Du lịch cộng đồng là gì? Điều kiện phát triển du lịch cộng đồng ở Việt Nam

Một trong những điều tuyệt vời nhất của du lịch là tìm hiểu và hiểu về một nền văn hóa khác cũng như tìm hiểu thêm về hành tinh tuyệt vời của chúng ta. Trên thực tế, du lịch không chỉ mang lại cho du khách cái nhìn sâu sắc thực tế về bản sắc văn hóa và cuộc sống địa phương mà đồng thời cũng mang lại nhiều lợi ích cho cộng đồng địa phương. Bạn có thể đã nghe nói nhiều về du lịch có trách nhiệm, nhưng du lịch dựa vào cộng đồng là một khái niệm mới mẻ hơn nhiều. Trong bài viết này, chúng ta hãy xem xét kỹ hơn du lịch cộng đồng là gì và loại hình du lịch này có thể mang lại lợi ích như thế nào cho cả người dân địa phương và du khách cũng như làm thế nào để phát triển loại hình du lịch cộng đồng tại Việt Nam. Cùng tìm hiểu nhé!

Khái niệm du lịch cộng đồng là gì ?

Du lịch cộng đồng (Tiếng Anh: Community Based Tourism) hay còn được biết đến với tên gọi là du lịch dựa vào cộng đồng đang được biết đến như một giải pháp của sự phát triển bền vững. Nguồn gốc thuật ngữ du lịch cộng đồng được cho là xuất phát từ hình thức du lịch làng bản từ những năm 1970. Du lịch dựa vào cộng đồng đã được hình thành và phát triển tại các quốc gia khu vực châu Phi, Mỹ La Tinh, châu Úc vào thập kỷ 80 và 90 của thế kỷ XX. 

Tùy theo góc nhìn và quan điểm điều tra và nghiên cứu khác nhau, có rất nhiều quan điểm về khái niệm về du lịch cộng đồng được đưa ra trên quốc tế và cả tại Nước Ta. Một số khái niệm điển hình nổi bật như sau :

Theo nhà nghiên cứu Nicole Hausle và Wollfgang Strasdas (2009), du lịch dựa vào cộng đồng là loại hình du lịch mà sự phát triển và quản lý chủ yếu dựa vào nguồn lực là người dân địa phương. Đồng thời, lợi ích kinh tế có được từ hoạt động du lịch cộng đồng sẽ được giữ lại cho nền kinh tế địa phương.

Theo Responsible Ecological Social Tours Project ( REST ), du lịch cộng đồng là phương pháp du lịch có tính đến tính bền vững và kiên cố về thiên nhiên và môi trường và văn hóa truyền thống xã hội. Nó được quản trị và chiếm hữu bởi cộng đồng, vì cộng đồng, với mục tiêu tạo điều kiện kèm theo cho hành khách nâng cao nhận thức và khám phá về cộng đồng và cách sống của địa phương .

Tại Việt Nam, một số định nghĩa nổi bật về khái niệm du lịch cộng đồng cụ thể như sau:

Theo Tiến sĩ Võ Quế, du lịch cộng đồng là phương pháp tăng trưởng du lịch mà trong đó cộng đồng dân cư địa phương sẽ đứng ra tổ chức triển khai và chịu nghĩa vụ và trách nhiệm cung ứng những loại dịch vụ du lịch. Đồng thời chính họ cũng sẽ tham gia vào công tác làm việc bảo tồn tài nguyên vạn vật thiên nhiên, môi trường tự nhiên và văn hóa truyền thống địa phương. Hơn nữa, chính cộng đồng địa phương sẽ được hưởng những quyền hạn về cả vật chất và ý thức từ việc tăng trưởng du lịch và bảo tồn vạn vật thiên nhiên .

