Trong khi nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống đang mấp mé bên bờ vực thẳm mai một và được chăm chút từng li từng tí để vực dậy thì bộ môn múa lân lại phát triển ngày càng mạnh mẽ một cách tự nhiên. Dù nó phát triển, cách tân như thế nào thì gần 65 năm qua đoàn Lân – Sư – Rồng (LSR) Tinh Anh Đường, tọa lạc trên đường Nguyễn Trãi, Q.5, TP.HCM vẫn giữ được “phong độ” của mình, không chỉ trình diễn phục vụ cho người dân trong nước mà còn mang LSR Việt Nam đến với thế giới.
Đoàn LSR Tinh Anh Đường giành cúp vô địch toàn đoàn quốc tế tại Malaysia
65 năm giữ gìn nghệ thuật dân gian
Những ngày cuối năm, là thời gian mà những huấn luyện viên, vận động viên của đoàn LSR Tinh Anh Đường quay quồng với việc làm tập luyện để trình diễn ship hàng Tết Nguyên đán Kỷ Hợi 2019. Bởi theo ý niệm chung của người Á Đông, vào những ngày Tết, trong nhà có sự Open của ba con vật : lân, sư và rồng gia chủ sẽ được hưởng một năm mới đầy như mong muốn, thịnh vượng, phát đạt và hanh thông. Vì vậy, hoạt động giải trí này không hề thiếu vào dịp Tết .Tiếp chuyện với chúng tôi, ông Triệu Di Tài ( Trưởng đoàn ) cho biết : “ Đoàn LSR Tinh Anh Đường được xây dựng từ năm 1954 do cha tôi là Triệu Di Văn làm Trưởng đoàn. Sau hơn 45 năm góp sức cho bộ môn nghệ thuật và thẩm mỹ dân gian, năm 2003 ông qua đời. Từ đó, tôi là người kế nghiệp ông và liên tục phát huy giữ gìn truyền thống cuội nguồn dân tộc bản địa ” .Theo những đoàn trình diễn, có rất nhiều hình thức trình diễn lân, trong đó có 2 hình thức trình diễn lân thông dụng nhất là lân địa bửu và lân lên mai hoa thung. Lân lên mai hoa thung là hình thức tạo nên sự thú vị, mê hoặc, đôi lúc làm thót tim người xem. Khi đó vận động viên múa phải trình diễn trên nhiều cột sắt cao từ 1 m trở lên để triển khai những thao tác nhảy múa, vồ, cắn, lăn vòng, vặn mình, ngồi, nằm, đứng, tiến, lùi … để đạt được mục tiêu. Nhưng đây lại là màn trình diễn có ý nghĩa như nhắc nhở con người phải biết vượt qua khó khăn vất vả, thử thách mới có được thành quả tốt .Anh Trần Trí Hiền ( huấn luyện viên lâu năm cho biết ) : Yếu tố quyết định hành động cho sự thành công xuất sắc của một buổi diễn là người đánh trống. Tiếng trống ngoài việc tạo không khí sôi động cho màn múa còn là tín hiệu lệnh hay tín hiệu để những thành viên phối hợp với nhau. Nhịp trống nhanh, lân quỳ ; nhịp trống chững lại, lân ngủ ; nhịp trống thưa và nhẹ, lân thức dậy ; nhịp trống rộn ràng, lân vượt chướng ngại hay ngoạm cờ, ngoạm tiền vào miệng … đặc biệt quan trọng người múa phải làm thế nào để bộc lộ con lân muốn tìm gì, ở đâu. Cũng là lân nhưng lân trong từng đoàn trình diễn lại khác nhau. Chính điểm đó quyết định hành động sự sống sót của đoàn LSR .Không chỉ chú trọng đến kỹ thuật màn biểu diễn, cảm hứng của lân cũng là yếu tố quan trọng. “ Muốn người xem ấn tượng và khắc sâu hơn, người múa phải múa làm thế nào để bộc lộ được xúc cảm của con lân : buồn – vui, tủi – hổ, ái – ố, hỷ – nộ ”, anh Hiền bật mý .
Trong một buổi tập luyện đánh trống
Từ những đòi hỏi khắt khe đó nên các thành viên trong đoàn phải tập luyện rất vất vả. “Theo nghề này gặp tai nạn chấn thương, gãy tay, gãy chân… là chuyện thường tình. Nhưng vì đam mê và nhiệt huyết nên sau khi vết thương lành lặn anh em trong đoàn lân lại tiếp tục cuộc hành trình theo đuổi đam mê và giữ gìn nét đẹp truyền thống của dân tộc”, anh Hiền tiết lộ.
