Dẫn nhập
Trong những năm 2010 đến nay, Hội Kiến trúc sư Nước Ta đã có cuộc hoạt động nâng cao vai trò nghĩa vụ và trách nhiệm của KTS với xã hội, hướng tới cộng đồng và đã nhận được sự hưởng ứng, tham gia của giới KTS, đặc biệt quan trọng là những KTS trẻ. Các cuộc sáng tác kiến trúc nhà ở cho người thu nhập thấp ở đô thị, nông thôn, nhà ở cho người nghèo vùng ngập lũ … hay những cuộc triển lãm và tư vấn phong cách thiết kế thiết kế xây dựng nhà ở không lấy phí cho nhân dân tổ chức triển khai tại Thành Phố Hà Nội đã nhận được sự đồng thuận của xã hội, là nguồn động viên khuyến khích KTS trên con đường lao động phát minh sáng tạo đầy gian khó. Trong nghành nghề dịch vụ kiến trúc vì cộng đồng ( KTVCĐ ), nhiều KTS trẻ đã táo bạo tìm hiểu và khám phá đặt yếu tố, tự nguyện sáng tác, lao vào góp vốn đầu tư thiết kế xây dựng những khu công trình đạt được sự đảm nhiệm của xã hội và giới trình độ. Nhiều tác phẩm đã đạt được phần thưởng lớn tại những cuộc thi Kiến trúc quốc tế, trong những Festival Kiến trúc quốc tế và khu vực .
Tuy nhiên, những khái niệm, tiêu chuẩn, đặc thù, những đặt và xử lý yếu tố kiến trúc vì cộng đồng ở Nước Ta cũng như trên quốc tế cũng còn nhiều điểm tranh luận cần hiểu đúng và làm rõ. Hội thảo này quả rất thiết yếu và quy tụ nhiều chuyên viên góp mặt, đây cũng là dịp quý giá để tất cả chúng ta cùng bàn luận và gợi mở những hướng đi cho KTVCĐ tại Nước Ta, quan trọng nhất là xử lý chính những yếu tố cực kỳ thử thách mà Nước Ta đang đối phải như : Sự biến đổi khí hậu tác động ảnh hưởng đến môi trường tự nhiên sống con người ; sự phân hóa giàu nghèo, sự quy đổi sử dụng đất, ô nhiễm môi trường tự nhiên trong quy trình tăng trưởng kinh tế tài chính, đô thị hóa, công nghiệp hóa ; rủi ro tiềm ẩn nghèo văn hóa truyền thống khi thiếu vắng sự góp vốn đầu tư những khu công trình phúc lợi xã hội và bảo vệ truyền thống truyền thống lịch sử địa phương … .
Định nghĩa kiến trúc vì cộng đồng
Khái niệm kiến trúc vì cộng đồng có từ những năm 60 của thế kỷ trước, bắt đầu từ lời kêu gọi “hãy vì cộng đồng” của Liên Hợp Quốc với các hoạt động thiện nguyện về y tế, giáo dục, nông nghiệp… đi đến các vùng xảy ra thiên tai động đất, sóng thần, hạn hán, lũ lụt, nơi xảy ra nạn đói, dịch bệnh hoành hành, hay chiến tranh khốc liệt tại các nước nghèo ở châu Phi, châu Á… để giúp đỡ các nạn nhân trong đó có phụ nữ và trẻ em.
Có định nghĩa cho rằng “ Kiến trúc vì cộng đồng là kiến trúc phi doanh thu, chăm sóc và hướng đến tiềm năng cải tổ đời sống cho những người nghèo, những người yếu thế nhất trong xã hội ”
Nhiều kiến trúc sư nổi tiếng trên quốc tế đã lao vào kiến thiết xây dựng sự nghiệp phong cách thiết kế của mình trên những tư tưởng kiến trúc về cộng đồng như Shigeru Ban ( Nhật Bản ) ; Alenjandro Aravena ( Chile ) ; Diébédo Francis Kéré ( Burkina Faso ) ; Anna Heringer ( Đức ) … Hầu hết những khu công trình của họ đều hướng về người nghèo, những nhóm đối tượng người dùng bị tổn thương và thua thiệt trong xã hội, trải qua kiến trúc, những tác giả mong ước đem lại sự cải tổ tốt hơn cho thiên nhiên và môi trường sinh sống, thao tác học tập vui chơi của cộng đồng .
Tuy nhiên trong nhiều năm dài, việc làm và những nghĩa cử này không thật sự là một trào lưu lớn mang tính nghĩa vụ và trách nhiệm của những kiến trúc sư trên toàn thế giới. Từ quá trình cuối thập niên 90 và những năm đầu thế kỷ 21, cùng với bùng nổ và thừa nhận những học thuyết về tăng trưởng vững chắc, về kiến trúc xanh, về sự quay về những giá trị kiến thiết xây dựng truyền thống cuội nguồn địa phương … thì KTVCĐ lại có thêm những cách tiếp cận mới, được bổ trợ những KTS giỏi tận tâm chọn con đường sáng tác và hành nghề theo xu thế này .
