- Xem các nghĩa có tên ổ đĩa tại bài định hướng Ổ đĩa
Một ổ USB flash
Ổ USB flash (ổ cứng di động USB, ổ cứng gắn nhanh cổng USB), thường được gọi là USB[1][2][3] (đọc là “u ét bê”), là thiết bị lưu trữ dữ liệu sử dụng bộ nhớ flash (một dạng IC nhớ hỗ trợ cắm nóng, tháo lắp nhanh) tích hợp với giao tiếp USB (Universal Serial Bus). Chúng có kích thước nhỏ, nhẹ, có thể tháo lắp và ghi lại được. Dung lượng của các ổ USB flash trên thị trường hiện nay có thể lên đến 2 TB và còn có thể lên nữa trong tương lai.
Ổ USB flash có nhiều ưu điểm hơn hẳn những thiết bị tàng trữ tháo lắp khác, đặc biệt quan trọng là đĩa mềm. Chúng nhỏ hơn, nhanh hơn, có dung tích lớn hơn và đáng tin cậy hơn đĩa mềm, do đó thời nay ổ USB flash đã trọn vẹn sửa chữa thay thế cho những ổ đĩa mềm trong những máy tính cá thể được sản xuất trong một vài năm gần đây .
Cấu tạo và hoạt động giải trí[sửa|sửa mã nguồn]
Cấu tạo bên trong một ổ USB dạng dùng bộ nhớ flash
(Chip bên trái là chip nhớ flash)
Một ổ USB flash loại thường thì có những thành phần sau :
- Bản mạch in nhỏ chứa các linh kiện điện tử cùng một (hoặc nhiều) chip nhớ flash hàn trực tiếp trên mạch in.
- Đầu cắm kết nối với các cổng USB; các kết nối thường sử dụng chuẩn A cho phép chúng kết nối trực tiếp với các khe cắm USB trên máy tính.
- Vỏ bảo vệ: Toàn bộ bản mạch in, chip nhớ flash nằm trong một vỏ bảo vệ kim loại hoặc nhựa giúp nó đủ chắc chắn (để có thể cho vào túi, làm móc chìa khóa v.v…) Chỉ có đầu kết nối USB nằm ngoài vỏ bảo vệ này và thường có một nắp đậy cho nó. Vỏ bảo vệ thường được thiết kế đa dạng nhằm hấp dẫn người sử dụng, có những loại USB có khả năng chống thấm ướt, chống sốc.
- Lẫy gạt chống ghi: Một số ổ USB flash có thiết kế lẫy gạt để chống ghi, tuy nhiên chúng chỉ có ý nghĩa không cho phép hệ điều hành ghi hoặc sửa đổi dữ liệu vào ổ.
- Đèn báo hoạt động: Đa phần các ổ USB flash có một đèn báo nhỏ để hiển thị chế độ làm việc của nó (đèn này là một điốt LED nhỏ gắn trên bo mạch của ổ, có màu khác nhau tuỳ hãng). Cách báo hiệu sự hoạt động này cũng không được thống nhất giữa các hãng sản xuất: có loại ổ USB sáng đèn là trạng thái đang đọc hoặc ghi và ngược lại tắt đèn là nghỉ, có loại sáng đèn là nghỉ và tắt đèn là đọc/ghi (trong quá trình đọc/ghi chúng sáng tắt liên tục nên tạo sự nhấp nháy) hoặc các hình thức báo hiệu khác…, người sử dụng nên quan sát sau một vài lần để biết chính xác trạng thái để tránh tháo thiết bị khi chúng đang làm việc.
- Dây đeo, móc khoá…là các phần phụ có thể được bán kèm theo ổ USB flash, chúng là thiết bị phụ, có thể không cần thiết đối với một số người sử dụng.
Để truy cập dữ liệu trong ổ flash, ta cần kết nối ổ với máy điện toán hoặc cắm vào một USB host controller hoặc một USB hub. Các ổ USB flash chỉ hoạt động khi được cắm vào một đầu nối USB và được cấp điện bởi đầu nối này (chúng sử dụng nguồn điện 5Vdc từ máy tính).
Ứng dụng thường thì[sửa|sửa mã nguồn]
Ổ USB flash không đơn thuần chỉ là thiết bị lưu chứa tài liệu hay dùng chuyển tài liệu qua lại giữa những máy tính, chúng còn được sử dụng với những tác dụng sau :
- Lưu dữ liệu cá nhân quan trọng: Một số người thường lưu trữ các thông tin về y tế và luôn mang theo mình để dùng trong tình huống khẩn cấp: thông tin về tình trạng sức khoẻ, các tiểu sử bệnh và điều trị, nhóm máu… nhằm giúp các cơ sở y tế nhanh chóng chữa bệnh cho họ.
