Chiến lược vương quốc của Nước Ta về nghiên cứu và điều tra tăng trưởng ứng dụng Trí tuệ nhân tạo – AI đến năm 2030 đã được phát hành, Bộ Giáo dục và Đào tạo ( GD và ĐT ) cũng đã có thông tư về mở mã ngành giảng dạy nhân lực AI, người làm về AI được xếp vào Top 3 nhóm ngành có thu nhập cao nhưng dự báo nhân lực AI vẫn liên tục thiếu trầm trọng. Trong khi đó, điểm nguồn vào của hầu hết những trường ĐH giảng dạy AI là thấp .
Đây là thực tiễn đáng quan ngại được đề cập tại Hội thảo với chủ đề “ Đào tạo và liên kết nguồn nhân lực trí tuệ nhân tạo ”. Hội thảo diễn ra trong khuôn khổ Ngày hội trí tuệ nhân tạo Nước Ta 2022 ( diễn ra trong 2 ngày 22-23 / 9 ) .
Nhân lực AI thiếu trầm trọng so với nhu cầu thực tế
Ngày 26/01/2021 Thủ tướng nhà nước đã ký Quyết định số 127 / QĐ-TTg phát hành Chiến lược vương quốc về điều tra và nghiên cứu tăng trưởng ứng dụng trí tuệ nhân tạo – AI đến năm 2030. Mục tiêu của Chiến lược là đưa AI trở thành nghành công nghệ tiên tiến quan trọng của Nước Ta trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đến năm 2030, Nước Ta trở thành TT thay đổi phát minh sáng tạo, tăng trưởng những giải pháp và ứng dụng AI trong khu vực ASEAN và trên quốc tế ; phấn đấu Nước Ta nằm trong nhóm 4 nước đứng vị trí số 1 trong khu vực ASEAN và nhóm 50 nước đứng vị trí số 1 trên quốc tế về nghiên cứu và điều tra, tăng trưởng và ứng dụng AI ; kiến thiết xây dựng được 10 tên thương hiệu AI có uy tín trong khu vực ; tăng trưởng được 03 TT vương quốc về tàng trữ tài liệu lớn và giám sát hiệu năng cao ; liên kết được những mạng lưới hệ thống TT tài liệu, TT đo lường và thống kê hiệu năng cao trong nước tạo thành mạng lưới san sẻ năng lượng tài liệu lớn và giám sát ship hàng AI ; …
Mặc dù, 1 số ít trường ĐH tại Nước Ta đã đi tắt đón đầu khởi động chương trình đào tạo và giảng dạy nhân lực AI và Khoa học dữ liệu ( KHDL ) trước kế hoạch được phát hành của nhà nước, nhưng đến nay so với nhu yếu thực tiễn, nguồn nhân lực cho AI đang trong thực trạng thiếu trầm trọng .
Trong chương trình Hội thảo với chủ đề “ Đào tạo và liên kết nguồn nhân lực trí tuệ nhân tạo ”, ông Nguyễn Xuân Hoài – Viện trưởng Viện trí tuệ nhân tạo Nước Ta cho biết thêm, bản thân ông trong quy trình thao tác với rất nhiều doanh nghiệp, đơn vị chức năng cả tư nhân lẫn trong nhà nước cho thấy nhận thức và nhu yếu về ứng dụng AI đang rất lớn, đặc biệt quan trọng trong toàn cảnh Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. “ Khi tôi được trao đổi với người chủ doanh nghiệp thì một trong 3 nguyên do số 1 khi nào cũng là thiếu vắng nguồn nhân lực. Trí tuệ nhân tạo là một ngành mới, chuyện thiếu vắng nhân lực là câu truyện toàn thế giới ”. Tuy nhiên, cũng theo ông Nguyễn Xuân Hoài, “ Nếu như chỉ nói một câu truyện là thiếu vắng, thiếu lắm thì đơn thuần. Điều tôi muốn nói đến là rủi ro tiềm ẩn thiếu vắng khi Trí tuệ nhân tạo là một ngành nghề. Ở góc nhìn AI là một ngành cho thấy AI hiện tăng trưởng rất nhanh nên khó để tìm một người giỏi đủ thứ về AI gồm có kỹ năng và kiến thức, kỹ năng và kiến thức sâu xa ( giải quyết và xử lý âm thành, hình ảnh, ngôn từ, … ) ” .
