Nhân cách là gì ? Các yếu tố hình thành, tăng trưởng nhân cách con người ? Phân tích về nhân cách con người. Các yếu tố ảnh hưởng tác động trực tiếp và gián tiếp đến việc hình thành và tăng trưởng nhân cách theo Tâm lý học ?
Khi xem xét con người với tư cách là một thành viên của một xã hội nhất định, là chủ thể của những mối quan hệ con người, của hoạt động giải trí có ý thức và tiếp xúc thì tất cả chúng ta nói đến nhân cách của họ. Nhân cách là yếu tố quan trọng quyết định hành động chất lượng mối quan hệ giữa con người với con người từ những chuyện thông thường, mối quan hệ mái ấm gia đình, kết giao đến mối quan hệ xã hội, cộng tác, kinh doanh thương mại. Nhân cách biểu lộ qua cách ứng xử của con người so với người khác cũng như so với vấn đề trong đời sống của con người.
Không thể nhìn bề ngoài để đánh giá nhân cách con người. Nhân cách là phẩm chất bên trong, vô hình, nhưng được thể hiện qua tính chính trực và các kỹ năng sống của con người. Người có nhân cách tốt dễ thu nhận được cảm tình, lòng tin, sự tôn trọng và hợp tác của người khác, vì vậy họ có nhiều bạn đồng hành tốt trong cuộc đời. Ngược lại, người thiếu nhân cách là người thiếu những kĩ năng sống thiết yếu, dễ gặp thất bại.
Có thể nói, nhân cách đóng vai trò rất là quan trọng so với cuộc sống của một con người. Chính do đó nên em xin chọn đề tài : “ Phân tích vai trò của những yếu tố so với sự hình thành, tăng trưởng của nhân cách. Liên hệ thực tiễn. ” để có cái nhìn rõ ràng và thâm thúy hơn về nhân cách của con người, đồng thời qua đó khuynh hướng được cho mình một hướng đi đúng trong việc rèn luyện nhân cách cá thể.
NỘI DUNG
1. Nhân cách con người là gì?
Nhân cách là khái niệm chỉ bao hàm phần xã hội, tâm lí của cá thể, đó là một con người với tư cách là một thành viên của một xã hội nhất định ; là chủ thể của những quan hệ người – người, của hoạt động giải trí có ý thức và giao lưu. Hiện nay có rất nhiều lí thuyết khác nhau về nhân cách trong khoa học tâm lí. Đó là thuyết phân tâm của S.Frued, thuyết siêu phẳng và bù trừ của A.Adler … Các nhà tâm lí học theo quan điểm của Mác – xít đều cho rằng khái niệm nhân cách phải là một phạm trù xã hội chứ không hề thuần tâm lí. Tuy nhiên điều đó không loại trừ việc mỗi ngành khoa học tiếp cận yếu tố nhân cách theo góc nhìn của mình, trong số đó có khoa học tâm lí. Rõ ràng là một người sẽ chỉ trờ thành nhân cách kho đã có tâm lí và ý thức. Sau đây là 1 số ít định nghĩa về nhân cách của những nhà tâm lí theo quan điểm Mác – xít được sử dụng thoáng đãng : “ Nhân cách là một cá thể có ý thức, chiếm một vị trí nhất định trong xã hội và đang triển khai một vai trò nhất định. ” – A.G.Goovaliôp “ Nhân cách là con người với tư cách là kẻ mang hàng loạt thuộc tính và phẩm chất tâm lí đang pháp luật những hình thức hoạt động giải trí và những hành vi có ý nghĩa xã hội ” – E.V.Sôrôkhôva Mặc dù có những định nghĩa khác nhau như trên nhưng những nhà tâm lí học Mác – xít đề thống nhất với nhau ở quan điểm : “ Nhân cách là tổng hợp những thuộc tính tâm ý của một cá thể biểu lộ ở truyền thống và giá trị xã hội của người ấy. ” Nói thuộc tính tâm ý là nói hiện tượng kỳ lạ tâm ý tương đối không thay đổi – kể cả phần sôi động và phần tiềm tàng ( nét, thói, tính tình, ,, ) có tính quy luật chứ không phải Open một cách ngẫu nhiên .
