Hình thái kinh tế xã hội là gì ? Năm hình thái kinh tế xã hội ?
Hình thái kinh tế xã hội là nội dung bắt nguồn từ học thuyết hình thái kinh tế-xã hội của do Mác – Ăngghen phát hiện ra vào những năm 40 của thế kỷ 19, được V.I.Lênin thừa kế và tăng trưởng, vận dụng lý luận này vào Cách mạng Tháng 10 Nga. Hình thái kinh tế xã hội là sự hoạt động và tăng trưởng của xã hội như một quy trình lịch sử – tự nhiên, để cho sinh ra những loại hình thái này đến hình thái khác với những văn minh hơn hẳn những hình thái trước đó. Tìm hiểu về hình thái kinh tế xã hội là khám phá về sự quản lý và vận hành của xã hội trong những quy trình tiến độ tăng trưởng nhất định cũng như tiến trình hoạt động lịch sử nói chung của xã hội loài người.
Luật sư tư vấn luật qua điện thoại trực tuyến miễn phí: 1900.6568
1. Hình thái kinh tế xã hội là gì?
Xã hội là tổng thể và toàn diện của nhiều nghành nghề dịch vụ với những mối quan hệ xã hội rất là phức tạp. Vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng vào nghiên cứu và phân tích đời sống xã hội, những nhà tầm cỡ của chủ nghĩa Mác Lê – nin đã đưa ra khái niệm hình thái kinh tế – xã hội. Theo Mác Lê – nin, hình thái kinh tế xã hội là một phạm trù cơ bản của chủ nghĩa duy vật lịch sử dung để chỉ xã hội ở từng tiến trình lịch sử nhất định, với một kiểu quan hệ sản xuất đặc trưng cho xã hội đó tương thích với một trình độ nhất định của lực lượng sản xuất và với một kiến trúc thượng tầng tương ứng được kiến thiết xây dựng trên những quan hệ sản xuất ấy. Như vậy, cấu trúc của hình thái kinh tế – xã hội theo khái niệm trên gồm có : lực lượng sản xuất, quan hệ sản xuất và kiến trúc thượng tầng. Trình độ của lực lượng sản xuất bộc lộ trình độ chinh phục tự nhiên và năng lượng thực tiễn của con người. Lực lượng sản xuất làm ra tư liệu sản xuất cho xã hội, từ lực lượng sản xuất này sẽ phát sinh quan hệ sản xuất là quan hệ giữa người với người trong quy trình sản xuất. Trong những quy luật khách quan chi phối sự hoạt động tăng trưởng của những hình thái kinh tế – xã hội thì quy luật về sự tương thích của quan hệ sản xuất với đặc thù và trình độ của lực lượng sản xuất có vai trò quyết định hành động nhất. Từ lực lượng sản xuất sẽ hình thành nên một tổng thể và toàn diện đó là kiến trúc thượng tầng gồm có hàng loạt những quan điểm tư tưởng xã hội, những thiết chế tương ứng và những quan hệ nội tại của thượng tầng hình thành trên một hạ tầng nhất định và đều có đặc thù riêng, có quy luật tăng trưởng riêng nhưng không sống sót tác rời nhau mà liên hệ tác động ảnh hưởng qua lại lẫn nhau và phát sinh trên hạ tầng, phản ánh hạ tầng. Với khái niệm khoa học về xã hội theo cấu trúc “ hình thái ” như vậy đã đem lại phương pháp luận khoa học trong việc điều tra và nghiên cứu cấu trúc cơ bản của xã hội, được cho phép nghiên cứu và phân tích đời sống hết sực phức tạp của xã hội để chỉ ra những mối quan hệ biện chứng giữa những nghành nghề dịch vụ cơ bản của nó, chỉ ra quy luật hoạt động và tăng trưởng của nó như một quy trình lịch sử – tự nhiên. Tổng thể hình thái kinh tế xã hội gồm có nhiều mặt, mỗi mặt lại có những thế mạnh riêng không liên quan gì đến nhau và phải dựa vào những thế mạnh đó để điều tra và nghiên cứu, tìm tòi và tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ hơn nữa.