Tham luận về kinh nghiệm tay nghề giảng dạy nhân lực nhân lực AI, ông Anissh Pandey – Giám đốc NVIDIA khu vực ASEAN cho biết, ông đã điều tra và nghiên cứu kế hoạch tăng trưởng AI do nhà nước Nước Ta phát hành và thấy rằng, lúc bấy giờ nhà nước Nước Ta đã có nhiều chủ trương khuyến khích tăng trưởng giảng dạy AI nhưng khoảng cách giữa tăng trưởng AI và huấn luyện và đào tạo AI ở Nước Ta còn khá lớn. Thực tế việc giảng dạy nhân tài trong nghành nghề dịch vụ AI còn chưa bắt kịp .
Nguyên nhân của sự thiếu vắng, ông Anissh Pandey cho rằng trong huấn luyện và đào tạo AI, hạ tầng, tài liệu và nhân tài là quan trọng nhất. “ Nước Ta là vương quốc tăng trưởng AI số 1 ở khu vực, tuy nhiên hạ tầng còn nhiều hạn chế, dẫn đến việc khó lôi cuốn nhân tài. Trong khi đó, những vương quốc khác như Nước Singapore hay Đất nước xinh đẹp Thái Lan là những nước nằm trong 20 nước tăng trưởng AI số 1 đều tập trung chuyên sâu tăng trưởng mạnh hạ tầng, lôi cuốn nhân tài ở nghành này ” .
Cần để học sinh, phụ huynh thấy AI gần gũi cuộc sống hơn
Nhân lực AI hiện không chỉ là vấn đề nóng ở nhiều quốc gia khác trên thế giới mà ngay tại Việt Nam. Trong định hướng chiến lược phát triển AI tại Việt Nam, có một phần rất quan trọng là đào tạo nhân lực AI. Chiến lược nêu rõ cần triển khai phổ cập kỹ năng cơ bản về ứng dụng AI và KHDL nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo cho thanh thiếu niên. Thúc đẩy triển khai các hình thức đào tạo chứng chỉ ngắn hạn và trung hạn về AI cho sinh viên thuộc các ngành nghề khác nhau, người lao động có nhu cầu chuyển đổi nghề nghiệp; thu hút các nguồn lực trong và ngoài nước xây dựng các trung tâm đào tạo, phát triển và ứng dụng AI và KHDL. Nhà nước đầu tư xây dựng một số trung tâm trọng điểm nghiên cứu, đào tạo nhân tài, nguồn nhân lực chất lượng cao về AI và KHDL tại một số trường đại học, viện nghiên cứu hàng đầu.
Chia sẻ thông tin về hoạt động giải trí huấn luyện và đào tạo nhân lực AI tại Nước Ta, bà Huỳnh Thị Thanh Bình – Trưởng nhóm điều tra và nghiên cứu tối ưu, Phó hiệu trưởng trường Công nghệ thông tin và Truyền thông, ĐH Bách khoa TP. Hà Nội cho biết, cho đến nay có 31 trường ĐH ĐK mã ngành thử nghiệm về AI và khoa học dữ liệu với Bộ GD và ĐT, đặc biệt quan trọng nhiều trong năm 2021, 2022. Trong năm 2018, 2019 có ĐH Bách khoa TP.HN, ĐH Khoa học tự nhiên ( ĐHQGHN ), ĐH Sư phạm kỹ thuật TP Hồ Chí Minh, ĐH Công nghệ thông tin và ĐH Quốc tế đều thuộc ĐHQGTP.HCM là những trường ĐK mở ngành giảng dạy về AI và nghiên cứu và phân tích tài liệu .
Tháng 6/2022, Bộ GD và ĐT đã có Thông tư số 09 chấp thuận đồng ý mở mã ngành chính thức về khoa học dữ liệu. Thông tư có hiệu lực thực thi hiện hành từ 22/7 năm 2022 cho thấy Bộ GD và ĐT cũng như những bộ / ban / ngành khác cũng đã hợp lực để đào tạo và giảng dạy chuyên ngành này tại Nước Ta .
