Chiếc cúp kỷ niệm 100 năm ra đời của Copa América 2016.
Copa América (từ tiếng Tây Ban Nha và tiếng Bồ Đào Nha, nghĩa đen “Cúp Châu Mỹ”) hay Cúp bóng đá Nam Mỹ trong tiếng Việt (trước năm 1975 có tên là Giải vô địch bóng đá Nam Mỹ, tiếng Tây Ban Nha: Campeonato Sudamericano de Fútbol, tiếng Bồ Đào Nha: Campeonato Sul-Americana de Futebol) là giải bóng đá vô địch các đội tuyển quốc gia của lục địa Nam Mỹ do Liên đoàn bóng đá Nam Mỹ (CONMEBOL) tổ chức. Đây là giải đấu cấp độ lục địa vì trong bóng đá, Nam Mỹ và Bắc Mỹ được quy ước là 2 lục địa riêng biệt. Cúp bóng đá Nam Mỹ là giải quốc tế lâu đời nhất trên thế giới, được tổ chức lần đầu vào năm 1916. Ngoài 10 thành viên của CONMEBOL, từ năm 1993, mỗi giải có thêm 2 đội tuyển từ các liên đoàn bóng đá khác (thường là CONCACAF) được mời tham dự. Do Nam Mỹ chỉ có 10 đội tuyển nên giải đấu này không có vòng loại. Argentina và Uruguay là hai đội đoạt chức vô địch nhiều lần nhất (cùng 15 lần). Vì CONMEBOL là một trong sáu thành viên cấp châu lục của FIFA nên Copa América do CONMEBOL tổ chức tương đương với các giải cấp châu lục khác như Euro (UEFA), CAN (CAF), Asian Cup (AFC), Gold Cup (CONCACAF) và Nations Cup (OFC).
Kể từ năm 1993, giải đấu có sự góp mặt của 12 đội – 10 đội Nam Mỹ và 2 đội từ lục địa khác. Mexico đã tham gia đều đặn giải đấu kể từ năm 1993 tới năm năm nay. Năm 1999, đội tuyển Nhật Bản là đội tuyển tiên phong thuộc châu Á ( AFC ) được mời tham gia. Giải năm năm nay mang tên Copa América Centenario dành để kỷ niệm 100 năm giải đấu sinh ra, cũng là lần tiên phong giải được tổ chức triển khai bên ngoài Nam Mỹ, gồm có 16 đội, với 6 đội mạnh nhất Bắc Mỹ ( CONCACAF ) và 10 đội từ Nam Mỹ ( CONMEBOL ). Đây cũng được gọi ( một cách không chính thức ) là Giải bóng đá vô địch toàn châu Mỹ lần tiên phong. Đến nay, chỉ có Mexico là khách mời đạt thành tích cao nhất khi giành ngôi á quân năm 2001 .8 trong số 10 đội tuyển vương quốc CONMEBOL đã vô địch tối thiểu một lần trong 46 lần giải được tổ chức triển khai kể từ năm 1916, chỉ có Ecuador và Venezuela chưa vô địch. Argentina là nước đã tổ chức triển khai giải đấu nhiều lần nhất ( 9 kỳ ). Hoa Kỳ là vương quốc không thuộc Nam Mỹ duy nhất đã tổ chức triển khai sự kiện này vào năm năm nay. Trong ba lần ( năm 1975, 1979 và 1983 ), giải đấu được tổ chức triển khai ở nhiều vương quốc Nam Mỹ .
Thời kỳ đầu[sửa|sửa mã nguồn]
Đội bóng đá đầu tiên ở Nam Mỹ, Câu lạc bộ bóng đá và cricket Lima, được thành lập ở Peru vào năm 1859 và Hiệp hội bóng đá Argentina được thành lập vào năm 1893. Đến đầu thế kỷ 20, bóng đá ngày càng phổ biến và giải đấu quốc tế đầu tiên được tổ chức giữa các đội tuyển quốc gia của lục địa Nam Mỹ đã diễn ra vào năm 1910 khi Argentina tổ chức một sự kiện để kỷ niệm 100 năm của Cách mạng Tháng Năm[1]. Chile và Uruguay đã tham gia, nhưng sự kiện này không được CONMEBOL công nhận là giải đấu Copa America chính thức. Tương tự như vậy, để kỷ niệm 100 năm độc lập, Argentina đã tổ chức một giải đấu từ ngày 2 đến 17 tháng 7 năm 1916 gồm Argentina, Chile, Uruguay và Brasil là những ĐTQG tham gia đầu tiên của giải đấu. Tên gọi của giải khi đó là Campeonato Sudamericano de Football, cũng là phiên bản đầu tiên của Copa América hiện nay. Uruguay vô địch giải đầu tiên này sau khi thắng chủ nhà Argentina trong trận đấu quyết định được tổ chức tại Câu lạc bộ đua xe Estadio ở Avellaneda[2].
