Nguyễn Thị Nguyên
Phòng QLĐT&NCKH
Hiện nay là thời đại của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (cách mạng công nghiệp 4.0), người phụ nữ của thời đại 4.0 được gán cho rất nhiều trọng trách nặng nề, vừa phải phát triển sự nghiệp vừa chăm lo cho tổ ấm gia đình mình. Do vậy, người phụ nữ gặp rất nhiều khó khăn, rào cản của xã hội từ trong công việc, từ phía gia đình. Thế nhưng, với phẩm chất “Tự tin, tự trọng, trung hậu, đảm đang” của người phụ nữ Việt Nam luôn là phẩm chất đạo đức, truyền thống tốt đẹp, thể hiện vai trò làm vợ, làm mẹ của người phụ nữ, đồng thời khẳng định vị thế của các chị trong gia đình, cộng đồng và xã hội.
Lịch sử bốn nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc bản địa, người phụ nữ Việt Nam đã góp phần rất nhiều vào công cuộc dựng xây, bảo tồn, trau dồi, thừa kế, phát huy những phẩm chất đạo đức tốt đẹp từ đời này sang đời khác. Sự góp phần không tên, vừa là hậu phương, vừa tham gia chiến đấu với những chiến công thầm lặng trong công cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm phương Bắc, chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược của họ đã đúc rút nên những giá trị đạo đức truyền thống cuội nguồn : Anh hùng, đảm đang, yêu nước, nhân ái, thủy chung, nghĩa tình, giàu đức quyết tử. Nhà văn Sơn Nam đã từng khen gợi :
“ Anh hùng, quật cường – tình quốc gia
Trung hậu, thảo thơm – nghĩa đồng bào ;
Những người mẹ anh hùng nhân ái ,
Tấm gương vằng vặc tựa trăng sao ”
Người phụ nữ Việt không chỉ đơn thuần người mẹ mà còn là cô giáo dạy cho con những lời nói đầu đời, giáo dục cho con cháu những trong bước đầu trong nền giáo dục nước nhà như về đạo đức, phẩm chất, kiến thức và kỹ năng sống, … góp phần to lớn trong việc hình thành nhân cách của thế hệ sau, rộng hơn nữa là niềm tin, nếp sống của cả một dân tộc bản địa. Đúng như nhiều triết gia từng nói : “ Giáo dục đào tạo một người đàn ông thì được một mái ấm gia đình tốt nhưng giáo dục người phụ nữ thì được cả một thế hệ tốt ”. Câu nói đó hoàn toàn có thể xem như một lời ngợi khen so với phụ nữ nhưng cũng cho thấy trách nhiệm nặng nề mà mỗi người phụ nữ Việt đang gánh vác trên vai .
Từ ngày quốc gia thống nhất hai miền Nam – Bắc, thực thi công cuộc thay đổi, với nền kinh tế tài chính ngày càng tăng trưởng theo hướng công nghiệp hóa – hiện đại hóa, người phụ nữ ngày càng có điều kiện kèm theo để phát huy hàng loạt những năng lực tiềm ẩn và những phẩm chất tốt đẹp đã được tu dưỡng từ khi còn nhỏ và được truyền thụ qua nhiều thế hệ. Tuy nhiên, song song với những thuận tiện, vẫn còn sống sót rất nhiều mặt trái, khiến cho những chuẩn mực đổi khác can đảm và mạnh mẽ .
Dân gian Việt Nam thường truyền miệng “ Đàn ông xây nhà, đàn bà xây tổ ấm ”. Trong đó, người phụ nữ được xem là có vai trò vô cùng quan trọng trong việc kiến thiết xây dựng một nền tảng mái ấm gia đình bền vững và kiên cố. Cuộc sống của thời đại mới 4.0, bên cạnh việc xây tổ ấm còn phải gánh vác rất nhiều trách nhiệm trong việc làm. Đôi khi, vì có quá nhiều nghĩa vụ và trách nhiệm người phụ nữ phải triển khai, họ cảm thấy bị quá tải và không biết cần phải tuân theo những chuẩn mực nào .
Thời đại 4.0, phẩm chất của người phụ nữ Việt Nam được gói gọn trong 4 chữ: “Tự tin, tự trọng, trung hậu, đảm đang”. Trong 4 phẩm chất ấy, có hai tiêu chí điển hình cho thế hệ phụ nữ trẻ, đó là “tự tin”, “tự trọng”, hai tiêu chí còn lại là “trung hậu”, “đảm đang” vốn là truyền thống quý báu của dân tộc được duy trì và gìn giữ cho đến tận ngày nay. Tất cả những phẩm chất tốt đẹp đó đều có ở người phụ nữ hiện đại, chúng có mối quan hệ hữu cơ, bổ sung cho nhau, phẩm chất này nhiều khi là tiền đề, là điều kiện tiên quyết để dẫn đến phẩm chất khác. Tuy nhiên, để hài hòa giữa các phẩm chất, đòi hỏi người phụ nữ phải có sự khôn khéo, sắp xếp giữa việc nhà và việc nước.