Xem thêm: Phân tích xu hướng trong cấu trúc nhân cách, liên hệ trong đời sống thực tiễn
Dùng chữ “ tổng hợp ” có nghĩa là những thuộc tính tâm ý hợp thành nhân cách có quan hệ ngặt nghèo với nhau, ảnh hưởng tác động lẫn nhau làm thành một mạng lưới hệ thống, một cấu trúc nhất định. Cũng một thuộc tính đó, nằm trong thuộc tính khác cũng trở nên khác đi. Nói “ truyền thống ” là muốn nói trong số những thuộc tính đó, trong mạng lưới hệ thống đó có cái chung từ xã hội, từ giai cấp, tập thể mái ấm gia đình vào con người nhưng cái chung này ( gọi tắt là kinh nghiệm tay nghề – xã hội – lịch sử ) đã trở thành cái riêng, cái độc lạ của từng người có đặc thù về nội dung và cả về hình thức, không giống với những tổng hợp khác của bât cứ một người nào khác. Dùng chữ “ giá trị xã hội ” là muốn nói những thuộc tính đó biểu lộ ra ở những việc làm, những cách ứng xử, hành vi, hành vi, hoạt động giải trí phổ cập của người ấy và được xã hội nhìn nhận.
2. Các yếu tố hình thành, phát triển nhân cách:
Cuộc sống thực của mỗi con người diễn ra vô cùng sinh động, phong phú, đa dạng và phong phú và phức tạp. Do đó, nhân cách của mỗi người được hình thành dưới sự tác động ảnh hưởng của rất nhiều yếu tố khác nhau. Tuy nhiên, nhìn một cách khái quát, những nhà nghiên cứu đều thống nhất cho rằng, nhân cách của bất kể ai cũng được hình thành và tăng trưởng dưới sự tác động ảnh hưởng của những yếu tố : ( 1 ) Di truyền bẩm sinh, ( 2 ) Hoàn cảnh sống ( Hay hoàn toàn có thể hiểu là thiên nhiên và môi trường tự nhiên và thiên nhiên và môi trường xã hội ), ( 3 ) Nhân tố giáo dục, ( 4 ) Nhân tố hoạt động giải trí, ( 5 ) Yếu tố tiếp xúc.
2.1. Nhân tố di truyền bẩm sinh:
Trong khoa học, nói tới yếu tố di truyền là nói tới đặc thù điển hình nổi bật trong cấu trúc sinh học của khung hình sinh vật. Đó là sự truyền lại của thế hệ trước cho thế hệ sau những đặc thù, thuộc tính giống như mình do một hay nhiều gen bằng con đường sinh học trực tiếp. Bằng con đường di truyền thệ hệ trước để lại trong cấu trúc khung hình của thế hệ sau một “ vốn liếng ” tối thiểu giúp nó hoàn toàn có thể tương tác với thiên nhiên và môi trường một cách vô thức ngay từ khi sinh ra theo hướng có lợi cho sự sống sót của nó ( nhờ di truyền, con vịt biết bơi ngay từ khi nở ra từ trứng, tránh được nguy hại dưới nước ; gà con biết ẩn nấp dưới bụng mẹ mỗi khi nghe thất tín hiệu báo nguy khốn từ tiếng kêu của gà mẹ ; đứa trẻ có được những hành vi tự phát thích hợp với những tác động ảnh hưởng đến từ thiên nhiên và môi trường … ). Có thể nói, bẩm sinh – di truyền đóng cai trò đáng kể trong sự hình thành tăng trưởng tâm ý nhân cách. Chính nó tham gia vào sự tạo thành cơ sở vật chất của những hiện tượng kỳ lạ tâm ý – những đặc thù giải phẫu và sinh lý của khung hình, trong đó có hệ thần kinh. Từ đó, hoàn toàn có thể chứng minh và khẳng