Minh Anh
Nhiều nghiên cứu và điều tra đã chỉ ra rằng, yếu tố quan trọng thôi thúc cộng đồng tham gia hoạt động giải trí du lịch đó là những quyền lợi về kinh tế tài chính. Phát triển du lịch giúp tạo ra khối lượng việc làm phong phú tương thích từng nhóm đối tượng người tiêu dùng trong cộng đồng .
Lời giới thiệu: Với mục tiêu hướng đến sự phát triển bền vững, du lịch cộng đồng (DLCĐ) được xem là một trong những công cụ hữu hiệu góp phần cải thiện sinh kế cho người dân địa phương, đồng thời giúp bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa bản địa cũng như nguồn tài nguyên du lịch tự nhiên gắn với cộng đồng điểm đến. Vì thế, DLCĐ là loại hình du lịch được quan tâm đầu tư phát triển tại nhiều địa phương vùng sâu, vùng xa, vùng kinh tế khó khăn của Việt Nam.
Sau đây chúng tôi xin giới thiệu tiếp phần thứ 2 bài viết “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển du lịch cộng đồng tại Việt Nam” của PGS.TS. Phạm Hồng Long – Trưởng Khoa Du lịch học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQGHN.
Bài viết nhằm mục đích mục tiêu tổng quan một số ít yếu tố lý luận và thực tiễn về DLCĐ, nghiên cứu và phân tích những thuận tiện và khó khăn vất vả so với sự phát triển DLCĐ ở Việt Nam, từ đó đưa ra 1 số ít gợi ý thiết thực nhằm mục đích phát triển DLCĐ ở Việt Nam trong thời hạn tới. Phát triển du lịch cộng đồng tại Việt Nam ( P. 1 )
Du khách nghỉ dưỡng tại xã Mai Hịch, Mai Châu, Hoà Bình. (Ảnh: Báo Du lịch).
3. Thực tiễn phát triển DLCĐ ở Việt Nam
3.1. Sự phát triển DLCĐ ở Việt Nam
Trong xu thế phát triển chung của ngành du lịch, sự Open của nhiều mô hình du lịch nhằm mục đích phân phối thị hiếu hành khách đã ảnh hưởng tác động không nhỏ đến nguồn TNDL tự nhiên, TNDL văn hóa truyền thống địa phương cũng như đời sống kinh tế tài chính – văn hóa truyền thống của người dân địa phương theo cả chiều hướng tích cực lẫn xấu đi. Mô hình DLCĐ tập trung chuyên sâu khai thác những giá trị văn hóa truyền thống, lối sống, ẩm thực ăn uống … thuộc chiếm hữu của cộng đồng dân cư, đặc biệt quan trọng ở đây người dân đóng vai trò quan trọng trong cung ứng những dịch vụ, hướng dẫn khách thưởng thức, cảm nhận văn hóa truyền thống, lối sống tại địa phương. Theo Nguyễn Anh Tuấn [ 9 ], DLCĐ đã Open từ năm 1997 tại một số ít tỉnh, thành phố của Việt Nam như Hòa Bình, Tỉnh Lào Cai, Quảng Nam, … Cho đến nay, sau hơn 20 năm phát triển, DLCĐ đã lan rộng ra ra trên cả ba miền. Đặc biệt, thời hạn gần đây, cùng với trào lưu khách du lịch quốc tế tham gia mô hình du lịch thưởng thức cộng đồng ngày càng tăng mạnh trên toàn thế giới, hoạt động giải trí DLCĐ đã trở nên sôi động hơn và lôi cuốn sự chăm sóc phát triển ở nhiều địa phương như Sơn La, Điện Biên, Lai Châu, Cao