Quyền con người về nhà ở – nơi làm việc, học tập – và nơi nghỉ ngơi giải trí
Vậy so với những nhóm đối tượng người dùng đang bị tổn thương của xã hội như : Người thu nhập thấp, người vô gia cư, người tàn tật, người dân tộc thiểu số, những đối tượng người tiêu dùng dễ bị tổn thương, lạm dụng, người tị nạn cuộc chiến tranh, hay đơn thuần là bất kể người dân tại những đô thị hay vùng nông thôn … Câu hỏi đặt ra là đã có những giải pháp xã hội nào trải qua kiến trúc để cung ứng nhu yếu tối thiểu hay nâng cao của của những nhóm đối tượng người tiêu dùng trên ? Giúp họ được tiếp cận, được chiếm hữu, được sử dụng một cách bình đẳng, không tính tiền hay có giá thành thấp nhất những khu công trình kiến trúc tại 3 thiên nhiên và môi trường khoảng trống chính của con người : Ở, thao tác và nghỉ ngơi vui chơi. Giải quyết những yếu tố này chính là việc làm của KTVCĐ .
Tác giả thử định nghĩa về KTVCĐ như sau :
“ KTVCĐ là những khu công trình kiến trúc đơn hay đa công dụng dành cho một nhóm đối tượng người tiêu dùng người dân hay cho một cộng đồng cư dân đơn cử ; phân phối những nhu yếu bức thiết về thiên nhiên và môi trường sống, thao tác hoặc nhu yếu nâng cao những giá trị ý thức, văn hóa truyền thống tín ngưỡng và truyền thống cuội nguồn địa phương ; bằng cách tiếp cận góp vốn đầu tư trên cơ sở phi doanh thu, suất góp vốn đầu tư rẻ ; vận dụng mưu trí và phát minh sáng tạo hòa hợp giữa công nghệ tiên tiến mới và vật tư địa phương, phương pháp kiến thiết xây dựng tuyền thống ; sử dụng phong phú những nguồn vốn nhằm mục đích tối ưu hóa năng lực ship hàng của khu công trình cho phần đông người dân tham gia làm chủ và sử dụng ”
“ KTVCĐ là những khu công trình có sự tham gia của cộng đồng một cách tổng lực, tính tương tác, hợp lực và niềm tin làm chủ là tuyệt kỹ của những dự án Bất Động Sản thành công xuất sắc ”
Để làm rõ hơn định nghĩa và những cách tiếp cận này, tất cả chúng ta cùng xem xét những ví dụ trên quốc tế và Nước Ta
Các gương mặt kiến trúc sư thế giới tiêu biểu và có ảnh hưởng trong linh vực KTVCĐ
KTS Shigeru Ban
KTS Shigeru Ban từng thiết kế nhiều thể loại công trình, như nhà ở, bảo tàng, triển lãm, hội nghị, nhà hát, văn phòng…Con đường thiết kế ông theo đuổi là kiến trúc bền vững và cấu trúc vật liệu. Trong 20 qua, ông đã thiết kế nhiều công trình, từ quy mô lớn và chất lượng cao đến xây dựng các không gian sống cho những vùng bị tàn phá do thiên tai, ví dụ như nhà ở tạm thời, trung tâm cộng đồng, tín ngưỡng cho người dân địa phương ở Rwanda, Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ, Trung Quốc, Ý, Haiti và Nhật Bản…
KTS Shigeru Ban là một kiến trúc sư thiết kế theo hướng sinh thái. Các công trình của ông đều có chi phí xây dựng thấp, vật liệu dễ tìm và có thể tái sử dụng. Trong nhiều thiết kế kiến trúc, ông không tạo nên bất cứ thứ gì mới mẻ mà chỉ sử dụng các chất liệu có sẵn theo một cách khác hẳn. Đó là kết quả của quá trình nghiên cứu cách sử dụng vật liệu tự nhiên và tái chế như: tre, gỗ, vải, vật liệu tổng hợp, nhựa tái chế và đặc biệt là giấy và bìa các-tông, dễ kiếm ở mọi nơi, dễ vận chuyển, chống lửa và chống nước. Bằng sự hiểu biết và nghiên cứu sâu sắc về vật liệu, các công trình của ông là những thử nghiệm vật liệu mới, giúp công trình đứng vững trước tự nhiên, thể hiện sự tồn tại mãnh liệt của con người trước thiên nhiên thông qua kiến trúc. Ông còn cho rằng tính bền vững không phải là khái niệm được thêm vào sau khi công trình hoàn thành, mà đúng hơn nó phải là bản chất của kiến trúc.
KTS Alejandro Aravena
Pritzker năm nay đã được trao cho Alejandro Aravena, một kiến trúc sư trước đó không quá tiếng tăm, nhưng là nhân vật rất mê hoặc với những quan điểm và sáng tác rất thành công xuất sắc cho nhà ở nghười nghèo tại đô thị Chi Lê. Các đồ án nhà ở cho cộng đồng nghèo của ông khiến cho phần đông mọi người thấy không mê hoặc bởi hình thức đơn thuần, đôi lúc chắp vá và có vẻ như hỗn độn. Nhưng chịu khó hiểu hơn chút sẽ thấy Alejandro đã tìm cách tìm hiểu và khám phá một lối mới cho quốc tế đang ngập tràn bất công và đương nhiên là biến hóa những nguyên tắc phong cách thiết kế cốt lõi, đặc biệt quan trọng thành công xuất sắc là ở những dự án Bất Động Sản half-half có giá tiền thiết kế xây dựng rất là hài hòa và hợp lý và để người dân tự điền vào chỗ trống theo ý thích khi cần lan rộng ra khoảng trống sống : một cuộc cách mạng thật sự cho việc tạo dựng nhà tại xã hội cho những nước đang tăng trưởng. Kiến trúc ở những nơi hãy còn khan hiếm về phương tiện đi lại và công nghệ tiên tiến nên biết cách khôn khéo sử dụng những gì có sẵn thay vì phàn nàn về những thứ thiếu vắng .
