Nội dung : Cấu tạo, phân loại, sự phóng nạp của tụ điện, Cách đọc trị số của tụ điện, Ý nghĩa về giá trị điện áp ghi trên tụ.
Bạn đang xem: Cách đọc giá trị tụ điện
Một tụ điện là một linh phụ kiện điện tử thụ động tạo bởi hai mặt phẳng dẫn điện được ngăn cách bởi điện môi ( dielectric ). Khi có chênh lệch điện thế tại hai mặt phẳng, tại những mặt phẳng sẽ Open điện tích cùng cường độ, nhưng trái dấu .
Sự tích tụ của điện tích trên hai bề mặt tạo ra khả năng tích trữ năng lượng điện trường của tụ điện. Khi chênh lệch điện thế trên hai bề mặt là điện thế xoay chiều, sự tích luỹ điện tích bị chậm pha so với điện áp, tạo nên trở kháng của tụ điện trong mạch điện xoay chiều.
Về mặt tàng trữ nguồn năng lượng, tụ điện có phần giống với ắc-quy. Mặc dù cách hoạt động giải trí của chúng thì trọn vẹn khác nhau, nhưng chúng đều cùng tàng trữ nguồn năng lượng điện. Ắc qui có 2 cực, bên trong xảy ra phản ứng hóa học để tạo ra electron ở cực này và chuyển electron sang cực còn lại. Tụ điện thì đơn thuần hơn, nó không hề tạo ra electron – nó chỉ tàng trữ chúng. Tụ điện có năng lực nạp và xả rất nhanh. Đây là một lợi thế của nó so với ắc qui .
Tụ điện theo đúng tên gọi chính là linh kiện có chức năng tích tụ năng lượng điện, nói một cách nôm na. Chúng thường được dùng kết hợp với các điện trở trong các mạch định thời bởi khả năng tích tụ năng lượng điện trong một khoảng thời gian nhất định. Đồng thời tụ điện cũng được sử dụng trong các nguồn điện với chức năng làm giảm độ gợn sóng của nguồn trong các nguồn xoay chiều, hay trong các mạch lọc bởi chức năng của tụ nói một cách đơn giản đó là tụ ngắn mạch (cho dòng điện đi qua) đối với dòng điện xoay chiều và hở mạch đối với dòng điện 1 chiều.
Trong một số ít những mạch điện đơn thuần, để đơn giản hóa trong quy trình đo lường và thống kê hay sửa chữa thay thế tương tự thì tất cả chúng ta thường sửa chữa thay thế một tụ điện bằng một dây dẫn khi có dòng xoay chiều đi qua hay tháo tụ ra khỏi mạch khi có dòng một chiều trong mạch. Điều này khá là thiết yếu khi triển khai đo lường và thống kê hay xác lập những sơ đồ mạch tương tự cho những mạch điện tử thường thì .Hiện nay, trên quốc tế có rất nhiều loại tụ điện khác nhau nhưng về cơ bản, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể chia tụ điện thành hai loại : Tụ có phân cực ( có cực xác lập ) và tụ điện không phân cực ( không xác lập cực dương âm đơn cử ) .Để đặc trưng cho năng lực tích trữ nguồn năng lượng điện của tụ điện, người ta đưa ra khái niệm là điện dung của tụ điện. Điện dung càng cao thì năng lực tích trữ nguồn năng lượng của tụ điện càng lớn và ngược lại. Giá trị điện dung được đo bằng đơn vị chức năng Farad ( kí hiệu là F ). Giá trị F là rất lớn nên thường thì trong những mạch điện tử, những giá trị tụ chỉ đo bằng những giá trị nhỏ hơn như micro fara ( μF ), nano Fara ( nF ) hay picro Fara ( pF ) .