Bằng, Bắc Kạn, Yên Bái, Thái Nguyên, TP Lạng Sơn, Hà Giang, Tỉnh Nam Định, Tỉnh Ninh Bình, Nghệ An, Quảng Ninh, Thừa Thiên Huế, Đồng Tháp, Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long, Cần Thơ, Hậu Giang, An Giang, Lâm Đồng, Đắc Lắc, Kon Tum, Tỉnh Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, …, kể cả ở những thành phố lớn như TP. Hà Nội, TP. Đà Nẵng, Hải Phòng Đất Cảng. Thực tế chứng tỏ, DLCĐ đem lại nhiều quyền lợi về kinh tế tài chính, xã hội cho người dân địa phương trải qua tạo ra công ăn việc làm, cải tổ thu nhập, nâng cao được đời sống cộng đồng và có ý nghĩa to lớn trong công cuộc xoá đói giảm nghèo của Đảng và Nhà nước. Ở 1 số ít địa phương như Sapa ( Tỉnh Lào Cai ), Mai Châu ( Hòa Bình ), Mộc Châu ( Sơn La ), Pù Luông ( Thanh Hóa ) Hội An ( Quảng Nam ), Cái Bè ( Tiền Giang ) … 1 số ít mô hình DLCĐ đã góp thêm phần biến hóa đáng kể sinh kế của người dân địa phương. Từ những vùng, địa phương kinh tế tài chính còn khó khăn vất vả, nhờ hoạt động giải trí du lịch, sinh kế của người dân đã được cải tổ rõ ràng, từng bước bắt kịp những tỉnh, địa phương có hoạt động giải trí kinh tế-xã hội phát triển. DLCĐ đã giúp Việt Nam khai thác, trình làng và bảo tồn giá trị TNDL tự nhiên cũng như giá trị văn hóa truyền thống rực rỡ. Thông qua hoạt động giải trí DLCĐ, nét văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử, thói quen hoạt động và sinh hoạt và đời sống thường nhật của đồng bào dân tộc thiểu số trở thành yếu tố mê hoặc hành khách quốc tế đến tò mò, thưởng thức. Tại Việt Nam, những dự án Bất Động Sản DLCĐ ở những thôn, bản như Thanh Phú, Bản Hồ, Tả Van, San Xả Hồ, Tả Phìn, Bắc Hà ( Tỉnh Lào Cai ) ; DLCĐ ở Bản Lác ( Mai Châu, Hòa Bình ), DLCĐ Cơ Tu ( Nam Giang, Quảng Nam ) ; Buôn Đôn, Buôn Trí A ( Đắk Lắk ), xã Lát ( Lâm Đồng ), … đã dựa trên truyền thống văn hóa truyền thống của đồng bào Thái, Mường, Dao, Raglây, Cơ Tu, Êđê, Cơho, … để tạo thành những loại sản phẩm DLCĐ độc lạ, lôi cuốn hành khách. Quá trình phát triển DLCĐ nói riêng và du lịch cả nước nói chung chịu ảnh hưởng tác động thâm thúy bởi những chủ trương, xu thế của Đảng, Nhà nước ; trong đó đặc biệt quan trọng phải kể đến Nghị quyết số 08 – NQ / TW mới phát hành năm 2017. Đây là chủ trương biểu lộ can đảm và mạnh mẽ sự chăm sóc, chú trọng ngành du lịch ; việc phát triển du lịch được nâng lên tầm cao mới với tiềm năng trở thành ngành kinh tế tài chính mũi nhọn với vận tốc cao nhưng vẫn giữ gìn truyền thống văn hoá truyền thống cuội nguồn dân tộc bản địa. Hơn nữa, ở đây Nghị quyết cũng chỉ rõ phát triển du lịch không phải là nhu yếu đặt ra so với tổng thể những địa phương mà chỉ tập trung chuyên sâu ở những tỉnh thành có tiềm năng, dư địa phát triển. Sau khi