MỞ ĐẦU
Nước ta là một quốc gia có bề dày lịch sử vẻ vang truyền kiếp gắn liền với những cuộc chiến đấu oai hùng chống giặc ngoại xâm bảo vệ quê nhà. Tuy chịu nhiều ảnh hưởng tác động từ những cuộc cuộc chiến tranh đó, ông cha ta đã cho sinh ra và liên tục phát huy những giá trị truyền thống lịch sử về phong tục, tập quán một cách phong phú và phong phú và đa dạng nhưng vẫn mang đậm truyền thống dân tộc bản địa, sau đó được giữ gìn và truyền thừa cho con cháu. Chính sự lưu truyền những nét văn hóa truyền thống đó đã biến nó trở thành một vẻ đẹp không hề thiếu trong đời sống niềm tin được khắc sâu vào tiềm thức của mỗi người dân Việt. Đồng thời vẻ đẹp này còn được bộc lộ qua sự kết nối, đùm bọc mang tính cộng đồng của 54 dân tộc bản địa bạn bè cùng nhau sinh sống trên khắp mọi miền Tổ quốc. Chính vì lẽ đó, tính cộng đồng trong văn hóa truyền thống Nước Ta là một nét đặc trưng không hề thiếu trong đời sống ý thức, vật chất của dân tộc bản địa Việt cũng như là sợi dây link bền chặt tạo nên một khối đại đoàn kết vững mạnh nơi sản sinh những con người anh hùng gan góc của thời đại Nước Ta .
Với niềm tự hào khi là người con của đất nước và cũng muốn nhiều người biết
đến văn hóa nước mình, em xin mạnh dạn nghiên cứu đề tài: “ Phân tích tính cộng
đồng của văn hóa Việt Nam”.
phó quân địch, cha ông ta đã kiến thiết xây dựng nên một mạng lưới hệ thống làng xã link ngặt nghèo với nhau hòng đánh tan thủ đoạn xâm lược của giặc ngoại xâm .
2. Biểu hiện tính cộng đồng trong văn hóa Việt Nam qua một số hình
thái
2. Ẩm thực
Tính cộng đồng trong nhà hàng siêu thị được biểu lộ rõ nét qua ý nghĩa của món ăn hay việc cả mái ấm gia đình cùng quây quần bên mâm cơm cùng với nhau .Ở Nước Ta đặc biệt quan trọng là vào ngày Tết, tất cả chúng ta không hề không nhận thấy được hai hình ảnh quen thuộc liên tục Open trong dịp lễ này đó là hình ảnh bánh Chưng, bánh Dầy vốn dĩ ăn sâu vào trong kí ức của mỗi người dân. Qua sự tích “ Bánh Chưng, bánh Dầy ” nó đã bộc lộ được một ý nghĩa rất là nhân văn và có giá trị đạo đức về cách làm người. Bánh Chưng hình vuông tượng trưng cho đất, bánh Dầy hình tròn trụ tượng trưng cho trời, nguyên vật liệu của loại bánh được làm bằng gạo nếp, mà gạo nếp là biểu trưng cho thành quả lao động giữa những cộng đồng thành viên bộ tộc sống cùng với nhau, họ cùng làm, cùng ăn, cùng nhau san sẻ những khó khăn vất vả, khó khăn vất vả. Bên cạnh đó, hình ảnh chiếc lá xanh bọc ở ngoài và nhân ở trong ruột bánh là đại diện thay mặt cho sự chở che, phủ bọc của cha mẹ dành cho con cháu, cũng như cho lòng biết ơn, kính trọng những đấng sinh thành. Chính vì ý nghĩa tốt đẹp này, vua Hùng Vương đã quyết định hành động truyền lại ngôi vua cho Lang Liêu. Những cụ thể đó đã biểu lộ được ngay từ xưa tính cộng đồng đã được phản ánh thâm thúy và Open từ rất sớm, không những thế cho đến ngày này, hình ảnh mái ấm gia đình sum vầy bên nồi bánh Chưng là một nét đặc trưng không hề thiếu cũng như hình ảnh những chiếc bánh Chưng, bánh Dầy được đặt trên những mâm cúng của những dịp lễ như : Lễ giỗ Tổ Hùng Vương và những tiệc tùng ở những vùng địa phương khác của