Từ việc xem xét các khái niệm trên, ta có thể rút ra kết luận du lịch cộng đồng là hoạt động du lịch bền vững cho phép du khách kết nối chặt chẽ với cộng đồng địa phương mà họ đến thăm. Loại hình du lịch này dựa vào cộng đồng địa phương để mang lại cho du khách những trải nghiệm đa dạng về phong tục, tín ngưỡng, văn hóa và tương tác với cộng đồng địa phương. Từ đó giúp du khách có được cái nhìn sâu sắc về văn hóa và cuộc sống hàng ngày của họ. Cộng đồng sẽ trực tiếp tham gia vào hoạt động du lịch như khai thác, quản lý và bảo tồn nguồn tài nguyên và đồng thời, cộng đồng cũng sẽ được hưởng lợi từ hoạt động du lịch. Hay nói cách khác, lợi ích kinh tế của du lịch nằm trong cộng đồng của họ để từ những lợi ích đó sẽ góp phần làm giảm tỷ lệ nghèo đói, cải thiện thu nhập và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Khái niệm du lịch cộng đồng là gì?

Có thể bạn chăm sóc :

➣ Du lịch sinh thái là gì? Tổng quan về du lịch sinh thái ở Việt Nam

➣ Kho đề tài luận văn thạc sĩ du lịch, khóa luận tốt nghiệp du lịch

Ví dụ về du lịch cộng đồng

Chúng ta sẽ cùng xem xét một số ví dụ về du lịch cộng đồng trên thế giới:

Tại Jamaica, đơn cử hơn là ở Vịnh Montego, TT văn hóa truyền thống Làng địa phương Rastafari luôn nghênh đón những hành khách đến mày mò di sản vạn vật thiên nhiên của Jamaica. Đến đây, hành khách có thời cơ gặp gỡ những mái ấm gia đình đích thực của văn hóa truyền thống Rastafarian và được mời tham gia vào những hoạt động giải trí hàng ngày của họ : làm đồ bằng tay thủ công mỹ nghệ, ẩm thực địa phương, nghề làm vườn truyền thống cuội nguồn, âm nhạc và khiêu vũ, sử dụng thuốc thảo dược hữu cơ …Hay trong Tour du lịch sa mạc Atacama ( Chile ) hành khách sẽ ở lại với những người dân địa phương Lickan Antay ở giữa sa mạc. Thông qua những hoạt động giải trí văn hóa truyền thống đích thực, hành khách có được sự hiểu biết về truyền thống lịch sử của tổ tiên Lickan Antay và mối liên hệ ngặt nghèo của họ với vạn vật thiên nhiên .

Đặc điểm của du lịch cộng đồng

Dựa theo khái niệm của du lịch cộng đồng, ta có thể đưa ra một số nhận định về đặc điểm của loại hình du lịch này như sau:

• Người dân địa phương được trao quyền làm chủ, quyền quản trị và thực thi những dịch vụ du lịch tại địa phương. Hay nói cách khác, du lịch cộng đồng có sự tham gia hầu hết của người dân địa phương .
• Lợi ích từ hoạt động giải trí du lịch cộng đồng sẽ được san sẻ công minh cho cộng đồng địa phương và những bên tham gia .
• Hoạt động du lịch cộng đồng mang đến thời cơ việc làm và cải tổ điều kiện kèm theo sống cho cộng đồng địa phương .
• Điểm đến của du lịch cộng đồng phải là những nơi có nguồn tài nguyên du lịch đặc trưng, mê hoặc và còn nguyên vẹn giá trị .
• Các dịch vụ du lịch cộng đồng phân phối cho hành khách phải bảo vệ có tính đặc trưng, đặc trưng của địa phương cao và ít mang tính chuyên môn hóa .
• Bên cạnh việc tăng trưởng du lịch, cộng đồng địa phương còn có nghĩa vụ và trách nhiệm gìn giữ, bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống và bảo vệ tài nguyên vạn vật thiên nhiên của địa phương .
• Phát triển du lịch cộng đồng góp thêm phần làm đa dạng hoá những ngành kinh tế tài chính. Đồng thời vẫn duy trì và tăng trưởng những ngành kinh tế tài chính truyền thống cuội nguồn .

Các loại hình du lịch dựa vào cộng đồng

Vai trò của du lịch cộng đồng là gì ?

Du lịch cộng đồng mang lại nhiều quyền lợi cho cộng đồng địa phương trên nhiều nghành đời sống, từ kinh tế tài chính, xã hội, thiên nhiên và môi trường đến bảo tồn văn hóa truyền thống … Cụ thể :

• Về kinh tế: Du lịch cộng đồng cung cấp cơ hội việc làm, tạo doanh thu, mua sắm hàng hóa tại địa phương và giới hạn các quỹ rời khỏi cộng đồng. Nó cũng giúp đa dạng hóa các hoạt động kinh tế ngoài canh tác, giúp giảm thiểu rủi ro trong những năm biến đổi khí hậu tạo ra năng suất thấp hoặc không đạt.