Nghị quyết phát hành đã tạo làn sóng mới so với ngành du lịch nói chung, giúp ngành chuyển biến cả về số lượng lẫn chất lượng. Nhờ đó, DLCĐ cũng gặp được những điều kiện kèm theo thuận tiện trong khai thác, phát triển tại những địa phương. Trong số 8 nhóm trách nhiệm và giải pháp cần phải triển khai gồm có : ( 1 ) thay đổi nhận thức, tư duy về phát triển du lịch ; ( 2 ) cơ cấu tổ chức lại ngành du lịch ; ( 3 ) triển khai xong thể chế, chủ trương ; ( 4 ) phát triển kiến trúc và cơ sở vật chất kỹ thuật ngành du lịch ; ( 5 ) tăng cường thực thi tiếp thị du lịch ; ( 6 ) tạo thiên nhiên và môi trường thuận tiện cho doanh nghiệp và cộng đồng phát triển du lịch ; ( 7 ) phát triển nguồn nhân lực du lịch ; và ( 8 ) tăng cường năng lượng và hiệu suất cao quản trị nhà nước về du lịch thì có những điểm đóng vai trò then chốt, góp thêm phần phát triển DLCĐ nhằm mục đích hướng đến tiềm năng phát triển du lịch bền vững và kiên cố. Cụ thể là, trong nhóm trách nhiệm tạo môi trường tự nhiên thuận tiện cho doanh nghiệp, cộng đồng phát triển du lịch và phát triển nguồn nhân lực du lịch, Nghị quyết đã nêu rõ : – Hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp kinh doanh thương mại du lịch, đặc biệt quan trọng ở những địa phương vùng sâu, vùng xa ; – Tạo điều kiện kèm theo thuận tiện để người dân trực tiếp tham gia và hưởng lợi từ hoạt động giải trí du lịch ; có chủ trương tương hỗ phát triển DLCĐ ; nâng cao vai trò của cộng đồng ; kiến thiết xây dựng cộng đồng du lịch văn minh, thân thiện trong ứng xử với khách du lịch ; – Chú trọng nâng cao kỹ năng và kiến thức nghề, ngoại ngữ và đạo đức cho đội ngũ lao động ngành du lịch ; – Hoàn thiện bộ tiêu chuẩn nghề vương quốc về du lịch thích hợp với những tiêu chuẩn trong ASEAN. Đối với DLCĐ, bộ tiêu chuẩn DLCĐ ASEAN sẽ là địa thế căn cứ giúp cho mỗi nhóm cộng đồng, mỗi địa phương có đường hướng, vận dụng tiến hành trong thực tiễn nhằm mục đích bảo vệ chất lượng dịch vụ du lịch và phát triển bền vững và kiên cố. Ngoài ra, bên cạnh những quan điểm khuynh hướng, Nghị quyết cũng góp thêm phần xử lý những “ điểm nghẽn ” về chủ trương đơn cử so với xây dựng Quỹ tương hỗ phát triển du lịch, góp vốn đầu tư vào những địa phận trọng điểm, vùng sâu vùng xa, đào tạo và giảng dạy phát triển nguồn nhân lực, quy hoạch, tiếp thị triển khai ; quy đổi chính sách phí du lịch thăm quan sang chính sách giá dịch vụ ; những chủ trương về giá điện, thuế sử dụng đất, tiền thuê đất, thủ tục nhập cư. Như vậy, chủ trương của Bộ Chính trị là cơ sở để tháo gỡ những khó khăn vất vả, thiết kế xây dựng chủ trương nâng tầm cho ngành du lịch nói chung, hoạt động giải trí DLCĐ nói riêng ; từ đó thôi thúc phát triển kinh tế tài chính liên ngành, liên vùng.
