Tài liệu thuyết trình môn Cơ sở văn hóa Việt NamChủ đề :
VĂN HÓA MẶC VIỆT NAM
Trong đời sống của mỗi con người, sau cái ăn thì đến cái mặc là một trong những nhu yếu quan trọng được chăm sóc số 1. Cái mặc giúp tất cả chúng ta đối phó được với cái nóng, cái rét và thuận tiện thích ứng, giữ sức khỏe thể chất trước những yếu tố của của khí hậu, thời tiết .
Bên cạnh đó, thông qua việc ăn mặc, sẽ cung cấp cho người ta
những thông tin về các tầng lớp trong xã hội, trình độ văn hóa,
sở thích, tính thẩm mỹ của mỗi người… Vì vậy trong cấu trúc cơ
bản của văn hóa tổ chức đời sống vật chất thì mặc là một trong
bộ ba (ăn – ở – mặc) biểu hiện sâu sắc đặc trưng văn hóa của
chủ thể.
Trang phục là tín hiệu đại diện thay mặt cho một dân tộc bản địa, nên nó cũng luôn cho ảnh hưởng tác động và nhận ảnh hưởng tác động của nhiều nền văn hóa khác. Trang phục là một nghành động, bị chi phối để thích hợp với những điều kiện kèm theo khí hậu khác nhau của từng mùa, từng vương quốc, khu vực, nó phải bộc lộ đồng thời cũng phải thích hợp với thị hiếu của từng tiến trình lịch sử dân tộc .Văn hóa của người Việt Nam, hay nói riêng là văn hóa của dân tộc bản địa Kinh đã có nguồn gốc tại miền Bắc Việt Nam, là một trong những nền văn hóa truyền kiếp trong khu vực Thái Bình Dương. Có thể nói văn hóa mặc Việt Nam là một sự trộn lẫn đặc biệt quan trọng giữa nhiều những văn hóa cổ xưa cùng với văn hóa bán xứ của người Việt. Mặc dù vậy, dân tộc bản địa Kinh vẫn giữ gìn được nhiều nét văn hóa riêng của mình mà cho đến ngày thời điểm ngày hôm nay, những phong tục riêng đó vẫn quan trọng vô cùng trong đời sống của người Việt ._ Đặc trưng văn hóa mặc của người Việt thời kỳ truyền thống lịch sử :* Giản dị, thuận tiện
- Đồ mặc bên dưới không thay đổi suốt thời kỳ truyền thống lịch sử cho đến hết thời Đại Việt là những kiểu váy đơn thuần hoặc quấn quanh thân hoặc may nối hai mép miếng vải thành hình ống .
- Đồ mặc bên trên cũng khá không thay đổi là yếm với mẫu mã đơn thuần đó là một mảnh vải vuông đặt chéo phía trước. Góc ở phía cổ được khoét hình bán nguyệt hai bên có hai sợi dây buộc vào cổ, hai góc hai bên có hai sợi dây để buộc sau sống lưng cố định và thắt chặt yếm để che phần ngực. Ngoài yếm, phụ nữ thời kỳ Đại Việt thường mặc áo tứ thân may từ bốn mảnh vải, hai mảnh sau ghép liền ở giữa sống lưng, đằng trước là hai vạt áo buông thõng không có khuy khi mặc buộc thắt vào nhau. Sau này còn cải biến thành áo năm thân .
- Với đàn ông: đồ mặc bên dưới khi lao động phổ biến là khố.
Khố là một loại đồ mặc tối giản, chỉ gồm một miếng vải dài
quấn quanh bụng một hay nhiều vòng, luồn từ trước ra sau rồi
buộc thõng phần cuối ở phía trước hay phía sau. Khi đóng khố
thì sẽ không có đồ mặc phía trên.
* Màu sắc tối giản .
- Trang phục người Việt thường ngày ưa gam màu trầm (đen,
gụ, nâu hoặc màu trắng) không ưa màu sặc sỡ.
– Từ mẫu mã đến sắc tố trang phục của người Việt thường dân đều toát ra đặc thù đơn giản và giản dị, thuận tiện .
- Vào dịp liên hoan, trang phục vẫn được biến tấu để phân phối nhu yếu mặc đẹp, khoe duyên .
- Trong những chiếc áo dài thường nhật của những cô những chị là những chiếc áo ngắn nhiều màu rực rỡ tỏa nắng như màu vàng chanh, hồng sen, vàng mỡ gà, hồng đào ; xanh hồ thủy v …
- Chiếc yếm che ngực của phụ nữ Việt được xem là hình tượng của êm ả dịu dàng .
