Giải vô địch bóng đá châu Âu (UEFA European Championship, tên thường gọi: UEFA Euro hay Euro) là giải bóng đá quốc tế dành cho các đội tuyển quốc gia nam của các thành viên Liên đoàn bóng đá châu Âu (UEFA), nhằm xác định nhà vô địch châu lục của châu Âu. Giải đấu thường được tổ chức bốn năm một lần kể từ năm 1960, ngoại trừ giải năm 2020 được tổ chức vào năm 2021 do đại dịch COVID-19 đang diễn ra ở châu Âu. Được lên lịch vào các năm chẵn giữa các giải đấu World Cup, ban đầu nó được gọi là Cúp các quốc gia châu Âu, và được đổi thành tên hiện tại vào năm 1968. Bắt đầu từ giải đấu năm 1996, các chức vô địch cụ thể thường được gọi là ” UEFA Euro [năm]”; thể thức này kể từ đó đã được áp dụng trở lại cho các giải đấu trước 1996.
Trước khi tham gia giải đấu, tổng thể những đội không phải vương quốc đăng cai ( tự động hóa đủ điều kiện kèm theo ) sẽ tranh tài trong gia đoạn vòng loại. Cho đến năm năm nay, những đội giành chức vô địch hoàn toàn có thể tranh tài ( hoặc không ) ở Cúp liên đoàn những lục địa. [ 1 ]Sau 15 lần tổ chức triển khai, giải vô địch châu Âu đã có 10 đội vô địch : Đức và Tây Ban Nha mỗi đội vô địch 3 lần, Pháp và Ý có 2 lần vô địch, và những đội Liên Xô, Tiệp Khắc, Hà Lan, Đan Mạch, Hy Lạp và Bồ Đào Nha mỗi đội đều 1 lần lên ngôi. Cho đến nay, Tây Ban Nha là đội duy nhất trong lịch sử dân tộc đã vô địch 2 lần liên tục, vào những năm 2008 và 2012. Đây là giải đấu bóng đá được theo dõi nhiều thứ hai trên quốc tế sau FIFA World Cup. Trận chung kết Euro 2012 đã được khoảng chừng 300 triệu người theo dõi toàn thế giới theo dõi. [ 2 ]
Đương kim vô địch của giải đấu là đội tuyển Ý sau khi vượt qua đội tuyển Anh bằng loạt đá luân lưu tại Euro 2020.
Ý tưởng tổ chức triển khai giải vô địch bóng đá châu Âu được tổng thư ký Liên đoàn bóng đá Pháp Henri Delaunay yêu cầu từ năm 1927 nhưng mãi đến năm 1958 ( 3 năm sau khi Henri Delaunay qua đời ) giải đấu mới được tổ chức triển khai. [ 3 ] Chiếc cúp vô địch được đặt tên Henri Delaunay để tưởng niệm đến công lao khai sinh giải đấu của ông. [ 4 ]Euro 1960 tại Pháp là giải vô địch bóng đá châu Âu tiên phong được UEFA tổ chức triển khai. Đội vô địch là Liên Xô, sau khi vượt mặt Nam Tư 2 – 1 trong trận chung kết tại Paris. Giải đấu được tổ chức triển khai theo hình thức loại trực tiếp với 17 đội tham gia. Có nhiều sự vắng mặt đáng quan tâm khi những đội mạnh như Tây Đức, Ý hay Anh phủ nhận tham gia giải. Các đội đá hai lượt đi và về theo thể thức sân nhà – sân khách cho tới vòng bán kết. 4 đội mạnh nhất sẽ tham gia vòng chung kết được tổ chức triển khai ở 1 trong 4 nước giành quyền vào bán kết. Ở tứ kết, Tây Ban Nha phủ nhận đến Liên Xô và rút khỏi giải đấu, thế cho nên lọt vào bán kết có 3 đại diện thay mặt Đông Âu : Liên Xô, Nam Tư và Tiệp Khắc, cùng đội chủ nhà Pháp. Ở bán kết, Liên Xô thuận tiện vượt qua Tiệp Khắc tại Marseille với tỉ số 3 – 0. Trận bán kết còn lại có tới 9 bàn thắng và kết thúc với tỉ số 5 – 4 nghiêng về Nam Tư. Nam Tư đã hai lần bị đối phương dẫn trước với khoảng cách hai bàn, nhưng đã