MS376 – Phân tích khát vọng sống của nhà thơ Thanh Hải qua bài thơ Mùa xuân nho nhỏ
Bài làm
Nhà thơ Tố Hữu đã từng viết :
Nếu là con chim, chiếc lá
Thì con chim phải hót, chiếc lá phải xanh
Lẽ nào vay mà không có trả
Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình
Lẽ sống cao đẹp ấy đã trở thành lí tưởng trong bài ca cuộc đời của biết bao thế hệ những con người Việt Nam anh hùng. Và khi bước vào ngưỡng cửa của thi ca thì “Sống là cho và chết cũng là cho” cũng chính là niềm khao khát cháy bỏng trong tâm hồn mỗi thi nhân.Trong số đó, ta không khi nào quên nhắc đến tiếng hát nhẹ nhàng,sâu lắng,tha thiết của khát vọng với cuộc đời, với đất nước trong thi phẩm Mùa xuân nho nhỏ được thơ Thanh Hải viết tháng mười 11 năm 1980.
Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ được Thanh Hải sáng tác trước khi nhà thơ qua đời một tháng. Trong tâm lí nặng nề, sức khoẻ và bệnh tật mà hồn thơ Thanh Hải vẫn cất cánh bay cao để rồi mang đến cho đời sống một tình yêu, một nỗi niềm thiết tha với quê nhà quốc gia và cùng theo đó là ước nguyện chân thành được góp sức toàn vẹn cuộc sống mình cho Tổ Quốc thân yêu. Không phải ngẫu nhiên mà nhà thơ Thanh Hải lựa chọn mùa xuân để khởi nguồn cảm hứng. Từ hình ảnh mùa xuân của vạn vật thiên nhiên, tác giả đi đến với ước nguyện được làm một Mùa xuân nho nhỏ lặng lẽ dâng hiến cho cuộc sống, cho quốc gia non sông. Hình ảnh mùa xuân trong bài thơ là một bức tranh vạn vật thiên nhiên xinh xắn, sinh động với sự hoà quện tuyệt vời giữa sắc màu và âm thanh. Đó là dòng sông xanh, bông hoa tím biếc, đó là lộc giắt đầy quanh sống lưng và lộc trải dài nương mạ. Và còn là tiếng hát trong trẻo của loài chim chiền chiện, loài chim cất tiếng hót báo hiệu tin vui, đem lại đời sống ấm no niềm hạnh phúc cho con người. Tất cả mọi sự vật, vạn vật thiên nhiên đều được tác giả nâng niu, trân trọng, không muốn những gì đẹp tươi, tinh khiết nhất của mùa xuân tan biến : Tôi đưa tay tôi hứng – Hứng những giọt lộng lẫy trong vắt của tiếng hót say sưa từ trời xanh rơi xuống. Tiếng chim hót vang trời xuân kia, bằng tâm hồn thi sĩ nhạy cảm, bằng tấm lòng thiết tha yêu quý đời sống tươi đẹp này, với Thanh Hải đã thành giọt lộng lẫy hữu hình cụ thể để mà nâng niu gìn giữ mãi sức sống mãnh liệt của mùa xuân. Bằng sự tích hợp hài hoà giữa âm thanh và sắc tố cùng lối nói hòn đảo ngữ ẩn dụ, tác giả đã vẽ lên trước mắt người đọc một bức tranh mùa xuân, rất đặc trưng cho đất trời xứ Huế. Từ xúc cảm say sưa ngây ngất trước mùa xuân vạn vật thiên nhiên, nhà thơ bồi hồi nhớ tới mùa xuân của quốc gia, của cách mạng, đó là mùa xuân của những con người cầm súng và ra đồng. Lộc non trên sống lưng người ra trận chính là sức mạnh dân tộc bản địa, lộc trải dài nương mạ là sự quay quồng rối loạn cho một mùa màng mới, cho đồng ruộng vẫn mãi mãi bạt ngàn một màu xanh. Người cầm súng và người ra đồng là hai lực lượng chính thực thi trách nhiệm của quốc gia lúc bâý giờ, đó là chiến đấu bảo vệ và kiến thiết xây dựng Tổ quốc. Ý thơ càng thâm thúy : Người ra trận phải ngã xuống, người ra đồng phải đổ mồ hôi nước mắt. Máu, mồ hôi, nước mắt của nhân dân đã góp thêm phần giữ lấy mùa xuân mãi mãi cho dân tộc bản địa.