“ Tự tin ” là phẩm chất mà người phụ nữ hiện đại không hề thiếu trong xã hội cách mạng công nghiệp 4.0. Đây là một điểm mới trái chiều với người phụ nữ truyền thống cuội nguồn. Trải qua lịch sử dân tộc 4000 năm dựng nước và giữ nước, hơn 1000 năm bị giặc phương Bắc đô hộ, sống trong thời kỳ phong kiến, chính sách đa thê là không hề chối bỏ, người phụ nữ trở nên nhỏ bé, bị coi khinh, thấp cổ bé họng, không được quyền lên tiếng, không được quyền phản kháng, không có vị thế, vai vế trong mái ấm gia đình nên việc tự tin phần nhiều là không có. Người phụ nữ xưa còn trẻ thì sống phụ thuộc vào vào mái ấm gia đình, đặt đâu ngồi đó, lấy chồng thì phải phụ thuộc vào vào quyết định hành động của chồng, về già thì phải nương nhờ con trai. Đến nay vẫn còn lưu truyền câu nói nổi tiếng về thân phận của người phụ nữ trong xã hội xưa : “ Tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử ”. Tam tòng tứ đức đã trở thành một trong trong những xiềng xích trói buộc người phụ nữ .
Vượt qua những rào cản tâm ý, tư tưởng của người phụ nữ thời xưa, ngày này, người phụ nữ, mặc dầu chưa xóa bỏ hết được những tâm ý tự ti, thiếu tự tin nhưng đã phần nào có chỗ đứng, lời nói và có quyền bình đẳng hơn với phái mạnh trong việc làm, đời sống. Phụ nữ ngày này có quyền tham gia chính trị, quản trị đoàn thể, chỉ huy xã hội, … Họ đã dám nghĩ, dám làm, tin yêu vào năng lực của chính bản thân mình. Họ đồng cảm những khiếm khuyết, tìm cách khắc phục và phát huy tuyệt vời và hoàn hảo nhất những mặt mạnh, góp phần không nhỏ trong công cuộc thiết kế xây dựng và tăng trưởng nền kinh tế tài chính của quốc gia, tham gia kiến thiết xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Ngày nay, rất nhiều nữ giữ vai trò quan trọng trong chỉ huy Đảng, Nhà nước, nhiều nữ người kinh doanh thành đạt giữ vai trò chỉ huy, quản trị trong những doanh nghiệp lớn đã được tôn vinh, trở thành điểm sáng về người phụ nữ tự tin trong thời hiện đại mới, thời đại nam – nữ bình quyền, phụ nữ ngày càng tự tin hơn trong việc làm cũng như trong đời sống mái ấm gia đình và tiếp xúc xã hội .
Tuy nhiên, Người phụ nữ tự tin nhưng phải vẫn giữ được sự nhã nhặn, trân trọng giá trị và thành quả của người khác, luôn nỗ lực học hỏi, trau dồi, rèn luyện những kiến thức và kỹ năng sống, sức khỏe thể chất, duy trì và gìn giữ vẻ đẹp từ trong ra ngoài .
Trừ phẩm chất “ tự tin ”, “ tự trọng ” cũng là phẩm chất không hề thiếu của người phụ nữ Việt Nam. “ Tự trọng ” để biết dừng lại trước những điều xấu, biết chấp hành pháp lý, tự hình thành cho mình một thói quen ứng xử có văn hóa truyền thống, giữ mình trước những cám dỗ thường ngày của thời đại 4.0 với nhiều cạm bẫy dễ sa vào như tham ô, hối lộ, … so với những phụ nữ có chức quyền ; dễ ăn gian, làm dối, chạy theo doanh thu, … so với những phụ nữ chỉ huy, quản lý và điều hành những doanh nghiệp. Người phụ nữ tự trọng sẽ trân trọng những chuẩn mực đạo đức của xã hội, để không làm những việc trái với thuần phong mỹ tục, không chạy theo những hào nhoáng vẻ bên ngoài mà đánh mất giá trị ẩn sâu bên trong. Người phụ nữ tự trọng biết đặt đạo đức nghề nghiệp lên trước quyền lợi của bản thân .
