Lòng nhân ái bao la trong bản năng của Bác Hồ!
Chúng ta đã nghe rất nhiều câu chuyện về lòng nhân ái bát ngát của Bác Hồ. Nhà thơ Tố Hữu trong tác phẩm nổi tiếng Bác ơi viết ngày 6-9-1969, chỉ vài ngày sau khi Bác Hồ từ trần, đã có những câu rất hay : “ Ôi, phải chi lòng được thảnh thơi / Năm canh bớt nặng nỗi thương đời / Bác ơi, tim Bác bát ngát thế / Ôm cả tổ quốc, mọi kiếp người. ( … ) Bác sống như trời đất của ta / Yêu từng ngọn lúa, mỗi cành hoa / Tự do cho mỗi đời nô lệ / Sữa để em thơ, lụa khuyến mãi ngay già … ”. Câu chuyện dưới đây ít khi được kể lại nhưng lại được những người trong cuộc đánh giá và nhận định thành một khái quát có giá trị hình tượng thâm thúy .
Hôm ấy, Bác Hồ từ trong nhà sàn sang hỏi Thủ tướng Phạm Văn Đồng có việc, trong khi Bác Tô ( cách mà nhiều người vẫn gọi về chiến sỹ Thủ tướng ) đang họp với cán bộ ngoài Văn phòng cách đó vài trăm mét, cũng trong khu Phủ quản trị. Một anh bảo vệ đạp xe ra báo với Bác Tô và bác vội dùng xe đạp điện ấy đạp về gặp Bác Hồ. Người bảo vệ của Thủ tướng không hề để thủ trưởng rời xa mình, nhưng không sẵn xe đạp điện, nên chạy bộ theo. Bác Hồ đứng đợi ở sân, Bác Tô vừa xuống xe, Bác Hồ bảo ngay : “ Sao chú không đèo chú bảo vệ đằng sau xe để cùng về, lại để chú ấy chạy bộ ? ”. Bác Tô lúc đó mới như chợt nhận ra, vội nói : “ Xin lỗi Bác ”. Ngày hôm sau, lúc thao tác với những chiến sỹ giúp việc, Bác Tô bảo : “ Tôi đã nghĩ về lời của Bác. Lòng nhân ái, thương người và kính trọng con người, phải chân thực ở trong tâm của ta, rồi tự nhiên bật ra thành thái độ và hành vi, chẳng phải tâm lý gì, như thể từ bản năng ” … [ 1 ]
Hẳn trong mỗi người chúng ta khi đọc mẩu chuyện này sẽ nghĩ: liệu mình trong tình huống tương tự thì sẽ xử sự như thế nào. Nếu chúng ta là Thủ tướng, liệu chúng ta có đi bộ và khoác tay anh bảo vệ cứ đạp xe? Hay chúng ta sẽ ngồi sau xe đạp cho anh bảo vệ chở? Hay chúng ta hành động như Thủ tướng đã làm? Nếu chúng ta là anh bảo vệ, chúng ta có chịu ngồi sau cho Thủ tướng chở? Hoặc chúng ta sẽ chở Thủ tướng phía sau? Hoặc chúng ta hành động như anh bảo vệ đã làm? Giả định vậy để thấy cách ứng xử nào cũng có “độ khó” nhất định, không phải khó thực hiện mà là khó ứng xử khi các vai dễ bị đảo lộn khác với vị trí vốn có của nó. Vậy mà Bác Tô còn bị Bác Hồ phê bình, có phải Bác Hồ quá khắt khe không? Hoàn toàn không, khi Bác Tô nhận rõ mình có lỗi, nhận rõ lòng thương người, kính trọng con người của Bác Hồ thì như vỡ òa ra một điều mà bấy lâu tưởng đã biết rõ: đó là lòng thương người của Bác Hồ như được hình thành trong bản năng và được thực hiện như một bản năng, không cần phải đắn đo, suy nghĩ!
Câu chuyện có ý nghĩa và mang giá trị giáo dục vô cùng thâm thúy. Lòng thường người theo tư tưởng và thực chất của Hồ Chí Minh phải được triển khai một cách thông thường, chân thực, tiếp tục đến độ trở thành máu thịt của tất cả chúng ta chứ không phải hành vi trong chốc lát, không phải hành vi tự phát hoặc hành vi có toan tính với mục tiêu nào đó. Nếu không, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể chỉ “ diễn ” chứ không phải thương người, kính trọng con người một cách thực lòng .