Để theo được nghề, ngoài đam mê, nhiệt huyết yên cầu vận động viên phải có một sức khỏe thể chất dẻo dai, biết võ thuật để hoàn toàn có thể triển khai những động tác leo trèo, bay nhảy. Đặc biệt người múa còn phải nhạy bén, tinh xảo trong cách xử lý sự cố ngoài ý muốn để mang đến những màn màn biểu diễn ấn tượng, thích mắt. Tuy nhiên những yên cầu đó không phải đoàn lân nào cũng tuân thủ được. “ Có những đoàn trình diễn vì tiền mà không hết lòng với môn nghệ thuật và thẩm mỹ này. Thêm vào đó là không tìm được vận động viên có kinh nghiệm tay nghề nên trong quy trình trình diễn để lộ ra nhiều sai sót khiến người xem cảm thấy chán. Đã không ít đoàn LSR tại TP. Hồ Chí Minh phải tan rã vì không cung ứng được sự mong đợi của người xem ”, anh Minh ( vận động viên ) san sẻ .
Chinh phục khách thưởng lãm quốc tế
Trải qua hai thế hệ tăng trưởng bộ môn nghệ thuật và thẩm mỹ dân gian LSR, Tinh Anh Đường đã có hàng ngàn tiết mục màn biểu diễn tại TP Hồ Chí Minh và những tỉnh lân cận. Hiện tại, có tất thẩy 70 thành viên. Họ ở nhiều độ tuổi khác nhau, nhiều ngành nghề khác nhau nhưng cùng chung một niềm đam mê với điệu múa LSR. Và cũng chính niềm đam mê đó, những thành viên Tinh Anh Đường đã lập được nhiều thành tích vượt bậc trong những cuộc tranh tài : Năm 2011, Tinh Anh Đường đoạt giải nhất Parkson Lê Đại Hành. Năm 2012 giải nhì Parkson Lê Đại Hành. Năm 2013 và năm trước giành 2 giải nhất LSR TP.HCM. Năm năm ngoái, Tinh Anh Đường liên tục lập thành tích ở Giải Crescentmall Q. 7 …
Bài trình diễn lân lên mai hoa thung
Không chỉ lập thành tích trong nước mà Tinh Anh Đường còn khiến bạn bè quốc tế nể phục khi chỉ trong năm 2018, đoàn bảo vệ thành công cúp vô địch tại Liên hoan thi đấu LSR quốc tế lần 11 tại Singapore. Sau đó, tại Giải vô địch thế giới LSR 2018 diễn ra tại Malaysia, Tinh Anh Đường đại diện cho Việt Nam thi đấu và giành cúp vô địch toàn đoàn thế giới, cúp vô địch toàn đoàn châu Á và Đông Nam Á. Mới đây nhất Tinh Anh Đường tiếp tục tham dự giải LSR quốc tế Malaysia mở rộng lần XIII năm 2018. Đây là giải đấu uy tín nhất hiện nay trên thế giới. Đoàn lọt vào top 10 cùng phần thưởng là cúp và 1.500 USD. Đây là những thành tích tốt nhất từ trước tới nay của bộ môn thể thao LSR Việt Nam tham gia giải đấu tại Malaysia. Với những thành tích đó, LSR Tinh Anh Đường đã được ghi nhận kỷ lục Guinness Việt Nam. Anh Hiền trải lòng: “Muốn có được thành quả tốt đẹp, không chỉ riêng bản thân vận động viên tập luyện mà các anh em trong đoàn không ngừng phấn đấu, nỗ lực và quyết tâm khẳng định vị thế của mình trên thế giới. Có những ngày vừa làm việc xong, họ ăn vội ổ bánh mì rồi tất tả chạy đến đoàn để tập luyện…”.
Bằng sự cố gắng, đến nay đoàn LSR Tinh Anh Đường đã đạt được thành công xuất sắc như mong đợi. Không chỉ toàn tâm toàn ý tập luyện mà một số ít người còn bắt tay vào việc sản xuất LSR để ship hàng cho màn biểu diễn và xuất khẩu sang những nước trên quốc tế như Nước Singapore, Malaysia, Mỹ … để vừa giữ gìn được nét đẹp truyền thống lịch sử dân tộc bản địa vừa tạo nét độc lạ cho đoàn lân của mình .
Kiều Khánh
