Cộng đồng các quốc gia độc lập ( tiếng Anh : Commonwealth of Independent States, viết tắt : CIS ) là tổ chức triển khai khu vực gồm có các quốc gia thành viên cũ của Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xôviết xây dựng ngày 8/12/1991 .
Hình minh họa. Nguồn : SlideModel. com
Cộng đồng các quốc gia độc lập
Khái niệm
Cộng đồng các quốc gia độc lập trong tiếng Anh là Commonwealth of Independent States, viết tắt là CIS. (Viết tắt theo tiếng Nga là SNG)
Cộng đồng các quốc gia độc lập (CIS) là tổ chức khu vực bao gồm các quốc gia thành viên cũ của Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xôviết thành lập ngày 8/12/1991.
CIS sinh ra trong toàn cảnh sau khi Liên Xô tan rã, các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ mặc dầu đã công bố độc lập nhưng vẫn có nhu yếu phối hợp hoạt động giải trí cùng nhau trong các nghành chính trị, kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống, chủ trương đối ngoại, …CIS được sáng lập bởi 3 nước là Belarus, Nga và Ucraina. Đến ngày 21/12/1991, có thêm 8 nước cộng hòa khác thuộc Liên Xô cũ là Azerbaijan, Armenia, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Moldova, Tajikistan, Turkmenistan, Uzbekistan gia nhập CIS .CIS được hình thành trải qua Hiệp định xây dựng kí ngày 8/12/1991 và Hiệp định này đóng vai trò là văn kiện nền tảng của CIS cho đến tháng 1/1993 khi Hiến chương CIS được trải qua .
Theo qui định, các quốc gia chỉ trở thành thành viên của CIS sau khi đã phê chuẩn bản Hiến chương. Cho đến nay Turkmenistan và Ucraina không phê chuẩn Hiến chương nên thực chất CIS chỉ có 9 quốc gia thành viên cùng Turkmenistan và Ucraina là quốc gia liên kết. Đáng chú ý là ba nước cộng hòa vùng Baltic thuộc Liên Xô cũ là Estonia, Latvia và Litva đã từ chối không tham gia CIS.
Nhiệm vụ của CIS
Nhiệm vụ của CIS được xác lập là nhằm mục đích bảo vệ bảo mật an ninh tập thể, tăng cường hợp tác kinh tế tài chính, quân sự chiến lược, xã hội và pháp lý, ngăn ngừa và quản lí xung đột. Mặc dù vậy, các quốc gia thành viên đã gặp phải sự không tương đồng về các tiềm năng của CIS.Một số quốc gia đứng vị trí số 1 là Nga và Kazakhstan coi CIS là phương tiện đi lại giúp thôi thúc hợp tác và hội nhập kinh tế tài chính – chính trị của khu vực. Trong khi đó một các quốc gia còn lại, đứng đầu là Ucraina, lại coi CIS là một tổ chức triển khai quá độ nhằm mục đích sẵn sàng chuẩn bị giúp các nước cộng hòa tiến tới vị thế độc lập trọn vẹn .
Nguyên tắc hoạt động
– CIS cam kết thừa kế và tuân thủ nghiêm ngặt các cam kết quốc tế đã được Liên Xô kí kết;
– không can thiệp vào việc làm nội bộ của nhau ; bảo vệ toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ và không xâm phạm biên giới ;- tuân thủ khắt khe các chuẩn mực quốc tế về quyền con người và các quyền tự do cơ bản gồm có quyền của các dân tộc thiểu số ;- phản ánh một cách khách quan đời sống chính trị – xã hội trên các phương tiện thông tin đại chúng của các quốc gia thành viên, không được thông dụng những thông tin hoàn toàn có thể gây ra sự thù hận giữa các dân tộc bản địa ;- ngăn ngừa hoạt động giải trí của các đảng phái và các nhóm chính trị tuyên truyền tư tưởng phát xít, phân biệt chủng tộc và gây thù hận dân tộc bản địa .
Cơ cấu tổ chức
CIS gồm có các cơ quan chính là Hội đồng Nguyên thủ, Hội đồng Thủ tướng, Uỷ ban Kinh tế Liên Quốc gia, Hội đồng Bộ trưởng Ngoại giao, Hội đồng Bộ trưởng Quốc phòng, Bộ Tổng tham mưu các Lực lượng Vũ trang, Hội đồng Chỉ huy các Lực lượng Biên phòng, Ngân hàng Liên Quốc gia và Ban Thư kí .
Những điểm hạn chế
Ngay từ khi mới xây dựng, hoạt động giải trí của CIS đã gặp nhiều rào cản, trong đó điển hình nổi bật là xích míc giữa các quốc gia thành viên và việc tuân thủ các cam kết chung. Theo các thỏa thuận hợp tác bắt đầu, các nước cộng hòa thành viên sẽ được quyền xây dựng lực lượng vũ trang riêng .Các quốc gia cũng chấp thuận đồng ý chọn đồng Rúp Nga làm đồng tiên chung, đồng thời thôi thúc hợp tác và phối hợp thay đổi nhằm mục đích thiết lập các nền kinh tế thị trường tự do trong khu vực. Tuy nhiên các sự không tương đồng đã sớm phát sinh về các yếu tố như phân loại quyền trấn áp Hạm đội Biển Đen, thôi thúc cải cách kinh tế tài chính và xóa bỏ chính sách trấn áp Chi tiêu, cũng như việc giải giáp các vũ khi hạt nhân từ thời Liên Xô .
Chính vì vậy có thể nói CIS là một tổ chức khu vực lỏng lẻo và các hoạt động hợp tác giữa các nước thành viên cũng được tiến hành kém hiệu quả. Nhiều người, như Igor Ivanov, thư kí Hội đồng An ninh Quốc gia Nga, đã đặt câu hỏi về tính hữu ích của tổ chức này.
Trong trong thực tiễn, việc những chính sách hợp tác khu vực khác được xây dựng trong thời hạn qua như Cộng đồng Kinh tế Á – Âu ( Eurasian Economic Community ), Tổ chức Hợp tác Trung Á ( Central Asian Cooperation Organization ), Liên minh Thuế quan Belarus – Nga – Kazakhstan … đã cho thấy sự rời rạc và thiếu sức sống của CIS.Chính thế cho nên giờ đây nhiều người coi CIS chỉ như thể một tổ chức triển khai hình thức mang ý nghĩa gợi nhớ lại mối link giữa các nước cộng hòa thời kì Liên Xô còn sống sót mà thôi .
(Theo Thuật ngữ Quan hệ quốc tế, Đại học Quốc gia TP.HCM, NXB Chính trị Quốc gia sự thật)