Nhận thấy sự thành công xuất sắc của giải đấu, một ủy viên của Thương Hội bóng đá Uruguay, ông Héctor Rivadavia, đã đề xuất kiến nghị xây dựng một liên minh những hiệp hội của Argentina, Brasil, Chile và Uruguay, và vào ngày 9 tháng 7, ngày độc lập ở Argentina, CONMEBOL đã được xây dựng [ 3 ]. Năm 1917, giải liên tục được tổ chức triển khai, lần này là ở Uruguay. Uruguay đã liên tục vô địch sau khi vượt mặt Argentina 1 – 0 trong trận chung kết của giải đấu. Thành công của giải đấu trên đất Uruguay khiến CONMEBOL vui mừng. Sau khi dịch cúm xảy ra ở Rio de Janeiro, CONMEBOL đã phải hủy bỏ giải đấu năm 1918. Brasil đã tổ chức triển khai giải đấu năm 1919 và lần tiên phong họ lên ngôi vô địch sau khi vượt mặt đương kim vô địch Uruguay 1 – 0 trong trận đấu quyết định hành động. Sang giải đấu năm 1920, Uruguay đã đòi lại ngôi vương .Ở giải đấu vào năm 1921, Paraguay đã tham gia lần tiên phong sau khi LĐBĐ của họ gia nhập CONMEBOL. Argentina đã giành chức vô địch lần tiên phong của họ ở giải đấu kỳ này nhờ những bàn thắng của Julio Libonatti. Trong những năm tiếp theo, Uruguay đã thống trị giải đấu, lúc đó, Copa America là giải bóng đá lớn nhất quốc tế ( khi Euro hay World Cup chưa sinh ra ). Sau khi Argentina thua trận chung kết tại Thế vận hội Mùa hè 1928 được tổ chức triển khai ở Amsterdam ( Hà Lan ), Argentina đã rửa được mối hận ở giải Copa America 1929 bằng việc vượt mặt Uruguay trong trận đấu sau cuối. Trong quy trình tiến độ này, Bolivia và Peru đã lần tiên phong tham gia giải đấu năm 1926 và 1927 .
Sự gián đoạn[sửa|sửa mã nguồn]
Argentina đã giành Cúp vô địch Nam Mỹ năm 1957 được tổ chức triển khai tại Peru. Sau kỳ World Cup tiên phong được tổ chức triển khai tại Uruguay vào năm 1930, sự thù hằn giữa hai nền bóng đá Uruguay và Argentina đã khiến Copa America bị gián đoạn trong một số ít năm. Đến năm 1935, giải đấu mới hoàn toàn có thể được hồi sinh. Peru đã trở thành vương quốc đăng cai giải đấu vào năm 1939 và lần tiên phong họ giành chức vô địch. Ecuador đã tham gia lần tiên phong ở giải đấu năm đó .Năm 1941, Chile đã tổ chức triển khai giải để kỷ niệm 400 năm xây dựng thành phố Santiago, nơi sân vận động Estád Nacional mới được kiến thiết xây dựng đã được lan rộng ra từ 30.000 đến 70.000 người theo dõi. Bất chấp sự góp vốn đầu tư lớn, Chile đã bị Argentina vượt mặt trong trận chung kết. Uruguay đã tổ chức triển khai và giành thắng lợi giải đấu năm 1942. Chile cũng tổ chức triển khai giải một lần nữa vào năm 1945 và Argentina đã lại một lần nữa giành thắng lợi trên đất Chile .Giai đoạn sau đó, giải đấu bước vào một thời kỳ bị gián đoạn. Giải đã không được công nhận là chính thức ở nhiều kỳ được tổ chức triển khai ở thời gian đó và chỉ được CONMEBOL coi là hợp lệ sau này. Ví dụ, Argentina đã là đội tiên phong ( và duy nhất cho đến nay ) giành được 3 chức vô địch liên tục vào những năm 1945, 1946 và 1947. Sau 3 giải đấu thường niên đó, giải đã được tổ chức triển khai 2 năm 1 lần, rồi 3 năm 1 lần và 4 năm 1 lần vào thời hạn sau đó. Thậm chí giải đấu còn được tổ chức triển khai tới 2 lần vào năm 1959, một ở Argentina và một ở Ecuador .Trong thời hạn này, một số ít đội tuyển vương quốc đã lạnh nhạt với giải đấu. Một số không tham gia, một số ít thì gửi đội trẻ đến dự ; giải đấu năm 1959 được tổ chức triển khai tại Ecuador, Brasil thậm chí còn đã gây sốc hơn khi gọi những cầu thủ từ một CLB đến từ bang Pernambuco vào ĐTQG để dự giải. Lần tiên phong, Bolivia giành chức vô địch Copa America khi họ đăng cai vào năm 1963. Giải đấu năm 1967, Venezuela lần tiên phong tham gia. Việc xây dựng Copa Libertadores vào năm 1959 cũng tác động ảnh hưởng đến số lượng người theo dõi tới xem .Sau 8 năm vắng bóng không được tổ chức triển khai vì nhiều nguyên do, giải đã khởi đầu lại vào năm 1975 và chính thức được gọi tên là Copa América. Giải đấu không có khu vực tổ chức triển khai cố định và thắt chặt và toàn bộ những trận đấu được diễn ra trong suốt cả năm ở mỗi vương quốc. Cả 09 đội tuyển vương quốc tham gia vòng bảng, nhà đương kim vô địch Uruguay được đặc cách vào bán kết. Giải đấu được tổ chức triển khai 4 năm một lần cho đến năm 1987 .