Nước Ta .Ngoài ra tính cộng đồng còn được bộc lộ rõ nét qua những mâm cơm của người Tày – nhóm người dân tộc bản địa sống ở những vùng Việt Bắc. Một nét đặc trưng mê hoặc của ẩm thực ăn uống người Tày là những nguồn lương thực của họ rất phong phú và đa dạng và phong phú hầu hết là đến từ những loại sản phẩm chăn nuôi, trồng trọt. Ngoài ra, họ còn biết nấu nướng nhiều món ăn ngon mê hoặc thậm chí còn có món ăn được thừa kế từ đời ông cha, có món tiếp thu từ việc giao lưu văn hóa truyền thống với những dân tộc bản địa đồng đội, nổi bật như là món : xôi nếp, cơm lam, cơm tẻ, ngô bung … và có cả những món giàu chất béo và chất đạm nhưxào, rán, canh từ thịt. Tuy nhiên điều làm cho ẩm thực ăn uống người Tày được nhìn nhận là một trong những nét đặc trưng mê hoặc mang tính cộng đồng thâm thúy là do sự hào sảng và ấm cúng của họ trong những bữa cơm thường ngày. Đối với họ, siêu thị nhà hàng không riêng gì để nuôi sống bản thân mà còn là bộc lộ sự đoàn kết, yêu thương giữa người với người. Đặc biệt nhất, người Tày luôn có ý thức chờ đón nhau trước bữa cơm, không ai ăn trước mà chỉ đợi khi đã đông đủ rồi mới ăn. Họ còn có một câu tục ngữ : “ thíp tua mạ thả ăn yên ” ( mười con ngựa chờ đón một cái yên ) để ví von rằng mâm cơm mười người mà còn thiếu một người thì cũng phải chờ đón. Điều đó nói lên được tính cộng đồng và sự hòa ái, bình đẳng không phân biệt nam, nữ của những thành viên trong mái ấm gia đình trong cách siêu thị nhà hàng .Ngoài những điểm đặc biệt quan trọng này ra, khi ăn cơm người Tày thường quây quần bên nhau và địa thế căn cứ theo vai vế trong một mái ấm gia đình : ông – bà ; cha – mẹ ; con cháu, mà sắp xếp chỗ ngồi theo thứ tự tính từ phía hành lang cửa số trở xuống. Và ta thường thấy những món ăn chính của người Tày gồm có cơm tẻ, cơm lam, xôi, thịt lợn tái, mắm cá và rất nhiều món khác tùy theo những dịp lễ quan trọng. Trong bữa ăn hằng ngày của họ thì mâm cơm thường để ở chính giữa nhà, phía trên nhà bếp hoạt động và sinh hoạt, ngược lại vào mùa hè, họ lại để mâm ăn ngay khu vực tiếp khách, cạnh hành lang cửa số chính. Khác với phương Tây, mọi người đều có phần ăn riêng và độc lập thì người Tày nói riêng và người Nước Ta nói chung đều chấm chung một chén nước mắm và sới chung một nồi cơm. Chính vì những điểm như vậy nên người dân tộc bản địa Tày rất thích trò chuyện trong khi ăn làm cho không khí của mái ấm gia đình trở nên ấm cúng hơn. Khi ăn, người Tày luôn nhường nhịn lẫn nhau, họ luôn dành sự ưu tiên cho người cao tuổi, trẻ nhỏ và phụ nữ có mang. Đối với họ, đây là những thành viên cần được ưu tiên những phần ngon nhất. Riêng so với người cao tuổi thì thức ăn phải mềm. Do đó người Tày có tục ngữ : ” Cầu ké kin khẩu khao, lục slau kin khẩu xáo, lục báo kin khẩu pay ” ( người già ăn gạo trắng, con gái ăn gạo giã dối, con trai ăn gạo xay ) để nói lên đạo lý “ uống nước nhớ nhớ nguồn ”, kính trọng người già và yêu thương phụ nữ. Tính đạo lý và mang ý nghĩa cộng đồng ấy còn được biểu lộ qua câu tục ngữ “ Ăn trông nồi, ngồi trong hướng ” để nhắc nhở tất cả chúng ta khi ăn phải ghi nhận giữ chừng mực và phép tắc, phải luôn