Hiểu được cấu tạo và nguyên lý côn xe ô tô, biết các bệnh, cách bảo dưỡng, sửa chữa côn… sẽ giúp người lái sử dụng côn xe hiệu quả hơn.
Công dụng ly hợp của ô tô
Côn xe hay còn gọi ly hợp ( tiếng Anh là clutch, tiếng Pháp là embrayage ) là bộ phận nằm trong mạng lưới hệ thống truyền lực có trách nhiệm truyền động hoặc ngắt truyền động từ động cơ khi cần .
Khi động cơ hoạt động giải trí, trục khuỷu sẽ quay liên tục. Do đó nếu liên kết trực tiếp động cơ với những cầu dẫn động thì xe sẽ luôn vận động và di chuyển. Xe không hề dừng lại khi động cơ còn hoạt động giải trí. Nói cách khác, giống như xe điện của trẻ con, xe chỉ dừng khi tắt máy. Điều này gây ra rất nhiều phiền phức .
Vì vậy cần có một hệ thống trung gian giúp ngắt truyền động từ động cơ trong các tình huống cần thiết để xe có thể tạm dừng mà không phải tắt máy xe. Đây chính là lý do hệ thống côn/ly hợp ra đời. Hệ thống côn/ly hợp giúp ngắt truyền động từ động cơ để xe có thể dừng, tăng/giảm số trong khi động cơ vẫn hoạt động.
Cấu tạo và nguyên lý làm việc côn xe ô tô
Cấu tạo
Cấu tạo bộ ly hợp ô tô gồm có : bàn đạp ly hợp, bánh đà, bi đầu trục, đĩa bị động ( đĩa ma sát ), cụm đĩa ép, bi mở, càng nhả ly hợp. Trong đó, phần dữ thế chủ động gồm có bánh đà và cụm đĩa ép. Phần bị động có đĩa bị động. Phần cơ cấu tổ chức tinh chỉnh và điều khiển có bàn đạp ly hợp, càng nhả ly hợp …
Nguyên lý làm việc
Nguyên lý hoạt động giải trí của mạng lưới hệ thống ly hợp ô tô như sau :
Nhả chân côn – đóng ly hợp – được cho phép truyền mô men : Khi động cơ hoạt động giải trí, bánh đà do liên kết với trục khuỷu của động cơ nên sẽ quay theo động cơ. Đĩa bị động bị lò xo cụm đĩa ép đẩy ép chặt vào bánh đà khiến cả trục của ly hợp cùng quay theo. Nhờ đó mô men từ động cơ hoàn toàn có thể truyền đến hộp số .
Đạp chân côn – cắt ly hợp – ngắt truyền mô men : Khi người lái đạp chân côn, cần liên động ( hoặc piston thuỷ lực ) sẽ ảnh hưởng tác động lên càng nhả ly hợp. Khiến lò xo bị nén lại, đĩa ép nhả lực ép giúp đĩa bị động tách ra khỏi bánh đà. Từ đó ngắt hộp số khỏi động cơ .
Các bệnh về côn xe ô tô
Chân côn bị nặng
Côn xe ô tô bị nặng là một trong những bệnh về côn xe thường gặp nhất. Khi xe bị lỗi này, người lái sẽ phải dùng nhiều lực hơn mới hoàn toàn có thể đạp chân côn. Nguyên nhân chân côn xe ô tô nặng hầu hết do hiện tượng kỳ lạ mòn lá côn ô tô. Nếu lá côn mòn cần sớm thay lá côn xe. Ngoài ra chân côn nặng cũng hoàn toàn có thể do xe bị thiếu dấu côn .
Côn xe bị kêu
Côn xe ô tô kêu thường do vòng bi ngắt ly hợp bị trục trặc hoặc thiếu mỡ bôi trơn. Nếu không sớm khắc phục, vòng bi hoàn toàn có thể bị bể. Để giải quyết và xử lý cần kiểm tra thực trạng vòng bi. Có thể bôi mỡ để vòng bi hoạt động giải trí trơn tru hơn hoặc thay vòng bi mới để bảo vệ côn xe ô tô hoạt động giải trí mềm mại và mượt mà .
Nhả côn bị giật
Nếu bộ ly hợp không hoạt động giải trí tốt sẽ khiến xe gặp yếu tố khi cài số và nhả côn. Xe ô tô nhả côn bị giật hoàn toàn có thể do người lái chưa giải quyết và xử lý thành thạo, thuần thục tháo tác chuyển số, nhả côn. Nếu không phải do người lái thì nhả côn bị giật là tín hiệu cho thấy mạng lưới hệ thống ly hợp xe đang gặp yếu tố .
Khi xe bị lỗi này, người lái sẽ cảm nhận được động cơ bị giật và rung mạnh. Nguyên nhân xe ô tô nhả côn bị giật hoàn toàn có thể do lò xo giảm chấn gãy, đĩa ép bị nứt, chỉnh côn xe ô tô không chuẩn …
Xe bị trượt côn
Dù vòng tua máy đã đẩy lên cao nhưng xe lại lên dốc ì ạch. Nguyên nhân đa phần vì côn xe bị trượt nên mô men từ động cơ không hề truyền vào hộp số. Xe ô tô bị trượt côn phần lớn là do đĩa ma sát bị mòn .