3.2. Những thuận lợi và khó khăn cho phát triển DLCĐ tại Việt Nam
3.2.1. Thuận lợi
Việc khai thác, phát triển của mô hình DLCĐ tại Việt Nam trong thời hạn vừa mới qua dựa trên những điều kiện kèm theo thuận tiện sau : – Sự ngày càng tăng về lượng khách du lịch và nhu yếu của khách du lịch so với DLCĐ, đặc biệt quan trọng tại những địa phận nơi còn gìn giữ được truyền thống văn hóa truyền thống những dân tộc bản địa và nơi có những giá trị tự nhiên điển hình nổi bật. – Sự mê hoặc của TNDL tự nhiên tích hợp với giá trị văn hóa truyền thống địa phương còn mang nét nguyên sơ, chân thực của nhiều cộng đồng dân cư, nhiều địa phương trong nước ; – Sự thành công xuất sắc của 1 số ít mô hình DLCĐ trong nước làm bài học kinh nghiệm kinh nghiệm tay nghề cho nhiều địa phương khác và tạo động lực lôi cuốn phát triển DLCĐ dựa vào nguồn tài nguyên du lịch sẵn có của địa phương ; – Có sự chăm sóc, chỉ huy của nhà nước, ngành, địa phương trong việc phát triển DLCĐ trải qua xu thế, chủ trương đơn cử là Nghị quyết 08 – NQ / TW của Bộ Chính trị phát hành ngày 16/01/2017, khuynh hướng phát triển du lịch Việt Nam và DLCĐ đã được xác lập rõ “ tập trung chuyên sâu phát triển loại sản phẩm du lịch biển, hòn đảo, du lịch văn hoá, tâm linh, du lịch sinh thái xanh và DLCĐ có sức mê hoặc và năng lực cạnh tranh đối đầu cao ” ; – Ý nghĩa và quyền lợi của DLCĐ ngày càng được biểu lộ, khẳng định chắc chắn rõ nét tạo động lực cho người dân dữ thế chủ động tham gia vào những mô hình DLCĐ ; – Sự tham gia tích cực của những tổ chức triển khai phi chính phủ trong và ngoài nước, những doanh nghiệp du lịch và cơ sở đào tạo và giảng dạy du lịch trong công tác làm việc tư vấn, tương hỗ kinh tế tài chính cũng như nguồn lực con người vào tiến hành dự án Bất Động Sản DLCĐ. 3.2.2. Khó khăn Bên cạnh những thuận tiện vừa nêu, phát triển DLCĐ tại Việt Nam còn phải đương đầu với những khó khăn vất vả sau :
– Dưới sức ép của sự gia tăng lượng khách du lịch và lợi ích kinh tế trước mắt, khó đảm bảo sự cân bằng giữa khai thác và bảo vệ nguồn TNDL, giữa lợi ích và chi phí, … Do đó, dễ dẫn đến tình trạng lạm dụng TNDL, thương mại hóa, tầm thường hóa các giá trị văn hóa bản địa, văn hóa dân tộc;
– Sự trùng lắp của loại sản phẩm, dịch vụ DLCĐ diễn ra ở 1 số ít địa phương, khu vực có nét tương đương về văn hóa truyền thống cũng như điều kiện kèm theo phát triển du lịch ; – Khó bảo vệ yếu tố vệ sinh môi trường tự nhiên, bảo đảm an toàn thực phẩm tại những khu vực vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kèm theo sống còn nhiều khó khăn vất vả ; – Nguồn nhân lực du lịch địa phương chưa bảo vệ được về mặt số lượng lẫn chất lượng ; trình độ ngoại ngữ và kỹ năng và kiến thức, nhiệm vụ chưa cung ứng được nhu yếu của hành khách vì vậy khó thỏa mãn nhu cầu tối đa sự hài lòng của hành khách ; – Việc thiết kế xây dựng và duy trì mối link giữa điểm đến DLCĐ và đơn vị chức năng gửi khách nhiều nơi chưa chú trọng ; tính link giữa những bên tương quan trong phát triển DLCĐ còn hạn chế ; – Kinh phí và nguồn nhân lực cho công tác làm việc tuyên truyền, thực thi, tiếp thị điểm đến DLCĐ cũng như loại sản phẩm DLCĐ còn thấp so với nhu yếu, chưa sử dụng e-marketing trong thời đại công nghệ 4.0 như lúc bấy giờ : một số ít điểm DLCĐ đã thiết kế xây dựng được website tuy nhiên chỉ dừng lại ở bước tiếp thị hình ảnh, ra mắt mẫu sản phẩm, dịch vụ chứ chưa tích hợp được hình thức thanh toán giao dịch thương mại điện tử.