Cũng theo bà Huỳnh Thị Thanh Bình, hiện cả nước mới chỉ có 4 trường ĐH mở mã ngành chính thức giảng dạy chuyên ngành AI và nghiên cứu và phân tích tài liệu ở cả bậc ĐH và thạc sĩ gồm ĐH Bách khoa TP.HN, ĐH Huế, ĐHQGHN, ĐH Khoa học tự nhiên ( ĐHQGTP.HCM ). Sau thông tư 09 đã có hơn 100 trường có xu thế mở chuyên ngành này nhưng nằm trong chương trình Khoa học máy tính hoặc chương trình Công nghệ thông tin của những trường đó mà không ĐK ngành riêng. Như vậy số lượng này vẫn chưa đủ lớn để đào tạo và giảng dạy nhân lực cung ứng nhu yếu xã hội .
Trong trong thực tiễn, theo ông Nguyễn Xuân Hoài, so với những dự án Bất Động Sản, để đưa được AI vào ứng dụng yên cầu rất nhiều việc làm và nhiều khâu và việc này đang ngày càng được quy trình tiến độ hóa với sự tham gia của nhiều đối tượng người tiêu dùng, kiến thức và kỹ năng khác nhau. Có thể đâu đó trước đây người ta nghĩ rằng làm AI là những người chuyên nghiên cứu và điều tra ( reseacher ), những người hiện thực hóa những lập trình đó ( developper ) nhưng thực sự với kinh nghiệm tay nghề của chúng tôi trong việc tiến hành đưa ứng dụng vào trong thực tiễn thì việc kiến thiết xây dựng đào tạo và giảng dạy cho một quy mô AI chỉ là một việc làm khá nhỏ trong hàng loạt tiến trình. Việc sẵn sàng chuẩn bị tài liệu ra làm sao, việc kiểm thử xác lập quy mô đó như thế nào từ khâu bảo mật an ninh, bảo đảm an toàn bảo mật thông tin rủi ro đáng tiếc, quản trị rủi ro đáng tiếc, tiến hành quy mô ứng dụng như thế nào, bh, bảo dưỡng, … yên cầu rất nhiều quy trình, nhiều nghề nghiệp kỹ năng và kiến thức. Tuy nhiên, “ Có khoảng cách giữa giảng dạy và sử dụng. Đào tạo lúc bấy giờ đang quá chú trọng vào những người điều tra và nghiên cứu, tăng trưởng, trong khi để tiến hành dự án Bất Động Sản trong thực tiễn thì tất cả chúng ta còn cần nhiều vị trí khác. Vậy thì ở đây để giảng dạy ship hàng nhân lực tất cả chúng ta phải làm rõ nghề làm AI là làm những gì ”. Ông Hoài còn cho biết, qua khảo sát cho thấy, những ĐH Nước Ta có nhiều nơi huấn luyện và đào tạo về chuyên ngành Trí tuệ nhân tạo và Phân tích tài liệu nhưng điểm nguồn vào của ngành này lại thấp nhất trong nhóm ngành CNTT. Phải chăng tất cả chúng ta nói về AI quá cao siêu và chung chung nên cha mẹ và học viên khó lựa chọn, nên thiếu sẽ càng thiếu .
Để giải bài toán này theo ông Hoài chính là bắt tay với doanh nghiệp vì doanh nghiệp luôn cần nguồn nhân lực chất lượng tốt, trong khi nhà trường cần được doanh nghiệp tương hỗ những nền tảng đào tạo và giảng dạy, những xu thế ứng dụng, xu thế nghề nghiệp để làm thế nào đưa ra được chương trình sát thực nhu yếu thực tiễn .
Ông Anissh Pandey cũng cho rằng hợp tác nhà trường và doanh nghiệp trong giảng dạy nhân lực AI là vô cùng quan trọng. Tất cả những nước tăng trưởng về AI đều có chuỗi cụm tập trung chuyên sâu về hạ tầng cho AI. “ Nhu cầu ngày càng cao, muốn phát minh sáng tạo thì phải có hạ tầng cho người nghiên cứu và điều tra triển khai, nếu không người điều tra và nghiên cứu sẽ tìm đến những nước có hạ tầng nghiên cứu và điều tra tốt ”. Ông Anissh Pandey nhấn mạnh vấn đề .