lật ngược tình thế thành công xuất sắc. Tiệp Khắc vượt mặt Pháp 2 – 0 để giành vị trí thứ 3. Trong trận chung kết, Nam Tư ghi bàn trước, nhưng Liên Xô, có trong đội hình thủ môn lịch sử một thời Lev Yashin, gỡ hòa ở phút 49. Sau 90 phút, tỷ số là 1 – 1 và Viktor Ponedelnik ghi bàn khi hiệp phụ thứ hai còn 7 phút nữa là kết thúc, để mang chiếc cúp vô địch châu Âu tiên phong về cho Liên Xô .Euro 1964 là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ hai do UEFA tổ chức triển khai theo chu kỳ luân hồi 4 năm 1 lần. Vòng chung kết diễn ra tại Tây Ban Nha và chức vô địch sau đó đã thuộc về nước chủ nhà sau khi họ vượt qua đương kim vô địch Liên Xô 2 – 1 trong trận chung kết. Giải đấu lần này vẫn theo thể thức loại trực tiếp như giải lần tiên phong với 29 đội bóng tham gia. Chỉ có Hy Lạp bỏ cuộc sau trận hòa với Albania. Do số đội lẻ nên đương kim vô địch Liên Xô cùng hai đội Áo và Luxembourg qua bốc thăm không phải tham gia vòng sơ loại tiên phong. Các cặp đấu thực thi đấu loại trực tiếp theo thể thức sân nhà – sân khách cho tới bán kết. Bốn đội sau cuối sẽ tranh tài vòng chung kết được tổ chức triển khai tại một trong bốn nước có đội bóng tham gia. Ở giải này, Luxembourg trở thành khắc tinh của những đội bóng lớn khi hạ Hà Lan 3-2 sau hai lượt, và thủ hòa với Đan Mạch 3 – 3 và 2 – 2, trước khi thất bại 0 – 1 ở trận tái đấu. Đan Mạch gây giật mình nhất khi lọt vào tới vòng chung kết, cùng với Liên Xô, Tây Ban Nha và Hungary. Tại bán kết, Liên Xô vượt mặt Đan Mạch 3 – 0 tại Barcelona và Tây Ban Nha hạ Hungary 2 – 1 sau hai hiệp phụ ở Madrid với bàn thắng quyết định hành động của Amancio. Tây Ban Nha đã bỏ cuộc khỏi giải đấu trước năm 1960 khi khước từ tranh tài với Liên Xô, nhưng lần này nhà độc tài Franco đã được cho phép đội nhà tranh tài với những người Xô viết. Trước hơn 79.000 người theo dõi tại sân Santiago Bernabéu ở Madrid, chủ nhà thắng 2 – 1 nhờ bàn thắng muộn của Marcelino .Euro 1968 là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 3 diễn ra tại Ý từ ngày 5 cho đến 10 tháng 6 năm 1968. So với những giải đấu trước, vòng loại kỳ Euro lần này có đổi khác khi lần tiên phong vận dụng thể thức những đội được chia bảng, đấu vòng tròn tính điểm. Đây cũng là kỳ Euro duy nhất có hai trận chung kết. Đội tuyển chủ nhà Ý phải đợi đến trận đấu lại mới vượt qua được Nam Tư để giành chức vô địch châu Âu tiên phong trong lịch sử vẻ vang của mình. Đây cũng là lần thứ hai đội bóng vùng Balkan thất bại trong trận đấu sau cuối của giải, sau chức á quân giành được vào năm 1960. Đây cũng là lần tiên phong trận chung kết giũa Ý và Nam Tư phải đá lại để phân định thắng thua .Euro 1972 là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 4 diễn ra tại Bỉ từ ngày 14 cho đến ngày 18 tháng 6 năm 1972. Tại giải, đội tuyển Tây Đức giành chức vô địch châu Âu tiên phong của mình. Với việc giành thêm chức vô địch quốc tế hai năm sau đó tại World Cup 1974, đội Tây Đức trở thành tuyển vương quốc tiên phong đồng thời giữ hai thương hiệu Đương kim vô địch châu Âu và vô