Bài 7: Khái niệm về mạch điện tử – chỉnh lưu – nguồn một chiều nhằm giúp các em hiếu được các thuật ngữ của bài học như phân loại các mạch điện tử, mạch chỉnh lưu và nguồn một chiều, nắm được công dụng của từng linh kiện trong các mạch điện….. Từ đó có thể vận dụng được kiến thức của bài học vào thực tế, đọc được các số liệu kĩ thuật, các thuật ngữ kĩ thuật.
1. Tóm tắt triết lý
1.1. Khái niệm, phân loại mạch điện tử
– Khái niệm : Mạch điện tử là mạch điện mắc phối hợp giữa những linh phụ kiện điện tử với những bộ phận nguồn, dây dẫn để triển khai một tính năng nào đó trong kỹ thuật điện tử .
Bạn đang xem : Công nghệ 12 Bài 7 : Khái niệm về mạch điện tử – chỉnh lưu – nguồn một chiều
– Phân loại : Mạch điện tử có nhiều cách phân loại khác nhau, về cơ bản được phân theo hình 7.1
1.2. Mạch chỉnh lưu và nguồn một chiều
a. Mạch chỉnh lưu
– Nguồn điện một chiều cung ứng cho những thiết bị điện tử hoàn toàn có thể dùng pin, acquy hoặc chỉnh lưu đổi điện xoay chiều thành điện một chiều .
– Mạch chỉnh lưu dùng những Điot tiếp mặt để đổi điện xoay chiều thành điện một chiều. Có nhiều cách mắc mạch chỉnh lưu ”
– Mạch chỉnh lưu nửa chu kì
+ Trong khoảng chừng 0 ÷ ∏, nguồn u2 ở nửa chu kì dương, điot Đ phân cực thuận, dẫn điện, cho dòng điện I chạy qua tải theo chiều từ trên xuống dưới về cuộn thứ cấp của biến áp, khép kín mạch .
+ Trong khoảng chừng ∏ ÷ 2 ∏, nguồn u2 đổi chiều sang nửa chu kì âm, Điot Đ bị phân cực ngược, không dẫn điện, không có dòng điện chạy qua tải, điện áp Rtải bằng không. Các chu kì sau cứ thế tiếp nối .
– Như vậy điot Đ đã đổi điện xoay chiều trong biến áp thành điện một chiều qua tải. Nguồn điện một chiều U sau khi chỉnh lưu có cực dương ( + ) luôn luôn ở phía catot của điot chỉnh lưu .
– Nhận xét :
+ Ưu điểm : Mạch đơn thuần, chỉ dùng 1 điot
+ Nhược điểm : Hiệu suất sử dụng biến áp nguồn thấp. Dạng sóng ra có độ gợn lớn nên việc lọc san bằng độ gợn khó khăn vất vả. Hiệu quả kém, thực tiễn ít sử dụng .
– Mạch chỉnh lưu hai nửa chu kì
+ Mạch chỉnh lưu 2 điot
– Nhận xét về mạch điện :
+ Mạch điện phải dùng 2 diot tiếp mặt Đ1và Đ2 để luân phiên chỉnh lưu theo từng nửa chu kì .
+ Cuộn thứ cấp của biến áp nguồn phải được quấn làm hai nửa cân xứng nhau .
– Hai nửa cuộn thứ cấp cho hai điện áp u2a và u2b có biên độ bằng nhau nhưng ngược pha nhau 1800 đặt lên hai đầu anot của điot Đ1và Đ2
+ Điện áp một chiều U_ lấy ra trên tải có cực dương ( + ) luôn ở phía hai catot của điot chỉnh lưu .
+ Điện áp một chiều U_ lấy ra có gợn sóng nhỏ, tần số gợn sóng 100H z, dễ lọc, hiệu suất cao tốt .
+ Các diot Đ1 và Đ2khi phân cực thuận dẫn điện, điện áp thao tác chỉ là u2a hoặc u2b ; nhưng khi chúng bị phân cực ngược không dẫn điện, điện áp ngược phải chịu gấp đôi biên độ điện áp khi thao tác
+ Mạch điện không được dùng nhiều như mạch chỉnh lưu cầu .