3.3. Những gợi ý cho phát triển DLCĐ ở Việt Nam
Thứ nhất, liên tục thiết kế xây dựng và tổ chức triển khai thực thi những văn bản quy phạm pháp luật, chủ trương và quy định quản trị hoạt động giải trí DLCĐ từ Tổng cục Du lịch đến những tỉnh, thành phố có DLCĐ phát triển và năng lực phát triển. Tăng cường kiểm tra, thanh tra những hoạt động giải trí tiến hành DLCĐ ; đào tạo và giảng dạy, tu dưỡng nhân lực cho khai thác, phát triển DLCĐ ; Thứ hai, cần tăng cường phát huy nguồn lực con người : khuyến khích người dân tham gia vào DLCĐ đồng thời hướng dẫn họ góp vốn đầu tư, kinh doanh thương mại những dịch vụ du lịch theo tiêu chuẩn để nâng cao hiệu suất cao góp vốn đầu tư, phát triển DLCĐ có nghĩa vụ và trách nhiệm và vững chắc ; lan rộng ra những chiến dịch truyền thông online về sức khỏe thể chất, bảo vệ môi trường tự nhiên, chương trình nâng cao sự hiểu biết kinh tế tài chính – xã hội nói chung cho cộng đồng địa phương. Thứ ba, phát huy nguồn vốn xã hội bằng cách thiết lập và tăng cường sự link giữa những chủ thể tham gia vào hoạt động giải trí DLCĐ, link những dịch vụ đáp ứng để hình thành mẫu sản phẩm du lịch, link giữa những điểm đến với nhau, giữa những điểm đến và thị trường như : link giữa những nhà quản trị du lịch những địa phương với nhau, giữa những nhà quản trị du lịch những địa phương với doanh nghiệp, giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp, giữa doanh nghiệp với cộng đồng, giữa doanh nghiệp với hành khách, giữa cộng đồng với nhau và giữa cộng đồng với hành khách … [ 13 ]. Thứ tư, nên thiết kế xây dựng DLCĐ theo mô hình mỗi cộng đồng một mẫu sản phẩm để tránh sự trùng lặp về mẫu sản phẩm DLCĐ, đồng thời giúp cho việc đa dạng hóa những mô hình mẫu sản phẩm DLCĐ, giúp cho hành khách có nhiều sự lựa chọn loại sản phẩm và nâng cao mức độ hài lòng của hành khách. Thứ năm, cần tăng cường công tác làm việc tiếp thị, triển khai phát triển DLCĐ trong thời hạn tới, trong đó chủ thể của DLCĐ địa phương đóng vai trò quyết định hành động. Ban quản trị DLCĐ, hộ mái ấm gia đình làm DLCĐ cần dữ thế chủ động thực thi tiếp thị, thực thi hình ảnh của mình đến với khách du lịch, từng bước thiết kế xây dựng tên thương hiệu DLCĐ cho địa phương mình ; Thứ sau, dữ thế chủ động hội nhập và hợp tác quốc tế để lôi cuốn vốn góp vốn đầu tư ship hàng phát triển DLCĐ. Tuy nhiên, việc lựa chọn những nhà đầu tư DLCĐ cần phải tôn trọng tự nhiên, tôn trọng truyền thống văn hóa truyền thống và cộng đồng dân cư trong vùng góp vốn đầu tư ; tránh kiểu góp vốn đầu tư manh mún, chộp giật, chỉ chăm sóc đến doanh thu hay năng lực tịch thu vốn sớm.