1F=10^6μF=10^9nF=10^12pF
BẢNG MÃ TỤ ĐIỆN VÀ GIÁ TRỊ QUY ĐỔI SANG uF, nF, pF
| Mã tụ |
μF ( microfarad ) |
nF ( nanofarad ) |
pF ( picofarad ) |
| 101 |
0.0001 uF |
0.1 nF |
100 pF |
| 102 |
0.001 uF |
1 nF |
1000 pF |
| 103 |
0.01 uF |
10 nF |
10000 pF |
| 104 |
0.1 uF |
100 nF |
100000 pF |
| 105 |
1 uF |
1000 nF |
1000000 pF |
| 120 |
0.000012 uF |
0.012 nF |
12 pF |
| 121 |
0.00012 uF |
0.12 nF |
120 pF |
| 122 |
0.0012 uF |
1.2 nF |
1200 pF |
| 123 |
0.012 uF |
12 nF |
12000 pF |
| 124 |
0.12 uF |
120 nF |
120000 pF |
| 150 |
0.000015 uF |
0.015 nF |
15 pF |
| 151 |
0.00015 uF |
0.15 nF |
150 pF |
| 152 |
0.0015 uF |
1.5 nF |
1500 pF |
| 153 |
0.015 uF |
15 nF |
15000 pF |
| 154 |
0,15 uF |
150 nF |
150000 pF |
| 180 |
0.000018 uF |
0.018 nF |
18 pF |
| 181 |
0.00018 uF |
0.18 nF |
180 pF |
| 182 |
0.0018 uF |
1.8 nF |
1800 pF |
| 183 |
0.018 uF |
18 nF |
18000 pF |
| 184 |
0,18 uF |
180 nF |
180000 pF |
| 200 |
0.00002 uF |
0.02 nF |
20 pF |
| 201 |
0.0002 uF |
0.2 nF |
200 pF |
| 202 |
0.002 uF |
2 nF |
2000 pF |
| 203 |
0.02 uF |
20 nF |
20000 pF |
| 204 |
0,2 uF |
200 nF |
200000 pF |
| 220 |
0.000022 uF |
0.022 nF |
22 pF |
| 221 |
0.00022 uF |
0.22 nF |
220 pF |
| 222 |
0.0022 uF |
2.2 nF |
2200 pF |
| 223 |
0.022 uF |
22 nF |
22000 pF |
| 224 |
0,22 uF |
220 nF |
220000 pF |
| 250 |
0.000025 uF |
0.025 nF |
25 pF |
| 251 |
0.00025 uF |
0.25 nF |
250 pF |
| 252 |
0.0025 uF |
2.5 nF |
2500 pF |
| 253 |
0.025 uF |
25 nF |
25000 pF |
| 254 |
0,25 uF |
250 nF |
250000 pF |
| 270 |
0.000027 uF |
0.027 nF |
27 pF |
| 271 |
0.00027 uF |
0.27 nF |
270 pF |
| 272 |
0.0027 uF |
2.7 nF |
2700 pF |
| 273 |
0.027 uF |
27 nF |
27000 pF |
| 274 |
0,27 uF |
270 nF |
270000 pF |
| 300 |
0.00003 uF |
0.03 nF |
30 pF |
| 301 |
0.0003 uF |
0.3 nF |
300 pF |
| 302 |
0.003 uF |
3 nF |
3000 pF |
| 303 |
0.03 uF |
30 nF |
30000 pF |
| 304 |
0.3 uF |
300 nF |
300000 pF |
| 330 |
0.000033 uF |
0.033 nF |
33 pF |
| 331 |
0.00033 uF |
0.33 nF |
330 pF |
| 332 |
0.0033 uF |
3.3 nF |
3300 pF |
| 333 |
0.033 uF |
33 nF |
33000 pF |
| 334 |
0.33 uF |
330 nF |
330000 pF |
| 390 |
0.000039 uF |
0.039 nF |
39 pF |
| 391 |
0.00039 uF |
0.39 nF |
390 pF |
| 392 |
0.0039 uF |
3.9 nF |
3900 pF |
| 393 |
0.039 uF |
39 nF |
39000 pF |
| 394 |
0.39 uF |
390 nF |
390000 pF |
| 400 |
0.00004 uF |
0.04 nF |
40 pF |
| 401 |
0.0004 uF |
0.4 nF |
400 pF |
| 402 |
0.004 uF |
4nF
|
4000 pF |
| 403 |
0.04 uF |
40 nF |
40000 pF |
| 404 |
0.4 uF |
400 nF |
400000 pF |
| 470 |
0.000047 uF |
0.047 nF |
47 pF |
| 471 |
0.00047 uF |
0.47 nF |
470 pF |
| 472 |
0.0047 uF |
4.7 nF |
4700 pF |