định vai trò tiền đề vật chất của yếu tố di truyền so với sự hình thành và tăng trưởng nhân cách. Chúng ta hoàn toàn có thể thấy trong trong thực tiễn, có nhiều ví dụ về yếu tố di truyền tác động ảnh hưởng đến quy trình hình thành và tăng trưởng nhân cách. Chẳng hạn như, thiên tài âm nhạc Mozart, ông sinh ra và lớn lên trong một mái ấm gia đình tràn trề chất âm nhạc. Cùng với sự chăm sóc dạy dỗ của người cha mà khi lên 3 tuổi, Mozart đã nghe được nhạc, và khi lên 4 ông đã đánh được đàn dương cầm và organ, mở màn soạn nhạc cho đàn phím khi 5 tuổi, viết bản nhạc hòa tấu lúc 8 tuổi. Chính kích thích từ người cha và chị gái cùng niềm say mệ hứng thú với âm nhạc từ thuở nhỏ đã tạo nên một thiên tài âm nhạc như Mozart. Qua đây, ta càng hoàn toàn có thể chứng minh và khẳng định ảnh hưởng tác động của di truyền bẩm sinh trong việc hình thành và tăng trưởng nhân cách.
2.2. Hoàn cảnh sống:
Hoàn cảnh tự nhiên
Xem thêm: Phân tích vai trò của yếu tố giao tiếp đối với sự hình thành, phát triển nhân cách
Nhân cách như một thành viên xã hội, chịu tác động ảnh hưởng của điều kiện kèm theo tự nhiên trải qua những giá trị vật chất, niềm tin, phong tục tập quán của dân tộc bản địa, của địa phương, nghề nghiệp – những cái vốn có liên hệ với điều kiện kèm theo tự nhiên ấy và qua phương pháp sống của chính bản thân nó. Một số nhà tâm lý học văn minh cho rằng, thực trạng tự nhiên không giữ vai trò quan trọng và quyết định hành động trong sự tăng trưởng tâm ý nhân cách. Cá nhân em ưng ý với quan điểm ngược lại có nghĩa là, thực trạng tự nhiên cũng có ảnh hưởng tác động nhất định đến sự hình thành và tăng trưởng nhân cách của con người.
Mỗi dân tộc sống trên một lãnh thổ nhất định sẽ có cái độc đáo của hoàn cảnh địa lý, như: ruộng đồng, khoáng sản, núi và sông, trời và biển, mưa và gió, hoa cỏ và âm thanh. Những điều kiện ấy quy định đặc điểm của các dạng, các ngành sản xuất, đặc tính nghề nghiệp và một số nét riêng trong phạm vi sáng tạo nghệ thuật. Qua đó quy định các giá trị vật chất và tinh thần ở một mức độ nhất định. Cho nên có thể nói rằng, tâm lý học dân tộc mang dấu ấn của hoàn cảnh tự nhiên thông qua khâu trung gian là phương thức sống.
Có thể lấy một ví dụ để minh họa cho quan điểm trên như sau : Nhật Bản là một nước nghèo tài nguyên vạn vật thiên nhiên và lại nằm trong vùng vành đai núi lửa của Thái Bình Dương nên thường phải chịu những thảm họa vạn vật thiên nhiên rất là nặng nề như : động đất, sóng thần … Tuy vậy nhưng người dân Nhật Bản có một cách sống luôn làm cả quốc tế ngưỡng mộ, đó là một Nhật Bản luôn luôn nêu cao ý thức tiết kiệm chi phí, tính kỉ luật, niềm tin sáng sủa luôn tin vào tương lai và hướng về phía trước cùng với đó là sự đoàn kết của cả hội đồng. Có lẽ chính trong thực trạng quốc gia đặc biệt quan trọng như vậy đã hình thành nhân cách của dân cư Nhật Bản.
