Điều trị bệnh viêm xương tuỷ nhiễm khuẩn Bộ Y tế ban hành
1. ĐẠI CƯƠNG
Viêm xương tủy ( Osteomyelitis ), hay còn gọi là cốt tủy viêm, là một bệnh nhiễm khuẩn của xương ( vỏ hoặc tủy xương ), hoàn toàn có thể là cấp tính hoặc mạn tính, do nhiều loại vi sinh vật gây nên, nhưng thường gặp nhất là vi trùng .
2. NGUYÊN NHÂN
a ) Nguyên nhân
– Vi khuẩn hay gặp nhất là tụ cầu vàng ( Staphylococcus aureus ) .
– Các vi khuẩn thường gặp khác bao gồm liên cầu tan huyết nhóm B, các chủng Pseudomonas, E. coli và các trực khuẩn đường ruột khác và một số loại vi khuẩn khác.
b ) Yếu tố rủi ro tiềm ẩn :
Nhiễm khuẩn da lê dài, bệnh tiểu đường không được trấn áp, máu lưu thông kém ( xơ cứng động mạch ), những yếu tố rủi ro tiềm ẩn cho máu lưu thông kém ( huyết áp cao, hút thuốc lá, cholesterol máu cao và bệnh tiểu đường ), suy giảm miễn dịch, khớp giả, việc sử dụng thuốc tiêm tĩnh mạch, ung thư .
c ) Phân loại
– Viêm xương tủy cấp : Từ đường máu và từ đường kế cận .
– Viêm xương tủy mạn : Xảy ra sau viêm xương tủy cấp đường máu .
3. TRIỆU CHỨNG – CHẨN ĐOÁN
a ) Lâm sàng
– Viêm xương tủy đường máu : Biểu hiện hội chứng viêm ( sốt, rét run, căng thẳng mệt mỏi … ). Biểu hiện đau không rõ ràng, thường chỉ thấy hơi sưng nề tại vùng đau. Muộn hơn thấy có khối sưng, nóng, đỏ, đau rõ, giống như một viêm cơ, vùng khớp lân cận sưng nề. Chọc dò hoàn toàn có thể thấy mủ, nuôi cấy vi trùng thấy đa phần là tụ cầu vàng .
– Viêm xương tủy đường kế cận : Sau mổ, sau gãy xương hở … từ ngày thứ 4, 5 trở đi, người bệnh liên tục sốt cao, rét run. Đau nhức tại ổ gãy hoặc tại vết thương, đau ngày càng tăng. Căng nề, tấy đỏ lan tỏa tại vết thương hay vết mổ, chảy mủ thối qua vết thương, vết mổ .
– Viêm xương tủy mạn : Xảy ra sau viêm xương tủy cấp không đƣợc điều trị triệt để, bệnh tái phát từng đợt với đặc trưng là lỗ rò và xương chết .
b ) Cận lâm sàng
– Xét nghiệm máu : Trong viêm xương tủy cấp thường có tăng bạch cầu ( viêm xƣơng tủy mạn tính bạch cầu máu thường thông thường ). Tốc độ máu lắng và protein C phản ứng ( CRP ) thường tăng cao .
– X-quang : Hình ảnh tàn phá xương và phản ứng màng xương. Tổn thương trên X-quang thường chỉ rõ khi nhiễm khuẩn đã có từ 10-14 ngày. X – quang thông thường không loại trừ chẩn đoán viêm tủy xương .
– Xạ hình xương : Có ích trong chẩn đoán sớm viêm xương tủy cấp. Thường làm xạ hình xương ba pha. Thuốc sử dụng là Technecium-99, được tích góp trong vị trí ngày càng tăng lưu lượng máu và hình thành xương phản ứng .
– Chụp cắt lớp vi tính ( CT scan ) và chụp cộng hưởng từ ( MRI ) rất có giá trị trong chẩn đoán và nhìn nhận của viêm tủy xương .
– Định danh vi trùng :
Sinh thiết mô xương viêm là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán viêm tủy xương và để lựa chọn một loại kháng sinh tương thích .
Cần thiết phải cấy máu, cấy mủ hoặc những vật cấy ghép vào khung hình và cần nuôi cấy trên môi trường tự nhiên kỵ khí .
4. ĐIỀU TRỊ
4.1. Nguyên tắc chung
Chẩn đoán bệnh sớm, dùng kháng sinh ( liều cao, đường tĩnh mạch, phối hợp kháng sinh, lê dài tối thiểu 6 tuần ), cần cấy máu hoặc mô để định danh vi trùng trước khi dùng kháng sinh, dẫn lưu mủ và tổ chức triển khai hoại tử, vô hiệu những vật cấy ghép vào khung hình .