| 473 |
0.047 uF |
47 nF |
47000 pF |
| 474 |
0.47 uF |
470 nF |
470000 pF |
| 500 |
0.00005 uF |
0.05 nF |
50 pF |
| 501 |
0.0005 uF |
0.5 nF |
500 pF |
| 502 |
0.005 uF |
5 nF |
5000 pF |
| 503 |
0.05 uF |
50 nF |
50000 pF |
| 504 |
0.5 uF |
500 nF |
500000 pF |
| 560 |
0.000056 uF |
0.056 nF |
56 pF |
| 561 |
0.00056 uF |
0.56 nF |
560 pF |
| 562 |
0.56 uF |
5.6 nF |
5600 pF |
| 563 |
0.056 uF |
56 nF |
56000 pF |
| 564 |
0.56 uF |
560 nF |
560000 pF |
| 600 |
0.00006 uF |
0.06 nF |
60 pF |
| 601 |
0.0006 uF |
0.6 nF |
600 pF |
| 602 |
0.006 uF |
6 nF |
6000 pF |
| 603 |
0.06 uF |
60 nF |
60000 pF |
| 604 |
0.6 uF |
600 nF |
600000 pF |
| 680 |
0.000068 uF |
0.068 nF |
68 pF |
| 681 |
0.00068 uF |
0.68 nF |
680 pf |
| 682 |
0.0068 uF |
6.8 nF |
6800 pF |
| 683 |
0.068 uF |
68 nF |
68000 pF |
| 684 |
0.68 uF |
680 nF |
680000 pF |
| 700 |
0.00007 uF |
0.07 nF |
70 pF |
| 701 |
0.0007 uF |
0.7 nF |
700 pF |
| 702 |
0.07 uF |
7 nF |
7000 pF |
| 703 |
0.07 uF |
70 nF |
70000 pF |
| 704 |
0.7 uF |
700 nF |
700000 pF |
| 800 |
0.00008 uF |
0.08 nF |
80 pF |
| 801 |
0.0008 uF |
0.8 nF |
800 pF |
| 802 |
0.008 uF |
8 nF |
8000 pF |
| 803 |
0.08 uF |
80 nF |
80000 pF |
| 804 |
0.8 uF |
800 nF |
800000 pF |
| 820 |
0.000082 uF |
0.082 nF |
82 pF |
| 821 |
0.00082 uF |
0.82 nF |
820 pF |
| 822 |
0.0082 uF |
8.2 nF |
8200 pF |
| 823 |
0.082 uF |
82 nF |
82000 pF |
| 824 |
0.8 uF |
820 nF |
820000 pF |
Tụ hóa
Tụ hóa là một loại tụ có phân cực. Chính vì vậy khi sử dụng tụ hóa nhu yếu người sử dụng phải cắm đúng chân của tụ điện với điện áp cung ứng. Thông thường, những loại tụ hóa thường có kí hiệu chân đơn cử cho người sử dụng bằng những ký hiệu + hoặc = tương ứng với chân tụ .
Kí hiệu tụ hoá và hình dạng tụ hoáCó hai dạng tụ hóa thường thì đó là tụ hóa có chân tại hai đầu trụ tròn của tụ ( tụ có ghi 220 μF / 25V trên hình ) và loại tụ hóa có 2 chân nối ra cùng 1 đầu trụ tròn ( tụ có ghi giá trị 10 μF / 63V trên hình a ). Đồng thời trên những tụ hóa, người ta thường ghi kèm giá trị điện áp cực lớn mà tụ hoàn toàn có thể chịu được. Nếu trường hợp điện áp lớn hơn so với giá trị điện áp trên tụ thì tụ sẽ bị phồng hoặc nổ tụ tùy thuộc vào giá trị điện áp phân phối. Thông thường, khi chọn những loại tụ hóa này người ta thường chọn những loại tụ có giá trị điện áp lớn hơn những giá trị điện áp đi qua tụ để bảo vệ tụ hoạt động giải trí tốt và bảo vệ tuổi thọ của tụ hóa .
Tụ Tantali (tantalum)
Tụ Tantali cũng là loại tụ hóa nhưng có điện áp thấp hơn so với tụ hóa. Chúng khá đắt nhưng nhỏ và chúng được dùng khi nhu yếu về tụ dung lớn nhưng kích cỡ nhỏ .
