Nội dung chính
- I. ĐIỀU KIỆN XẢY RA PHẢN ỨNG TRAOĐỔI ION TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI
- II. KẾT LUẬN
- II. Kết luận
- B. Bài tập:
- Video liên quan
I. ĐIỀU KIỆN XẢY RA PHẢN ỨNG TRAOĐỔI ION TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI
1.Phản ứng tạo thành chất kết tủa
– Thí nghiệm :
– Giải thích : Na2SO4 và BaCl2 đều dễ tan và phân li mạnh trong nước :
Trong số bốn ion được phân li ra chỉ có những ionPhương trình ( 2 ) được gọi là phương trình ion rút gọn của phản ứng ( 1 ) .
Phương trình ion rút gọn cho biết thực chất của phản ứng trong dung dịch những chất điện li .
2.Phản ứng tạo thành chất điện li yếu
a ) Phản ứng tạo thành nước
– Thí nghiệm :
Phản ứng như sau :
HCl + NaOH → NaCl + H2O
– Giải thích : NaOH và HCl đều dễ tan và phân li mạnh trong nước :
Các ion OH − trong dung dịch làm cho phenolphtalein chuyển sang màu hồng. Khi cho dung dịch HCl vào, những ion H + của HCl sẽ phản ứng với những ion OH − của NaOH tạo thành chất điện li rất yếu là H2O. Phương trình ion rút gọn :
Khi màu của dung dịch trong cốc mất, đó là lúc những ion H + của HCl đã phản ứng hết với những ion OH − của NaOH .
Phản ứng giữa dung dịch axit và hiđroxit có tính bazơ rất dễ xảy ra vì tạo thành chất điện li rất yếu là H2O. Mg ( OH ) 2 ít tan trong nước, nhưng thuận tiện tan trong dung dịch axit mạnh :
b ) Phản ứng tạo thành axit yếu
– Thí nghiệm : Nhỏ dung dịch HCl vào ống nghiệm đựng dung dịch CH3COONa, axit yếu CH3COOH sẽ tạo thành :
– Giải thích : HCl và CH3COONa là những chất dễ tan và phân li mạnh :
Trong dung dịch, những ion H + sẽ tích hợp với những ion CH3COO – tạo thành chất điện li yếu là CH3COOH ( mùi giấm ). Phương trình ion rút gọn :
3. Phản ứng tạo thành chất khí
Thí nghiệm :
Phương trình ion rút gọn :Phản ứng giữa muối cacbonat và dung dịch axit rất dễ xảy ra vì vừa tạo thành chất điện li rất yếu là H2O, vừa tạo ra chất khí CO2 tách khỏi môi trường tự nhiên phản ứng. Chẳng hạn, những muối cacbonat ít tan trong nước nhưng tan thuận tiện trong những dung dịch axit. Đá vôi ( CaCO3 ) tan rất dễ trong dung dịch HCl :
II. KẾT LUẬN
1. Phản ứng xảy ra trong dung dịch những chất điện li là phản ứng giữa những ion .
2. Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch những chất điện li chỉ xảy ra khi những ion phối hợp được với nhau tạo thành tối thiểu một trong những chất sau :
_ chất kết tủa .
_ chất điện li yếu .
_ chất khí .
Xem thêm Giải Hóa 11: Bài 4. Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li
1. Phản ứng tạo thành chất kết tủa:
– Phương trình dạng phân tử :
– Phương trình ion không thiếu :
– Phương trình ion rút gọn :
→ Phương trình ion rút gọn cho biết thực chất của quy trình là phản ứng giữa ion Ba2 + và SO42 – tạo kết tủa BaSO4 .
* Lưu ý: Khi viết phương trình ion rút gọn, các chất khí, rắn, chất điện li yếu được giữ nguyên trong phương trình phản ứng
2. Phản ứng tạo thành chất điện li yếu
a. Phản ứng tạo thành nước:
Xét phương trình :
Pt ion :
Phương trình ion rút gọn :
→ Phản ứng giữa dung dịch axít và bazơ rất dễ xảy ra vì tạo thành chất điện li rất yếu là H2O
b. Phản ứng tạo thành axít yếu:
Xét phương trình:
– Phương trình ion khá đầy đủ :
– Phương trình ion thu gọn :
3. Phản ứng tạo thành chất khí:
Xét phương trình :
– Phương trình ion không thiếu :
– Phương trình ion thu gọn :
II. Kết luận
– Phản ứng xảy ra trong dung dịch những chất điện li là phản ứng giữa những ion
– Để phản ứng trao đổi ion trong dung dịch những chất điện li xảy ra khi những ion tích hợp được với nhau tạo thành tối thiểu một trong những chất sau :
+ Chất kết tủa
+ Chất điện li yếu
+ Chất khí
– Có thể dựa vào bảng tính tan để xác lập nhanh những phản ứng xảy ra giữa những ion trong dung dịch :
B. Bài tập:
1. Dạng 1: Liên hệ phương trình phân tử – phương trình ion – phương trình ion rút gọn:
VD1: Viết phương trình dạng phân tử và ion rút gọn của các phản ứng xảy ra trong dung dịch giữa các cặp chất sau:
a. Fe2 ( SO4 ) 3 + NaOH
b. Ca ( HCO3 ) 2 + HCl
c. Cu ( OH ) 2 rắn + H2SO4
Lời giải :
a .
b .
c .
VD2: Phương trình ion: là phương trình ion thu gọn của phản ứng hoá học :
A.
B.
C.
d .
Lời giải :
PT ion :
PT ion rút gọn :
Đáp án A .
2. Dạng 2: Điều kiện của phản ứng trao đổi ion:
VD1: Ion OH– không thể phản ứng với tất cả các ion trong dãy
A. H +, NH4 +, HCO3 – B. Fe2 +, HSO4 –, HSO3 –
C. HCO3 –, Ba2 +, Fe3 + D. Mg2 +, Cu2 +, H2PO4 –
Lời giải :
3. Dạng 3: Bài tập tính toán theo phương trình ion rút gọn
VD1: Trong y học,dược phẩm Nabica (NaHCO3) là chất dùng để trung hòa bớt lượng dư axit HCl trong dạ dày.
a. Viết PTHH dưới dạng phân tử và ion rút gọn của phản ứng .
b. Nồng độ axit HCl trong dạ dày 0,035 M, tính thể tích dung dịch HCl được trung hòa và thể tích CO2 ( đktc ) sinh ra khi uống 0,336 g NaHCO3 .
Lời giải :
a .
b .
VD2: Hòa tan 6,33 gam NaCl và KCl trong nước, xử lý dung dịch thu được bằng một lượng dư dung dịch AgNO3 thu được 14,35 gam kết tủa. Tính thành phần phần trăm của mỗi chất trong hỗn hợp.
Lời giải :
mà
Vậy % NaCl = 64,69 % ; % KCl = 35,31 %
|