Đối với ông, kiến trúc nên là công cụ thiết kế để cân bằng giữa đặc quyền cá nhân và lợi ích tập thể. Kiến trúc nên mang sứ mệnh xã hội, hơn là đeo bám những thứ đẹp đẽ vô hồn.
Qua thực tiễn việc làm, ông muốn chứng tỏ rằng : Không chỉ duy nhất con đường do những chủ góp vốn đầu tư sử dụng bất động sản để theo đuổi mẫu sản phẩm đầu cuối là doanh thu khổng lồ, mà còn rất nhiều những tổ chức triển khai cộng đồng và người dân, khi được hiểu về cách giải phóng nội lực, đã hoàn toàn có thể cải tổ môi trường tự nhiên sống của mình dù không nhận bất kể đào tạo và giảng dạy phong cách thiết kế chính quy nào .
Đối với yếu tố đô thị hóa và nhà ở đô thị, ông nghiên cứu và phân tích đến 2030, khi thêm 2 tỷ người từ bỏ nông thôn để chuyển vào sống trong đô thị, thế kỷ 21 rõ ràng cần những ý tưởng sáng tạo mới để xử lý nhu yếu nhà ở khổng lồ này ! Những biến hóa lớn trong thành phố diễn ra chậm và lâu hơn nhiều so với thời hạn trung bình tại vị của chính quyền sở tại, và người dân là chủ thể của những đổi khác này .
Kiến trúc sư, vì thế có thể mạnh mẽ nêu cao một khái niệm rộng hơn về lợi ích cho dân và vì dân: Thiết kế như là giá trị gia tăng cho cộng đồng và kiến trúc tạo một lối tắt đến bình đẳng.
KTS Anna Heringer
Anna Heringer quan niệm “Kiến trúc như là một công cụ để thúc đẩy sự tiến bộ cuộc sống”
Với tầm nhìn trên, động lực của việc làm của Heringer là để tò mò và sử dụng kiến trúc như thể một phương tiện đi lại để tăng trưởng văn hóa truyền thống và sự tự chủ cá thể, qua đó tương hỗ nền kinh tế tài chính địa phương và ngày càng tăng sự cân đối sinh thái xanh. Niềm vui đời sống là quy trình thực thi và Heringer rất thương mến góp sức cho sự tăng trưởng bền vững và kiên cố của xã hội và thiên nhiên và môi trường tự nhiên. Phát triển vững chắc là giai điệu của vẻ đẹp, một khu công trình phải hài hòa trong phong cách thiết kế, cấu trúc, kỹ thuật và sử dụng vật tư, phù hợp nhất với khu vực, thiên nhiên và môi trường và người sử dụng trong một tổng thể và toàn diện phức tạp văn hóa truyền thống xã hội. Đó là những gì định nghĩa về sự bền vững và kiên cố và vẻ đẹp nghệ thuật và thẩm mỹ của cô .
KTS Diébédo Francis Kéré
Triết lý hành nghề của văn phòng Kere là cam kết và nỗ lực thôi thúc tính địa phương trong việc tiếp cận phong cách thiết kế và thiết kế xây dựng. Ông hướng đến những hiệu quả tốt nhất trên cơ sở hạn chế sự tái tạo và sử dụng tài nguyên, tối đa hóa sử dụng vật tư địa phương, vận dụng kiến thức và kỹ năng và phương pháp kiến thiết xây dựng truyền thống lịch sử để phát minh sáng tạo những giải pháp phong cách thiết kế vững chắc và chuẩn mực .