Hoàn cảnh xã hội
Trước tiên ta cần chứng minh và khẳng định tâm ý nhân cách của con người chịu sự tác động ảnh hưởng của xã hội. Nếu không có sự tiếp xúc với con người thì thành viên lớn lên và tăng trưởng trong trạng thái động vật hoang dã, nó không hề trở thành một con người, một nhân cách. Nhân cách là một mẫu sản phẩm của xã hội, như vậy có nghĩa là nếu muốn một đứa trẻ trở thành một nhân cách đồng nghĩa tương quan với việc phải cho nó tiếp xúc với người lớn để nắm vững tri thức, kinh nghiệm tay nghề lịch sử xã hội, để được chuẩn bị sẵn sàng bước vào đời sống và lao động trong văn hóa truyền thống của thời đại. Quan hệ sản xuất lao lý nội dung của nhiều nét tâm ý cơ bản của nhân cách, đồng thời tâm ý nhân cách cũng nhờ vào vào quan hệ chính trị và pháp lý. Vị trí giai cấp của cá thể sẽ kích thích tính tích cực của nó ở mức độ này hay mức độ khác trong vai trò xã hội. Nhu cầu, hứng thú, lý tưởng nhờ vào không ít vào vai trò đó. Chẳng hạn, nếu một người với vị thế là một nguyên thủ vương quốc thì người đó sẽ có những lý tưởng riêng của mình, đó chính là Giao hàng vương quốc, không ngừng nỗ lực để với vị thế và quyền lực tối cao trong tay mình hoàn toàn có thể thúc đầy sự tăng trưởng của quốc gia, bảo vệ được đời sống cho người dân của mình …
2.3. Nhân tố giáo dục:
Theo quan điểm của tâm lý học và giáo dục tân tiến thì giáo dục giữ vai trò chủ yếu trong sự tăng trưởng nhân cách. Giáo dục là một hoạt động giải trí trình độ của xã hội nhằm mục đích hình thành và tăng trưởng nhân cách con người theo những nhu yếu của xã hội trong những quá trình lịch sử nhất định. Trong tâm lý học, giáo dục thường được hiểu là quy trình ảnh hưởng tác động có ý thức, có mục tiêu và có kế hoạch về mặt tư tưởng, đạo đức và hành vi trong tập thể trẻ nhỏ và học viên, trong mái ấm gia đình và cơ quan giáo dục ngoài nhà trường. Nhưng thực ra giáo dục còn có ý nghĩa rộng lớn hơn ; giáo dục gồm có cả việc dạy học cùng với mạng lưới hệ thống những ảnh hưởng tác động sư phạm khác, trực tiếp hoặc gián tiếp trong lớp hoặc ngoài lớp, trong trường hoặc ngoài trường, trong mái ấm gia đình và ngoài xã hội. Vai trò chủ yếu của giáo dục so với sự hình thành và tăng trưởng nhân cách được bộc lộ ở những điểm sau :
Xem thêm: Vai trò của giáo dục đối với sự hình thành phát triển nhân cách
- Giáo dục vạch ra chiều hướng cho sự hình thành và phát triển nhân cách của học sinh và dẫn dắt sự hình thành và phát triển nhân cách của học sinh theo chiều hướng đó. (Ví dụ như: giáo dục hướng con người tuân thủ pháp luật và những chuẩn mực đạo đức của xã hội để hình thành nhân cách cho con người trở thành những người tốt, những công dân có ích cho cộng đồng.)
