thôn có người dân tham gia ( Participatory Rural Assessment – PRA ) + Và thực thi 1 số ít giải pháp điều tra và nghiên cứu hỗ trợ khác Phát triển cộng đồng 30J une 15, 2010 Điều tra Xã hội học : – Qui mô đối tượng người tiêu dùng rộng mang lại thông tin mang tính đại diện thay mặt cho toàn cộng đồng – Một số nhu yếu trong giải pháp này : + Cách thức phong cách thiết kế cấu trúc bảng hỏi phải thật kỹ và thật trọn vẹn khách quan khoa học Bảng hỏi được trắc nghiệm ( chạy thử ) rồi mới sử dụng. + Nắm vững giải pháp chọn mẫu tùy thuộc vào yếu tố điều tra và nghiên cứu. + Điều tra viên cần được tập huấn kỹ, nắm vững nội dung thông tin cần tích lũy. 1. Diễn tiến tiếp cận và chiêu thức tìm hiểu và khám phá CĐ 1.2. Phương pháp tìm hiểu và khám phá cộng đồng Phát triển cộng đồng 31J une 15, 2010 Tìm hiểu cộng đồng qua cứ liệu có sẵn Trước khi tiếp cận một cộng đồng, tác viên phát triển phải khám phá tổng thể những gì hoàn toàn có thể biết được trải qua những nguồn thông tin tư liệu có tương quan đến cộng đồng trong cuộc nghiên cứu và điều tra, như : thư tịch, tư liệu, sách báo, tạp chí Ví dụ : thống kê về dân số, thông số kỹ thuật về địa lý, sản lượng sản xuất kinh tế tài chính, yếu tố nhân lực và nguồn lao động Nguồn thông tin này không phải thật sự đúng chuẩn 100 % nhưng phân phối cho ta một toàn cảnh rất có ích. Hoặc rất tiện khi tích lũy những thông tin cần đến mà những giải pháp khác không hề tích lũy được 1. Diễn tiến tiếp cận và giải pháp khám phá CĐ 1.2. Phương pháp khám phá cộng đồng Phát triển cộng đồng 32J une 15, 2010 Phỏng vấn sâu : Phương pháp phỏng vấn sâu những đối tượng người tiêu dùng là những người hiểu rõ bề sâu của cộng đồng, cần chuẩn bị sẵn sàng : – Vùng nội dung cần tích lũy thông tin bằng những câu hỏi ngắn gọn, dễ hiểu – Tránh những câu hỏi chung chung không đi sâu vào yếu tố, mà loại thông tin này khó lòng tích lũy được bằng thống kê, hay trong cứ liệu. – Việc phỏng vấn sâu cần chú ý quan tâm đến thời hạn phỏng vấn, tránh mất thời giờ và làm phiền người được phỏng vấn 1. Diễn tiến tiếp cận và chiêu thức tìm hiểu và khám phá CĐ 1.2. Phương pháp tìm hiểu và khám phá cộng đồng Phát triển cộng đồng 33J une 15, 2010 Quan sát tham gia ( lân la với người dân ) – Phương pháp này giúp tác viên xâm nhập trong thực tiễn, đi sâu vào cộng đồng và tìm hiểu và khám phá cộng đồng từ bên trong, nhìn những yếu tố của cộng đồng bằng cái nhìn của chính người dân. – Chỉ cần hòa đồng, lắng nghe, quan sát tác viên sẽ chớp lấy rất nhiều tâm tư nguyện vọng, nguyện vọng, việc làm hàng ngày