Cũng từ đó tác giả tự hào nghĩ về đất nước thân yêu với bốn ngàn năm trường kì lịch sử cùng bao nỗi vất vả gian lao mà nhân dân đã phải trải qua. Song dù có biết bao thử thách, đất nước Việt Nam, con người Việt Nam vẫn như vì sao sáng mãi đi lên, mãi tiến lên phía trước biết ơn và tự hào về biết bao thế hệ những người con anh hùng đã chiến đấu và hy sinh thân mình để giành lấy tự do cho dân tộc, cơm áo cho nhân dân, nhà thơ Thanh Hải đã đi đến ước nguyện chân thành:
Ta làm con chim hót
Ta làm một nhành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc
Con chim hót – một nhành hoa – một nốt nhạc trầm tổng thể hoà quện với nhau tạo ra sự một mùa xuân nho nhỏ. Không ước ao một điều gì lớn lao to tát, nhà thơ chỉ mong ước được làm những gì có ích, để góp sức cho cuộc sống này dù ở bất kể lứa tuổi nào. Tác giả nói riêng hay những con người Nước Ta nói chung đều luôn sống với khát vọng hiến dâng chân thành tha thiết nhất. Con chim nhỏ cất tiếng hót vui cho đời, nhành hoa bé khoe sắc làm đẹp cho đời sống, nốt nhạc trầm làm xao xuyến lòng người, nhắc người ta hãy sống cho toàn bộ, sống cho tình nhân ái bát ngát và sống để góp sức toàn vẹn cho cuộc sống. Ước nguyện ấy của nhà thơ chân thành, tha thiết quá ! Phải chăng đây chính là điều mong ước tột cùng đã đi theo tác giả suốt cuộc sống ? Cho nên đến khoảng thời gian ngắn sau cuối dù biết rất hoàn toàn có thể ngày mai đây sẽ từ biệt cõi đời này mãi mãi nhưng ở khổ thơ cuối, tiếng hát được cất lên bởi một tâm hồn đang tràn ngập tình yêu thương và kỳ vọng.
Giai điệu mà nhà thơ muốn cất lên chính là điệu hát truyền thống của xứ Huế văn hiến, thân thương dịu hiền.
Mùa xuân ta xin hát
Câu Nam ai, Nam Bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế.
Khúc Nam ai, Nam bình là điệu nhạc buồn thương, dịu dàng êm ả trìu mến mà tự bao đời nay, người dân xứ Huế vẫn hát để gợi nhắc lòng người nhớ về nghĩa tình thuỷ chung, nhớ về tình yêu quê nhà quốc gia. Non nước Nước Ta cũng như đất trời xứ Huế tươi đẹp quá ! Một câu hát truyền thống cuội nguồn sẽ đi mãi cùng trái tim một người con đã suốt đời chiến đấu quyết tử vì Tổ quốc, đến khoảng thời gian ngắn ở đầu cuối vẫn còn mong mỏi mãnh liệt hơn khi nào hết khát vọng góp sức vẹn toàn cho quê nhà quốc gia. Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ vừa tạo nên một bức tranh mùa xuân vạn vật thiên nhiên tuyệt đẹp với sự nảy nở sinh sôi, với sức sống bền chắc mãnh liệt của vạn vật lại vừa là tiếng hát nhẹ nhàng tha thiết, sâu lắng về khát vọng góp sức cho quốc gia của nhà thơ Thanh Hải. Có lẽ chính vì sự uyển chuyển trong ngôn từ và cái bồi hồi mãnh liệt của khát vọng mà bài thơ vẫn mãi nhẹ nhàng thấm vào lòng người và trở thành một lời nhắn nhủ ân tình với người đọc.
