Trong ý niệm nghệ thuật và thẩm mỹ của người Mông, vẻ đẹp của người phụ nữ được phản ánh một phần qua trang phục : “ Muốn biết người tốt xem gác bếp, muốn hay người mẫu xem áo quần ”. Vậy nên, một người phụ nữ được xem là đẹp trước hết phải là người khéo tay thêu thùa, dệt vải, may vá, đặc biệt quan trọng là may đồ cưới. Nói cách khác, giỏi nghề dệt vải thêu hoa là một thước đo giá trị người phụ nữ Mông truyền thống lịch sử. Có lẽ thế cho nên mà so với nhiều dân tộc bạn bè cùng chung sống trên rẻo cao cách trở, trang phục của người phụ nữ Mông tương đối cầu kỳ. Một bộ trang phục truyền thống sẽ gồm váy, áo xẻ ngực có yếm sống lưng, tấm vải che váy phía trước, thắt lưng và vuông vải nhỏ che sống lưng đằng sau, khăn quấn đầu, xà cạp …
Đang xem : Em hay nếu văn hóa trang phục của dân tộc mình
Trang phục rực rỡ sắc màu của thiếu nữ Mông (huyện Mường Lát).
Chân váy có hình nón cụt, xếp nếp xòe rộng và thường xếp tới 50 nếp nên khi đi lại, váy thường đu đưa lượn sóng theo bước chân, giúp tôn thêm nét duyên dáng cho người mặc. Màu sắc thường được người Mông sử dụng khi trang trí trên vải và trang phục là màu đỏ. Bởi theo ý niệm của đồng bào, màu đỏ tượng trưng cho niềm hạnh phúc, màu của ánh sáng mặt trời hình tượng cho uy lực. Bên cạnh màu đỏ làm chủ yếu, người Mông cũng dùng nhiều sắc tố sặc sỡ như vàng, tím, xanh … để trang trí cho thêm phần sôi động. Hoa văn trên trang phục phụ nữ cũng khá cầu kỳ, với phần cổ áo là một thảm thêu nhiều sắc tố điển hình nổi bật. Hoa văn được sử dụng nhiều là những hình chữ nhật, hình vuông vắn, hình chữ thập, hình thoi, hình xoáy ốc và hoa lá. Ngoài ra, để tăng thêm vẻ đẹp cho trang phục, người Mông thích dùng nhiều trang sức đẹp bằng bạc như vòng cổ, vòng tay …
Bởi tập quán nhiều đời sống ở vùng núi cao, tương đối cách trở cho nên từ xưa, người Mông đã rất phát triển nghề trồng lanh, dệt vải. Song hiện nay, do việc đi lại và giao lưu kinh tế diễn ra tương đối thuận lợi, nhất là hàng hóa, vải vóc, quần áo không còn là mặt hàng khan hiếm. Vậy nên nghề trồng lanh, dệt vải của người Mông đã không còn đóng vai trò quan trọng trong đời sống đồng bào như trước đây. Đồng thời, những trang phục truyền thống dù vẫn giữ được kiểu dáng, nhưng chất liệu thì đã thay đổi nhiều và cơ bản là vải dệt công nghiệp. Cùng với đó, ở nhiều nơi và nhiều thời điểm, để thuận cho việc đi lại, lao động, đồng bào cũng chuyển sang mặc trang phục giống người Kinh. Chỉ những dịp đặc biệt như lễ tết, ma chay, đám cưới… thì trang phục truyền thống mới xuất hiện đầy đủ. Đồng thời, vải lanh chỉ thường thấy trong những dịp lễ đầu năm, khi thầy Mo dùng vải để “bắc cầu” lên thiên đình, mời Ngọc Hoàng xuống nghe tấu trình. Đây cũng được xem là cách để người Mông nhớ về tập quán cổ truyền của dân tộc mình.
Xem thêm : Răng Hô Nên Để Tóc Gì Thì Đẹp ? Kiểu Tóc Cho Người Răng Hô Nữ ?