quan tâm tới những người xung quanh, ẩm thực ăn uống phải ý tứ, thật sạch, phải biết nhường chỗ cho người lớn tuổi .Có thể nói, trải qua cách nhà hàng và bày biện thức ăn của người Tày, ta đã cảm nhận được những bộc lộ vô cùng rõ ràng của tính cộng đồng ảnh hưởng tác động sâutính cộng đồng trong văn hóa truyền thống rượu cần ở Tây Nguyên là một nét văn hóa truyền thống độc lạ và mê hoặc khi rượu cần đi vào trong đời sống của người dân một cách đời thường và đơn giản và giản dị. Họ rất cởi mở trong việc uống rượu, khi tổ chức triển khai những tiệc tùng tạ ơn cho mùa lúa bội thu, mỗi mái ấm gia đình Tây Nguyên đem những vò rượu từ mùa lúa năm trước và được ủ men trên rẫy về làng chung vui. Họ nhảy múa, tụ tập ca hát, trò chuyện tươi cười nhưng không quên truyền tay cho nhau những ché rượu ngon tiềm ẩn mối thâm tình vô cùng thân thiện. Điều này cho ta thấy được niềm tin tập thể cao của người dân Tây Nguyên, họ cùng làm, cùng ăn, cùng hưởng với nhau .Ở mặt khác, người Tây Nguyên uống rượu rất công minh, khi rót hết nước trong ca, nghĩa là người uống đã uống hết phần rượu của mình, cách rót nước như vậy gọi là đong “ kang ”. Cách đong “ kang ” này còn bộc lộ sự quý mến và tận tình của người mời dành cho người uống. Cách thứ hai để công minh về lượng rượu cho mỗi người, người rót thường dùng một cành cây gác ngang miệng ché, có nhánh cắm xuống mặt nước một đoạn chừng một phân. Khi người uống hút rượu, mực nước thấp xuống, đến đoạn đầu nhánh cây là đủ phần mình. Khi nước được đổ thêm bao nhiêu phải uống hết bấy nhiêu mới chứng tỏ là quý nhau. Người nào uống xong phải cầm cần cho đến khi có người khác đến uống thì trao cần lại, tránh buông cần sớm vì như vậy sẽ mất tình đoàn kết. Đó chính là biểu lộ của sự bình đẳng, không phân biệt giàu nghèo của nếp sống cộng đồng thời rất lâu rồi .Uống rượu cần là một hoạt động và sinh hoạt văn hoá mang tính cộng đồng, khi đã vào cuộc vui, rượu cần làm con người xích lại gần nhau hơn và uống rượu là nụ cười không hề thiếu được bởi nó đã đi vào đời sống của đồng bào từ truyền kiếp. Nó còn là cầu nối giao lưu văn hoá, tình cảm giữa những dân tộc bản địa và trở thành một nhu yếu tiếp xúc. Không những thế, uống rượu cần còn là một nét văn hóa truyền thống đẹp trong đời sống niềm tin của đồng bào những dân tộc bản địa Tây Nguyên từ xưa đến nay. Ngoài nghĩa vụ và trách nhiệm với những thần linh, nó còn bộc lộ vừa đủ tính tập thể của cộng đồng, lòng mến khách của gia chủ. Khi uống rượu, nam nữ hoàn toàn có thể múa hát, những người già kể chuyện cổ tích, trường ca, sử thi bên đống lửa và những ché rượu cần .
2. Lễ hội
Nước Ta là một vương quốc đã có hàng nghìn năm lịch sử dân tộc. Giống như bao vương quốc khác trên quốc tế, nó cũng có một nền văn hóa truyền thống mang truyền thống riêng của chính mình. Chính những nét đó tạo ra sự cốt cách, hình hài và truyền thống của dân tộc bản địa Việt. Một trong những đặc trưng độc lạ tạo nên một quốc gia có chiều sâu lịch sử vẻ vang về văn hóa truyền thống không hề thiếu liên hoan – một sự kiện văn hóa truyền thống được tổ chức triển khai mang tính cộng đồng thâm thúy .