Sự biến hóa[sửa|sửa mã nguồn]
Năm 1986, CONMEBOL quyết định hành động luân phiên một vương quốc thành viên đăng cai giải đấu theo bảng vần âm ABC. Từ năm 1987 đến năm 2001, giải này được tổ chức triển khai 2 năm một lần. Thể thức giải với vòng bảng có 9 đội chia làm 3 bảng, đội đương kim vô địch được đặc cách vào bán kết. Sự thay đổi này đã giúp giải đấu mở màn nhận được sự phủ sóng truyền hình ở châu Âu và Bắc Mỹ. Copa América 1987 được tổ chức triển khai tại Argentina sau 28 năm. Mặc dù đã vô địch FIFA World Cup 1986, lại được chơi trên sân nhà và có lịch sử một thời Diego Maradona dẫn dắt, nhưng Argentina chỉ giành hạng tư đáng tuyệt vọng sau khi bị vượt mặt bởi đương kim vô địch Uruguay 0 – 1 trong trận bán kết. Uruguay đã vượt mặt Chile trong trận chung kết để đăng quang ngôi vô địch, đáng quan tâm Chile đã thắng sốc Brasil 4 – 0 ở vòng bảng .Brasil đã có thương hiệu quốc tế chính thức tiên phong kể từ FIFA World Cup 1970 khi họ giành được cúp vô địch Copa América năm 1989 được tổ chức triển khai trên sân nhà. Đến lượt mình, Argentina cũng vô địch Copa América sau 32 năm dài đằng đẵng chờ đón vào năm 1991 tại Chile, nhờ một đội hình can đảm và mạnh mẽ với tay săn bàn vĩ đại Gabriel Batistuta. Giải đấu Copa América năm 1993 tại Ecuador được nâng lên 12 đội với 10 đội Nam Mỹ và 2 đội đến từ Bắc Mỹ là Mexico và Hoa Kỳ .Uruguay đã vô địch giải năm 1995 với tư cách là chủ nhà, chấm hết thời kỳ khủng hoảng cục bộ của bóng đá Uruguay. Với việc triển khai nước đăng cai luân phiên theo bảng vần âm ABC, Colombia, Paraguay và Venezuela đã được tổ chức triển khai giải đấu lần tiên phong. Brasil đã giành 4 chức vô địch trong 5 kỳ được tổ chức triển khai sau đó từ năm 1997 đến năm 2007. Lần tiên phong, là vào năm 1997, Brasil đã giành cúp sau khi vượt mặt vương quốc chủ nhà Bolivia với 3 bàn thắng của Leonardo, Denílson và Ronaldo tại sân hoạt động ở Verde – nơi có sân vận động bóng đá cao nhất quốc tế so với mực nước biển. Brasil đã bảo vệ thành công xuất sắc thương hiệu này vào năm 1999 sau khi vượt mặt Uruguay 3 – 0 tại Asuncion, Paraguay. Tuy nhiên, Copa América năm 2001 đã tận mắt chứng kiến một trong những giật mình lớn nhất của giải này khi Honduras ( khách mời từ Bắc Mỹ ) đã loại Brasil ở tứ kết. Colombia, vương quốc chủ nhà, đã lần tiên phong giành cúp .Từ năm 2001 đến 2007, giải đấu được tổ chức triển khai 3 năm một lần và từ năm 2007 trở đi quay lại với chu kì 4 năm 1 lần. Sau màn trình diễn đáng xấu hổ vào năm 2001, Brasil đã tái giành cúp ở giải vô địch Nam Mỹ năm 2004 được tổ chức triển khai tại Peru khi vượt mặt Argentina trên chấm phạt đền sau khi hòa 2 – 2 trong 90 phút chính thức do công của Luisao và ngôi sao 5 cánh của giải – Adriano. Ba năm sau, hai đội gặp lại nhau trong trận chung kết, lần này là ở Venezuela. Một lần nữa, Brasil lại giành thắng lợi sau khi tiêu diệt Argentina 3 – 0 với ngôi sao 5 cánh của giải – Júlio Baptista .Argentina đã tổ chức triển khai giải năm 2011 và để thua dưới tay Uruguay ở tứ kết bằng loạt sút luân lưu. Uruguay đã vượt mặt Peru 2 – 0 trong trận bán kết để lọt vào trận chung kết và diệt trừ Paraguay 3 – 0, qua đó giành được chiếc cúp trên đất Argentina lần thứ 3 và lần thứ 2 liên tục ( khi được tổ chức triển khai ở Argentina – miền đất lành của Uruguay ). Đây là giải đấu lần thứ 43, là lần tiên phong cả Argentina và Brasil không lọt vào bán kết của một giải đấu mà cả hai cùng tham gia. Giải đấu năm 2011 cũng ghi nhận một kỷ lục có 1 không 2 trong lịch sử dân tộc bóng