địch quốc tế .Euro 1976 là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 5 diễn ra tại Nam Tư, từ ngày 16 cho đến ngày 20 tháng 6 năm 1976. Tại giải, đội tuyển Tiệp Khắc giành chức vô địch châu Âu tiên phong của mình. Đây là giải đấu sau cuối, vòng chung kết chỉ quy tụ bốn đội bóng và nước chủ nhà đăng cai vòng chung kết phải tranh tài vòng loại. Kể từ giải lần sau, vòng chung kết sẽ được lan rộng ra cho 8 đội tham gia, gồm có 7 đội vượt qua vòng sơ loại và vương quốc được chọn đăng cai vòng chung kết. Một điều đáng chú ý quan tâm nữa ở giải là tổng thể những trận đấu đều buộc phải tranh tài hiệp phụ để phân định thắng thua. Trận chung kết giữa Tiệp Khắc và Tây Đức là trận đấu tiên phong có vận dụng hình thức sút luân lưu sau hai hiệp phụ để phân thắng bại .Euro 1980 là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 6 diễn ra tại Ý từ ngày 11 cho đến ngày 22 tháng 6 năm 1980. Tại giải, đội tuyển Tây Đức giành chức vô địch châu Âu thứ hai của mình, và trở thành đội tiên phong hai lần vô địch giải. Đây cũng là kỳ Euro ở đầu cuối kết thúc trận đấu tranh hạng 3 .Euro 1984 là Giải vô địch vương quốc châu Âu lần thứ 7 diễn ra từ ngày 12 đến 27/6 năm 1984 tại Pháp. Đây là kỳ Euro lần thứ 2 Pháp đăng cái giải đấu này ( lần trước là kỳ Euro vào năm 1960 ). Vào thời gian này, chỉ có 8 đội tham gia VCK, gồm có 7 đội phải vượt qua vòng sơ loại và nước chủ nhà. Dưới sự dẫn dắt của Michel Platini, Pháp đã xuất sắc giành chức vô địch trên sân nhà và đây cũng là thương hiệu lớn tiên phong của họ. Đây cũng là kỳ Euro tiên phong không có tranh hạng 3, thay vào đó xác lập đội bóng vào trận chung kết .Euro 1988 là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ tám diễn ra tại Tây Đức từ ngày mùng 10 cho đến ngày 25 tháng 6 năm 1988. Tại giải, đội tuyển Hà Lan dưới sự dẫn dắt của bộ ba người ” Hà Lan bay ” ( Marco van Basten, Ruud Gullit và Frank Rijkaard ) giành chức vô địch châu Âu tiên phong của mình .Euro 1992 được tổ chức triển khai ở Thụy Điển từ ngày 10 đến 26 tháng 6 năm 1992. Đây là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 9, được tổ chức triển khai bởi UEFA. Đan Mạch, đội đến Thụy Điển để sửa chữa thay thế cho Nam Tư ( đã vượt qua vòng loại nhưng không tham gia được do có nội chiến xảy ra ), đã tạo ra giật mình lớn khi giành chức vô địch châu Âu tiên phong của mình. Một đội tuyển khác ” chính thức ” không tranh tài vòng loại mà vẫn xuất hiện tại vòng chung kết Euro 1992 là đội tuyển SNG ( tên tắt của Cộng đồng những Quốc gia Độc lập mới được tách ra từ Liên Xô ). Năm 1991 Liên Xô tan vỡ và bị tách thành 15 nước độc lập, SNG được xây dựng từ 12 nước trong 15 nước đó gồm Nga, Ukraina, Belarus, Azerbaijan, Gruzia, Kazakhstan, Uzbekistan, Turkmenistan, Kyrgyzstan, Armenia, Moldova and Tajikistan. Đội Liên Xô đã vượt qua vòng loại được sửa chữa thay thế bằng tuyển SNG. Tại Euro 1992 có một điều đáng chú ý quan tâm nữa là lần tiên phong tại một vòng chung kết một giải đấu bóng đá lớn, tên riêng của mỗi cầu thủ được in sau sống lưng áo