Mỗi một dân tộc, tùy theo quan niệm về nhân sinh, về thế giới, về thẩm mỹ, về trình độ tay nghề… và chịu tác động từ các yếu tố khách quan của đời sống xã hội, nên trang phục của mỗi dân tộc sẽ có những đặc trưng riêng, nét đẹp riêng. Trang phục của các dân tộc thiểu số, ví như một rừng hoa rực rỡ màu sắc, mà mỗi bông hoa mang một nét riêng về sắc, về hương. Đó là một tín hiệu văn hóa lấp lánh, bởi qua trang phục, sự phong phú trong đời sống vật chất – tinh thần của đồng bào các dân tộc thiểu số cũng được phản ánh sinh động. Tuy nhiên, đứng trước sự thay đổi của đời sống và sự giao lưu mạnh mẽ cả về kinh tế, văn hóa, đã và đang khiến cho tín hiệu văn hóa đặc sắc này, có nơi có lúc trở nên nhạt dần. Thậm chí, đứng trước nguy cơ mai một khi không còn xuất hiện thường xuyên trong đời sống sinh hoạt, lao động sản xuất hàng ngày của cộng đồng.
Huyện Bá Thước là nơi tập trung chuyên sâu sinh sống của đồng bào Thái, Mường. Mới đây, địa phương đã triển khai kiểm kê việc sử dụng trang phục truyền thống cuội nguồn của 2 dân tộc này tại 9 xã / 49 thôn ; gồm có những xã Ban Công 4 thôn, Thành Lâm 6 thôn, Cổ Lũng 7 thôn, Lũng Niêm 5 thôn, Điền Thượng 3 thôn, Điền Trung 6 thôn, Lương Nội 6 thôn, Lương Trung 5 thôn và Lương Ngoại 7 thôn. Với tổng số 92.520 người ( dân tộc Thái 34.095 người ; dân tộc Mường 58.425 người ) tham gia kiểm kê và 14.770 loại bộ trang phục được kiểm kê ( trong đó, có 4.106 bộ ngày thường ; 5.983 bộ lễ tết ; 4.681 bộ đám tang ). Kết quả cho thấy, tại 1 số ít xã như Lũng Niêm, Cổ Lũng, Thành Lâm, Thành Sơn, người dân vẫn duy trì việc dệt thổ cẩm và may, mặc trang phục truyền thống cuội nguồn. Ở một số ít xã còn lại, đang cho thấy nhiều khó khăn vất vả trong công tác làm việc bảo tồn và duy trì mặc trang phục truyền thống lịch sử liên tục. Nguyên nhân được đưa ra để lý giải cho tình hình này là sự kém tiện lợi của trang phục truyền thống cuội nguồn so với việc đi lại, hoạt động và sinh hoạt, sản xuất hàng ngày .
Xem thêm : những nhóm trang phục lol
Cùng với đó, là tăng cường công tác làm việc tuyên truyền về bảo tồn trang phục truyền thống lịch sử dân tộc thiểu số bằng những hình thức tương thích ( trên những phương tiện đi lại tiếp thị quảng cáo đại chúng, mạng xã hội … ), trình làng về công tác làm việc bảo tồn, phát huy trang phục truyền thống cuội nguồn những dân tộc. Tổ chức tiến hành mặc trang phục truyền thống lịch sử tại những trường dân tộc nội trú, học viên là người dân tộc thiểu số thuộc những cấp học. Khuyến khích công chức, viên chức là người dân tộc thiểu số tại cơ quan, đơn vị chức năng, Nhà nước mặc trang phục truyền thống lịch sử trong những ngày lễ hội, tết, hội … Ngoài ra, có chính sách tương hỗ ra mắt và bán loại sản phẩm về trang phục truyền thống lịch sử ở những tuyến, điểm du lịch nổi tiếng của tỉnh. Xây dựng, tham mưu cho Ủy Ban Nhân Dân tỉnh phát hành chính sách, chủ trương cho những nghệ nhân, người tổ chức triển khai thực hành thực tế, trao truyền, bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống văn hóa dân tộc nói chung và trang phục truyền thống cuội nguồn những dân tộc thiểu số nói riêng trên cả nước …