- Sửa chữa máy tính: Đa số các máy tính được sản xuất những năm gần đây đều có thể cho phép khởi động từ các ổ USB flash, sau khi khởi động, người sửa chữa có thể thao tác, sửa chữa hệ điều hành hoặc phần mềm bị lỗi. Một số bo mạch chủ còn cho phép lưu và cập nhật BIOS thông qua các ổ này mà trước đây chỉ thao tác được trên đĩa mềm. Chức năng khởi động từ ổ USB flash còn giúp máy tính có thể giúp máy tính có thể biến thành thiết bị giải trí số (nghe nhạc, xem VCD, DVD) mà không cần khởi động hệ điều hành nếu ổ USB flash này được cài một số hệ điều hành nhỏ gọn.
- Quản trị hệ thống: Ổ USB flash rất phổ biến đối với những người quản trị mạng và hệ thống. Nhiều chức năng trên hệ điều hành cho phép thiết lập mạng ra nhiều máy thông qua các thao tác đơn giản với một USB (ví dụ việc thiết lập trên máy đầu tiên, sau đó phần mềm đề nghị sử dụng USB flash để lưu thiết lập, khi chuyển sang các máy tính khác chỉ cần cắm USB flash để hệ thống tự động chạy là có thể thiết lập được máy này mà không cần ghi lại hay gõ lại thông số để tránh nhầm lẫn).
- Sử dụng như chìa khóa của máy tính hoặc các phần mềm: Khi này chức năng của USB flash có thể sử dụng như một chiếc chìa khoá điện tử để khởi động hệ thống máy tính yêu cầu bảo mật cao. Một số hãng viết phần mềm cũng sử dụng các USB flash (thiết kế riêng biệt và có thể thuộc loại chỉ đọc) để kích hoạt mở phần mềm mỗi khi sử dụng đến phần mềm cần bảo vệ, điều này nhằm tránh sự sao chép nhân bản và sử dụng trái phép các phần mềm.
Các thế hệ cổng tiếp xúc USB[sửa|sửa mã nguồn]
- USB 1.0
- USB 2.0
- USB 3.0
- USB 3.1
- USB 3.2
- USB 3.3
- USB 3.4
- USB 3.5
Ổ USB flash tích hợp[sửa|sửa mã nguồn]
Một ổ USB flash với chức năng nghe nhạc kỹ thuật số
Ổ USB flash không chỉ sử dụng lưu chứa tài liệu như trước kia nữa, chúng còn được sản xuất tích hợp với những công dụng vui chơi như : ghi âm, nghe nhạc số. Các loại USB flash này hoàn toàn có thể được phong cách thiết kế một màn hình hiển thị LCD nhỏ để hiển thị thông tin, và tất yếu không hề thiếu những nút kiểm soát và điều chỉnh, lựa chọn cùng bộ tai nghe nhỏ gọn .Do cấu tạo tối giản nên những loại ổ USB flash tích hợp không thích hợp với toàn bộ những loại tệp định dạng âm thanh khác nhau, chúng hoàn toàn có thể sử dụng những định dạng riêng mà mỗi khi sao chép vào ổ phải sử dụng một ứng dụng quy đổi của hãng sản xuất ( hoặc hãng thứ ba ) .Ổ USB flash còn hoàn toàn có thể được tích hợp để có năng lực xem phim trên một màn hình hiển thị LCD nhỏ trên nó, khi tích hợp những tính năng này chúng không còn được gọi là ” Ổ USB ” nữa mà trở thành những thiết bị vui chơi số cá thể .
Bảo mật tài liệu trong ổ USB flash[sửa|sửa mã nguồn]
Một chiếc ổ USB flash bình thường như phần đông người sử dụng đang sở hữu có tính bảo mật rất kém với các tệp dữ liệu chưa được mã hoá, hầu như người nào thao tác với nó cũng có thể đọc và sửa đổi dữ liệu chứa trên nó. Nhằm đáp ứng nhu cầu bảo mật của người sử dụng đa số các nhà sản xuất lựa chọn phương thức sử dụng kết hợp một phần mềm mã hoá dữ liệu. Với phương thức này khi sử dụng người dùng cần cài đặt phần mềm bán kèm vào máy tính cần trao đổi dữ liệu và nhập một mật khẩu riêng mà từ đó mỗi khi truy cập vào ổ cần phải có mật khẩu của chính người tạo ra nó.
Một số ổ USB flash còn có trang bị những hình thức nhận dạng người sử dụng trải qua vân tay ( sinh trắc học ), loại này có sự bảo mật thông tin tốt hơn – chỉ có người sử dụng tiên phong mới hoàn toàn có thể truy vấn được vào tài liệu chứa trên ổ .