4. Kết luận
Bản chất của DLCĐ là mô hình du lịch tương đối bền vững và kiên cố nhờ lợi thế thân mật, gắn bó thân thiện với thiên nhiên và môi trường sống của con người gồm có cả thiên nhiên và môi trường tự nhiên và thiên nhiên và môi trường xã hội. Vì thế, DLCĐ không chỉ góp thêm phần triển khai tiềm năng chung của ngành du lịch mà còn góp phần trực tiếp vào xu thế phát triển vững chắc ở Việt Nam nói riêng và trên quốc tế nói chung. Quan trọng hơn nữa, DLCĐ đã giúp người dân địa phương dần cải tổ mức sống, xóa đói giảm nghèo và san sẻ thịnh vượng giữa những địa phương, khu vực với nhau nhờ quy đổi sinh kế từ hoạt động giải trí nông nghiệp sang dịch vụ du lịch và những hoạt động giải trí phi nông nghiệp khác .
Tài liệu tham khảo
[ 1 ] Nicholls, L. L. Elements of community tourism community development planning process. VNR’s Encyclopedia of Hospitality and Tourism, 1993 : 773 – 780. [ 2 ] Bùi Thị Hải Yến. DLCĐ. TP.HN : Giáo dục đào tạo Việt Nam, 2012. [ 3 ] WWF. Guidelines for Community-based Ecotourism Development. WWF International, 2001. [ 4 ] Đoàn Mạnh Cương. Phát triển du lịch cộng đồng góp thêm phần xoá đói giảm nghèo theo hướng vững chắc. Hội thảo Chính sách phát triển Du lịch cộng đồng và đào tạo và giảng dạy nguồn nhân lực ship hàng cho phát triển du lịch cộng đồng tại Việt Nam. Hoà Bình, 2018. [ 5 ] Quốc hội Nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Luật Du lịch. Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, 2017 [ 6 ] Harold Goodwin and Rosa Santilli, “ Community based tourism : a success ? ” IRCT occasional paper 11, 2009, vol. 37, no. 1, p. 1-37. [ 7 ] Đinh Thị Hà Giang. Nghiên cứu đề xuất kiến nghị giải pháp tăng cường tính bền vững và kiên cố cho hoạt động giải trí sinh kế của cộng đồng dân cư tại vườn vương quốc Xuân Sơn, tỉnh Phú Thọ. Đại học Quốc gia TP.HN, 2017. [ 8 ] DFID. Sustainable Livehoods Framework. Department for International Development, LonDon, 2007. [ 9 ] Bùi Văn Tuấn. Thực trạng và giải pháp bảo vệ sinh kế vững chắc cho cộng đồng dân cư ven đô TP. Hà Nội trong quy trình đô thị hóa. Tạp chí Khoa học ( Đại học Quốc gia TP. Hà Nội ) 5, no. 2015 ( năm ngoái ) : 96-108.
[10] Timothy, Dallen J. Participatory Planning: A View of Tourism in Indonesia. Annals of Tourism Research, 1999, 26(2), pg.371-391.
[ 11 ] Woodley, A. Tourism and Sustainable Development : The Community Perspective, In James Gordon Nelson, R. Butler, Geoffrey Wall, Waterloo, 1993 [ 12 ] Nguyễn Anh Tuấn. Báo cáo dẫn đề. Hội thảo Chính sách phát triển Du lịch cộng đồng và giảng dạy nguồn nhân lực Giao hàng cho phát triển du lịch cộng đồng tại Việt Nam. 2018. [ 13 ] Phạm Lê Thảo. Liên kết phát triển du lịch cộng đồng. Chính sách phát triển Du lịch cộng đồng và đào tạo và giảng dạy nguồn nhân lực Giao hàng cho phát triển du lịch cộng đồng tại Việt Nam. Hoà Bình, 2018.