đấu của mình .Euro 1996 được tổ chức triển khai ở Anh từ ngày mùng 8 đến ngày 30 tháng 6 năm 1996. Đây là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 10, được tổ chức triển khai bởi UEFA. Đức trở thành đội tiên phong ba lần đoạt chức vô địch châu Âu khi giành ngôi giải quán quân của giải. Đây là kỳ Euro tiên phong có 16 đội tham gia vòng chung kết. UEFA đưa ra quyết định hành động này khi ở trong thập kỷ 1980 và đầu thập kỷ 1990, so với những đội bóng châu Âu, vượt qua vòng sơ loại World Cup còn dễ hơn vượt qua vòng sơ loại của giải vô địch lục địa mình ; 14 trên tổng số 24 đội tham gia World Cup 1982, 1986 và 1990 là những đội bóng thuộc Cựu lục địa, trong khi vòng chung kết Euro vẫn giữ nguyên thể thức 8 đội. Bắt đầu từ giải đấu này sẽ có thêm vòng tứ kết .Euro 2000 là giải vô địch bóng đá châu Âu thứ 11 được đồng tổ chức triển khai bởi Bỉ và Hà Lan ( lần tiên phong trong lịch sử vẻ vang Euro ) từ 10 tháng 6 đến hai tháng 7 năm 2000. Giải đấu có sự tham gia của 16 đội tuyển vương quốc. Trong đó trừ hai nước chủ nhà Bỉ và Hà Lan, 14 đội còn lại phải vượt qua được vòng sơ loại để tới vòng chung kết. Pháp là đội vô địch giải đấu này, sau thắng lợi 2-1 trước Italia trong trận chung kết, bằng bàn thắng vàng. Đây là lần thứ 3 trận chung kết giũa đội tuyển Pháp và đội tuyển Italia phải bước vào hiệp phụ vì hai đội hòa nhau với tỉ số 1-1 sau hai hiệp tranh tài chính thức 90 phút .Euro 2004 được tổ chức triển khai ở Bồ Đào Nha từ ngày 12 tháng 6 cho đến ngày mùng 4 tháng 7 năm 2004. Đây là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 12, được tổ chức triển khai bởi UEFA. Đội tuyển Hy Lạp gây giật mình lớn khi đoạt chức vô địch châu Âu tiên phong của mình, dù không được nhìn nhận cao trước khi giải diễn ra .Euro 2008 là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 13 do Liên đoàn bóng đá châu Âu ( UEFA ) tổ chức triển khai. Giải đấu được diễn ra trên những sân vận động của Áo và Thụy Sĩ từ ngày mùng 7 và kết thúc với trận chung kết trên sân vận động Ernst Happel Stadion vào ngày 29 tháng 6 năm 2008. Đây là kỳ Euro lần thứ 2 trong lịch sử dân tộc có hai quốc gia đồng tổ chức triển khai giải vô địch bóng đá châu Âu. Lần trước vào kỳ Euro 2000 do Bỉ và Hà Lan cùng đăng cai. Ở giải đấu này, Tây Ban Nha đã lần thứ hai vô địch Euro sau khi vượt mặt Đức 1-0 ở trận chung kết nhờ pha lập công duy nhất của Fernando Torres .Euro 2012 là giải vô địch bóng đá châu Âu thứ 14 được đăng cai tại hai vương quốc là Ba Lan và Ukraina. Đây là kỳ Euro lần thứ 3 trong lịch sử vẻ vang liên tục có 2 quốc gia đồng tổ chức triển khai Giải vô địch bóng đá châu Âu ( lần trước là vào năm 2008 do Áo và Thụy Sỹ cùng đăng cai ). Giải khởi đầu từ ngày mùng 8 tháng 6 đến ngày mùng 2 tháng 7 năm 2012. Có tổng số 16 đội bóng tham gia chia thành 4 bảng A, B, C và D. Đây là giải đấu khẳng định chắc chắn sự thống trị của bóng đá Tây Ban Nha khi họ là đội bóng tiên phong bảo vệ thành công chức vô địch Euro sau khi vượt mặt Italia với tỷ số đậm 4 – 0 ở trận chung kết ( đây là