đá của loài người khi Paraguay là ĐTQG không giành được bất kể một thắng lợi nào, một bàn thắng nào ( toàn hòa 0 – 0 ở 3 trận vòng bảng, thắng luân lưu ở tứ kết và bán kết sau khi hòa Brasil và Venezuela 0 – 0 ) để đi tới trận chung kết của giải, nơi họ liên tục không ghi bàn nhưng thua Uruguay 0 – 3 .Copa America năm ngoái đã được tổ chức triển khai tại Chile, giải lần tiên phong vận dụng công nghệ tiên tiến vạch vôi điện tử Goal-line. Giải đấu này lẽ ra sẽ được tổ chức triển khai ở Brasil bởi quy luật đăng cai luân phiên theo vần ABC, nhưng trong toàn cảnh Brasil bận tổ chức triển khai Giải vô địch bóng đá quốc tế năm trước và Thế vận hội ngày hè năm nay, Chile đã thế chỗ, đổi lại Brasil thay Chile đăng cai giải vào năm 2019. Chile đã giành chức vô địch lần tiên phong trong lịch sử vẻ vang sau khi vượt mặt Argentina của Lionel Messi trên chấm luân lưu .Năm năm nay, để kỷ niệm 100 năm của giải, giải được gán tên Copa América Centenario và được tổ chức triển khai tại Hoa Kỳ. Giải đấu này là lần tiên phong được tổ chức triển khai bên ngoài Nam Mỹ và được lan rộng ra lên đến 16 đội ( 10 từ CONMEBOL và 6 từ CONCACAF ) và là lần thứ hai vận dụng công nghệ tiên tiến Goal-line. Trong giải đấu, báo chí truyền thông có thông tin cho rằng CONMEBOL và CONCACAF đang đàm phán để sáp nhập Copa América với Gold Cup để hình thành giải vô địch toàn châu Mỹ, dự tính sẽ được tổ chức triển khai 2 năm một lần, với Hoa Kỳ là vương quốc tổ chức triển khai những giải đấu liên tục [ 4 ]. Tuy nhiên, quản trị Liên đoàn bóng đá Hoa Kỳ Sunil Gulati gọi lời đồn thổi này là không đúng chuẩn và nói rằng sẽ không có cuộc đàm đạo nào như vậy xảy ra [ 5 ]. Chile liên tục gieo sầu cho người Argentina khi vượt mặt họ trên chấm luân lưu để bảo vệ ngai vàng .Năm 2019, giải được tổ chức triển khai ở Brasil theo chu kỳ luân hồi 4 năm 1 lần sau lần trước vào năm năm ngoái ở Chile, lần thứ ba vận dụng Goal-line và lần tiên phong vận dụng trợ lý video tương hỗ trọng tài ( VAR ) cùng nhiều biến hóa của luật bóng đá do IFAB phát hành. Brasil đã giành chức vô địch sau khi vượt mặt Peru ( đội đã giật mình loại đương kim vô địch Chile ở bán kết ) với tỉ số 3 – 1 nhờ sự tỏa sáng của ngôi sao 5 cánh trẻ Everton Soares .Trong phiên họp năm 2019, CONMEBOL đã quyết định hành động, giải sẽ quay lại năm chẵn và được tổ chức triển khai 4 năm một lần để cạnh tranh đối đầu với UEFA Euro 2020, điều đó có nghĩa là Copa America sẽ được tổ chức triển khai vào năm 2020 do Argentina và Colombia đồng đăng cai [ 6 ]. Sau đó 4 năm sau, giải năm 2024 được tổ chức triển khai ở Ecuador ( do Bolivia liên tục rút lui không đăng cai theo nghĩa vụ và trách nhiệm ). Song tình hình đại dịch COVID-19 dai dẳng khiến cho Copa America ( cũng như Euro ) không hề diễn ra trong năm 2020. Cả Argentina và Colombia sau đó cũng bị tước quyền đăng cai do nơi thì dịch bệnh diễn biến phức tạp, nơi thì lại gặp những không ổn định về chính trị. [ 7 ] Brasil một lần nữa đứng ra đăng cai giải đấu lần này trải qua sự lựa chọn của CONMEBOL, mặc cho 1 số ít cầu thủ của Brasil, Argentina, Uruguay ra sức phản đối việc tổ chức triển khai này. [ 8 ] [ 9 ] Tại giải đấu này, Argentina giành chức vô địch vô địch lần thứ 15 sau khi vượt mặt đại kình địch Brasil với tỉ số 1 – 0 nhờ sự tỏa sáng của những ngôi sao 5 cánh Lionel Messi, Ángel Di María, Sergio Agüero .Theo lao lý luân phiên ABC, thuận tiện tìm ra nước chủ nhà cho những năm 2028, 2032, 2036. Tuy nhiên, trong tương lai hoàn toàn có thể sẽ có sự đổi khác .