=> Trang phục dân gian của người Việt thời kỳ truyền thống cuội nguồn là giản dị và đơn giản, mẫu mã đơn thuần, ưa màu sẫm, tối thì cũng không cóqua vai và mũ beret là trang phục nổi bật của những công tử nhà giàu ._ Tại thành thị, phụ nữ nhiều tuổi mặc áo dài may sát thân, vạt dài quá đầu gối, mặc quần trắng hoặc đen, tóc búi gọn sau gáy hoặc uốn tóc ._ Nữ người trẻ tuổi những tầng lớp trên và đa phần tiểu tư sản biến hóa kiểu ăn mặc chạy theo ” mốt tân tiến ” từ quốc tế thời trang, được sự khuyến khích của Mỹ – Ngụy …, hàng ngày ảnh hưởng tác động vào can đảm và mạnh mẽ ._ Kể từ năm 1954, chiếc áo dài Việt Nam đã được nhiều nữ sinh mặc đến trường với kiểu tà rộng, eo thắt, cổ cao có lót cứng, ống tay hẹp ._Năm 1954 – 1959, trào lưu mặc áo, váy đầm cũng song song tăng trưởng. Thời gian đầu vẫn là những kiểu đơn thuần như sơ – mi cổ tròn, cổ bẻ, rồi không có ve cổ, cổ khoét sâu hình bầu dục, hình tròn trụ, kiểu cổ ngang, cổ vuông … Áo tay ngắn, tay phồng … may bằng vải trắng, vải màu hay vải hoa ._Váy, từ kiểu dài quá đầu gối, may phồng và hơi khum phần dưới ( gọi là váy chuông ) đến những năm 1960 lại may thẳng, xẻ chút ít ở giữa thân sau, hoặc may xếp li, hoặc may bó. Mặc với áo ngắn tay hoặc áo không tay, ngang sống lưng có dải vải thắt ngoài, bỏ giọt bên cạnh hay ở giữa. Hoặc mặc với áo thẳng, cổ viền, túi viền … một màu hay nối màu ._Sau năm 1968, chiếc váy mi-ni sinh ra, ngắn trên đầu gối, càng ngắn càng hợp thời trang. Loại áo khoét cổ có bớt đi, áo không tay và ngắn tay lại tăng trưởng. Áo dài tay cài khuy ” măng xét ” cũng được sử dụng. Đặc biệt áo sơ mi may rất dài. Có loại thân trước xẻ làm ba vạt. Quần Âu ống loe 30 cm – 40 cm Open với nhiều loại thắt lưng da những màu, to bản. Người ta dùng cả thắt lưng bằng kim khí. Và cho đến những năm về sau này, ống loe đã tăng trưởng lên tới 50 cm rồi 60 cm, hai bên ống quần không nối, gấu quần không vén, không máy mà được đốt thành những hình sóng lượn .
Sau năm 1975:
_ Sau năm 1975, hay đúng hơn là sau công cuộc thay đổi, những ý niệm, tư tưởng có vẻ như cởi mở hơn cùng với quy trìnhgiao lưu kinh tế tài chính, văn hóa. Đây là tiến trình thời trang Việt Nam phân hóa phong phú và tăng trưởng với vận tốc chóng mặt ._ Đa số đàn ông thời kỳ này đều mặc quần Tây, áo sơmi ôm, ve áo và măng sét to bản. Các loại áo phông thun, áo ba lỗ cũng khởi đầu trở nên phổ cập và phong phú và đa dạng về sắc tố, mẫu mã, vật liệu, họa tiết … Trong khi đó, trang phục của phụ nữ vẫn giữ được yếu tố truyền thống lịch sử và gắn liền với đặc thù vùng miền. Phụ nữ nông thôn miền Bắc vẫn mặc áo cánh nâu cổ tròn hoặc cổ tim, quần đen bằng vải lụa bóng, đầu vấn khăn vuông. Những người phụ nữ hoạt động giải trí cách mạng và làm cán bộ lại mặc áo sơmi đại cán, tay thẳng, cổ hình cánh nhạn, vật liệu kaki và thường có màu xanh, xám hoặc be hồng. Ở miền Nam, trang phục thông dụng vẫn là áo sơmi, áo phông thun và những loại váy so với kinh doanh nhỏ lẻ, tri thức ; áo bà ba so với nông dân .Qua nhiều năm với những thời kì tăng trưởng lâu bền hơn như vậy, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể đúc rút được những trang phục truyền thống cuội nguồn mang nét đẹp riêng của người Việt như sau :
