A. LÝ THUYẾT
I. CÁC CẤP ĐỘ TỔ CHỨC CỦA THẾ GIỚI SỐNG
1. Khái niệmThế giới sống được tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc ngặt nghèo :
Phân tử → bào quan → tế bào → mô → cơ quan → hệ cơ quan → cơ thể → quần thể → quần xã → hệ sinh thái → sinh quyển.
Các cấp tổ chức sống chính : Tế bào, khung hình, quần thể, quần xã, hệ sinh thái .Tế bào là đơn vị chức năng cơ bản cấu trúc nên mọi khung hình sinh vật .2. Tế bàoLà cấp tổ chức quan trọng vì nó bộc lộ vừa đủ các đặc tính của khung hình sống .Mọi khung hình sống đều được cấu trúc từ 1 hay nhiều tế bào và các tế bào chỉ được sinh ra bằng cách phân loại tế bào ( học thuyết TB )
II. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÁC CẤP TỔ CHỨC SỐNG
1. Tổ chức theo nguyên tắc thứ bậcTổ chức sống cấp dưới làm nền tảng để thiết kế xây dựng nên tổ chức sống cấp trên .Tổ chức sống cao hơn không chỉ có các đặc thù của tổ chức sống cấp thấp mà còn có những đặc tính nổi trội hơn .
2. Hệ thống mở và tự kiểm soát và điều chỉnhHệ thống mở : Sinh vật ở mọi tổ chức đều không ngừng trao đổi vật chất và nguồn năng lượng với thiên nhiên và môi trường → sinh vật không chỉ chịu sự tác động ảnh hưởng của thiên nhiên và môi trường mà còn góp thêm phần làm biến hóa thiên nhiên và môi trường .Mọi Lever tổ chức từ thấp đến cao đều có các chính sách tự kiểm soát và điều chỉnh để bảo vệ duy trì và điều hòa sự cân đối trong mạng lưới hệ thống → mạng lưới hệ thống cân đối và tăng trưởng .3. Thế giới sống liên tục tiến hóaThế giới sinh vật liên tục sinh sôi nảy nở và không ngừng tiến hóa .
Các sinh vật trên Trái Đất đều có đặc điểm chung do có chung nguồn gốc nhưng luôn tiến hóa theo nhiều hướng khác nhau → thế giới sống đa dạng và phong phú.
B. TRẢ LỜI CÂU HỎI SAU SGK
Câu 1 trang 9 SGK Sinh học 10: Thế giới sống được tổ chức như thế nào? Nêu các cấp tổ chức cơ bản.
Thế giới sống được tổ chức theo thứ bậc rất ngặt nghèo, trong đó tế bào là đơn vị chức năng cơ bản cấu trúc nên mọi khung hình sinh vật. Ở mọi cấp tổ chức của thế giới sống, cấu trúc và công dụng luôn có quan hệ mật thiết với nhau. Các cấp tổ chức của thế giới sống đều là những hệ mở, có năng lực tự kiểm soát và điều chỉnh và không ngừng tiến hóa .Các cấp tổ chức sống cơ bản của thế giới sống : tế bào → khung hình → quần thể → quần xã → hệ sinh thái → sinh quyển .
Câu 2 trang 9 SGK Sinh học 10: Đặc tính nổi trội của các cấp tổ chức sống là gì? Nêu một số ví dụ.
Thế giới sống được tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc, tổ chức sống cấp dưới làm nền tảng để xây dựng tổ chức sống cấp trên.
Tổ chức sống cấp cao hơn không chỉ có các đặc thù của tổ chức sống cấp thấp hơn mà còn có những đặc tính nổi trội mà tổ chức cấp thấp hơn không có được. Những đặc tính nổi trội ở mỗi cấp tổ chức được hình thành do sự tương tác của các bộ phận cấu thành. Những đặc thù nổi trội đặc trưng cho thế giới sống như : trao đổi chất và nguồn năng lượng, sinh trưởng tăng trưởng, cảm ứng, sinh sản …Ví dụ : Từng tế bào thần kinh chỉ có năng lực dẫn truyền xung thần kinh, tập hợp của 1012 tế bào thần kinh tạo nên bộ não của con người với 1025 đường liên hệ giữa chúng, đã làm cho con người có được trí mưu trí và trạng thái tình cảm mà ở mức độ từng tế bào không hề có được .
Câu 3 trang 9 SGK Sinh học 10: Nêu một số ví dụ về khả năng tự điều chỉnh của cơ thể người.
Mọi cấp tổ chức sống đều có các cơ chế tự điều chỉnh nhằm đảm bảo điều hòa, duy trì sự cân bằng động trong hệ thống, để tổ chức sống có thể tồn tại và phát triển.
Ví dụ 1 : Tuyến giáp hoạt động giải trí mạnh, tiết nhiều hoocmôn tirôxin làm tăng cường chuyển hóa nguồn năng lượng, nhiệt độ khung hình tăng, ngược lại tuyến giáp hoạt động giải trí kém, lượng hoocmôn tiết ra không đủ điều hòa thì chuyển hóa giảm, trẻ chậm lớn, trí não kém tăng trưởng .Ví dụ 2 : Nồng độ các chất trong khung hình người luôn luôn được duy trì ở mức độ nhất định, khi xảy ra mất cân đối sẽ có các chính sách điều hòa để đưa về trạng thái thông thường. Nếu khung hình không còn năng lực tự điều hòa sẽ phát sinh bệnh tật. VD : Nếu khung hình không kiểm soát và điều chỉnh được lượng đường trong máu, làm cho lượng đường tăng cao lâu ngày hoàn toàn có thể dẫn đến bệnh tiểu đường .
Câu 4 trang 9 SGK Sinh học 10: Các loài sinh vật mặc dù rất khác nhau nhưng chúng vẫn có những đặc điểm chung là vì
a) Chúng sống trong những môi trường giống nhau.
b ) Chúng đều được cấu trúc từ tế bào .c ) Chúng đều có chung một tổ tiên .
d) Tất cả các điều nêu trên đều đúng.
Xem thêm: Trắc Nghiệm Sinh Học 10