Kere tin rằng kiến trúc hoàn toàn có thể trở thành một phương tiện đi lại để tập hợp nguồn năng lượng và sự hoạt động, nơi mà ông bộc lộ tư tưởng phát minh sáng tạo gần nhất với cộng đồng địa phương trong suốt quy trình phong cách thiết kế từ quy hoạch đến thiết kế xây dựng. Bằng cách tương hỗ giáo dục, văn hóa truyền thống và những tiện ích văn minh cho cộng đồng địa phương trải qua những phong cách thiết kế ấn tượng và lôi cuốn sự chú ý quan tâm, ông sẽ liên tục biểu lộ những cam kết hướng về sự bền vững và kiên cố, những yếu tố kinh tế tài chính cung ứng sự tăng trưởng dân số ở những khu vực nông thôn châu Phi
Quá trình phát triển các thể loại kiến trúc vì cộng đồng tại Việt Nam
Một số tác giả và công trình kiến trúc vì cộng đồng tiêu biểu ở VN
Các công trình nhà cộng đồng của KTS Hoàng Thúc Hào:
Có thể nói anh là kiến trúc sư tiên phong và dày công theo đuổi những sáng tác của mình trên con đường phát minh sáng tạo KTVCĐ ở Nước Ta. Từ Nhà Nông thôn Suối Rè, nhà cộng đồng Tả Phìn, nhà cộng đồng Quản Bạ tại những tỉnh vùng núi phía Bắc cho đến nhà cộng đồng Cẩm Thanh tại Hội An, hay ngay cả khu công trình mới tại Bruthan, anh đều theo đuổi triết lý “ kiến trúc niềm hạnh phúc ” với những quan điểm rất riêng, những tiếp cận đa dạng và phong phú và phát minh sáng tạo so với thể loại nhà cộng đồng cho những vùng đất, thổ nhưỡng, dân tộc bản địa và văn hóa truyền thống khác nhau. Đánh giá riêng của tác giả, là những khu công trình anh làm ngày càng có tính không thay đổi và bộc lộ rõ hơn những điều tác giả tâm đắc. Tôi được biết, anh đã tốn rất nhiều sức lực lao động trong việc phối kết những tổ chức triển khai xã hội, những nhà hỗ trợ vốn, chính quyền sở tại địa phương và cộng đồng cư dân cùng tham gia những dự án Bất Động Sản, đó là những nỗ lực đáng trân trọng và đó cũng là những yếu tố cấu thành sự thành công xuất sắc của những khu công trình sống sót ngày càng vững chắc hơn với sự đảm nhiệm đúng ý mong ước của cộng đồng .
Con đường anh đi đã trải qua khoảng chừng 5-6 năm gần đây và có những kinh nghiệm tay nghề rõ ràng, đó là một sự lao vào đáng trân trọng về nghĩa vụ và trách nhiệm hoạt động giải trí xã hội của một công dân cũng như một chuỗi phát minh sáng tạo nghề nghiệp mang phong thái riêng của người kiến trúc sư. Những nỗ lực bền chắc của anh đã được nhiều tổ chức triển khai trong và ngoài nước vinh danh nhiều phần thưởng .
Nhà Vệ sinh cho trẻ em tại trường học vùng cao – KTS Đoàn Thanh Hà
Ở những sáng tác của mình cho 2 khu Tolet cho trường học ở vùng cao, cũng như những đồ án sáng tác về nhà cộng đồng, nhà dành cho chống thiên tai, KTS Hà đã cho biết những sáng tạo độc đáo nung nấu từ cách đặt yếu tố “ kiến trúc cho người nghèo ”, anh cũng tiếp cận những phong cách thiết kế của mình trên cơ sở đặt ra việc thiết kế xây dựng những tiện lợi thật sạch khu vệ sinh cho trẻ nhỏ vùng cao, trên cơ sở dung vật tư địa phương và những ứng dụng trong việc vận dụng một khu công trình sinh thái xanh thân thiện và tiết kiệm chi phí nguồn năng lượng. Những khu công trình của anh có quy mô nhỏ, khoanh vùng phạm vi sử dụng đơn công dụng nhưng biểu lộ tận tâm tìm tòi thử nghiệm của người kiến trúc sư trẻ. Tính thực nghiệm trong những phong cách thiết kế của anh rất mê hoặc, hoàn toàn có thể cảm nhận được niềm tin và giá trị của người kiến trúc sư trong việc trực tiếp tham gia xây lắp những khu công trình nhỏ nhưng nhiều tận tâm này. Ở góc nhìn kinh tế tài chính, tinh hiệu quản tạm chưa bàn đến, nhưng niềm tin nghĩa vụ và trách nhiệm xã hội của người kiến trúc sư quả đáng trân trọng .
Công viên gốm đất nung Thanh Hà, Hội An – KTS Nguyễn Văn Nguyên
Đây là một ví dụ mê hoặc về một cách làm KTVCĐ đầy tận tâm, táo bạo, đầy áp lực đè nén đương đầu với rủi ro đáng tiếc. KTS Nguyên là người con của đất Hội An, sau những năm tháng làm nghề và lập nghiệp tại TP Hồ Chí Minh, anh vẫn giữ mối liên lạc với quê nhà. Khi biết được dự án Bất Động Sản Phục hồi làng nghề gốm truyền thống cuội nguồn Thanh Hà tại Hội An, anh đã trăn trở, suy tư và quyết theo đuổi giấc mơ về việc góp phần kiến thiết xây dựng một khôn gian phát minh sáng tạo dựa trên nền tảng văn hóa truyền thống đời sống địa phương. Việc can đảm nhận nghĩa vụ và trách nhiệm góp vốn đầu tư, lên đề án, thuyết phục chính quyền sở tại, thuyết phục cộng đồng, tự bỏ vốn, tham gia kiến thiết xây dựng, mời những nghệ nhân cùng góp phần và tổ chức triển khai quản lý và vận hành đời sống khu công trình từ năm năm ngoái đến nay, câu truyện đó thật mê hoặc và vô cùng mê hoặc của một tác giả sống chết với KTVCĐ .