Có rất nhiều lễ hội trải dài khắp mọi miền đất nước Việt, rất khó để có thể tìm
một địa phương mà không có bất cứ một lễ hội truyền thống nào. Các lễ hội đều mang
cho mình những nét riêng biệt nhưng không kém phần độc đáo chứa đựng tinh hoa dân
tộc đến từ 54 dân tộc anh em cùng nhau lớn lên trên mảnh đất thân thương này. Mặc
dù, mỗi lễ hội sẽ có những ý nghĩa khác nhau, những nghi thức thực hiện cũng trái
ngược nhau. Thế nhưng, nó vẫn phản ánh được các giá trị văn hóa mà cụ thể đó là tính
cộng đồng làng xã – điều tạo nên một Việt Nam đa dạng văn hóa nhưng vẫn giữ được
sự liên kết chặt chẽ giữa các dân tộc. Nhắc đến những lễ hội cổ truyền Việt Nam mang
tính cộng đồng làng xã ấy thì không phải ngẫu nhiên người ta lại chọn lễ hội Lồng
tồng (hội xuống đồng) là một trong những lễ hội xưa biểu hiện manh mẽ nhất tinh thần
cộng đồng. Và cái tinh thần ấy không những không biết mất mà còn trở thành di sản
văn hóa quý báu được các thế hệ sau gìn giữ cho đến tận ngày nay.
Hằng năm, cứ vào dịp sau Tết Nguyên đán, ở khắp những bản làng của tộc người Tày, Nùng ở những tỉnh phía Bắc lại nô nức chờ đón những ngày hội rộn ràng của liên hoan Lồng tồng ( Lùng tùng, lồng thồng … ), hay có tên khác là Oóc tồng, nghĩa là xuống đồng ( lồng là xuống, tồng là đồng ). Do đó, tiệc tùng này còn được gọi là tiệc tùng xuống đồng, một liên hoan mang đặc thù nghi lễ nông nghiệp cổ xưa, khởi đầu cho một mùa sản xuất mới ; trong liên hoan còn có lễ tạ ơn Thành Hoàng, Thần Nông, cầu cho mùa màng bội thu, gia súc tăng trưởng, con người khỏe mạnh, bản làng yên vui, mọi người, mọi nhà ấm no, sung túc. Nó mang lại những giờ phút nghỉ ngơi, thanh thản, mọi người có thời cơ gặp gỡ thăm hỏi động viên, chúc tụng nhau ; đồng thời cũng là dịp giao lưu tình cảm giữa những cô gái, chàng trai sau một năm lao động khó khăn vất vả. Lễ hội thường được diễn ra sau dịp Tết, vào khoảng chừng thời hạn từ ngày 4 đến ngày 25 tháng Giêng, tùy theo nhu yếu của từng địa phương mà tổ chức triển khai vào những ngày khác nhau và thời hạn thường lê dài trong 3 ngày. Thông qua tìm hiểu và khám phá và điều tra và nghiên cứu về liên hoan Lồng tồng, ta hoàn toàn có thể thấy
3. Ý nghĩa tính cộng đồng trong văn hóa Việt Nam
Tính cộng đồng trong văn hóa truyền thống Việt mang một ý nghĩa rất là to lớn, đóng vai trò quan trọng trong quy trình hình thành và thiết kế xây dựng quốc gia Nước Ta cho đến thời nay. Điều này đã được chứng tỏ qua rất nhiều thần thoại cổ xưa lý giải sự sinh ra của người Việt cũng như những dẫn chứng lịch sử dân tộc trước việc nước ta từng có 1000 năm Bắc thuộc nhưng dân tộc bản địa ta vẫn giữ được cho mình lời nói và những phong tục tập quán đặc trưng riêng không liên quan gì đến nhau như ăn trầu, nhuộm răng đen … hay là niềm tin tương thân, tương ái “ thương người như thể thương thân ” mà đơn cử gần đây nhất là tương hỗ những đồng bào có thực trạng khó khăn vất vả do tác động ảnh hưởng của lũ lụt và dịch COVID – 19 đến từ những mạnh thường quân trong nước và ngoài nước .Từ những nghiên cứu và phân tích tính cộng đồng qua một số