Ông Đinh Ngọc Minh – Chủ nhiệm cấp cao Chương trình thạc sĩ Trí tuệ nhân tạo, ĐH RMIT cho rằng đào tạo và giảng dạy nhân lực AI hiện còn khá nhiều chưa ổn. Câu hỏi đặt ra là làm thế nào để những sinh viên ra trường hoàn toàn có thể lập tức thao tác tại doanh nghiệp. Kinh nghiệm của ông cho thấy tại những cơ sở huấn luyện và đào tạo của Úc, tiềm năng đặt ra làm làm thế nào để giúp sinh viên có khuynh hướng học về Khoa học tài liệu và Trí tuệ nhân tạo hoàn toàn có thể tìm được hướng đi, đồng thời những doanh nghiệp Úc hoàn toàn có thể tìm thấy nguồn nhân lực chất lượng cao. Tại Úc có sự biến hóa lớn là lúc bấy giờ sinh viên lựa chọn học AI nhiều hơn cả khoa học máy tính. Khoảng năm năm ngoái – năm nay, số lượng sinh viên tham gia vào những khóa học AI và Khoa học dữ liệu tăng đột biến. Tại Úc cũng xác lập, AI không chỉ tương quan đến CNTT mà những sinh viên ở những nghành nghề dịch vụ khác nếu có thời cơ, sở trường thích nghi đều hoàn toàn có thể tham gia. Do đó, chương trình giảng dạy AI ở Úc không chỉ tập trung chuyên sâu vào IT. Như vậy sẽ tăng thời cơ tiếp cận AI cho sinh viên .
Ngoài ra, ông Đinh Ngọc Minh cho rằng, nhu cầu thị trường không chỉ dành cho những người có khả năng phân tích các chương trình học máy, học sâu mà cho cả những người có thể mang ứng dụng trao đổi với doanh nghiệp giúp họ có thể hiểu được làm sao AI có thể ứng dụng cho họ. Vấn đề đào tạo rất quan trọng, khi ta cho sinh viên thấy hướng ra thì sẽ thu hút người học. “Nếu nói về những thuật toán AI cấp độ cao có thể là quá sức với họ nhưng nếu nói về thị trường, ứng dụng vào bài toán kinh tế dễ hiểu hơn và hấp dẫn hơn. Môi trường học tập và làm việc của những người theo đuổi AI tương đối năng động và cơ hội thăng tiến tốt. Một bạn làm về xử lý dữ liệu ở ngân hàng một ngày nào đó cũng có thể chuyển đến doanh nghiệp làm maketing. Đây là những điều cần để sinh viên và phụ huynh hiểu dễ tiếp cận chọn học AI hơn”. Ông Minh chia sẻ.
Đồng quan điểm, ông Hoài cho rằng, để lôi cuốn người học AI cần 2 yếu tố : Thứ nhất là thị trường. Phụ huynh, học viên cần nhận thấy được bức tranh rõ ràng về tương lai nghề nghiệp AI. Sự thật nghề nghiệp về AI luôn nằm trong Top 3 về thu nhập. Khi nhu yếu, đãi ngộ cao ắt sẽ có sức hút. Thứ hai là cần truyền thông online đúng cách để học viên và cha mẹ thấy AI thân thiện hơn, thực tiễn hơn .
Theo thống kê, trong tổng số hơn 110.000 kỹ sư công nghệ thông tin tốt nghiệp mỗi năm chỉ có khoảng chừng 10 % sinh viên Giao hàng tốt trong ngành này. Và trong số 10 % đó chỉ có 10 % theo đuổi ngành AI ( trí tuệ nhân tạo ). Con số này quá ít so với những vương quốc khác như Mỹ và Trung Quốc. Hội thảo Đào tạo và liên kết nguồn nhân lực trí tuệ nhân tạo đã phần nào chỉ ra nguyên do, đồng thời cũng đã có những quan điểm góp phần hữu dụng cho sự tăng trưởng nhân lực AI sắp tới của Nước Ta .