Ngày thời điểm ngày hôm nay, Công viên gốm đất sét Thanh Hà đã đóng vai trò tái sinh sức sống của ngôi làng, là TT văn hóa truyền thống ý thức, là điểm du lịch mê hoặc, có góp phần kinh tế tài chính cho hoạt động giải trí địa phương, được sự nâng niu tự hào và tham gia của cả cộng đồng. Sức sống từ câu truyện làng nghề xưa được phục dựng lại trong một khu công trình mới quả là đúng ý thức đẹp tươi của KTVCĐ
Đường sách Nguyễn Văn Bình, TPHCM – Cty Thủy An
Khác với những dự án Bất Động Sản KTVCĐ khác cho đối tượng người dùng người nghèo, Đường Sách TPHCM lại là một dự án Bất Động Sản phong cách thiết kế đô thị đầy mê hoặc, tính văn hóa truyền thống và truyền thống đô thị được nghiên cứu và điều tra bộc lộ và đi vào đời sống của một thành phố lớn. Từ đơn đặt hàng của Ủy Ban Nhân Dân TP.Hồ Chí Minh, những nhà sách, cty văn hóa truyền thống phẩm đã xã hội hóa chung vốn góp vốn đầu tư, cùng bàn luận phân loại khoảng trống gồm có những khuôn khổ kiến trúc nhẹ như : Kiosque sách, những nhà bán souvenir văn hóa truyền thống phẩm, quán cafe, đường dạo ghế ngồi và khoảng trống mở …
Trải nghiệm cho khách đến không phải chỉ là đơn thuần mua sách báo mà là một sự tò mò mê hoặc về cảm nhận khoảng trống văn hóa truyền thống Hồ Chí Minh mới, năng động, tươi tắn, đầy sức sống bên cạnh những di tích lịch sử như Nhà thờ Đức Bà, Bưu điện TPHCM. Một ý tưởng sáng tạo tốt được biểu lộ bởi giải pháp phong cách thiết kế đô thị tốt tạo nên hiệu suất cao nâng cao năng lực cung ứng đời sống niềm tin người dân, đó chính là giá trị cốt lõi của KTVCĐ
Cùng thể loại này, những thiết kế đô thị của đường Hoa Nguyễn Huệ hang năm dịp Tết cũng là một thể loại KTVCĐ mang tính đầu tư tạm, tập hợp những kiến trúc nhẹ, tạo hiệu quả nhân văn đô thị. Gần đây, đề án Phố đi bộ khu phố Cổ và không gian xung quanh Hồ Gươm đã được quy hoạch và từng bước triển khai, sự can thiệp bởi kiến trúc và công trình chưa nhiều nhưng tính hấp dẫn của cách tổ chức đã thu hút đông đảo người dân tham dự, đặc biệt là giới trẻ đã làm chủ các sân chơi tự phát đầy ngẫu hứng tạo nên nét văn hóa mới. Sự tiếp cận miễn phí, đồng đẳng và phục vụ số đông quần chúng với những sản phẩm văn hóa tinh thần chất lượng cao chính là mục tiêu tốt đẹp của KTVCĐ đem đến cho xã hội.
Các công trình nhà ở xã hội, nhà ở dành cho công nhân ở VN, nhà ở tái định cư, nhà ở vùng bão lũ
Đây là một khuôn khổ rất là quan trọng trong thể loại KTVCĐ, xử lý những bài toán cơ bản về nhu yếu nhà ở bức bách cho những đối tượng người dùng người dân. Tại Nước Ta, việc góp vốn đầu tư thiết kế xây dựng những khuôn khổ nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, nhà ở tái đinh cư, nhà ở vùng bão lũ … luôn được chính quyền sở tại, những nhà khoa học, những nhà đầu tư chăm sóc. Từ những năm thập niên 90, nhiều cuộc hội thảo chiến lược, cuộc thi phong cách thiết kế đã được tổ chức triển khai từ Trung ương cho đến những địa phương, hội KTSVN cũng đã không ít lần triển khai những cuộc thi phong cách thiết kế và thử nghiệm những hiệu quả này. Trong một vài năm gần đây, một số ít chủ góp vốn đầu tư bất động sản, một số ít Khu công nghiệp cũng đã mạnh dạn điều tra và nghiên cứu những quy mô đặc trưng cho nhà ở công nhân của chính họ đạt được những tác dụng nhất định. Trong khoanh vùng phạm vi bài tham luận này, tác giả tạm không đi sâu nghiên cứu và phân tích cụ thể nội dung này, nhưng hoàn toàn có thể có một vài đánh giá và nhận định về thực trạng như sau :
- Tuy đã có những dự án Bất Động Sản góp vốn đầu tư, những thử nghiệm kiến trúc, nhưng tác dụng đạt được trong nghành nhà tại xã hội và nhà tại công nhân mới chỉ dừng lại ở mức phân phối một phần nhu yếu cấp bách của xã hội. Cần hơn nữa sự đồng nhất chủ trương, kế hoạch dài hơi của chính phủ nước nhà và những nâng cấp cải tiến công nghệ tiên tiến thiết kế xây dựng để thể loại nhà tại xã hội thật sự đạt đến hiệu suất cao kinh tế tài chính cao và nhân rộng nhanh hơn nữa phân phối vận tốc đô thị hóa .