Đối lập với những phẩm chất “ tự tin ”, “ tự trọng ” được sinh ra trong thời đại mới, “ trung hậu ” là một trong những phẩm chất truyền thống lịch sử quan trọng của người phụ nữ Việt Nam được truyền từ thế hệ phụ nữ này sang thế hệ phụ nữ khác từ xưa đến lúc bấy giờ. Ở Việt Nam nói riêng và phương Đông nói chung, sự thủy chung, tình nghĩa, nhân ái, son sắt, vị tha, bao dung được tôn vinh trong mọi thời kỳ. Tất cả những đức tính tốt đẹp đó được gói trọn trong khoanh vùng phạm vi của hai từ : “ Trung hậu ”. Người phụ nữ trung hậu là người giàu tình cảm, dám đứng lên đấu tranh cho những điều thiện, cho những người bị ức hiếp. Trung hậu để không vô cảm, để dám lên tiếng vì một quốc tế tốt đẹp hơn, sẵn sàng chuẩn bị thứ tha, bao dung để khiến lòng mình thanh thản .
Trong 4 phẩm chất, dù ở thời đại nào thì phẩm chất “ đảm đang ” của người phụ nữ đều được coi trọng, và là một trong những đức tính quý báu được quả đât tôn vinh. Nhưng nếu trong xã hội phong kiến, đảm đang mang ý nghĩa gánh vác, lo toan mọi yếu tố tương quan đến việc làm nội trợ, một lòng chăm sóc, quyết tử vì chồng vì con mà quên đi quyền lợi và nghĩa vụ chính đáng của bản thân mình thì ngày này, đảm đang đã được khoác một lớp áo mới, mang một định nghĩa mới. Người phụ nữ đảm đang là người biết hòa giải, cân đối những yếu tố trong đời sống như việc làm, tình cảm, sức khỏe thể chất, mái ấm gia đình, biết nghỉ ngơi để lấy lại nguồn năng lượng chứ không lao đầu vào việc làm ngày đêm. Người phụ nữ Việt Nam đảm đang khi biết khôn khéo san sẻ những khó khăn vất vả cùng chồng con, động viên họ cùng tham gia việc làm mái ấm gia đình, biết dùng lý trí và tình cảm hài hòa trong mọi yếu tố của đời sống. Người phụ nữ đảm đang hoàn toàn có thể là một người không biết nấu quá nhiều món ngon, nhưng luôn biết cách tổ chức triển khai hài hòa giữa đời sống ý thức, vật chất và sức khỏe thể chất cho những thành viên trong mái ấm gia đình, kể cả chính bản thân mình qua những món ăn giàu dinh dưỡng .
Đảm đang còn biểu lộ ở một mặt khác rất quan trọng, đó chính là nuôi dạy con cháu. “ Dạy con từ lúc còn thơ ”, người mẹ với những hành trang kiến thức và kỹ năng được tích góp qua nhiều năm tháng sẽ là tấm gương tiêu biểu vượt trội, giáo dưỡng con về cách ứng xử, ăn mặc, đối nhân xử thế để biết yêu thương và chăm sóc mái ấm gia đình, biết báo đáp xã hội, biết sẻ chia và gánh vác trách nhiệm trong việc làm và đời sống. Để đứa trẻ lớn lên, trở thành một công dân có ích, một tác nhân góp thêm phần hoàn thành xong hơn xã hội và quốc gia như lời bài hát Mẹ là Quê hương của tác giả Nguyễn Quốc Việt :
“ Con lớn lên từ dòng sữa mẹ, từ khúc dân ca mẹ hát ru con
Từ tình thương bao la như biển rộng, từ tháng ngày vất vả gian nan
Bao tháng năm cuộc sống nhiều đổi khác, mẹ đã cho con đời sống tin yêu
Dù thời hạn phong ba hay bão nổi, vẫn nhớ hoài lời ru của mẹ hiền ”
Bốn phẩm chất vừa truyền thống cuội nguồn vừa hiện đại của người phụ nữ Việt Nam thời đại 4.0 “ Tự tin, tự trọng, trung hậu, đảm đang ” đã tạo nên sự hòa giải giữa những tinh hoa của dân tộc bản địa cùng văn minh của trái đất. Người phụ nữ vẫn mãi phấn đấu, rèn luyện để hoàn thành xong bản thân mình, tự tin mang lại niềm hạnh phúc cho chính mình, cho mái ấm gia đình của mình và cho xã hội. Để làm được điều đó, ngoài nỗ lực tự thân, người phụ nữ rất cần đến sự trợ giúp, tương hỗ của những người thân trong gia đình trong mái ấm gia đình, sự ủng hộ của đồng nghiệp, những đoàn thể, hội đồng xã hội. / .