Nói về lòng nhân ái bao la của Chủ tịch Hồ Chí Minh, chúng ta có rất nhiều câu chuyện cảm động khác. Bác Hồ đã từng sẻ đôi bát chè cho anh lính liên lạc đi công việc lúc gần nửa đêm. Người đã từng sẻ làm ba một bát cháo gà với hai đồng chí cảnh vệ. Người đã từng dùng quạt giấy quạt cho các đồng chí thương binh rồi đem máy điều hòa mà cơ quan định lắp cho Bác tặng cho thương binh để đỡ nóng bức. Ở chiến khu, thấy một số cháu nhỏ bị lở chóc, Người đã từng đem nước nóng rửa thật sạch chỗ bị thương, rồi lấy tro bếp nóng, gói lại ấp lên đầu các cháu một cách cẩn thận. Khi đi công tác nước ngoài, được biết có loại cây xanh quanh năm không rụng lá, Người nghĩ ngay tới những chị lao công đêm đêm vất vả quét lá nên khuyên tìm cách đưa loại cây ấy về nước để có câu chuyện về “cây xanh bốn mùa” đầy cảm động. Đi chiến dịch biên giới, Người đã từng không chịu một mình cưỡi ngựa mà bảo cả mọi người cùng đi bộ, để ngựa thồ hành lý cho anh em đỡ mệt. Đêm giao thừa, Người đã từng đến thăm nhà chị Tín góa chồng, nhà nghèo, phải làm nghề gánh nước thuê cho đến gần nửa đêm với câu nói nổi tiếng: Bác không tới thăm những người như mẹ con thím thì còn thăm ai?…
Những câu chuyện tương tự như thế còn rất nhiều. Chúng ta đều hoàn toàn tin Bác Hồ đã thể hiện thái độ, tình cảm đó một cách thực lòng, bằng sự yêu thương, quan tâm của một vị lãnh tụ với nhân dân, của một cấp trên đối với cấp dưới và có lẽ trên hết là của một con người đối với con người. Bởi hành động đó hoàn toàn thống nhất với lời nói, quan điểm, tư tưởng của Người. Chính Chủ tịch Hồ Chí Minh dạy: học tập chủ nghĩa Mác – Lênin để thương yêu nhau hơn. Người viết: “Hiểu chủ nghĩa Mác – Lênin là phải sống với nhau có tình có nghĩa. Nếu thuộc bao nhiêu sách mà sống không có tình có nghĩa thì sao gọi là hiểu chủ nghĩa Mác – Lênin được”. Điều này đã được nhà thơ Tố Hữu khái quát bằng những câu thơ xuất sắc: “Có gì đẹp trên đời hơn thế/ Người yêu người sống để yêu nhau” (Bài ca mùa xuân 1961).
Học tập Bác Hồ về lòng yêu thương con người là phải biến lòng nhân ái thành một bản năng, như đói thì ăn, khát thì uống, thấy con người thì biết yêu thương, không phân biệt màu da, dân tộc bản địa, giai cấp, giàu nghèo … Điều như mong muốn ở dân tộc bản địa ta, quốc gia ta, xã hội ta vốn có lòng yêu thương con người thâm thúy. Ngay trong thực trạng rất khó khăn vất vả của đại chiến với dịch Covid-19 này, nhiều người đã bộc lộ tình yêu thương, sự sẻ chia của mình một cách tự nhiên, chân thành với những người khốn khó. Lòng nhân ái đó đã và đang tạo nên sự dốc sức, đồng lòng, để cùng nhau vượt qua thời gian đặc biệt quan trọng này, như đã từng vượt qua những thời gian “ ngàn cân treo sợi tóc ” trong lịch sử dân tộc dân tộc bản địa !
TRÚC GIANG
[ 1 ] Việt Phương, Đồng chí Phạm Văn Đồng, in trong sách Thủ tướng Phạm Văn Đồng của tất cả chúng ta, Nxb. Tổng hợp TP Hồ Chí Minh, năm nay, tr. 77-78 .