- Nhà ở nông thôn vùng bão lũ cũng rất cần những chương trình phối hợp, giáo dục ý thức tuyên truyền để hình thành vận dụng những mẫu phong cách thiết kế tốt sớm đi vào triển khai bảo vệ sinh mạng người dân cũng như đạt hiệu suất cao kinh tế tài chính sử dụng
- Nhà ở tái định cư, đặc biệt quan trọng là cho những dự án Bất Động Sản tái định cư nông thôn, phải nói là chưa nhiều mẫu nổi bật thành công xuất sắc, thậm chí còn là rất nhiều dự án Bất Động Sản thất bại do thống kê giám sát chưa lường trước và chưa nghiên cứu và phân tích hài hòa và hợp lý từ đời sống kinh tế tài chính và văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử cộng đồng cư dân địa phương. Rất nhiều khu tái định cư hoang tàn không được bà con dân tộc bản địa vùng cao quen ở khi những dự án Bất Động Sản Thủy điện lấy đi ngôi làng cũ của họ, điều đó quả thật đau lòng và trăn trở .
Qua những ví dụ về tác giải tác phẩm trong nghành nghề dịch vụ KTVCĐ trên quốc tế và Nước Ta, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể tưởng tượng và định tính 1 số ít đặc trưng của thể loại KTVCĐ
Thử xem xét các đặc điểm khác biệt của KTVCĐ
-
- Đối tượng sử dụng :Là loại sản phẩm kiến trúc dành cho một cộng đồng dân cư, một nhóm người trong xã hội có nhu yếu sử dụng khu công trình nhằm mục đích phân phối những nhu yếu cấp thiết, liên tục, định kỳ hay khẩn cấp của riêng nhóm đối tượng người tiêu dùng đó
- Các thể loại KTVCĐ :Công trình nhà tại, nhà hoạt động và sinh hoạt công cộng, nhà đa năng, những khu công trình ship hàng như giáo dục, y tế, văn hóa truyền thống, những tính năng đặc biệt quan trọng như trú ấn, tiệc tùng, tín ngưỡng. Các khoảng trống công cộng, những tập hợp những khu công trình kiến trúc nhỏ, kiến trúc cảnh sắc trong đô thị Giao hàng số đông người dân … .
- Xã hội hóa góp vốn đầu tư :Nguồn vốn góp vốn đầu tư cho kiến trúc vì cộng đồng hoàn toàn có thể đến từ nhiều nguồn : Nguồn ngân sách chính phủ nước nhà, nguồn những tổ chức triển khai từ thiện, nguồn những nhà doanh nghiệp, cá thể hảo tâm, từ vốn góp chung của cộng đồng., … thậm chí còn mỗi người dân trong làng có gì góp nấy, tiền, vật tư, công cụ và sức lao động. Tính xã hội hóa góp vốn đầu tư trên cơ sở thiện nguyện và phi doanh thu chính là nét đẹp của bài toán kinh tế tài chính những khu công trình KTVCĐ
- Giá thành :Suất góp vốn đầu tư thấp với kinh phí đầu tư tối thiểu để có được một khu công trình đạt hiệu suất sử dụng tương đối, phân phối nhu yếu cấp thiết. giá thành thiết kế xây dựng rẻ nhờ tận dụng những vật tư địa phương, nhân lực và kinh nghiệm tay nghề kiến thiết xây dựng địa phương .
- Xây dựng và quản lý và vận hành :Do việc hiệu suất cao hóa tối đa nguồn góp vốn đầu tư và phương pháp không doanh thu, nên hầu hết những nhà kiến thiết xây dựng khai thác từ những nguồn lực và con người của cộng đồng, kể cả quy trình trước đó, trong việc xác đinh trách nhiệm góp vốn đầu tư và quá trình quản lý và vận hành sau đó, chủ thể chính là người dân trong cộng đồng cùng tham gia ( Ý này hoàn toàn có thể tăng trưởng lên thành “ kiến trúc với sự tham gia của cộng đồng ” )
- Linh hoạt, đa năng và tái sinh :Một trong những đặc thù quan trọng nhất của KTVCĐ là tính linh động trong sử dụng, cung ứng nhiều công dụng và hoàn toàn có thể quy đổi công suất sử dụng khi thiết yếu. Bởi một lẽ đơn thuần đó là những nhu yếu của cộng đồng là phong phú, phân phối phần nhiều, cung ứng tùy tình hình kinh tế tài chính xã hội và môi trường tự nhiên địa phương. Một khu công trình hoàn toàn có thể vừa là trường học, vừa là nơi tụ họp cộng đồng, hay là nơi trú ẩn khu bị thiên tai … Khi công dụng khởi đầu hết trách nhiệm sử dụng, chính cộng đồng sẽ quyết định hành động công suất mới sẽ được biến hóa thích ứng ra làm sao .
Cũng từ những đặc trưng này, tác giả muốn đề xuất kiến nghị những khái niệm và sự tiếp cận mới cho việc góp vốn đầu tư kiến thiết xây dựng những khu công trình công cộng đạt hiệu suất cao tối ưu ship hàng cộng đồng tại Nước Ta
“ Kiến trúc vì cộng đồng” tiến tới “ Kiến trúc với sự tham gia của cộng đồng”
Kiến trúc là một nghề sống sót trên cơ sở đặt hàng của chủ góp vốn đầu tư so với người kiến trúc sư. Đã có nhiều luật định tại những quôc gia pháp luật ngặt nghèo về mối quan hệ thanh toán giao dịch này, nhằm mục đích đạt được sự chuẩn mực trong ứng xử, sự công minh trong việc sử dụng và phát huy chất xám tác giả, sự nghĩa vụ và trách nhiệm trong quy trình hình thành tác phẩm và sự phối hợp tốt để công trinh đạt hiệu suất cao cao nhất .