Hình thái kinh tế xã hội trong Tiếng anh là “Socioeconomic form“.
2. Năm hình thái kinh tế xã hội:
Xã hội loài người đã biết đến năm hình thái kinh tế – xã hội tương ứng với năm phương thức sản xuất: hình thái kinh tế – xã hội cộng đồng nguyên thủy, hình thái kinh tế – xã hội chiếm hữu nô lệ, hình thái kinh tế – xã hội phong kiến, hình thái kinh tế – xã hội tư bản chủ nghĩa. Hình thái kinh tế – xã hội cộng sản chủ nghĩa.
– Hình thái kinh tế – xã hội hội đồng nguyên thủy là hình thái kinh tế xã hội tiên phong và sơ khai nhất trong lịch sử loài người. Một số đặc trưng điển hình nổi bật của hình thái này là : Tư liệu lao động thô sơ, đa phần sử dụng đồ đá, thân cây làm công cụ lao động ; Cơ sở kinh tế là sự sở hữu chung về tư liệu sản xuất và mẫu sản phẩm lao động ; Là xã hội chưa có giai cấp, Nhà nước và pháp lý ; Quan hệ sản xuất là quan hệ bình đẳng, cùng làm cùng tận hưởng. – Hình thái kinh tế – xã hội chiếm hữu nô lệ : Khi chính sách thị tộc sống sót trong công xã nguyên thủy tan rã và hình thành nên xã hội có Nhà nước, và cuộc cách mạng xã hội tiên phong trong lịch sử loài người đã hình thành nên hình thái KTXH chiếm hữu nô lệ. Đặc trưng của hình thái này là đã thay thế sửa chữa chính sách công hữu ( sở hữu chung ) về từ liệu sản xuất sang chính sách tư hữu chủ nô, sửa chữa thay thế xã hội không có giai cấp thành xã hội có giai cấp đối kháng ( chủ nô – nô lệ ), thay thế sửa chữa chính sách tự quản thị tộc bằng trật tự có nhà nước của giai cấp chủ nô. Giai cấp chủ nô dùng cỗ máy quản lý của mình bóc lột tàn ác sức lao động của nô lệ, nô lệ trong xã hội này được coi như một công cụ lao động biết nói. Hình thái này cũng tạo ra kiểu nhà nước tiên phong : Nhà nước chủ nô .
– Hình thái kinh tế – xã hội phong kiến : Giai cấp thống trị mới trong hình thái này là giai cấp quý tộc – địa chủ, giai cấp bị trị là nông nô. Phương pháp bóc lột sức lao động trong xã hội chiếm hữu nô lệ được sửa chữa thay thế bằng hình thức bóc lột địa tô – người nông dân được giao đất đai và canh tác trên thửa ruộng của mình, đến kỳ hạn nộp tô thuế cho địa chủ. So với hình thái chiếm hữu nô lệ, hình thức lao động trong thời kỳ phong kiến đã tân tiến hơn nhiều, tuy phải nộp tô thuế nhưng nông dân vẫn hoàn toàn có thể được giữ lại phải của cải dư thừa của mình. Đồng thời nhiều những tầng lớp, giai cấp mới đã Open trong xã hội. – Hình thái kinh tế – xã hội tư bản chủ nghĩa : Xuất hiện tiên phong ở châu Âu, phôi thai và tăng trưởng trong lòng xã hội phong kiến châu Âu và chính thức xác lập như một hình thái KTXH tiên phong ở Anh và Hà Lan vào thế kỷ 17. Adam Smith ( 1723 – 1790 ) là người có góp phần to lớn nhất thiết kế xây dựng một mạng lưới hệ thống lý luận tương đối hoàn hảo về chủ nghĩa tư bản tự do hay tự do kinh tế. Những nét đặc trưng cơ bản của hình thái KTXH tư bản chủ nghĩa : Quyền sở hữu tư nhân và quyền tự do kinh doanh thương mại được pháp lý bảo vệ và coi như quyền thiêng liêng của con người ; Cá nhân dùng chiếm hữu tư nhân để kinh doanh thương mại trong điều kiện kèm theo thị trường tự do : mọi sự phân loại của cải đều trải qua quy trình mua và bán của những thành phần tham gia vào quy trình kinh tế ; Gắn với nền sản xuất công nghiệp có hiệu suất lao động cao ; Bản chất sự “ bóc lột ” nằm ở giá trị thặng dư mà sức lao động tạo ra khi những nhà tư bản thuê lao động và sử dụng sức lao động.