ít hình thái văn hóa truyền thống kể trên, ta hoàn toàn có thể nhận định và đánh giá, tính cộng đồng khơi gợi cho mỗi người Nước Ta niềm tin tự hào dân tộc bản địa mà đặc biệt quan trọng điều đáng quý nhất chính là tình cảm, yêu thương đùm bọc kết nối bảo vệ cho nhau. Không những thế, nó còn có những tác động ảnh hưởng tích cực so với đời sống xã hội. Do có tính cộng đồng mà người Việt luôn có ý thức tập thể, ý thức nghĩa vụ và trách nhiệm. Bất kể là hành vi hay tâm lý nào, họ luôn nghĩ đến cộng đồng, đến tập thể và tránh những việc làm tác động ảnh hưởng đến mọi người. Thậm chí vì quyền lợi của tập thể, họ sẵn sàng chuẩn bị hy sinh lợi ích bản thân. Và chính vì có niềm tin tập thể, tính cộng đồng cao nên người Việt rất giàu lòng nhân ái, luôn chuẩn bị sẵn sàng giúp sức những người hoạn nạn. Không dừng lại ở đó, người Việt rất coi trọng tình làng nghĩa xóm, “ tương thân tương ái ”, “ lá lành đùm lá rách nát ” đầy nhân ái, sẻ chia. Nhờ vậy, người Việt luôn được bè bạn quốc tế nhìn nhận là một trong những dân tộc bản địa niềm hạnh phúc nhất quốc tế. Bởi lẽ, con người kết nối cộng đồng sẽ không gật đầu một lối sống vị kỷ, tư lợi chỉ nghĩ đến bản thân. Mọi yếu tố phát sinh đều được xử lý bằng cái nghĩa cái tình, làm thế nào cho mọi việc được “ thấu tình đạt lý ”, tạo nên nét văn hóa truyền thống trọng tình, trọng nghĩa. Ngoài ra, đó cũng là nền tảng cho sự bình đẳng, công minh cũng như là cơ sở của nếp sống dân chủ-bình đẳng thể hiện trong nguyên tắc tổ chức triển khai nông thôn làng xã … Từ đó, hoàn toàn có thể thấy, mặt tích cực của tính cộng đồng là tạo nên sự đồng thuận, link giữa cá thể này với cá thể khác, giúp tạo nên một tập thể vững mạnh có sức mạnh to lớn để cùng nhau đạt được tiềm năng cao nhất. Phát huy được niềm tin cộng đồng lành mạnh là trong bước đầu nuôi dưỡng niềm tin yêu nước, tự hào dân tộc bản địa .Bên cạnh những mặt tích cực trên, tính cộng đồng của người Việt cũng có những hạn chế, xấu đi. Đó chính là lối tư duy lệ thuộc vào người khác, không chịu cố gắng nỗ lực và nỗ lực, tệ hại hơn nữa chính là khi một cá thể sống trong một tập thể có thành tích nổi trội và được khen thưởng, thay vì nhận được sự tuyên dương của mọi người, họ lại bị dè bỉu và cô lập. Đây là một trong thực tiễn đáng buồn trong xã hội văn minh ngày này. Ngoài ra, nó còn khiến con người không hề sống theo ý muốn bản thân, tất cả chúng ta khi nào cũng chú ý tới những lời nhìn nhận, nhận xét, buôn chuyện của những người xung quanh, hoặc tất cả chúng ta sợ mất lòng người khác nên ta luôn đồng ý chấp thuận làm những chuyện mặc dầu bản thân không hề muốn làm. Chưa kể, nó còn dẫn đến hiện tượng kỳ lạ kéo bè kéo cánh, quyền lợi nhóm gây ra những hậu quả nghiêm trọng về nhiều mặt như kinh tế tài chính, chính trị lẫn đời sống hằng ngày. Vì vậy, để có được nhận thức đúng đắn và lối ứng xử tương thích, ta phải tự biết nhìn nhận hành vi và kiềm chế những ham muốn sai lầm cũng như lan tỏa những hành vi, lối sống tốt đẹp để cùng chung tay phấn đấu kiến thiết xây dựng một quốc gia Nước Ta phồn thịnh và yên vui .