Đối với thể loại KTVCĐ mối quan hệ trình tự : Chủ góp vốn đầu tư – Kiến trúc sư – những nhà chuyên môn kiến thiết xây dựng khác – người quản trị quản lý và vận hành – người thụ hưởng đã có nhiều sự độc lạ so với những khu công trình thường thì. Không phải là một sự tách bạch trọn vẹn, đôi lúc cứng ngắc tiến trình và thiếu tính nghĩa vụ và trách nhiệm, sự tham gia sát cánh của những bên trong nhiều quy trình là rất thông dụng và thậm chí còn mang tính quyết định hành động sự thành công xuất sắc của khu công trình .
Chúng ta đã cảm nhận sự hoang phí, thiếu sức sống và đôi lúc vô hồn của những công tình nhà văn hóa địa phương những cấp, những kho lưu trữ bảo tàng nghèo nàn hiện vật, vắng người đến, những TT triển lãm, thể thao bị đổi khác công suất cho thuê tìm nguồn thu gỡ lại ngân sách ở rất nhiều nơi tại Nước Ta …. Đó là hệ quả của tư duy góp vốn đầu tư bao cấp, đổ đồng, thiếu khảo sát, đặt câu hỏi về nhu yếu và tạo hiệu ứng đồng cảm từ cộng đồng thụ hưởng. Đối với thể loại KTVCĐ càng lại cần sự tham gia sâu của cộng đồng từ khi bàn thảo việc góp vốn đầu tư, chính người thụ hưởng sẽ là người có lời nói quan trọng trong việc hình thành lên khu công trình một cách đúng ý đúng cách đúng cái họ muốn. KTS tất cả chúng ta cũng nên tránh việc chủ quan trong tâm lý “ tốt ” đơn thuần của mình trong việc áp đặt cho họ một nhà cộng đồng mà họ không cần, không dùng tới. Đành rằng ta lôi kéo hỗ trợ vốn, ta tận tâm phong cách thiết kế kiến trúc với nhiều tư tưởng, giải pháp, công nghệ tiên tiến mới, kể cả tất cả chúng ta đoạt phần thưởng kiến trúc về những cải tiến vượt bậc sáng tác, điều đó cũng chưa chắc đó là cái cộng đồng tiếp đón và sử dụng lâu bền hơn, bài học kinh nghiệm kiểm soát và điều chỉnh công suất một số ít nhà cộng đồng cũng bắt nguồn từ việc sử dụng thực tiễn tốt nhất sao cho khu công trình sống được sau đó .
Vì vậy, quan những ví dụ thành công xuất sắc trên quốc tế và Nước Ta, tất cả chúng ta hãy thử làm quen và mời cộng đồng cùng tham gia phong cách thiết kế khu công trình từ những khâu : Bàn ra đề, xác lập trách nhiệm phong cách thiết kế, thiết kế xây dựng sáng tạo độc đáo, cụ thể hóa giải pháp kiến thiết xây dựng, vật tư, lôi kéo và quyên góp tiền góp vốn đầu tư …. đến triển khai xong và chuyển giao quản trị sử dụng. Những đình làng truyền thống lịch sử Nước Ta chính là nhà cộng đồng xuất sắc ông cha ta đã thực thi, từ khoảng trống, kiến trúc, đời sống xã hội tín ngưỡng bộc lộ truyền thống văn hóa truyền thống riêng từng địa phương và sức sống đã trải qua hang trăm năm .
Đúc kết các giá trị và tính chất của KTVCĐ
Ý nghĩa – Cao cả và nhân văn
Giải Pháp – Sáng tạo và thông minh
Thực Thi – Sự ủng hộ và tham gia của cộng đồng
Triển vọng phát triển của Kiến trúc cộng đồng ở Việt Nam như thế nào?
Xuất phát từ thực tế cấp thiết
Nước Ta trong quy trình đổi khác khí hậu toàn thế giới và quy trình đô thị hóa công nghiệp hóa tăng nhanh, chính là một trong những vương quốc đứng đầu trên quốc tế về những rủi ro tiềm ẩn ảnh hưởng tác động xấu đến thiên nhiên và môi trường sinh sống của những cộng đồng cư dân. Không chỉ trong năm năm nay này, mã đã từ khởi thủy sự tăng trưởng nóng những năm gần đây, tất cả chúng ta đồng thời đương đầu với những thảm họa thiên nhiên và môi trường tự nhiên và xã hội .
Lay động tinh thần “ Trách nhiệm xã hội” của người kiến trúc sư
Câu hỏi đặt ra là giới kiến trúc sư tất cả chúng ta hoàn toàn có thể làm gì, hoàn toàn có thể thiết kế những khu công trình KTVCĐ như thế nào cho những cộng đồng đang bị tổn thương này. Nguy cơ hiển diện, tổn thất đã rõ, hệ lụy lâu dài hơn, vậy sự ứng phó của giới kiến trúc ở đây là gì .