Đĩa ma sát trong mạng lưới hệ thống ly hợp ô tô có tuổi thọ trung bình là 120.000 km. Tuy nhiên tuổi thọ của đĩa còn phụ thuộc vào nhiều vào nhiều yếu tố khác như điều kiện kèm theo quản lý và vận hành và thói quen lái xe. Nếu xe thường chạy lên dốc hay trong phố, tiếp tục vê côn trả số thì dễ khiến đĩa ma sát nhanh mòn hơn. Khi đĩa ma sát mòn bắt buộc phải thay đĩa ma sát .
Chân côn bị rung
Nếu xe bị lỗi chân côn rung, người lái thường sẽ thấy chân côn bị rung khi đạp nhẹ bàn đạp ly hợp. Trong khi nhấn mạnh bàn đạp ly hợp thì lại hết rung. Lý do chân côn bị rung đa phần vì đĩa ly hợp lắp không đúng. Với lỗi này cần chỉnh côn xe ô tô lại càng sớm càng tốt bởi để lâu ly hợp sẽ nhanh bị mòn.
Chân côn bị kẹt
Khi xe ô tô bị kẹt chân côn, người lái sẽ rất khó hoặc không hề đạp côn. Có nhiều nguyên do khiến xe bị kẹt chân côn như lá côn, bánh đà, đĩa ép, bi tê bị mòn ; dây cáp bàn đạp ly hợp thiếu bôi trơn, bị đứt hoặc bị chỉnh sai ; cần nối bị cong ; xy lanh bị thiếu dầu …
Bảo dưỡng và sửa chữa côn ô tô
Thay dầu côn
Theo những chuyên viên nên thay dầu côn xe ô tô định kỳ sau mỗi 20.000 – 40.000 km quản lý và vận hành tuỳ theo điều kiện kèm theo sử dụng. Nếu xe chạy phố nhiều, vê côn liên tục thì cần thay dầu sớm hơn. Bên cạnh mốc cố định và thắt chặt trên thì nếu thấy những tín hiệu sau cũng cần kiểm tra dầu côn xe : chân côn bị nặng, chân côn bị kêu, vào số bị giật, xe chạy bị ì …
Chỉnh côn
Sau một thời hạn sử dụng, côn xe ô tô sẽ không còn chuẩn. Do đó cần kiểm soát và điều chỉnh lại để cân đối hành trình dài côn. Điều chỉnh chân côn ô tô có 2 phần là : kiểm soát và điều chỉnh hành trình dài bàn đạp chân côn ( hành trình dài tổng số và hành trình tự do ) và kiểm soát và điều chỉnh chiều cao những đòn mở .
Thay côn
Hệ thống côn do chịu ma sát nhiều nên sẽ bị hao mòn, xuống cấp trầm trọng. Theo những chuyên viên nên thay côn xe ô tô sau 80.000 – 10.000 km quản lý và vận hành .
Tuy nhiên để biết đúng mực khi nào cần thay côn xe ô tô nên kiểm tra và nhìn nhận thực trạng thực tiễn của côn xe. Có 3 tiêu chuẩn giúp nhìn nhận năng lực thao tác của côn đó là : liên kết động cơ với hộp số một cách thướt tha ; bảo vệ truyền hết hiệu suất từ động cơ sang hộp số ( không bị trượt ) ; ngắt liên kết với động cơ nhanh và đúng chuẩn. Nếu côn xe ô tô không thoả mãn được 3 tiêu chuẩn này thì đến lúc cần kiểm tra và thay mới nếu thiết yếu .
Thay côn xe ô tô bao nhiêu tiền sẽ tuỳ vào mỗi dòng xe. Đa phần các xe phổ thông như Hyundai i10, Kia Morning, Toyota Vios, Toyota Innova… giá côn chính hãng thường dao động từ 3 – 10 triệu đồng.
Cách sử dụng côn xe ô tô
Chỉ với các dòng xe ô tô sử dụng hộp số sàn, người lái mới cần điều khiển chân côn (hay bàn đạp ly hợp). Nhiều người cho rằng việc sử dụng chân côn khá phức tạp. Tuy nhiên thực tế sau thời gian làm quen ban đầu, khi nắm được kỹ thuật thì sử dụng côn xe không hề khó.
Người lái đạp côn mỗi khi cần ngắt kết nối giữa động cơ và hộp số. Khi lái xe số sàn, người lái cần đạp côn trước khi vào số, khi xe chuẩn bị dừng…
Trước mỗi lần sang số người lái cần thực thi thao tác đạp côn để ngắt liên kết với động cơ. Sau khi chuyển số không nhả chân côn ngay lập tức vì sẽ khiến xe dễ bị giật và tắt máy. Thay vào đó hãy nhả chân côn từ từ. Khi phối hợp thuần thục “ côn ra ga vào ” xe hoàn toàn có thể vận động và di chuyển một cách mềm mại và mượt mà .
Khi thực hiện thao tác đạp/nhả côn, nếu thấy xe không bị khựng lại hoặc đột ngột vọt lên thì nghĩa là đã được thực hiện đúng. Nếu tiếng máy xe không khó nghe mà đều đặn và êm ái, xe vẫn di chuyển bình thường sau khi nhả chân côn thì chứng tỏ thao tác đạp/nhả không chỉ được thực hiện đúng mà còn rất tốt.
Khi sẵn sàng chuẩn bị dừng xe, hãy đạp phanh trước khi đạp côn. Không cần đạp côn quá sớm. Để biết thời gian nên đạp côn lúc xe chuẩn bị sẵn sàng dừng, người lái chỉ cần quan sát xe. Đợi xe có hiện tượng kỳ lạ rung nhẹ thì đạp côn ngay. Dần dần quen, người lái sẽ biết thời gian đúng chuẩn cần đạp côn trước khi xe rung .
Thanh Bình