Các loại tụ Tantali lúc bấy giờ thường ghi rõ trên nó giá trị tụ, điện áp cũng như cực của tụ .
Tụ không phân cực
Các loại tụ nhỏ thường không phân cực. Các loại tụ này thường chịu được những điện áp cao mà thường thì là khoảng chừng 50V hay 250V. Các loại tụ không phân cực này có rất nhiều loại và có rất nhiều những mạng lưới hệ thống chuẩn đọc giá trị khác nhau .
Rất nhiều những loại tụ có giá trị nhỏ được ghi thẳng ra ngoài mà không cần có thông số nhân nào, nhưng cũng có những loại tụ có thêm những giá trị cho thông số nhân. Ví dụ có những tụ ghi 0.1 có nghĩa giá trị của nó là 0,1 μF = 100 nF hay có những tụ ghi là 4 n7 thì có nghĩa giá trị của tụ đó chính là 4,7 nF
Mã số thường được dùng cho những loại tụ có giá trị nhỏ trong đó những giá trị được định nghĩa lần lượt như sau :– Giá trị thứ 1 là số hàng chục– Giá trị thứ 2 là số hàng đơn vị chức năng– Giá trị thứ 3 là số số không nối tiếp theo giá trị của số đã tạo từ giá trị 1 và 2. Giá trị của tụ được đọc theo chuẩn là giá trị picro Fara ( pF )– Chữ số đi kèm sau cùng đó là chỉ giá trị sai số của tụ .Ví dụ : tụ ghi giá trị 102 thì có nghĩa là 10 và thêm 2 số 0 đằng sau = 1000 pF = 1 nF chứ không phải 102 pFHoặc ví dụ tụ 272J thì có nghĩa là 2700 pF = 2,7 nF và sai số là 5 %Tụ PolyesterGiá trị của những loại tụ này thường được in ngay trên tụ theo giá trị pF. Tụ này có một điểm yếu kém là dễ bị hỏng do nhiệt hàn nóng. Chính vì vậy khi hàn những loại tụ này người ta thường có những kỹ thuật riêng để thực thi hàn, tránh làm hỏng tụ .
Tụ polyester
Tụ điện biến đổi
Tụ điện đổi khác thường được sử dụng trong những mạch kiểm soát và điều chỉnh radio và chúng thường được gọi là tụ xoay. Chúng thường có những giá trị rất nhỏ, thường thì nằm trong khoảng chừng từ 100 pF đến 500 pF .
Tụ xoay
Rất nhiều các tụ xoay có vòng xoay ngắn nên chúng không phù hợp cho các dải biến đổi rộng như là điện trở hoặc các chuyển mạch xoay. Chính vì thế trong nhiều ứng dụng, đặc biệt là trong các mạch định thời hay các mạch điều chỉnh thời gian thì người ta thường thay các tụ xoay bằng các điện trở xoay và kết hợp với 1 giá trị tụ điện xác định.
Xem thêm: Một Số Từ Hán Việt – Những Từ Hán Việt Hay Và Ý Nghĩa
Tụ chặn
Tụ chặn là những tụ xoay có giá trị rất nhỏ. Chúng thường được gắn trực tiếp lên bản mạch điẹn tử và kiểm soát và điều chỉnh sau khi mạch đã được sản xuất xong. Tương tự những biến trở hiện này thì khi kiểm soát và điều chỉnh những tụ chặn này người ta cũng dùng những tuốc nơ vít loại nhỏ để kiểm soát và điều chỉnh. Tuy nhiên do giá trị những tụ này khá nhỏ nên khi kiểm soát và điều chỉnh, người ta thường phải rất cẩn trọng và kiên trì vì trong quy trình kiểm soát và điều chỉnh có sự tác động ảnh hưởng của tay và tuốc-nơ-vít tới giá trị tụ .
Các tụ chặn này thường có giá trị rất nhỏ, thường thì nhỏ hơn khoảng chừng 100 pF. Có điều đặc biệt quan trọng là không hề giảm nhỏ được những giá trị tụ chặn về 0 nên chúng thường được chỉ định với những giá trị tụ điện tối thiểu, khoảng chừng từ 2 tới 10 pF .