Năm 1984, CONMEBOL đã trải qua chủ trương luân phiên quyền tổ chức triển khai Copa América trong số 10 vương quốc thành viên theo bảng vần âm ABC ( nghĩa là Argentina đăng cai xong sẽ đến lượt Bolivia, Colombia, … cho đến Venezuela đăng cai những giải đấu sau đó ). Vòng đăng cai tiên phong đã được hoàn thành xong sau kỳ Copa América 2007 diễn ra ở Venezuela. Vòng đăng cai thứ hai mở màn vào năm 2011, với những nước chủ nhà luân chuyển theo thứ tự bảng vần âm, khởi đầu với Argentina. Chile, Mexico và Hoa Kỳ bày tỏ sự chăm sóc đến việc tổ chức triển khai giải đấu tiếp theo, nhưng Ủy ban quản lý CONMEBOL quyết định hành động liên tục thực thi vòng xoay, ưu tiên tổ chức triển khai cho những nước thành viên của mình ; mỗi nước sẽ xác nhận xem họ có năng lực tổ chức triển khai hay không, nếu không, nước tiếp sau trong bảng vần âm được đăng cai thay. Argentina đã xác nhận vào ngày 24 tháng 11 năm 2008, trải qua đại diện thay mặt của LĐBĐ Argentina, rằng họ sẽ tổ chức triển khai Copa América 2011 .Copa América năm ngoái dự kiến sẽ được tổ chức triển khai tại Bolivia theo thứ tự xoay vòng bảng vần âm, nhưng Bolivia vì điều kiện kèm theo kinh tế tài chính đã xin rút lui và Brasil được giao “ nghĩa vụ và trách nhiệm ” đăng cai. Tuy nhiên, việc tổ chức triển khai FIFA World Cup năm trước và Thế vận hội Mùa hè năm nay tại Brasil dẫn đến vấn đề được xem xét lại vì họ rất bận. Mặc dù quản trị CONMEBOL Nicolas Leoz đã yêu cầu tổ chức triển khai giải đấu ở Mexico ( thành viên của liên đoàn CONCACAF ), tuy nhiên Brasil và Chile đã tranh luận về năng lực hoán đổi quyền đăng cai giải đấu năm ngoái và 2019, và đã được CBF quyết định hành động và xác nhận vào tháng 2 năm 2011 rằng Copa América 2015 sẽ vẫn ở Brasil. Tuy nhiên, vào tháng 3 năm 2012, Chile đã thông tin rằng họ sẽ tổ chức triển khai Copa América năm ngoái, sau khi quản trị của CBF, ông Ricardo Teixeira từ chức và CBF chấp thuận đồng ý hoán đổi với Chile. Việc hoán đổi đã được chính thức công bố vào tháng 5 năm 2012. Phiên bản kỷ niệm 100 năm của giải đấu, Copa América Centenario, diễn ra vào tháng 6 năm năm nay và được tổ chức triển khai tại Hoa Kỳ. Copa América Centenario lưu lại lần tiên phong giải đấu được tổ chức triển khai bởi một vương quốc không thuộc CONMEBOL .Mỗi kỳ Copa América từ năm 1987 luôn có thiêng vật và logo riêng, gồm có cả bài hát chính thức và những sự kiện bên lề. Gardelito, thiêng vật cho giải năm 1987, là linh vật Copa América tiên phong .
Bảng thống kê chủ nhà Copa America
| Chủ nhà
|
Năm đăng cai
|
Argentina |
9 (1916, 1921, 1925, 1929, 1937, 1946, 1959, 1987, 2011)
|
 Uruguay |
7 (1917, 1923, 1924, 1942, 1956, 1967, 1995)
|
 Chile |
7 (1920, 1926, 1941, 1945, 1955, 1991, 2015)
|
 Peru |
6 (1927, 1935, 1939, 1953, 1957, 2004)
|
 Brasil |
5 (1919, 1922, 1949, 1989, 2019, 2021)
|
 Ecuador |
4 (1947, 1959, 1993, 2024)
|
| Không có quốc gia đăng cai [F]
|
3 (1975, 1979, 1983)
|
 Bolivia |
2 (1963, 1997)
|
 Colombia |
1 (2001)
|
 Paraguay |
1 (1999)
|
 Venezuela |
1 (2007)
|
 Hoa KỳC
|
1 (2016)
|
- C = chủ nhà không thuộc CONMEBOL
Giải đấu trước đây được gọi là Campeonato Sudamericano de Futbol ( South American Championship of Football – Giải vô địch bóng đá Nam Mỹ ). South American Championship of Football là tên tiếng Anh chính thức. Tên hiện tại – Copa America đã được sử dụng từ năm 1975. Trong tiến trình 1975 – 1983, giải không có vương quốc đăng cai và được tổ chức triển khai theo kiểu sân nhà và sân khách. Giải đấu hiện tại có 12 đội tuyển vương quốc tranh tài hơn một tháng tại vương quốc chủ nhà. Có hai quy trình tiến độ : vòng bảng và vòng loại trực tiếp. Ở vòng bảng, những đội tranh tài vòng tròn với 3 bảng, mỗi bảng 4 đội. Ba đội được chọn là hạt giống, gồm có cả đội chủ nhà, với những đội hạt giống khác được chọn bằng cách sử dụng Bảng xếp hạng ( BXH ) FIFA. Các nhóm khác được dựa trên BXH FIFA và những đội được bốc thăm ngẫu nhiên .Mỗi bảng, những đội được lên lịch chơi ba trận đấu với những đội khác trong cùng một bảng. Vòng cuối của vòng bảng, 2 trận đấu trong bảng không được đá cùng giờ – một điều lạ, khác với nhiều giải đấu trên quốc tế. Hai đội đứng đầu từ mỗi bảng tiến vào vòng tứ kết cùng hai đội hạng ba có thành tích tốt nhất. Điểm được sử dụng để xếp hạng những đội trong một bảng. Bắt đầu từ năm 1995, 3 điểm cho một trận thắng, 1 điểm cho trận hòa và 0 điểm nào cho trận thua ( trước đó, đội thắng nhận được 2 điểm ) .Thứ hạng của mỗi đội trong mỗi bảng được xác lập như sau :
a) Điểm số lớn nhất đạt được
b ) Hiệu số bàn thắng bàn thua ;c ) Tổng bàn thắng ghi được .Nếu hai hoặc nhiều đội bằng nhau ở ba tiêu chuẩn trên, thứ hạng của họ được xác lập như sau :d ) Điểm số đạt được trong những trận đấu giữa những đội tương quan ;e ) Hiệu số bàn thắng trong những trận đấu giữa những đội tương quan ;f ) Số lượng bàn thắng ghi được trong toàn bộ những trận đấu giữa những đội tương quan ;g ) Bốc thăm của Ban tổ chức triển khai CONMEBOL .Vòng đấu loại trực tiếp, những đội chỉ tranh tài mỗi trận một lượt duy nhất, với những loạt sút luân lưu được sử dụng để quyết định hành động đội thắng nếu trận đấu hòa trong 90 phút và 30 phút hiệp phụ .