– Mạch chỉnh lưu cầu ( dùng 4 diot )
+ Giả sử trong khoảng chừng 0 ÷ ∏, nguồn u2 ở nửa chu kì dương. Điot Đ1 và Đ3 phân cực thuận, dẫn điện ; điot Đ2 và Đ4 bị phân cực ngược, không dẫn điện ( khóa ). Dòng điện từ cực dương nguồn chạy qua Đ1, Rtải, Đ3 sau đó trở lại cực âm nguồn .
+ Trong khoảng chừng ∏ ÷ 2 ∏, nguồn u2 đổi chiều ở nửa chu kì âm. Điot Đ2và Đ4 dẫn điện ; diot Đ1 và Đ3 khóa. Dòng điện từ cực dương nguồn chạy qua Đ2, Rtải, Đ4 sau đó trở lại cực âm nguồn .
– Trong sơ đồ mạch điện, hoàn toàn có thể dùng kí hiệu sau bộc lộ mạch chỉnh lưu cầu
-loai-diot-kep-dung-de-chinh-luu.png)
b. Nguồn một chiều
– Sơ đồ khối tính năng của mạch nguồn
+ Là mạch điện quan trọng trong một thiết bị điện tử. Nó có trách nhiệm biến đổi điện xoay chiều từ mạng lưới vương quốc thành điện một chiều có mức điện áp không thay đổi và hiệu suất thiết yếu để nuôi hàng loạt những thiết bị điện tử .
– Mạch nguồn điện trong thực tiễn :
+ Khối 1 là biến áp nguồn : đổi điện xoay chiều 220V thành mức điện áp lên cao hoặc xuống thấp .
+ Khối là 2 mạch chỉnh lưu : dùng những diot tiếp mặt để đổi điện xoay chiều thành một chiều
+ Khối 3 là mạch lọc nguồn : dùng những tụ hóa có trị số điện dung lớn phối hợp cuộn cảm L có trị số điện cảm lớn để lọc, san bằng độ gợn sóng, giữ cho điện áp một chiều ra trên tải được bằng phẳng
+ Khối 4 là mạch ổn áp điện một chiều : dùng để giữ cho điện áp một chiều ra trên tải luôn luôn không thay đổi .
+ Mạch ổn áp dùng IC như hình được sử dụng rất thông dụng vì vừa đơn thuần, gọn nhẹ và chất lượng cao .
2. Bài tập minh họa
Trình bày cách phân loại mạch điện tử .
Hướng dẫn giải:
– Phân loại mạch điện tử theo công dụng và trách nhiệm :
- Mạch khuếch đại.
- Mạch tạo sóng hình sin.
- Mạch tạo xung.
- Mạch nguồn chỉnh lưu, mạch lọc và mạch ổn áp.
+ Phân loại mạch điện tử theo phương pháp gia công, xử lí tín hiệu :
- Mạch điện tử tương tự.
- Mạch điện tử số.
3. Luyện tập
3.1. Bài tập tự luận
Câu 1: Trình bày về nguồn điện một chiều.
Câu 2: Vẽ sơ đồ khối chức năng của mạch một chiều và nêu nhiệm vụ của từng khối.
Câu 3: Nếu tụ điện C1 hoặc C2 trên hình 7 – 7 bị đánh thủng thì sẽ xảy ra hiện tượng gì?
3.2. Bài tập trắc nghiệm
Câu 1: Phát biểu nào sau đây là đúng:
A. Mạch chỉnh lưu dùng điôt tiếp điểm để đổi điện xoay chiều thành một chiều
B. Mạch chỉnh lưu dùng điôt tiếp mặt để đổi điện xoay chiều thành một chiều
C. Mạch chỉnh lưu dùng pin để tạo ra dòng điện một chiều
D. Mạch chỉnh lưu dùng ac quy để tạo ra dòng điện một chiều
Câu 2: Mạch chỉnh lưu nửa chu kì:
A. Là mạch chỉnh lưu chỉ sử dụng một điôt
B. Hiệu suất sử dụng biến áp nguồn thấp
C. Trên trong thực tiễn ít được sử dụng
D. Cả 3 đáp án đều đúng
Câu 3: Nhiệm vụ của khối biến áp nguồn là
A. Đổi điện xoay chiều thành điện một chiều
B. Đổi điện xoay chiều 220 V thành điện xoay chiều có mức điện áp cao hơn
C. Đổi điện xoay chiều 220 V thành điện xoay chiều có mức điện áp thấp hơn
D. Đổi điện xoay chiều 220 V thành điện xoay chiều có mức điện áp cao hay thấp tùy theo nhu yếu của tải .
Câu 4: Mạch chỉnh lưu được sử dụng nhiều trên thực tế:
A. Mạch chỉnh lưu dùng một điôt
B. Mạch chỉnh lưu dùng hai điôt
C. Mạch chỉnh lưu dùng 4 điôt
D. Cả 3 đáp án đều đúng
Câu 5: Phát biểu nào sau đây sai:
A. Mạch chỉnh lưu nửa chu kì chỉ dùng một điôt
B. Mạch chỉnh lưu dùng một điôt sóng ra có độ gợn sóng lớn
C. Mạch chỉnh lưu cầu có cấu trúc phức tạp do dùng bốn điôt
D. Mạch chỉnh lưu cầu có cấu trúc đơn thuần do biến áp nguồn không có nhu yếu đặc biệt quan trọng
3.3. Trắc nghiệm Online
Các em hãy rèn luyện bài trắc nghiệm Khái niệm về mạch điện tử – chỉnh lưu – nguồn một chiều Công nghệ 12 sau để nắm rõ thêm kiến thức và kỹ năng bài học kinh nghiệm .
Trắc Nghiệm
4. Kết luận
– Sau khi học xong bài này những em cần nắm vững những nội dung trọng tâm sau :
- Biết được khái niệm, phân loại mạch điện tử
- Hiểu được chức năng và nguyên lý làm việc của mạch chỉnh lưu, mạch lọc, mạch ổn áp.
- Nhận biết các khối chính trong mạch nguồn một chiều và chức năng các khối chính trong mạch nguồn một chiều. Nhận biết các linh kiện trong mạch nguồn một chiều.
Đăng bởi: Trường THPT Ngô Thì Nhậm – Hà Nội
Chuyên mục : Tài Liệu Học Tập
Xem thêm Công nghệ 12 Bài 7: Khái niệm về mạch điện tử – chỉnh lưu – nguồn một chiều
Công nghệ 12 Bài 7 : Khái niệm về mạch điện tử – chỉnh lưu – nguồn một chiều
Bài 7 : Khái niệm về mạch điện tử – chỉnh lưu – nguồn một chiều nhằm mục đích giúp những em hiếu được những thuật ngữ của bài học kinh nghiệm như phân loại những mạch điện tử, mạch chỉnh lưu và nguồn một chiều, nắm được hiệu quả của từng linh phụ kiện trong những mạch điện … .. Từ đó hoàn toàn có thể vận dụng được kiến thức và kỹ năng của bài học kinh nghiệm vào trong thực tiễn, đọc được những số liệu kĩ thuật, những thuật ngữ kĩ thuật .
1. Tóm tắt triết lý
1.1. Khái niệm, phân loại mạch điện tử
– Khái niệm : Mạch điện tử là mạch điện mắc phối hợp giữa những linh phụ kiện điện tử với những bộ phận nguồn, dây dẫn để triển khai một tính năng nào đó trong kỹ thuật điện tử .
– Phân loại : Mạch điện tử có nhiều cách phân loại khác nhau, về cơ bản được phân theo hình 7.1
1.2. Mạch chỉnh lưu và nguồn một chiều
a. Mạch chỉnh lưu
– Nguồn điện một chiều phân phối cho những thiết bị điện tử hoàn toàn có thể dùng pin, acquy hoặc chỉnh lưu đổi điện xoay chiều thành điện một chiều .