1. Sự phóng nạp của tụ điện .
Một đặc thù quan trọng của tụ điện là đặc thù phóng nạp của tụ, nhờ đặc thù này mà tụ có năng lực dẫn điện xoay chiều .
Minh hoạ về đặc thù phóng nạp của tụ điện .
* Tụ nạp điện : Như hình ảnh trên ta thấy rằng, khi công tắc K1 đóng, dòng điện từ nguồn U đi qua bóng đèn để nạp vào tụ, dòng nạp này làm bóng đèn loé sáng, khi tụ nạp đầy thì dòng nạp giảm bằng 0 vì vậy bóng đèn tắt.
* Tụ phóng điện : Khi tụ đã nạp đầy, nếu công tắc K1 mở, công tắc K2 đóng thì dòng điện từ cực dương (+) của tụ phóng qua bóng đền về cực âm (-) làm bóng đèn loé sáng, khi tụ phóng hết điện thì bóng đèn tắt.
=> Nếu điện dung tụ càng lớn thì bóng đèn loé sáng càng lâu hay thời hạn phóng nạp càng lâu .
2. Cách đọc giá trị điện dung trên tụ điện.
* Với tụ hoá : Giá trị điện dung của tụ hoá được ghi trực tiếp trên thân tụ
=> Tụ hoá là tụ có phân cực ( – ), ( + ) và luôn luôn có hình tròn trụ .
Tụ hoá ghi điện dung là 185 µF / 320 V
* Với tụ giấy, tụ gốm : Tụ giấy và tụ gốm có trị số ghi bằng ký hiệu
Tụ gốm ghi trị số bằng ký hiệu .Cách đọc :Lấy hai chữ số đầu nhân với 10(Mũ số thứ 3 )Ví dụ tụ gốm bên phải hình ảnh trên ghi 474K nghĩa là Giá trị = 47 x 10 4 = 470000 p ( Lấy đơn vị là picô Fara) = 470 n Fara = 0,47 µFChữ K hoặc J ở cuối là chỉ sai số 5% hay 10% của tụ điện .Cách đọc : Lấy hai chữ số đầu nhân với 10 ( Mũ số thứ 3 ) Ví dụ tụ gốm bên phải hình ảnh trên ghi 474K nghĩa làGiá trị = 47 x 10 4 = 470000 p ( Lấy đơn vị chức năng là picô Fara ) = 470 n Fara = 0,47 µFChữ K hoặc J ở cuối là chỉ sai số 5 % hay 10 % của tụ điện .
* Thực hành đọc trị số của tụ điện.
Cách đọc trị số tụ giất và tụ gốm .
Chú ý : chữ K là sai số của tụ . 50V là điện áp cực đại mà tụ chịu được.
* Tụ giấy và tụ gốm còn có một cách ghi trị số khác là ghi theo số thập phân và lấy đơn vị chức năng là MicroFara
Một cách ghi trị số khác của tụ giấy và tụ gốm.
Ý nghĩ của giá trị điện áp ghi trên thân tụ :Ta thấy rằng bất kể tụ điện nào cũng được ghi trị số điện áp ngay sau giá trị điện dung, đây chính là giá trị điện áp cực đại mà tụ chịu được, quá điện áp này tụ sẽ bị nổ.Khi lắp tụ vào trong một mạch điện có điện áp là U thì bao giờ người ta cũng lắp tụ điện có giá trị điện áp Max cao gấp khoảng 1,4 lần.Ví dụ mạch 12V phải lắp tụ 16V, mạch 24V phải lắp tụ 35V. vv…Ta thấy rằng bất kể tụ điện nào cũng được ghi trị số điện áp ngay sau giá trị điện dung, đây chính là giá trị điện áp cực lớn mà tụ chịu được, quá điện áp này tụ sẽ bị nổ. Khi lắp tụ vào trong một mạch điện có điện áp là U thì khi nào người ta cũng lắp tụ điện có giá trị điện áp Max cao gấp khoảng chừng 1,4 lần. Ví dụ mạch 12V phải lắp tụ 16V, mạch 24V phải lắp tụ 35V. vv …
Chuyên mục: Chuyên mục : Tổng hợp