Do số lượng thành viên của CONMEBOL ít, chỉ có 10 đội, những vương quốc từ những lục địa khác thường được mời tham gia để tạo nên 12 đội cho dễ chia bảng. Kể từ năm 1993, hai đội từ những khu vực khác, thường là từ CONCACAF thân thiện về mặt địa lý và văn hóa truyền thống, cũng đã được mời. Trong lịch sử dân tộc, 9 ĐTQG khác nhau đã được mời tham gia giải là :
*: chủ nhà
Mexico đã tham gia rất đầy đủ những kỳ từ năm 1993 đến năm nay, Hoa Kỳ đã được mời ở mọi giải đấu từ năm 1997 đến 2007 nhưng cũng liên tục phủ nhận lời mời do xung đột lịch trình với Major League Soccer – giải nhà nghề Mỹ. Tuy nhiên, vào ngày 30 tháng 10 năm 2006, Liên đoàn bóng đá Hoa Kỳ đã đồng ý lời mời tham gia giải đấu năm 2007, chấm hết 12 năm vắng bóng. Tại Copa América 2001, Canada là ĐTQG được mời, nhưng đã rút lui ngay trước khi khởi đầu giải đấu vì những lo lắng về bảo mật an ninh .Tại Copa América 2011, Nhật Bản liên tục rút lui, do khó khăn vất vả trong việc gọi những cầu thủ tranh tài ở châu Âu lên ĐTQG và nhất là trận động đất và sóng thần Tōhoku khiến họ không còn tâm lý để đá bóng. ĐTQG Tây Ban Nha được mời tham gia năm 2011, nhưng theo Liên đoàn bóng đá Hoàng gia Tây Ban Nha, họ đã phủ nhận vì không muốn làm gián đoạn ngày nghỉ của những cầu thủ Tây Ban Nha. Tại Copa América năm ngoái, Nhật Bản đã phủ nhận lời mời vì họ cũng không hề gọi những cầu thủ đang tranh tài ở châu Âu lên tuyển. Trung Quốc sau đó cũng được mời thay những cũng phải rút lui do bận tranh tài Vòng loại World Cup 2018 khu vực châu Á. [ 10 ] Cuối cùng, Jamaica đồng ý chấp thuận tham gia và mau lẹ lên đường sang tranh tài .Úc và Qatar là 2 đội tuyển được mời tham gia Copa America 2021 nhưng sau đó phải bỏ cuộc do trùng với lịch tranh tài Vòng loại World Cup 2022 khu vực châu Á, vốn dĩ đã được dời sang năm 2021 do COVID-19. [ 11 ] [ 12 ]
Thành tích của những đội khách mời[sửa|sửa mã nguồn]
- Chú thích: TK = tứ kết, VB = vòng bảng, 2nd, 3rd, 4th: á quân, hạng ba, hạng tư.
Cúp vô địch[sửa|sửa mã nguồn]
Chiếc cúp vô địch của Copa America.
Chiếc cúp Copa América, được trao cho ĐTQG vô địch giải đấu, đã được trao tặng cho CONMEBOL bởi Bộ Ngoại giao Argentina vào năm 1910, khi Argentina tổ chức triển khai một giải để kỷ niệm 100 năm Cách mạng tháng Năm. Giải khi đó ( cũng có sự tham gia của Uruguay và Chile ) được đặt tên là ” Copa del Centenario ” ( Cúp trăm năm ) .Chiếc cúp Copa América hiện tại được mua vào năm 1916 từ ” Casa Escasany “, một shop bán đồ trang sức đẹp ở Buenos Aires, với giá 3.000 franc Thụy Sĩ .Chiếc cúp Copa América có khối lượng 9 kg ( 20 lb ), được làm bằng bạc nguyên chất cao 77 cm ( 30 inch ), với đế bằng gỗ 3 cấp có chứa nhiều mảng. Các tấm mảng được khắc tên những đội tuyển vô địch trong lịch sử dân tộc .Vào tháng 4 năm năm nay, một chiếc cúp mới – được phong cách thiết kế dành riêng cho Copa América Centenario – đã được ra mắt tại trụ sở Liên đoàn bóng đá Colombia ở Bogota để kỷ niệm 100 năm của giải đấu. Chiếc cúp được dựa trên hình dạng của chiếc cúp Copa América bắt đầu, được thêm vào logo giải năm năm nay. Nó cao 61 cm ( 24 inch ) với khối lượng 7,1 kg ( 16 lb ), được mạ vàng nguyên chất 24 cara. Các logo của CONMEBOL và CONCACAF cũng được khắc trên thân của nó .Chiếc cúp Copa América Centenario năm nay được phong cách thiết kế bởi Epico Studios ở Hoa Kỳ và được sản xuất bởi London Work Workshop của Thomas Lyte ở Anh. Chile đã vô địch và được giữ cúp bằng vàng này vĩnh viễn .Ngoài chiếc cúp chính, ” Copa Bolivia ” ( một chiếc cúp được làm bằng bạc nguyên khối ) đã được trao cho á quân của giải kể từ năm 1997 [ 13 ] – một điều được coi là độc nhất ở những giải đấu bóng đá của quốc tế khi mà á quân cũng được cúp. Chiếc cúp được đặt theo tên vương quốc tổ chức triển khai Copa América năm 1997, với một lá cờ Bolivian nhỏ được gắn ở một trong những mặt của nó .