  Xem thêm: Tạp Chí Sức Khỏe Cộng Đồng cùng những tấm lòng nhân ái hướng về đồng bào miền Trung

• Về xã hội: Du lịch cộng đồng giúp cho mọi người được đào tạo kỹ năng, cơ hội phát triển cơ sở hạ tầng cộng đồng (điện, đường sá, vệ sinh, nước) và các lợi ích sức khỏe (giáo dục quản lý nước và chất thải). Nó cũng thúc đẩy một cấu trúc cộng đồng bình đẳng hơn và sự liên kết với du khách nước ngoài giúp nâng cao niềm tin và niềm tự hào dân tộc trong người dân địa phương.

• Về môi trường tự nhiên : Bảo tồn môi trường tự nhiên, nâng cao nhận thức và bảo vệ động vật hoang dã hoang dã là tổng thể những quyền lợi to lớn của du lịch cộng đồng .
• Bảo tồn văn hóa truyền thống : Thông thường du lịch cộng đồng ngăn cản những người trẻ tuổi trong cộng đồng rời đến những thành phố lớn hơn, bằng cách tạo thời cơ việc làm cho họ tại địa phương .

• Chia sẻ giá trị: Trong một khu du lịch cộng đồng, có sự phân bổ lợi ích cho tất cả các hộ gia đình. Ví dụ như, mặc dù không phải tất cả các gia đình sẽ tổ chức homestay, một số có thể đóng vai trò là hướng dẫn viên hoặc cung cấp bữa ăn. Ngay cả những người không liên quan trực tiếp cũng được hưởng lợi từ việc sử dụng quỹ cộng đồng đã được thỏa thuận.

• Trao quyền cho phụ nữ : Một trong những tác dụng lớn nhất của du lịch dựa vào cộng đồng là trao quyền cho phụ nữ trong cộng đồng. Bởi họ thường chịu nghĩa vụ và trách nhiệm chính về việc quản trị và tạo ra kinh nghiệm tay nghề và do đó là tạo ra thu nhập .

Vai trò của du lịch cộng đồng là gì?

Mục tiêu và nguyên tắc tăng trưởng du lịch cộng đồng

Mục tiêu tăng trưởng du lịch cộng đồng là gì ?

• Góp phần bảo vệ môi trường tự nhiên và tài nguyên ( tự nhiên và nhân văn ) .
• Đóng góp vào tăng trưởng kinh tế tài chính địa phương trải qua việc tăng lệch giá du lịch và những quyền lợi kinh tế tài chính khác cho cộng đồng địa phương .
• Khuyến khích và tương hỗ sự tham gia của cộng đồng .
• Mang đến cho hành khách một loại sản phẩm du lịch có nghĩa vụ và trách nhiệm so với thiên nhiên và môi trường và xã hội .

Nguyên tắc tăng trưởng du lịch cộng đồng là gì ?

Khi tăng trưởng du lịch cộng đồng, cần tuân thủ những nguyên tắc sau :

• Mối quan hệ chiếm hữu của cộng đồng về du lịch cần phải được thừa nhận, ủng hộ và thôi thúc .
• Tôn trọng quan điểm của những bên tham gia, của cộng đồng và phải bảo vệ rằng những đề xuất kiến nghị của cộng đồng được chuyển đến những người có nghĩa vụ và trách nhiệm xem xét và xử lý .
• Phải có sự đồng thuận của những bên tham gia và của cộng đồng địa phương .
• Khuyến khích, lôi cuốn sự tham gia của cộng đồng vào tổng thể những hoạt động giải trí du lịch cũng như bảo tồn tài nguyên văn hóa truyền thống, vạn vật thiên nhiên .
• Phải có ý thức tôn trọng những giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng. Xác lập quyền sở hữu và tham gia của cộng đồng so với việc bảo vệ tài nguyên vạn vật thiên nhiên và văn hóa truyền thống hướng tới sự tăng trưởng vững chắc .
• Đa dạng vai trò tham gia của cộng đồng. Tăng cường giáo dục và giảng dạy nâng cao chất lượng nguồn lao động địa phương
• Chia sẻ quyền lợi từ du lịch cộng đồng một cách công minh giữa những thành viên của cộng đồng, cải tổ chất lượng đời sống cho người dân địa phương .
• Bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử, thôi thúc niềm tự hào của cộng đồng .
• Giảm tiêu thụ và giảm thiểu xả thải .

