BTO – Chủ nhân của những chiếc đèn dầu cổ độc lạ đó là anh Hoàng Mộng Linh, số 396 đường Thống Nhất, thị xã La Gi – Bình Thuận .
Cơ duyên để anh Linh đến với nụ cười độc lạ khởi đầu từ khi được chiêm ngưỡng và thưởng thức bộ sưu tập củalinh mục Nguyễn Hữu Triết – Chánh xứ giáo sứ Tân Sa Châu, TP Hồ Chí Minh với hàng ngàn cây đèn cổ quý và hiếm. Sau gần 5 năm sưu tầm với ý tưởng sáng tạo chuyên về đèn dầu Nước Ta, bộ sưu tập với gần 200 loại đèn dầu cổ của anh được giới chơi đèn nhìn nhận khá nhiều mẫu mã về chủng loại và nguồn gốc .
Theo anh Linh, đèn dầu được làm bằng rất nhiều vật liệu khác nhau như gốm sứ, sắt, thủy tinh và tuổi thọ những cây đèn được dữ gìn và bảo vệ tốt từ vài chục năm đến trăm năm, thậm chí còn ngàn năm. Việc sưu tập đèn khá công phu do đa số đèn dầu làm bằng thủy tinh nên dễ vỡ, dù thời hạn khởi đầu Open tại Nước Ta chỉ mới vào cuối thế kỉ 19 đầu thế kỉ 20, khi hãng dầu lửa Shell ( người dân hay gọi là hãng ” con sò ” ) của Mỹ mang dầu hỏa sang bán ở Nước Ta. Thời đó, dân cư Nước Ta quen dùng dầu lạc hay nến ( bạch lạp ) để thắp sáng mà không quen dùng dầu hỏa .
Để tiếp thị, hãng Shell phát không đèn dầu cho người mua. Do đó Open cái tên đèn Hoa Kỳ ( đèn Huê Kỳ ). Dần dần, đèn Hoa Kỳ thay thế sửa chữa những đĩa đèn dầu lạc và những ngọn bạch lạp. Thời gian này, đèn dầu ngoài công dụng thắp sáng còn có những cây đèn được sản xuất để trang trí thế cho nên rất nhiều mẫu mã về hình dáng, sắc tố. Ngày nay, phần nhiều đèn dầu còn tại những mái ấm gia đình là những đèn được đặt trên bàn thờ cúng ở những mái ấm gia đình hoặc đình chùa để ” giữ lửa ” và để lấy lửa thắp hương trong những kì cúng lễ hay giỗ chạp .
Dù không phong phú sắc tố và đẹp mắt như những loại đèn có nguồn gốc từ quốc tế, nhưng đèn Việt mang những hoa văn truyền thống cuội nguồn xưa độc lạ và khá mê hoặc, mang nhiều ý nghĩa tâm linh trong đời sống. Ngày nay, đèn dầu ít ai dùng, nhưng ánh đèn dầu luôn là hoài niệm đẹp trong lòng mọi người về một vùng ký ức xưa mộc mạc, chân tình .
Lê Ngọc Trác