Giải vô địch bóng đá Nam Mỹ[sửa|sửa mã nguồn]
Cúp bóng đá Nam Mỹ[sửa|sửa mã nguồn]
(Các đội mời được in nghiêng)
1 Chỉ có 3 đội tham dự.
2 Đồng giải ba (không thi đấu).
Các đội từng đạt đến hạng tư[sửa|sửa mã nguồn]
-
*=Chủ nhà
-
^=Khách mời
Kết quả của những nước chủ nhà[sửa|sửa mã nguồn]
| Năm
|
Nước đăng cai
|
Chung kết
|
| 1916
|
 Argentina |
Á quân
|
| 1917
|
Uruguay |
Vô địch
|
| 1919
|
 Brasil |
Vô địch
|
| 1920
|
Chile |
Hạng tư
|
| 1921
|
Argentina |
Vô địch
|
| 1922
|
Brasil |
Vô địch
|
| 1923
|
Uruguay |
Vô địch
|
| 1924
|
Uruguay |
Vô địch
|
| 1925
|
Argentina |
Vô địch
|
| 1926
|
Chile |
Hạng ba
|
| 1927
|
 Peru |
Hạng ba
|
| 1929
|
Argentina |
Vô địch
|
| 1935
|
Peru |
Hạng ba
|
| 1937
|
Argentina |
Vô địch
|
| 1939
|
Peru |
Vô địch
|
| 1941
|
Chile |
Hạng ba
|
| 1942
|
Uruguay |
Vô địch
|
| 1945
|
Chile |
Hạng ba
|
| 1946
|
Argentina |
Vô địch
|
| 1947
|
Ecuador |
Hạng 6
|
| 1949
|
Brasil |
Vô địch
|
| 1953
|
Peru |
Hạng 5
|
| 1955
|
Chile |
Á quân
|
| 1956
|
Uruguay |
Vô địch
|
| 1957
|
Peru |
Hạng tư
|
| 1959
|
Argentina |
Vô địch
|
| 1959
|
Ecuador |
Hạng tư
|
| 1963
|
 Bolivia |
Vô địch
|
| 1967
|
Uruguay |
Vô địch
|
| 1987
|
Argentina |
Vô địch
|
| 1989
|
Brasil |
Vô địch
|
| 1991
|
Chile |
Hạng ba
|
| 1993
|
Ecuador |
Hạng 4
|
| 1995
|
Uruguay |
Vô địch
|
| 1997
|
Bolivia |
Á quân
|
| 1999
|
Paraguay |
Tứ kết
|
| 2001
|
Colombia |
Vô địch
|
| 2004
|
Peru |
Tứ kết
|
| 2007
|
Venezuela |
Tứ kết
|
| 2011
|
Argentina |
Tứ kết
|
| 2015
|
Chile |
Vô địch
|
| 2016
|
Hoa Kỳ |
Hạng tư
|
| 2019
|
Brasil |
Vô địch
|
| 2021
|
Brasil |
Á quân
|
| 2024
|
Ecuador |
CXĐ
|
Kết quả của những nhà đương kim vô địch[sửa|sửa mã nguồn]
| Năm
|
Đương kim vô địch
|
Chung kết
|
| 1917
|
Uruguay |
Vô địch
|
| 1919
|
Uruguay |
Á quân
|
| 1920
|
Brasil |
Hạng ba
|
| 1921
|
Uruguay |
Hạng ba
|
| 1922
|
Argentina |
Hạng tư
|
| 1923
|
Brasil |
Hạng tư
|
| 1924
|
Brasil |
Vô địch
|
| 1925
|
Brasil |
Vô địch
|
| 1926
|
Argentina |
Á quân
|
| 1927
|
Uruguay |
Á quân
|
| 1929
|
Argentina |
Vô địch
|
| 1935
|
Argentina |
Á quân
|
| 1937
|
Uruguay |
Vô địch
|
| 1939
|
Argentina |
Bỏ cuộc
|
| 1941
|
Peru |
Hạng tư
|
| 1942
|
Argentina |
Á quân
|
| 1945
|
Uruguay |
Hạng tư
|
| 1946
|
Argentina |
Vô địch
|
| 1947
|
Argentina |
Vô địch
|
| 1949
|
Argentina |
Bỏ cuộc
|
| 1953
|
Brasil |
Á quân
|
| 1955
|
Paraguay |
Hạng 5
|
| 1956
|
Argentina |
Hạng ba
|
| 1957
|
Uruguay |
Hạng ba
|
| 1959
|
Argentina |
Vô địch
|
| 1959
|
Argentina |
Vô địch
|
| 1963
|
Uruguay |
Bỏ cuộc
|
| 1967
|
Bolivia |
Hạng 6
|
| 1975
|
Uruguay |
Hạng 4
|
| 1979
|
Peru |
Hạng 4
|
| 1983
|
Paraguay |
Hạng ba
|
| 1987
|
Uruguay |
Vô địch
|
| 1989
|
Uruguay |
Á quân
|
| 1991
|
Brasil |
Á quân
|
| 1993
|
Argentina |
Vô địch
|
| 1995
|
Argentina |
Tứ kết
|
| 1997
|
Uruguay |
Vòng bảng
|
| 1999
|
Brasil |
Vô địch
|
| 2001
|
Brasil |
Tứ kết
|
| 2004
|
Colombia |
Hạng 4
|
| 2007
|
Brasil |
Vô địch
|
| 2011
|
Brasil |
Tứ kết
|
| 2015
|
Uruguay |
Tứ kết
|
| 2016
|
Chile |
Vô địch
|
| 2019
|
Chile |
Hạng 4
|
| 2021
|
Brasil |
Á quân
|
| 2024
|
Argentina |
CXĐ
|
Cầu thủ xuất sắc nhất giải[sửa|sửa mã nguồn]
Vua phá lưới[sửa|sửa mã nguồn]
Thống kê theo số trận thắng[sửa|sửa mã nguồn]
Tính đến mùa giải 2021 .