Yếm đào, áo tứ thân:
Mặc dù yếm đào đã Open từ rất lâu rồi, nhưng đến thế kỷ 19 dưới triều Nguyễn, chiếc yếm mới trở thành một trong những loại “ quốc phục ” được cả dân tộc bản địa nâng niu, trân trọng. Chiếc yếm chính là hiện thân đầy điệu đàng, quyến rũ của nét đẹp phụ nữ Việt Nam. Có nhiều loại yếm như yếm cô viên cổ tròn, yếm cổ xẻ hình chữ V, yếm cổ cánh nhạn, yếm cổ xây … Đặc biệt là loại yếm “ đeo bùa ” là một “ vũ khí lợi hại ” mang đến nhiều vấn vương cho người đối lập bởi mùi xạ hương thoang thoảng được giấu bên trong yếm. Vào những ngày lễ tết, chiếc yếm sắc tố đơn giản và giản dị nâu non, trắng … được thay bằng những sắc tố bùng cháy rực rỡ, tươi tắn như yếm điều màu đỏ, yếm đào, yếm thắm .Cùng với chiếc yếm đào là tà áo tứ thân tha thướt và duyên dáng. Chiếc áo tứ thân sinh ra do kỹ thuật dệt vải thời xưa còn thô sơ nên hàng vải dệt ra có khổ hẹp, chừng 40 cm, muốn may thành áo phải ráp bốn mảnh thân lại với nhau. Chiếc áo tứ thânNhắc đến trang phục truyền thống lịch sử Việt Nam, chắc như đinh phải đề cập đến áo dài, vốn đã trở thành “ quốc phục ” tượng trưng cho tinh hoa dân tộc bản địa. Chiếc áo dài có tuổi đời rất lâu năm, ngay trên mặt trống đồng và hiện vật Đông Sơn người ta đã tìm thấy hình ảnh của chiếc áo dài tha thướt. Đến thế kỷ 19,20, áo dài mở màn trở thành thứ trang phục không hề thiếu trong đời sống xã hội Việt, từ những bà hoàng, công chúa trong hoàng cung với những kiểu áo dài được may sang trọng và quý phái, sang trọng và quý phái bằng vật liệu gấm, thêu chỉ vàng … đến những bà, những cô vận áo dài đến trường, đến văn phòng, ra chợ, dạo phố. Một thời hạn dài trong thế kỷ 19-20, áo dài đã trở thành một loại thường phục được nam phụ lão ấu trên đất Việt yêu thích. Trải qua nhiều dịch chuyển lịch sử dân tộc, cùng với sự gia nhập của khuynh hướng thời trang phương Tây, áo dài đã có nhiều nâng cấp cải tiến theo từng trào lưu nhất định. Tuy nhiên, dù ở bất kể trào lưu cải cách nào, từ áo dài Le Mur, áo may dạng chít eo hay cổ thuyền theo “ mốt ” Trần Lệ Xuân đến những loại áo dài vạt dài sát đất như lúc bấy giờ, áo dài vẫn chứng tỏ năng lực không bao giờ thay đổi mà không phải loại trang phục nào cũng làm được : đó là tôn lên dáng vóc và nét đẹp điệu đàng êm ả dịu dàng cho người phụ nữ .
Áo dài khăn đóng:
Đây là loại trang phục thường được sử dụng trong những nghi lễ cưới hỏi trong văn hóa của người Việt Nam ta. Nữ diện áo dài truyền thống lịch sử theo tông màu đỏ với chiếc khăn đóng có kích cỡ vừa phải đi kèm là những bộ trang sức đẹp được 2 bên mái ấm gia đình trao tặng như là ngọc trai, vàng vòng, … trong khi áo dài nam có tà ngắn hơn được trang trí bằng những họa tiết đơn tạo sự lịch sự và trang nhã và lịch sự .
