Máy điện không đồng bộ là gì?
Máy điện không đồng bộ là máy điện xoay chiều, thao tác theo nguyên tắc cảm ứng điện từ, có vận tốc của rotor n khác với vận tốc từ trường quay trong máy n. Máy điện không đồng bộ hoàn toàn có thể thao tác ở hai chính sách : động cơ và máy phát .
Phân loại máy điện không đồng bộ
Khi phân loại máy điện không đồng bộ, có thể căn cứ theo:
- Theo kết cấu của vỏ, có thể chia làm các loại: kiểu hở, kiểu bảo vệ, kiểu kín, kiểu chống nổ, kiểu chống rung…
- Theo kết cấu của rotor chia làm hai loại: kiểu rotor dây quấn và kiểu rotor lồng sóc.
- Theo số pha: kiểu một pha, hai pha, ba pha.
Cấu tạo máy điện không đồng bộ
Cấu tạo của máy điện không đồng bộ bao gồm hai bộ phận chủ yếu là stator và rotor, ngoài ra còn có vỏ máy, nắp máy và trục máy. Trục làm bằng thép, trên đó gắn rotor, ổ bị và phía cuối trục có gắn một quạt gió để làm mát máy dọc trục.
Stator
Stator ( phần tĩnh ) gồm hai bộ phận chính là lõi thép và dây quấn, ngoài những còn có vỏ máy và nắp máy .
Lõi thép
Lõi thép stator có dạng hình tròn trụ, làm bằng những lá thép kỹ thuật điện, được dập rãnh bên trong rồi ghép lại với nhau tạo thành những rãnh theo hướng trục. Lõi thép được ép vào trong vỏ máy .
Dây quấn stator
Dây quấn stator thường được làm bằng dây đồng có bọc cách điện và đặt trong những ranh của lõi thép. Dòng điện xoay chiều ba pha chạy trong dây quấn ba pha stator sẽ tạo nên từ trường quay .
Võ máy
Vỏ máy gồm có có thân và nắp, thường làm bằng gang .
Roto
Roto là phần quay gồm lõi thép, dây quấn và trục máy .
Lõi thép
Lõi thép rotor gồm những lá thép kỹ thuật điện được lấy từ phần bên trong của lõi thép stator ghép lại, mặt ngoài dập rãnh để đặt dây quấn, ở giữa có dập lỗ để lắp trục .
Trục
Trục của máy điện không đồng bộ làm bằng thép, trên đó gắn lõi thép roto .
Dây quấn rotor
Dây quấn rotor của máy điện không đồng bộ có hai kiểu : rotor ngắn mạch còn gọi là rotor lồng sóc và rotor dây quấn .
Rotor lồng sóc gồm các thanh đồng hoặc thanh nhôm đặt trong rãnh và bị ngắn mạch bởi hai vành ngắn mạch ở hai đầu. Với động cơ nhỏ, dây quấn rotor được đúc nguyên khối gồm thanh dẫn, vành ngắn mạch, cánh tản nhiệt và cánh quạt làm mát. Các động cơ công suất trên 100kW thanh dẫn làm bằng đồng được đặt vào các rãnh rotor và gắn chặt vào vành ngắn mạch.
Rotor dây quấn cũng quấn giống như dây quấn ba pha stator và có cùng số cực từ như dây quấn stator. Dây quấn kiểu này luôn luôn đấu sao (Y) và có ba đầu ra đấu vào ba vành trượt, gắn vào trục quay của rotor và cách điện với trục. Ba chổi than cố định và luôn tỳ trên vành trượt này để dẫn điện vào một biến trở cũng nối sao nằm ngoài động cơ để khởi động hoặc điều chỉnh tốc độ.
Nguyên lý làm việc máy phát điện không đồng bộ
Khi có dòng điện ba pha chạy trong dây quấn stato thì trong khe hở không khí Open từ trường quay với vận tốc n = 60 f / p ( f là tần số lưới điện ; p là số đội cực từ của máy ; n là vận tốc từ trường quay bậc một ) Từ trường này quét qua dây quấn nhiều pha tự ngắn mạch đặt trên lõi sắt roto, làm cảm ứng trong dây quấn roto những sức điện động E ,. Do roto kín mạch nên trong dây quấn roto có dòng điện I, chạy qua. Từ thông do dòng điện này sinh ra hợp với từ thông của stato tạo thành từ thông tống ở khe hở. Dòng điện trong dây quấn roto tính năng với từ thông khe hở sinh ra mô men. Tác dụng đó có quan hệ mật thiết với vận tốc quay n của roto. Trong những khoanh vùng phạm vi vận tốc khác nhau thì chính sách thao tác của máy cũng khác nhau. Sau đây ta sẽ điều tra và nghiên cứu công dụng của chúng trong ba khoanh vùng phạm vi vận tốc .
Các đại lượng định mức
Máy điện không đồng bộ có các đại lượng định mức đặc trưng cho điều kiện kỹ thuật của máy. Các trị số này do nhà máy thiết kế, chế tạo qui định và được ghi trên nhãn máy. Máy điện không đồng bộ chủ yếu làm việc ở chế độ động cơ nên trên nhãn máy chỉ ghi các trị số làm việc của chế đô động cơ ứng với tải định mức.
- Dòng điện định mức.
- Điện áp dây định mức.
- Kiểu đấu sao hay tam giác
- Tốc độ quay định mức.
- Hiệu suất định mức.
- Hệ số công suất định mức.
Công dụng của máy điện không đồng bộ
Máy điện không đồng bộ là loại máy điện xoay chiều hầu hết dùng làm động cơ điện. Do cấu trúc đơn thuần, thao tác chắc như đinh, hiệu suất cao, giá tiền hạ nên động cơ không đồng bộ là loại máy được sử dụng thoáng đãng nhất trong những ngành kinh tế tài chính quốc dân. Trong công nghiệp thường dùng máy điện không đồng bộ làm nguồn động lực cho máy cán thép loại vừa và nhỏ, động lực cho những máy công cụ … Trong hầm mỏ dùng làm máy tời hay quạt gió. Trong nông nghiệp dùng làm máy bơm hay máy gia công nông sản phẩm. Trong đời sống hàng ngày máy điện không đồng bộ cũng từ từ chiếm một vị trí quan trọng : quạt gió, động cơ tủ lạnh … Tóm lại khoanh vùng phạm vi ứng dụng của máy điện không đồng bộ ngày càng thoáng rộng .
Tuy vậy máy điện không đồng bộ có những điểm yếu kém sau : cosφ của máy thường không cao lắm, đặc tính kiểm soát và điều chỉnh vận tốc không tốt nên ứng dụng của nó có phần bị hạn chế .
Hy vọng qua bài viết trên những bạn sẽ biết được sâu hơn về máy điện không đồng bộ. Cuối cùng chúc những bạn luôn thành công xuất sắc và hẹn những bạn tại những viết sau !