Trình điều khiển và tinh chỉnh trong ổ USB flash[sửa|sửa mã nguồn]
Cũng như những thiết bị khác, ổ USB flash hoạt động giải trí trong hệ điều hành quản lý cũng cần những trình điều khiển và tinh chỉnh ( driver ) riêng tuy nhiên người sử dụng lại ít nhận thấy điều này bởi chúng đã được tích hợp sẵn với hệ quản lý và điều hành, khi một ổ USB flash được cắm lần tiên phong vào một máy tính, hệ điều hành quản lý sẽ nhận dạng thiết bị phần cứng mới và tìm trình điều khiển và tinh chỉnh cho chúng, nếu mạng lưới hệ thống không có sẵn những trình tinh chỉnh và điều khiển sẽ đưa ra những nhu yếu như đưa ổ đĩa mềm, đĩa CD để khởi đầu quy trình cài đặt cho thiết bị phần cứng mới này .Đa số hệ những hệ điều hành quản lý gần đây ( chỉ nói đến họ Windows ) : Như Windows XP, Windows Vista, Windows 7 được tích hợp những trình tinh chỉnh và điều khiển của ổ USB flash thông dụng, tuy nhiên so với những hệ quản lý và điều hành cũ hơn như Windows 2000, Windows Me, Windows 98 ( phiên bản đầu và phiên bản SE ) hoàn toàn có thể không được tích hợp sẵn những trình điều khiển và tinh chỉnh trong hệ quản lý, khi này mạng lưới hệ thống sẽ yên cầu trình tinh chỉnh và điều khiển ( driver ) của thiết bị .Đối với những ổ USB flash tích hợp thêm những tính năng khác, hoàn toàn có thể người sử dụng không cần thiết lập trình tinh chỉnh và điều khiển nhưng cần setup những ứng dụng quy đổi định dạng âm thanh chứa trên đĩa ( hoặc trong chính USB flash ) kèm theo .
Các yếu tố ảnh hưởng tác động đến tuổi thọ ổ USB flash[sửa|sửa mã nguồn]
Mặc dù được thiết kế cho phép người sử dụng mang theo người khi đi lại nhưng ổ USB flash lại phải chịu nhiều yếu tố rủi ro dẫn đến giảm tuổi thọ hoặc hư hỏng. Có thể các nguyên nhân chủ quan, khách quan dưới đây ảnh hưởng đến chất lượng và tuổi thọ của Ổ USB flash.
- Bản thân chất lượng kém: Trên một số thị trường của các nước đang phát triển xuất hiện nhiều loại ổ USB flash chất lượng kém với giá thành rất rẻ. Sự xuất hiện của chúng trên thị trường hoặc là nhằm nhắm vào những người muốn mua với giá rẻ, hoặc là muốn lừa người mua, đa số chúng không có thương hiệu rõ ràng hoặc được làm nhái theo thương hiệu của các hãng nổi tiếng. Thị trường Việt Nam cũng tràn ngập các loại Ổ USB flash chất lượng kém có xuất xứ từ một số tỉnh phía nam của Trung Quốc[cần dẫn nguồn].
Những phần dưới đây nói đến những Ổ USB flash có tên thương hiệu rõ ràng và những yếu tố tác động ảnh hưởng đến chất lượng của chúng .
- Người sử dụng không đúng quy cách: Ổ USB flash là một thiết bị cắm-là-chạy (tiếng Anh: plug-and-play hay viết tắt là: PnP) nên trong quá trình làm việc nếu quá trình đọc, ghi dữ liệu chưa hoàn tất (nhất là khi ghi dữ liệu vào ổ USB flash) có thể làm hư hỏng các chip nhớ flash. Hệ điều hành có thể tạo các vùng nhớ đệm khi đọc/ghi đối với các thiết bị tháo lắp nên khi việc hệ điều hành hiển thị kết thúc quá trình đọc/ghi nhưng thực chất tiến trình đó vẫn tiếp tục. Sự không chú ý của người sử dụng ở điểm: Rút thiết bị khi quá trình đọc/ghi dữ liệu đang còn tiến hành mà không tuân thủ quy trình tháo thiết bị an toàn của hệ điều hành.
- Bị ngấm nước: Do sơ ý nên một số người sử dụng đã để Ổ USB flash ngấm nước (đối với loại không thiết kế chịu nước) dẫn đến có thể làm hư hỏng chúng.
- Không phù hợp môi trường khí hậu: Một số sản phẩm được sản xuất tại các quốc gia khác được bán tại các nước nhiệt đới mà không được “nhiệt đới hoá” có thể nhanh bị hư hỏng bởi khí hậu nóng ẩm có thể ảnh hưởng đến linh kiện bên trong.
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