- Giáo dục có thể mang lại những cái mà các yếu tó bẩm sinh – di truyền hay môi trường tự nhiên không thể đam lại được. (Chẳng hạn như: nếu đứa trẻ sinh ra không bị khuyết tật thì theo sự tăng trưởng và phát triển bình thường của cơ thể, đến một giai đoạn nhất định đứa trẻ sẽ biết nói. Nhưng muốn biết đọc được sách báo thì nhất thiết đứa trẻ phải đi học.)
- Giáo dục có thể bù đắp những thiếu hụt do bệnh tật đem lại cho con người. (Ví dụ như: Bằng các phương pháp giáo dục đặc biệt có thể giúp những người khuyết tật phục hồi được chức năng đã mất hoặc có thể hạn chế ở mức tối đa những bất tiện mà do thiếu hụt của bệnh tật mang lại, đồng thời có thể phát triển tài năng và trí tuệ con người,như:người mù có thể đọc được sách nhờ bảng chữ nổi,…)
- Giáo dục có thể uốn nắn những phẩm chất tâm lý xấu do tác động tự phát của môi trường xã hội gây nên và làm cho nó phát triển theo chiều hướng mong muốn của xã hội, (Chẳng hạn như: những phạm nhân hình sự phải chịu hình phạt tù hoặc cải tạo không giam giữ. Hình phạt mà pháp luật quy định cho họ nhằm mục đích giáo dục những người phạm tội)
- Giáo dục có thể đi trước hiện thực, trong khi tác động tự phát của xã hội chỉ ảnh hưởng đến cá nhân ở mức độ hiện có của nó. (Chẳng hạn như chúng ta đang trên con đường xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa. Đây chính là tính chất tiên tiến của giáo dục.)
- Những công trình nghiên cứu về tâm lý học và giáo dục học hiện đại đã chứng minh rằng, sự phát triển tâm lý của trẻ em chỉ có thể diễn ra một cách tốt đẹp trong điều kiện của sự dạy học và giáo dục.
2.4. Nhân tố hoạt động:
Hoạt động là phương pháp sống sót của con người, là tác nhân quyết định hành động trực tiếp sự hình thành và tăng trưởng nhân cách. Hoạt động của con người là hoạt động giải trí có mục tiêu, mang tính xã hội, hội đồng, được triển khai bằng những thao tác nhất định, với những công cụ nhất định. Thông qua hai quy trình : đối tượng người tiêu dùng hóa và chủ thể hóa trong hoạt động giải trí mà nhân cách được thể hiện và hình thành. Con người lĩnh hội kinh nghiệm tay nghề lịch sử bằng hoạt động giải trí của bản thân để hình thành nhân cách. Mặt khác, cũng trải qua hoạt động giải trí, con người góp phần lực lượng thực chất của mình vào việc tái tạo quốc tế khách quan. Khác với động vật hoang dã, hoạt động giải trí của con người là hoạt động giải trí có mục tiêu, có ý thức. Hoạt động của con người được hình thành và tăng trưởng cùng với sự hình thành và tăng trưởng ý thức, là nguồn gốc và nội dung của ý thức. Hoạt động của con người được thực thi không chỉ trong mối quan hệ của con người với sự vật mà cả trong mối quan hệ giữa con người với con người. Ta hoàn toàn có thể thấy rất rõ ảnh hưởng tác động của hoạt động giải trí trong việc hình thành và tăng trưởng nhân cách qua nhiều hoạt động giải trí trong thực tiễn. Ví dụ như những người thiếu hoạt động giải trí sẽ rất dễ dẫn đến việc bị suy nhược khung hình. Đôi lúc quá chú trọng việc học tập mà quên đi những việc làm hàng ngày như nấu cơm, giặt quần áo, quét dọn nhà cửa, thâm chí còn bỏ thỏi quen rèn luyện thể thao của bản thân sẽ rất dễ gây nên thực trạng stress, hay tất cả chúng ta thường gọi là stress so với học viên, sinh viên, nhất là những bạn học viên lớp 12 đang trong quy trình tiến độ nước rút ôn thi tốt nghiệp và thi ĐH. Các bạn thường hay tức bực với mọi người, tâm lí nhiều hơn với học tập, thậm chí còn muốn xa lánh mọi người, thường trong thực trạng bức bối, bức bối, muốn giải phóng mình và bị đè nặng bởi áp lực đè nén học tập và thi tuyển. Qua đây hoàn toàn có thể thấy hoạt động giải trí cho ta giá trị khác nhau của nhân cách mà tất cả chúng ta cần phải biết tận dụng nó để nuôi dưỡng nhân cách của mình.