tỷ số đậm nhất trong một trận chung kết Euro ). Qua đó lê dài kỷ nguyên vinh quang khi họ có trong tay 3 chức vô địch của 3 giải đấu lớn liên tục là Euro 2008, World Cup 2010 và Euro 2012 ( trong quá khứ đội tuyển Tây Đức không bảo vệ được chức vô địch Euro 1976 dù đã vào tới trận chung kết ). Đây cũng là kỳ Euro sau cuối có 16 đội tham gia .Euro năm nay là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 15 và là lần thứ 3 tổ chức triển khai tại Pháp. Giải đấu được mở màn tổ chức triển khai vào ngày 10 tháng 6 đến ngày 10 tháng 7 năm năm nay. Đây là kỳ Euro lần thứ 2, Pháp đăng cai giải đấu này ( Lần trước là vào năm 1960 ). Đây là giải đấu tiên phong có sự góp mặt của 24 đội bóng tham gia. Bắt đầu từ giải đấu này có thêm vòng 16 đội cùng với 4 đội xếp thứ 3 có thành tích tốt nhất. Ở giải đấu này, đội tuyển Bồ Đào Nha đã giành chức vô địch Euro lần tiên phong sau khi vượt mặt chủ nhà Pháp 1-0 ở trận chung kết nhờ pha lập công duy nhất của Éder. Đây cũng là lần tiên phong đội tuyển Pháp nhận ngôi á quân của giải sau toàn thắng 2 lần trong 2 lần lọt vào trận chung kết của EURO năm đó. Đây là lần thứ 4 trận chung kết giũa đội tuyển Pháp và đội tuyển Bồ Đào Nha phải bước vào hiệp phụ vì hai đội hòa nhau với tỉ số 0-0 ở hai hiệp tranh tài chính thức 90 phút .Euro 2020 là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 16 và được tổ chức triển khai ở 11 thành phố trên khắp châu Âu ( khởi đầu diễn ra tại 13 thành phố nhưng đến gần khai mạc thì TP. hà Nội Brussels của Bỉ bị loại khỏi list vì việc kiến thiết xây dựng sân bóng mới bị trì hoãn và TP. hà Nội Dublin của Cộng hòa Ireland cũng bị loại khỏi list vì không cung ứng được nhu yếu số lượng người theo dõi vào sân ). Đây cũng là sự kiện kỉ niệm 60 năm ngày giải đấu tiên phong được tổ chức triển khai. Đây cũng là kỳ Euro phải lùi lại 1 năm vì do ảnh hưởng tác động của dịch bệnh COVID-19, nên ban tổ chức triển khai giải đấu quyết định hành động giữ nguyên tên cũ : UEFA EURO 2020. Sân vận động Wembley sẽ là sân ưu tiên diễn ra 2 trận bán kết và 1 trận chung kết. Ở giải đấu này, đội tuyển Ý đã giành chức vô địch lần thứ hai sau khi vượt mặt đội tuyển Anh trên chấm 11 m sau khi hai đội hòa nhau 1 – 1 sau 120 phút tranh tài chính thức. Đây là trận chung kết lần thứ 3 trong lịch sử vẻ vang 2 đội bước vào loạt sút luân lưu để phân định thắng thua. Còn đội tuyển Bồ Đào Nha trở thành cựu vô địch sau khi thất bại trước đội tuyển Bỉ với tỉ số 1-0 ở vòng 1/8 .Euro 2024 là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 17 và là lần thứ 2 tổ chức triển khai tại Đức
Chiếc cúp giải vô địch bóng đá châu Âu
Chiếc cúp hiện tại cao 60 cm và nặng 8 kg làm từ bạc, được phong cách thiết kế lại kể từ mùa giải 2008 để không bị lu mờ trước những chiếc cúp khác của UEFA. Nó cao hơn 18 cm và nặng hơn 0.5 kg so với phiên bản cũ .Đồng thời, đế cúp cũng được phong cách thiết kế lan rộng ra hơn để đứng vững. Tên những đội vô địch thay vì được khắc trên chiếc cột đá cẩm thạch thì nay sẽ được khắc trên mặt sau của chiếc cúp .