Xu hướng tăng trưởng du lịch cộng đồng trên quốc tế và Nước Ta lúc bấy giờ

Thực trạng du lịch dựa vào cộng đồng ở Việt Nam

Có thể nói, du lịch là một ngành kế hoạch mà nhiều vương quốc đều chú trọng góp vốn đầu tư và tăng trưởng. Bởi du lịch đã và đang trở thành một phần tất yếu so với đời sống của con người, du lịch mang lại quyền lợi kinh tế tài chính, tạo công ăn việc làm và mang lại thu nhập cho người lao động, góp thêm phần tăng ngân sách cho địa phương có tài nguyên du lịch và cho cả vương quốc. Không những thế, du lịch còn là một ngành có sự link ngặt nghèo với những ngành nghề, nghành nghề dịch vụ khác. Chính vì vậy, du lịch tăng trưởng sẽ kéo theo sự tăng trưởng của nhiều nghành nghề dịch vụ, ngành nghề khác. Chưa dừng lại ở đó, du lịch còn đóng vai trò là cầu nối văn hóa truyền thống giữa những vương quốc trên quốc tế. Du lịch tạo ra năng lực giao lưu, học hỏi, hợp tác giữa những dân tộc bản địa, giữa những vương quốc. Từ đó giúp thu hẹp khoảng cách biên giới, đưa con người xích lại gần nhau hơn .

Ngày nay, nhu cầu thị hiếu của du khách đã được nâng cao hơn trong việc học hỏi và tìm hiểu thông tin về nhiều lĩnh vực trong khi đi du lịch, chẳng hạn như: Kinh tế, văn hóa, phong tục tập quán, tín ngưỡng, môi trường thiên nhiên, ẩm thực, người dân địa phương. Trách nhiệm của khách sạn tại điểm đến và các tác động đến môi trường là các vấn đề được du khách quan tâm hàng đầu. Bởi có như vậy, du khách mới có cơ hội được trải nghiệm tại các điểm du lịch nguyên sơ, độc đáo và không bị ô nhiễm làm cho chuyến đi của họ có ý nghĩa xã hội nhân văn hơn.

Từ số liệu thống kê của một cuộc khảo sát đã cho thấy, 60 % hành khách Mỹ chuẩn bị sẵn sàng trả một mức phí cao hơn 5-7 % cho những Tour du lịch bảo vệ văn hóa truyền thống lịch sử vẻ vang của điểm đến. Du khách Anh, Úc chuẩn bị sẵn sàng trả mức phí lên đến 1.500 USD / 2 lần nghỉ tại những khách sạn có chủ trương bảo vệ thiên nhiên và môi trường địa phương. Và trong một nghiên cứu và điều tra khác thực thi tại Sapa, hành khách quốc tế sẵn sàng chuẩn bị chi trả mức phí du lịch thăm quan gấp 4 – 5 lần nếu như số tiền ấy sẽ được sử dụng để Giao hàng cho cộng đồng .

Nắm được xu hướng phát triển chung của du lịch cộng đồng trên thế giới, du lịch Việt Nam đã và đang nỗ lực phối hợp với các tổ chức quốc tế, chính quyền cộng đồng địa phương để xây dựng các mô hình du lịch cộng đồng ở những khu vực có tiềm năng. Ở Việt Nam, mô hình du lịch cộng động đã được nghiên cứu và đưa vào thử nghiệm từ những năm 2000, bước đầu mô hình đã thu hút được rất nhiều khách đến tham quan đặc biệt là khách quốc tế. Một số mô hình đã được ghi nhận và mang lại hiệu quả tốt. Kể đến như Du lịch cộng đồng tại Vườn Quốc gia Ba Bể, khu du lịch Vân Long, Suối Voi…

Trên đây là những kiến thức tổng quan về khái niệm du lịch cộng đồng là gì. Mong rằng bài viết này đã giải đáp các câu hỏi mà bạn đang tìm kiếm.