4.2. Điều trị đơn cử
4.2.1. Kháng sinh
a ) Giai đoạn đầu : Lựa chọn kháng sinh dựa theo kinh nghiệm tay nghề
– Tụ cầu vàng ( Staphylococcus aureus ) – là nguyên do số 1 :
+ Tụ cầu vàng nhạy cảm với methicilin ( MSSA ) : Nafcilin hoặc oxacilin
2 g tiêm mạch mỗi 6 giờ 1 lần ( 8 g / ngày ) .
+ Tụ cầu vàng kháng methicilin ( MRSA ) : Vancomycin 1 g pha truyền tĩnh mạch mỗi 12 giờ, hoặc daptomycin 4-6 mg / kg cân nặng đường TM 1 lần / ngày, hoặc teicoplanin 6 mg / kg 1 lần / ngày trong những ngày đầu, sau đó giảm còn 3 mg / kg TM hoặc TB ; hoặc linezolid 600 mg mỗi 12 giờ tiêm mạch, hoặc uống rifampicin 300 mg uống 2 lần / ngày .
+ Nếu dị ứng hoặc không phân phối những kháng sinh trên : Clindamycin 6 mg / kg 600 – 900 mg tiêm mạch mỗi 8 giờ, hoặc levofloxacin 750 mg uống mỗi 24 giờ ± rifampicin 300 mg uống 2 lần / ngày, hoặc acid fucidic 500 mg tiêm mạch mỗi 8 giờ tích hợp với rifampicin 300 mg uống 2 lần / ngày .
– Trường hợp do trực khuẩn mủ xanh ( P. aegurinosa ) : Cần phối hợp ceftazidim 2 g / lần x 2-3 lần / ngày ( hoặc với mezlocilin 3 g tĩnh mạch mỗi 4 h ) với kháng sinh nhóm aminoglycosid ( nhƣ gentamicin 5 mg / kg / ngày hoặc amikacin 15 mg / kg / ngày tiêm bắp hoặc pha truyền TM 1 lần / ngày ). Thời gian dùng trong khoảng chừng 2 tuần, sau đó dùng kháng sinh nhóm fluoroquinolon nhƣ ciprofloxacin 500 mg uống 2 lần / ngày đơn độc hoặc phối hợp với ceftazidim liều như trên .
– Trường hợp nhiễm nhiều vi trùng ( S. aureus, vi trùng Gram-âm, P. aeruginosa ) hay gặp trong viêm xương dài sau đóng đinh nội tủy : Vancomycin 1 g TM mỗi 12 giờ phối hợp ceftazidim 2 g / lần x 2-3 lần / ngày. Hoặc sửa chữa thay thế bằng linezolid 600 mg ( TM hoặc uống ) 2 lần / ngày phối hợp ceftazidim 2 g / lần x 2-3 lần / ngày .
– Phần lớn những nhiễm vi trùng Gram-âm đường ruột : Kháng sinh cephalosporin thế hệ 3 hoặc 4 đường TM trong 3-4 tuần, hoặc thuốc nhóm fluoroquinolon như levofloxacin 500 mg đường tĩnh mạch hoặc uống mỗi 24 h .
– Lưu ý : Trường hợp viêm xương mạn tính, viêm xương trên cơ địa đái tháo đường : thiết yếu có vật chứng của vi trùng học và kháng sinh đồ để điều trị .
b ) Giai đoạn sau : Tùy theo cung ứng lâm sàng và hiệu quả kháng sinh đồ. 4.2.2. Các giải pháp phối hợp
– Bất động : Bó bột được chỉ định thoáng đãng cho mọi viêm xương tủy cấp, nhằm mục đích phòng gãy xương bệnh lý và giúp cho quy trình chống đỡ của khung hình tốt hơn .
– Dinh dưỡng : Đảm bảo chính sách siêu thị nhà hàng đủ chất dinh dưỡng .
– Phẫu thuật: Rạch rộng tháo mủ, loại bỏ hoại tử. Tiến hành đục xương đến tận xương lành (chỗ xương có rỉ máu). Tháo bỏ các vật cấy ghép hoặc thậm chí phải cắt bỏ chi để ngăn chặn nhiễm khuẩn lan rộng thêm. Có thể truyền kháng sinh tại chỗ. Lấp đầy ổ khuyết xương là điều cần thiết và bắt buộc trong phẫu thuật điều trị viêm xương.
5. DỰ PHÒNG
Viêm xương tủy nếu không điều trị kịp thời hoặc điều trị không không thiếu sẽ tiến triển mạn tính rất khó điều trị dứt bệnh. Vì vậy nhằm mục đích phòng chống viêm xương tủy, việc quản trị thích hợp những vết thương và chăm nom y tế kịp thời những bệnh nhiễm khuẩn là rất thiết yếu và cần được tuân thủ khắt khe .
Benh.vn