– Mạch chỉnh lưu dùng những Điot tiếp mặt để đổi điện xoay chiều thành điện một chiều. Có nhiều cách mắc mạch chỉnh lưu ”
– Mạch chỉnh lưu nửa chu kì
+ Trong khoảng chừng 0 ÷ ∏, nguồn u2 ở nửa chu kì dương, điot Đ phân cực thuận, dẫn điện, cho dòng điện I chạy qua tải theo chiều từ trên xuống dưới về cuộn thứ cấp của biến áp, khép kín mạch .
+ Trong khoảng chừng ∏ ÷ 2 ∏, nguồn u2 đổi chiều sang nửa chu kì âm, Điot Đ bị phân cực ngược, không dẫn điện, không có dòng điện chạy qua tải, điện áp Rtải bằng không. Các chu kì sau cứ thế tiếp nối .
– Như vậy điot Đ đã đổi điện xoay chiều trong biến áp thành điện một chiều qua tải. Nguồn điện một chiều U sau khi chỉnh lưu có cực dương ( + ) luôn luôn ở phía catot của điot chỉnh lưu .
– Nhận xét :
+ Ưu điểm : Mạch đơn thuần, chỉ dùng 1 điot
+ Nhược điểm : Hiệu suất sử dụng biến áp nguồn thấp. Dạng sóng ra có độ gợn lớn nên việc lọc san bằng độ gợn khó khăn vất vả. Hiệu quả kém, thực tiễn ít sử dụng .
– Mạch chỉnh lưu hai nửa chu kì
+ Mạch chỉnh lưu 2 điot
– Nhận xét về mạch điện :
+ Mạch điện phải dùng 2 diot tiếp mặt Đ1và Đ2 để luân phiên chỉnh lưu theo từng nửa chu kì .
+ Cuộn thứ cấp của biến áp nguồn phải được quấn làm hai nửa cân xứng nhau .
– Hai nửa cuộn thứ cấp cho hai điện áp u2a và u2b có biên độ bằng nhau nhưng ngược pha nhau 1800 đặt lên hai đầu anot của điot Đ1và Đ2
+ Điện áp một chiều U_ lấy ra trên tải có cực dương ( + ) luôn ở phía hai catot của điot chỉnh lưu .
+ Điện áp một chiều U_ lấy ra có gợn sóng nhỏ, tần số gợn sóng 100H z, dễ lọc, hiệu suất cao tốt .
+ Các diot Đ1 và Đ2khi phân cực thuận dẫn điện, điện áp thao tác chỉ là u2a hoặc u2b ; nhưng khi chúng bị phân cực ngược không dẫn điện, điện áp ngược phải chịu gấp đôi biên độ điện áp khi thao tác
+ Mạch điện không được dùng nhiều như mạch chỉnh lưu cầu .
– Mạch chỉnh lưu cầu ( dùng 4 diot )
+ Giả sử trong khoảng chừng 0 ÷ ∏, nguồn u2 ở nửa chu kì dương. Điot Đ1 và Đ3 phân cực thuận, dẫn điện ; điot Đ2 và Đ4 bị phân cực ngược, không dẫn điện ( khóa ). Dòng điện từ cực dương nguồn chạy qua Đ1, Rtải, Đ3 sau đó trở lại cực âm nguồn .
+ Trong khoảng chừng ∏ ÷ 2 ∏, nguồn u2 đổi chiều ở nửa chu kì âm. Điot Đ2và Đ4 dẫn điện ; diot Đ1 và Đ3 khóa. Dòng điện từ cực dương nguồn chạy qua Đ2, Rtải, Đ4 sau đó trở lại cực âm nguồn .
– Trong sơ đồ mạch điện, hoàn toàn có thể dùng kí hiệu sau biểu lộ mạch chỉnh lưu cầu
b. Nguồn một chiều
– Sơ đồ khối tính năng của mạch nguồn
+ Là mạch điện quan trọng trong một thiết bị điện tử. Nó có trách nhiệm biến đổi điện xoay chiều từ mạng lưới vương quốc thành điện một chiều có mức điện áp không thay đổi và hiệu suất thiết yếu để nuôi hàng loạt những thiết bị điện tử .
– Mạch nguồn điện thực tiễn :
+ Khối 1 là biến áp nguồn : đổi điện xoay chiều 220V thành mức điện áp lên cao hoặc xuống thấp .