2.5. Yếu tố giao tiếp:
Giao tiếp là điều kiện kèm theo sống sót của cá thể và xã hội loài người. Nhu cầu tiếp xúc là một trong những nhu yếu xã hội cơ bản, Open sớm nhất ở con người, Nhờ tiếp xúc, con người tham gia vào những mối quan hệ xã hội, lĩnh hội nền văn hóa truyền thống xã hội, chuẩn mực xã hội, đồng thời trải qua tiếp xúc, con người góp phần năng lượng của mình vào kho tàng chung của trái đất. Trong tiếp xúc, con người không chỉ nhận thức người khác, nhận thức những quan hệ xã hội, mà còn nhận thức được chính bản thân mình, tự so sánh so sánh mình với người khác, với chuẩn mực xã hội, tự nhìn nhận bản thân mình như thể một nhân cách. Nếu một người tiếp xúc với những người có cách hành xử không đúng chuẩn mực đạo đức của xã hội như hay ăn nói tục tĩu, hay kiếm chuyện gây gổ thì dù ít hay nhiều cũng sẽ bị ảnh hưởng tác động bởi những tính xấu này của họ. Còn nếu tiếp xúc với những người có văn hóa truyền thống, trong một môi trường tự nhiên lành mạnh con người đó hoàn toàn có thể sống tốt hơn, biết đặt ra tiềm năng để nỗ lực phấn đấu góp thêm phần kiến thiết xây dựng hội đồng chung tốt đẹp đó.
Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài: 1900.6568
KẾT LUẬN
Xem thêm: Vai trò của yếu tố bẩm sinh di truyền đến sự hình thành và phát triển nhân cách
Tổng kết lại, ta hoàn toàn có thể thấy sự hình thành và tăng trưởng của nhân cách chịu tác động ảnh hưởng của nhiều yếu tố trong đó có những yếu tố cơ bản, đóng vai trò quan trọng như : yếu tố bẩm sinh – di truyền ; yếu tố thực trạng sống ; tác nhân giáo dục ; tác nhân hoạt động giải trí ; và yếu tố tiếp xúc. Mỗi người cần nên biết những yếu tố cơ bản, quan trọng trên để từ đó hoàn toàn có thể xu thế cho mình một con đường đúng đắn trong việc hình thành và tăng trưởng nhân cách. Chúng ta hoàn toàn có thể tự tạo cho mình một thiên nhiên và môi trường lành mạnh, tạo thiên nhiên và môi trường sống từ mái ấm gia đình, từ nơi học tập, thao tác … Bên cạnh đó, mỗi cá thể cũng cần nuôi dưỡng cho mình một kho tàng tri thức, biết tiếp thu một cách tinh lọc những tác động ảnh hưởng tốt cũng như sàng lọc, gạn lược đi những thói hư tật xấu, những hệ quả xấu đi của xã hội hiện đại để ngày càng hoàn thành xong hơn nhân cách của bản thân mình.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình Tâm lý học đại cương, Trường Đại học Luật Thành Phố Hà Nội, Nxb Công an nhân dân 2. Bài giảng Tâm lý học đại cương phần 2, Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Khoa Tâm lý học 3. Giáo trình Tâm lý học đại cương, Nguyễn Quang Uẩn ( Chủ biên ), Nguyễn Văn Lũy – Đinh Văn Vang, Nxb Đại học sư phạm.