Tang phục:
Tục lệ xưa sau khi chết 4 ngày thì con cháu mới mặc đồ tang gọi là lễ thành phục. Tang phục được lao lý như sau :Con trai : đội mũ rơm quấn bẹ chuối, áo sô gai, cầm gậy ( cha mất thì gậy tre, mẹ mất thì gậy vông vì thân tre tròn hình tượngdương ( cha ) ; cành gỗ vông đẽo được thành hình vuông vắn, hình tượng âm ( mẹ ) ) .Con dâu, con gái : áo sô gai, thắt lưng bện bằng bẹ chuối, áo xổ gấu hoặc không ( tùy theo cha còn hay mẹ còn, con gái còn ở nhà hay đã xuất giá ), đầu chít khăn tang .Cháu nội : đội mũ mấn, khăn trắng, mặc áo thụng trắng ,Con rể, đồng đội trai : mặc áo thụng trắng .Chị em gái : quấn vặn khăn trắng với tóc .Trang phục Việt Nam thời văn minh :Khái niệm trang phục tân tiến ở Việt Nam chỉ được đặt ra khoảng chừng những năm đầu của thế kỷ 20. Khi đó, xã hội Việt Nam đang ở trong quy trình tiến độ nửa thuộc địa, nửa phong kiến với nhiều biến chuyển thâm thúy về kinh tế tài chính, chính trị, văn hóa, xã hội. Trong tiến trình này, nhiều bộ phục trang được gia nhập cho tương thích với lối sống ở đô thị, cùng với đó là một số ít bộ trang phục truyền thống cuội nguồn cũng được cải cách. Tiêu biểu nhất cho xu thế này là bộ quần áo dài tân thời trong những tiến trình thập niên 30, 40 của thế kỷ 20. Đó là hình thức trang phục nữ được nâng cấp cải tiến từ áo truyền thống cuội nguồn như áo tứ thân, ngũ thân với sự đổi khác hai vạt trước, sau mặc với quần sa tanh và đi giày cao gót. Cùng với đó là áo cổ tròn, quần âu cũng đã khởi đầu Open .
Trang phục trong lao động sản xuất:
Áo dài không hợp với phụ nữ Việt Nam đời sống mới. Lúc này, trang phục trong lao động của người phụ nữ dần thay bằng áo cánh nâu, theo hướng thân áo may sát eo hơn, vạt áo lượn vòng, cổ tròn, trong mặc áo lót không tay, quần phin đen nhưng vẫn vấn, chít khăn vuông mỏ quạ. Kiểu trang phục này ngăn nắp, mạnh khỏe, thuận tiện trong lao động sản xuất theo phương pháp mới và tương thích với toàn cảnh xã hội lúc bấy giờ .
Trang phục trong môi trường công sở:
Trang phục của người phụ nữ thao tác trong những cơ quan Nhà nước thường mặc những áo sơ mi đại cán, tay thẳng, cổ hìnhChâu Âu và những nước châu Á đang tăng trưởng trong ngành công nghiệp thời trang .Mặc dù Việt Nam là quốc gia có chiều dài lịch sử dân tộc tuy nhiên ngành thời trang Việt Nam lại chỉ mới khởi đầu hơn chục năm nay. Khái niệm về nhà phong cách thiết kế, nhà tạo mốt, stylist ( người tạo dựng hình ảnh, thời trang ) .. đều là những khái niệm mới mẻ và lạ mắt với người Việt Nam. Vậy nhưng trong hơn chục năm qua, ngành thời trang Việt Nam đã có những bước chuyển mình đáng kinh ngạc và tạo được ấn tượng so với quốc tế. Phong cách ăn mặc của người Việt cũng ngày càng văn minh bắt kịp với xu thế thời trang quốc tế nhưng lại biết điều tiết để tương thích với thuần phong mỹ tục của Việt Nam. Chính những điều này càng làm cho thời trang Việt Nam có nét riêng không liên quan gì đến nhau và có nhiều thời cơ tăng trưởng, hội nhập với quốc tế và được công nhận là quốc gia có trang phục và vẻ đẹp riêng gắn liền với nền văn hóa dân tộc bản địa. Là những con người văn minh ở thế hệ mới, mặc dầu có đi theo thời đại ngày càng tăng trưởng, nhưng tất cả chúng ta vẫn không quên nguồn gốc, vẫn liên tục duy trì và tăng trưởng nền văn hóa mặc riêng không liên quan gì đến nhau của dân tộc bản địa Việt Nam và thật đáng tự hào vì tất cả chúng ta được thừa kế nét văn hóa độc lạ ấy .Các thành viên trong nhóm :STT HỌ VÀ TÊN MSSV 1 Huỳnh Thị Trúc Mai 197QC2 Nguyễn Trần Thùy Dương 197QC
3 Trần Anh Tú 197QC
4 Phan Thị Mỹ Linh 197QC5 Nguyễn Vĩnh Thịnh 197QC6 Tạ Ngọc Vân Khánh 197QC