+ Khối là 2 mạch chỉnh lưu : dùng những diot tiếp mặt để đổi điện xoay chiều thành một chiều
+ Khối 3 là mạch lọc nguồn : dùng những tụ hóa có trị số điện dung lớn phối hợp cuộn cảm L có trị số điện cảm lớn để lọc, san bằng độ gợn sóng, giữ cho điện áp một chiều ra trên tải được bằng phẳng
+ Khối 4 là mạch ổn áp điện một chiều : dùng để giữ cho điện áp một chiều ra trên tải luôn luôn không thay đổi .
+ Mạch ổn áp dùng IC như hình được sử dụng rất thông dụng vì vừa đơn thuần, gọn nhẹ và chất lượng cao .
2. Bài tập minh họa
Trình bày cách phân loại mạch điện tử .
Hướng dẫn giải:
– Phân loại mạch điện tử theo công dụng và trách nhiệm :
- Mạch khuếch đại.
- Mạch tạo sóng hình sin.
- Mạch tạo xung.
- Mạch nguồn chỉnh lưu, mạch lọc và mạch ổn áp.
+ Phân loại mạch điện tử theo phương pháp gia công, xử lí tín hiệu :
- Mạch điện tử tương tự.
- Mạch điện tử số.
3. Luyện tập
3.1. Bài tập tự luận
Câu 1: Trình bày về nguồn điện một chiều.
Câu 2: Vẽ sơ đồ khối chức năng của mạch một chiều và nêu nhiệm vụ của từng khối.
Câu 3: Nếu tụ điện C1 hoặc C2 trên hình 7 – 7 bị đánh thủng thì sẽ xảy ra hiện tượng gì?
3.2. Bài tập trắc nghiệm
Câu 1: Phát biểu nào sau đây là đúng:
A. Mạch chỉnh lưu dùng điôt tiếp điểm để đổi điện xoay chiều thành một chiều
B. Mạch chỉnh lưu dùng điôt tiếp mặt để đổi điện xoay chiều thành một chiều
C. Mạch chỉnh lưu dùng pin để tạo ra dòng điện một chiều
D. Mạch chỉnh lưu dùng ac quy để tạo ra dòng điện một chiều
Câu 2: Mạch chỉnh lưu nửa chu kì:
A. Là mạch chỉnh lưu chỉ sử dụng một điôt
B. Hiệu suất sử dụng biến áp nguồn thấp
C. Trên thực tiễn ít được sử dụng
D. Cả 3 đáp án đều đúng
Câu 3: Nhiệm vụ của khối biến áp nguồn là
A. Đổi điện xoay chiều thành điện một chiều
B. Đổi điện xoay chiều 220 V thành điện xoay chiều có mức điện áp cao hơn
C. Đổi điện xoay chiều 220 V thành điện xoay chiều có mức điện áp thấp hơn
D. Đổi điện xoay chiều 220 V thành điện xoay chiều có mức điện áp cao hay thấp tùy theo nhu yếu của tải .
Câu 4: Mạch chỉnh lưu được sử dụng nhiều trên thực tế:
A. Mạch chỉnh lưu dùng một điôt
B. Mạch chỉnh lưu dùng hai điôt
C. Mạch chỉnh lưu dùng 4 điôt
D. Cả 3 đáp án đều đúng
Câu 5: Phát biểu nào sau đây sai:
A. Mạch chỉnh lưu nửa chu kì chỉ dùng một điôt
B. Mạch chỉnh lưu dùng một điôt sóng ra có độ gợn sóng lớn
C. Mạch chỉnh lưu cầu có cấu trúc phức tạp do dùng bốn điôt
D. Mạch chỉnh lưu cầu có cấu trúc đơn thuần do biến áp nguồn không có nhu yếu đặc biệt quan trọng
3.3. Trắc nghiệm Online
Các em hãy luyện tập bài trắc nghiệm Khái niệm về mạch điện tử – chỉnh lưu – nguồn một chiều Công nghệ 12 sau để nắm rõ thêm kiến thức bài học.
Trắc Nghiệm
4. Kết luận
– Sau khi học xong bài này những em cần nắm vững những nội dung trọng tâm sau :