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
[ 1 ]. Thanh Lê ( 2004 ), Cội nguồn và truyền thống văn hóa truyền thống dân tộc bản địa Nước Ta, Nxb Khoa học xã hội, TP.HN .[ 2 ]. Trần Ngọc Thêm ( 1999 ), Cơ sở văn hóa truyền thống Nước Ta, Nxb Giáo dục đào tạo, Thành Phố Hà Nội .[ 3 ]. Trần Quốc Vượng ( 2006 ), Giáo trình Cơ sở văn hóa truyền thống Nước Ta, Nxb Giáo dục đào tạo, TP.HN .[ 4 ]. Nghiên Thị Thu Nga ( 2021 ), “ Tính cộng đồng của Người Việt ”, nguồn : http://ct- cdn.qdnd/van-hoa-xa-hoi/tinh-cong-dong-cua-nguoi-viet-526617, ngày truy vấn : 18.12 .[ 5 ]. “ Dân tộc Tày ”, nguồn : bandantoc.thainguyen.gov/cac-dan-toc-tinh-thai-nguyen/- / asset_publisher / aswschm77NYQ / content / dan-toc – tay ? inheritRedirect = true và fbclid = IwAR3FLTeZQ3X0j_UG7qnOJ0ib5KibqoQ_BBeKKnMjze 2 zrObNoj8qYVqxIcU, ngày truy vấn : 18.12 .[ 6 ]. “ Lễ hội Lồng tồng của người Tày, xã Kiên Thành, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái ”, nguồn : yenbai.gov/noidung/tintuc/Pages/chi-tiet-tin- tuc ? ItemID = 71 và l = Lehoitruyenthong và lv = 11 và fbclid = IwAR1CXFSMgGLR_tVPuqRIJi OS-eCY62OZ7VWRa5R2AhJVmaHEGgKEW5eWtFQ, ngày truy vấn : 18.12 .
[7]. “Lễ hội Lồng tồng là một giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của dân tộc Tày, Nùng ở
các tỉnh phía Bắc”, nguồn: vnq.edu/tap-chi/van-hoa-nghe-thuat/1453-le-hoi-long-
tong-la-mot-gia-tri-van-hoa-truyen-thong-dac-sac-cua-dan-toc-tay-nung-o-cac-tinh-phia-
bac?fbclid=IwAR1UPJGuZFB1FMcgea96vQba6eR9ujfiAyMDZBvn67tp_BS279ivBEg
myFQ, ngày truy cập: 18.12.
[ 8 ]. “ Tục uống rượu cần của người Tây Nguyên ”, nguồn : moitruong.net/tuc-uong- ruou-can-cua-nguoi-tay – nguyen / ? fbclid = IwAR3fnlNP9IMsiCTU6RR_cPpNU3xxYi4uKyO6VbCWebRc1E – kAv29akWZ4kw, ngày truy vấn : 18.12 .[ 9 ]. “ Rượu cần và Tây Nguyên ”, nguồn : baodantoc / ruou-can-va-tay-nguyen – 1624521186632, ngày truy vấn : 17.12 .[ 10 ]. “ Văn hóa ứng xử trong bữa ăn của người Tày ”, nguồn : backan.tintuc/goc-bac- kan / van-hoa-ung-xu-trong-bua-an-cua-nguoi – tay ? fbclid = IwAR0OONCNW0Rk7gaSybLleeLcTuE9XQmeYSKbbM6fAdfjx1TKbwG ZJLLpRgY, ngày truy vấn : 19.12 .
Nhận xét
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
Điểm bằng số Điểm bằng chữ
Cán bộ chấm thi thứ nhất Cán bộ chấm thi thứ hai
(Ký ghi rõ họ tên) (Ký ghi rõ họ tên)
