BÀI 4.
PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI
A. LÝ THUYẾT TRỌNG TÂM
1. Bản chất của phản ứng xảy ra trong dung dịch các chất điện li
Bản chất của phản ứng xảy ra trong dung dịch các chất điện li là phản ứng giữa các ion .
2. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li
Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li là trong mẫu sản phẩm phản ứng phải có tối thiểu một trong các chất : kết tủa, bay hơi, điện li yếu .
– Ví dụ trường hợp tạo kết tủa:
AgNO3 + HCl → AgCl + HNO3- Ví dụ trường hợp tạo chất khí :2HC l + Na2CO3 → 2N aCl + CO2 ↑ + H2O- Ví dụ trường hợp tạo chất điện li yếu :HCl + CH3COONa → CH3COOH + NaCl
3. Cách viết phương trình ion thu gọn
– Bước 1 : Viết phương trình phản ứng dạng phân tửNa2CO3 + BaCl2 → BaCO3 + 2N aCl- Bước 2 : Viết phương trình phản ứng dạng ion ( Các chất điện li mạnh viết dạng ion, các chất điện li yếu, kết tủa, chất khí viết dạng phân tử )2N a + + CO32 – + Ba2 + + 2C l – → BaCO3 + 2N a + + 2C l — Bước 3 : Viết phương trình phản ứng dạng ion thu gọn ( bỏ các ion giống nhau ớ hai vế ) :Ba2 + + CO32 – → BaCO3 ↓
B. PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP
Phương pháp viết phương trình ion thu gọn của phản ứng :- Bước 1 : Viết phương trình phản ứng dạng phân tửAgNO3 + HCl → AgCl + HNO3- Bước 2 : Viết phương trình phản ứng dạng ion ( Các chất điện li mạnh viết dạng ion, các chất điện li yếu, kết tủa, chất khí viết dạng phân tử )Ag + + NO3 – + H + + Cl – → AgCl ¯ + NO3 – + H +- Bước 3 : Viết phương trình phản ứng dạng ion thu gọn ( bỏ các ion giống nhau ớ hai vế ) :Ag + + Cl – → AgCl ¯
C. GIẢI BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA
Bài 1 (trang 20 SGK Hóa học 11):
Điều kiện để xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch chất điện li là gì ? Lấy các ví dụ minh hoạ ?
Hướng dẫn giải:
Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li là trong loại sản phẩm phản ứng phải có tối thiểu một trong các chất : kết tủa, bay hơi, điện li yếu .– Sau phản ứng tạo thành chất kết tủaNa2CO3 + CaCl2 → 2N aCl + CaCO3 ↓– Sau phản ứng tạo thành chất dễ bay hơiNa2S + 2HC l → 2N aCl + H2S ↑– Sau phản ứng tạo thành chất điện li yếu2CH3 COONa + H2SO4 → 2CH3 COOH + Na2SO4
Bài 2 (trang 20 SGK Hóa học 11):
Tại sao các phản ứng giữa dung dịch axit và hiđroxit có tính bazơ và phản ứng với muối cacbonat và dung dịch axit rất dễ xảy ra ?
Hướng dẫn giải:
– Sản phẩm của phản ứng giữa dung dịch axit và hiđroxit bazơ là muối và nước ( H2O ), mà nước là chất điện li yếu nên thỏa mãn nhu cầu điều kiện kèm theo xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li .Mg ( OH ) 2 + 2HC l → MgCl2 + 2H2 O– Sản phẩm của phản ứng giữa muối cacbonat và dung dịch axit là muối mới, và axit cacbonic ( H2CO3 ) rất yếu, thuận tiện bị phân huỷ thành nước ( H2O và khí cacbonic ( CO2 ) Vậy loại sản phẩm sau cuối sau phản ứng có chất dễ bay hơi ( CO2 ) và chất điện li yếu ( H2O ) nên thỏa mãn nhu cầu điều kiện kèm theo xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li .CaCO3 + 2HC l → CaCl2 + CO2 ↑ + H2O
Bài 3 (trang 20 SGK Hóa học 11):
Lấy 1 số ít thí dụ chứng tỏ : thực chất của phản ứng trong dung dịch điện li là phản ứng giữa các ion ?
Hướng dẫn giải:
Ví dụ 1 :AgNO3 + NaCl → AgCl ↓ + NaNO3Ag + + NO3 – + Na + + Cl – → AgCl ↓ + NO3 – + Na +Ag + + Cl – → AgCl ↓Ví dụ 2 :Na2SO3 + 2HC l → 2 NaCl + H2O + SO2 ↑2N a + + SO32 – + 2H + + 2C l – → 2N a + + 2C l – + H2O + SO2 ↑2H + + SO32 – → H2O + SO2 ↑
Bài 4 (trang 20 SGK Hóa học 11):
Phương trình ion rút gọn của phản ứng cho biết:
A. Những ion nào sống sót trong dung dịch .B. Nồng độ những ion nào trong dung dịch là lớn nhất .C. Bản chất của phản ứng trong dung dịch các chất điện li .D. Không sống sót phân tử trong dung dịch các chất điện li .
Hướng dẫn giải:
Chọn C .
Bài 5 (trang 20 SGK Hóa học 11):
Viết phương trình phân tử và phương trình ion rút gọn của các phản ứng ( nếu có ) xảy ra trong dung dịch giữa các cặp chất sau :a. Fe2 ( SO4 ) 3 + NaOHb. NH4Cl + AgNO3c. NaF + HCld. MgCl2 + KNO3e. FeS ( r ) + 2HC lg. HClO + KOH
Hướng dẫn giải:
a. Fe2 ( SO4 ) 3 + 6N aOH → 3 Na2SO4 + 2F e ( OH ) 3 ↓Fe3 + + 3OH – → Fe ( OH ) 3 ↓b. NH4Cl + AgNO3 → NH4NO3 + AgCl ↓Ag + + Cl – → AgCl ↓c. NaF + HCl → NaCl + HFH + + F + → HFd. MgCl2 + KNO3 → Không có phản ứnge. FeS ( r ) + 2HC l → FeCl2 + H2S ↑FeS ( r ) + 2H + → Fe2 + + H2S ↑g. HClO + KOH → KClO + H2OHClO + OH – → H2O + ClO –
Bài 6 (trang 20 SGK Hóa học 11):
Phản ứng nào dưới đây xảy ra trong dung dịch tạo kết tủa Fe ( OH ) 3 ?A. FeSO4 + KMnO4 + H2SO4B. Fe2 ( SO4 ) 3 + KIC. Fe ( NO3 ) 3 + FeD. Fe ( NO3 ) 3 + KOH
Hướng dẫn giải:
Chọn D .
Bài 7 (trang 20 SGK Hóa học 11):
Lấy thí dụ và viết các phương trình hoá học dưới dạng phân tử và ion rút gọn cho phản ứng sau :a. Tạo thành chất kết tủab. Tạo thành chất điện li yếuc. Tạo thành chất khí
Hướng dẫn giải:
a. Tạo thành chất kết tủa :AgNO3 + HCl → AgCl + HNO3Ag + + Cl – → AgClb. Tạo thành chất điện li yếu :2CH3 COONa + H2SO4 → 2CH3 COOH + Na2SO4CH3COO – + H + → CH3COOH
c. Tạo thành chất khí:
FeS + 2HC l → FeCl2 + H2SFeS + 2H + → Fe2 + + H2STrên đây là gợi ý giải bài tập Hóa 11 bài Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li do giáo viên Ican trực tiếp biên soạn theo chương trình mới nhất. Chúc các bạn học tập vui tươi