| Chú thích
|
| Đội vô địch Copa América
|
| Đội
|
Điểm
|
Số trận
|
Thắng
|
Hòa
|
Thua
|
Bàn thắng
|
Bàn thua
|
Hiệu số
|
| 1
|
Argentina |
423 |
202 |
127 |
42 |
33 |
474 |
182 |
+292
|
| 2
|
Uruguay |
374 |
205 |
112 |
38 |
55 |
410 |
221 |
+189
|
| 3
|
Brasil |
362 |
191 |
108 |
38 |
45 |
430 |
204 |
+226
|
| 4
|
Paraguay |
253 |
177 |
64 |
43 |
70 |
264 |
303 |
−39
|
| 5
|
Chile |
234 |
188 |
67 |
33 |
88 |
291 |
316 |
−25
|
| 6
|
Peru |
213 |
161 |
58 |
39 |
64 |
230 |
255 |
−25
|
| 7
|
Colombia |
172 |
124 |
49 |
25 |
50 |
142 |
191 |
−49
|
| 8
|
Bolivia |
86 |
119 |
20 |
26 |
73 |
107 |
298 |
−191
|
| 9
|
Ecuador |
74 |
126 |
16 |
26 |
84 |
134 |
327 |
−193
|
| 10
|
 México |
70 |
48 |
19 |
13 |
16 |
66 |
62 |
+4
|
| 11
|
Venezuela |
41 |
70 |
8 |
17 |
45 |
49 |
177 |
−128
|
| 12
|
 Costa Rica |
18 |
17 |
5 |
3 |
9 |
17 |
31 |
–14
|
| 13
|
Hoa Kỳ |
17 |
18 |
5 |
2 |
11 |
18 |
29 |
–11
|
| 14
|
 Honduras |
10 |
6 |
3 |
1 |
2 |
7 |
5 |
+2
|
| 15
|
 Panama |
3 |
3 |
1 |
0 |
2 |
4 |
10 |
–6
|
| 16
|
 Nhật Bản |
3 |
6 |
0 |
3 |
3 |
6 |
15 |
–9
|
| 17
|
 Qatar |
1 |
3 |
0 |
1 |
2 |
2 |
5 |
–3
|
| 18
|
 Jamaica |
0 |
6 |
0 |
0 |
6 |
0 |
9 |
–9
|
| 19
|
 Haiti |
0 |
3 |
0 |
0 |
3 |
1 |
12 |
–11
|
Các huấn luyện viên vô địch[sửa|sửa mã nguồn]
Theo đội tuyển[sửa|sửa mã nguồn]
- Vô địch nhiều nhất: Uruguay & Argentina – 15 lần
- Tham dự nhiều nhất: Uruguay – 45 lần
- Thi đấu nhiều trận nhất: Uruguay – 197 trận
- Vào chung kết nhiều nhất: Argentina – 29 lần
- Thắng nhiều trận nhất: Argentina – 123 trận
- Ghi nhiều bàn thắng nhất: Argentina – 455 bàn
- Hiệu suất bàn thắng nhiều nhất: Argentina – 2,41 bàn/trận
- ĐTQG duy nhất vô địch 3 lần liên tiếp: Argentina (1945, 1946, 1947)
- ĐTQG vào chung kết nhiều lần liên tiếp nhất: Argentina (8 lần)
- ĐTQG thất bại đậm nhất lịch sử: Ecuador 0–12 Argentina
- ĐTQG bị thủng lưới nhiều nhất lịch sử: Ecuador – 311 bàn
Theo cầu thủ[sửa|sửa mã nguồn]
- Cầu thủ ghi nhiều bàn nhất 1 kỳ Copa: Jair Da Rosa (Brasil), Humberto Maschio (Argentina), Javier Ambrois (Uruguay) – cùng 9 bàn
- Cầu thủ ghi nhiều bàn nhất trong 1 trận đấu: Scarone, Marvezzi, Evaristo – cùng ghi được 5 bàn
- Tay săn bàn vĩ đại nhất lịch sử Copa: Norberto Mendez (Argentina), Zizinho (Brasil) – cùng 17 bàn
- Cầu thủ đá hỏng phạt đền nhiều nhất trong một trận: Martin Palermo (Argentina) tại Copa 1999 – đá hỏng 3 quả trong 1 trận đấu
Kỷ lục khác[sửa|sửa mã nguồn]
- HLV tham dự nhiều kỳ Copa nhất: Guillermo Stabile – 6 lần
- Siêu kinh điển của Copa America không phải Argentina gặp Brasil mà là Uruguay gặp Argentina trong 12 trận chung kết
- Copa America là giải đấu bóng đá dành cho ĐTQG lâu đời nhất hành tinh, với lịch sử 105 năm.
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