– Hình thái kinh tế xã hội công sản chủ nghĩa.
Dựa trên sự nghiên cứu và phân tích trực tiếp những xích míc cơ bản của Chủ nghĩa tư bản trong quy trình tiến độ đầu, đặc biệt quan trọng là xích míc giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, dựa vào triển vọng của phong trài công nhân, Mác và Ăng – ghen đã đưa ra Dự kiến về sự tăng trưởng của xã hội loài người trong tương lai, đó là sự tất yếu của việc tiến tới hình thái kinh tế – xã hội Cộng sản chủ nghĩa mà quá trình đầu là Chủ nghĩa xã hội. Mác và Ăng – ghen cũng đã từng quan tâm về thiết kế xây dựng Chủ nghĩa cộng sản “ Chủ nghĩa cộng sản không phải là một trạng thái cần phải phát minh sáng tạo ra, không phải là một lý tưởng mà hiện thực phải khuôn theo. Chúng ta gọi Chủ nghĩa cộng ản là một trào lưu hiện thực, nó xóa bỏ mọi trạng thái lúc bấy giờ. Những điều kiện kèm theo của trào lưu ấy là hiệu quả của những tiền đề hiện đang sống sót ”. Những lý luận của Mác, Ăng – ghen và đặc biết là Lê – nin đã giúp Đảng và nhân dân ta có những bước tiến thành công xuất sắc mặc dầu cũng còn sống sót không ít hạn chế trong nhận thức vận dụng quy luật này. Một trong những sống sót lớn nhất đó là việc tất cả chúng ta chưa nhận thức quy luật nay một cách đúng đắn mà chủ quan, duy ý chí thời kì những năm trước 1986. Trước năm 1986, ở Nước Ta có hai hình thức chiếm hữu : chiếm hữu tập thể và chiếm hữu nhà nước trong khi đó quan hệ quản trị là hành chính – quan liêu kiểu bao cấp, quan hệ phân phối là binh quân dẫn tới quan hệ sản xuất lỗi thời không tương thích, ngưng trệ sự tăng trưởng của sản xuất. Tóm lại, đó là những sai lầm đáng tiếc thuộc về chủ quan, duy ý chí. Thực tiễn yên cầu tất cả chúng ta phải nhận thức lại Chủ nghĩa xã hội, thực thi thay đổi một cách tổng lực, thâm thúy cả về lý luận và thực tiễn của Chủ nghĩa xã hội. Mỗi một hình thái kinh tế – xã hội đều sống sót trong một gia đoạn lịch sử nhất định, phản ánh một chính sách lịch sử nhất định. Con đường tăng trưởng của mỗi dân tộc bản địa không chỉ bị chi phối bởi những quy luật chung mà còn bị ảnh hưởng tác động bởi những điều kiện kèm theo về tự nhiên, về chính trị, về truyền thống lịch sử văn hóa truyền thống … Vì vật, lịch sử tăng trưởng của quả đât rất là nhiều mẫu mã, phong phú. Có những dân tộc bản địa lần lượt trải qua những hình thái kinh tế – xã hội từ thấp đến cao nhưng cũng có những dân tộc bản địa bỏ lỡ một hoặc một số ít nào đó. Tuy nhiên, việc bỏ lỡ đó cũng diễn ra theo một quy trình lịch sử – tự nhiên chứ không phải theo ý muốn chủ quan.