Phạm vi nêu ra nằm ở khoanh vùng phạm vi trình độ nghề nghiệp, bên cạnh sự góp vốn đầu tư ngân sách của chính phủ nước nhà, sự hảo tâm hỗ trợ vốn của những tổ chức triển khai doanh nghiệp, sự ứng phó tự thân của người dân địa phương … thì yếu tố này cũng kỳ vọng giới kiến trúc sư Nước Ta đồng cảm, chăm sóc và cùng san sẻ những tâm lý trong quy trình tham gia thực thi những khu công trình KTVCĐ một cách hiệu suất cao và nghĩa vụ và trách nhiệm .
Đặt yếu tố một cách khác, nếu Kiến trúc sư không lĩnh nhận nghĩa vụ và trách nhiệm tiên phong xã hội trong việc thiết kế những khu công trình mang đặc thù đặc trưng, với mục tiêu nhân văn tương hỗ những cộng đồng và nhóm người dễ bị tổn thương trong xã hội, mà ngồi chờ những đơn đặt hàng với nguồn vốn sẵn có, thì e rằng tất cả chúng ta sẽ thực thi việc này chậm trễ và thiếu tính dữ thế chủ động. Ở góc nhìn này, cho thấy KTVCĐ sẽ là một kiến trúc xuất phát từ tính cao quý, sự nhân văn trong mục tiêu sử dụng và tính hiệu triệu trong quy trình lôi kéo góp vốn đầu tư .
Trong khoanh vùng phạm vi bài tham luận này, tác giả chưa thể nêu ra hết những gợi ý, bằng sự suy tư nghĩa vụ và trách nhiệm của những đồng nghiệp, tôi tin rằng những đồng nghiệp KTS Nước Ta sẽ có nhiều ý tưởng sáng tạo trong việc tăng trưởng KTVCĐ, đặc biệt quan trọng là lực lượng KTS trẻ, dồi dào sức phát minh sáng tạo, sẵn sàng chuẩn bị quyết tử sức trẻ và thử nghiệm trên những hướng đi độc lạ, đồng ý thất bại để đi đến thành công xuất sắc .
Tinh thần nghĩa vụ và trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ và trách nhiệm công dân và nghĩa vụ và trách nhiệm người làm nghề sẽ phát huy một cách cao quý khi KTS “ lao vào ” làm khu công trình KTVCĐ. Đơn giản tất cả chúng ta sẽ khó khăn vất vả hơn làm khu công trình thường thì rất nhiều, phải lao tâm khổ tứ cho những đề bài nan giải với ngân sách hạn hẹp, không kỳ vọng có doanh thu phong cách thiết kế và sẽ không phải là những tác phẩm hào nhoáng khoe mẽ. Cái tâm thật sự của người làm nghề sẽ đến đến hiệu suất cao tốt nhất cho khu công trình. Sự vay mượn hay giả tạo trong lý tưởng thực thi những khu công trình KTVCĐ sẽ ắt dẫn đến thất bại khi thực thi .
Thay lời kết
Bài viết sẽ không đưa ra một Kết luận hay những gợi ý định hướng đơn cử cho yếu tố tăng trưởng KTVCĐ tại Nước Ta. Cũng không có những nhận đinh nhìn nhận đơn cử về thực trạng hay triển vọng. Tác giả cố gắng nỗ lực nghiên cứu và phân tích những ví dụ trên quốc tế và Nước Ta để tìm mẫu số chung những giá trị của KTVCĐ, đó là những câu truyện về cách đặt yếu tố đầy tính nhân văn, về những thử thách kinh tế tài chính thiết kế xây dựng tưởng chừng như không vượt qua được, về những phát minh sáng tạo mưu trí giật mình của những tác giả kiến trúc sư, về những nỗ lực đáng trân trọng và đầy cảm hứng của những người tiên phong, về sự niềm hạnh phúc và giá trị thôi thúc chất lượng sống do những khu công trình KTVCĐ đem lại cho con người .
Từ những phân tích và nhận định, liên hệ với nhu cầu cấp thiết của người dân tại đô thị và đặc biệt các vùng nông thôn đang bị xâm hại nghiêm trọng bởi các thảm họa tự nhiên và do chính con người gây ra, tác giả mong muốn thông qua hội thảo, cùng Hội kiến trúc sư Việt Nam kêu gọi và hiệu triệu những KTS tài giỏi, tâm huyết cùng phát huy kiến thức và lý tưởng nghề nghiệp thể hiện tinh thần trách nhiệm xã hội trong thời đại mới, góp sức cho đời, tận sức cống hiến tạo dựng nên một nền KTVCĐ mang bản sắc Việt Nam, vì người dân Việt Nam.
TP.Hồ Chí Minh 12/2016
Nguồn : Bài viết sử dụng hình ảnh, tư liệu từ các Website và ấn phẩm của : Tài liệu Hội, Tạp chí kiến trúc Việt Nam, Báo Xây dựng, Kiến Việt, Ashui, các trang web quốc tế, website các KTS quốc tế…. và nguồn do các KTS cung cấp trực tiếp. Chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của các đồng nghiệp, nhà báo trong quá thực hiện
Ths. KTS. Nguyễn Thu Phong
Câu lạc bộ KTS trẻ Việt Nam