Các trận chung kết và tranh hạng ba[sửa|sửa mã nguồn]
Bắt đầu từ kỳ Euro 1984, không có trận tranh hạng 3. Do đó, không có vị trí thứ 3 và vị trí thứ 4 được trao phần thưởng. Thay vào đó, vòng bán kết được liệt kê theo thứ tự vần âm .
(1) Trận đấu kết thúc sau hai hiệp phụ.
(2) Trận đấu kết thúc theo luật bàn thắng vàng hay “luân lưu”.
Đội vô địch và á quân[sửa|sửa mã nguồn]
Bản đồ các quốc gia vô địch châu Âu
- *: đội chủ nhà
- 1: với tư cách là Tây Đức
- 2: với tư cách là Liên Xô
- 3: với tư cách là Tiệp Khắc
- 4: với tư cách là Nam Tư
Kết quả của những nước chủ nhà[sửa|sửa mã nguồn]
Kết quả của đương kim vô địch[sửa|sửa mã nguồn]
Cầu thủ xuất sắc nhất[sửa|sửa mã nguồn]
Vua phá lưới[sửa|sửa mã nguồn]
Các đội tham gia giải[sửa|sửa mã nguồn]
Bản đồ thành tích tốt nhất của các quốc gia tham dự giải
- Ghi chú
- H1 – Vô địch
- H2 – Á quân
- H3 – Hạng ba (từ năm 1960 đến năm 1980)
- H4 – Hạng tư (từ năm 1960 đến năm 1980)
- BK – Bán kết (kể từ năm 1984)
- TK – Tứ kết (kể từ năm 1996)
- V16 – Vòng 16 đội (kể từ năm 2016)
- VB – Vòng bảng (kể từ năm 1980)
- Q — Đã vượt qua vòng loại của giải đấu sắp tới
- • — Không vượt qua vòng loại
- × — Không tham dự / Bị cấm tham dự
-
— Đội chủ nhà
Số đội tham gia vòng chung kết của mỗi giải đấu được viết trong ngoặc .
1 : Tính cả những lần tham gia với tư cách là Tây Đức2 : Tính cả những lần tham gia với tư cách là Liên Xô và một lần với tư cách là Cộng đồng những Quốc gia Độc lập3 : Tính cả những lần tham gia với tư cách là Tiệp Khắc4 : Tính cả những lần tham gia với tư cách là Nam Tư* : Lùi lại 1 năm do đại dịch COVID-19
Lần đầu tham gia[sửa|sửa mã nguồn]
Dưới đây là thống kê giải tiên phong mà những đội tuyển giành quyền vào chơi một vòng chung kết Euro .
Xếp hạng theo số trận thắng[sửa|sửa mã nguồn]
(tính đến mùa giải 2020)
Chú thích
Chú thíchCập nhật lần cuối : 12/7/2020 .
Các huấn luyện viên vô địch[sửa|sửa mã nguồn]
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
- Không tìm thấy URL. Vui lòng định rõ một URL ở đây hoặc thêm vào trên Wikidata.
