Bài thơ: Đất nước (Nguyễn Khoa Điềm) – Nội dung bài thơ, Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm
– Nguyễn Khoa Điềm sinh năm 1943 – Quê quán : thôn Ưu Điềm, xã Phong Hòa, huyện Phong Điềm, tỉnh Thừa Thiên-Huế trong một mái ấm gia đình tri thức có truyền thống cuội nguồn yêu nước và cách mạng – Năm 1955, Nguyễn Khoa Điềm ra Bắc học tại trường học viên miền Nam – Sau khi tốt nghiệp khoa Văn trường Đại học Sư phạm Thành Phố Hà Nội năm 1964, ông về Nam hoạt động giải trí trong trào lưu học viên, sinh viên thành phố, thiết kế xây dựng cơ sở cách mạng, viết báo, làm thơ .. – Sau ngày thống nhất quốc gia, ông liên tục hoạt động giải trí chính trị và văn nghệ ở Thừa Thiên – Huế – Năm 2000, ông được nhận Trao Giải Nhà nước về văn học nghệ thuật và thẩm mỹ – Nguyễn Khoa Điềm thuộc thế hệ những nhà thơ trong thời kì kháng chiến chống Mĩ, cứu nước – Tác phẩm chính : Đất ngoại ô, Mặt đường khát vọng, Ngôi nhà có ngọn lửa ấm, Thơ Nguyễn Khoa Điềm, Cõi lặng – Phong cách thơ : sự phối hợp giữa cảm hứng nồng nàn và suy tư sâu lắng của người tri thức về quốc gia, con người Việt Na
1.Hoàn cảnh ra đời
– Trường ca Mặt đường khát vọng được tác giả sáng tác năm 1971 tại chiến khu Trị – Thiên, viết về sự thức tỉnh của tuổi trẻ đô thị vùng tạm chiến miền Nam về nước nhà, quốc gia, về thiên chức của thế hệ mình, xuống đường dấu tranh hòa nhịp với cuộc chiến đấu chống đế quốc Mĩ xâm lược. – Đoạn trích “ Đất nước ” thuộc phần đầu chương V của trường ca
2.Bố cục (2 phần)
– Phần 1 ( từ đầu đến “ Làm nên quốc gia muôn đời ” ) : Đất nước bình dị, thân mật được cảm nhận từ nhiều phương diện của đời sống – Phần 2 ( còn lại ) : Tư tưởng quốc gia của nhân dân
3.Giá trị nội dung
Đoạn trích bộc lộ những cảm nhận mới lạ của tác giả về quốc gia qua những vẻ đẹp được phát hiện ở chiều sâu trên nhiều phương diện : lịch sử vẻ vang, địa lí, văn hóa truyền thống … Tư tưởng trọng tâm, bao trùm hàng loạt bài thơ là tư tưởng “ Đất nước của nhân dân ”
4.Giá trị nghệ thuật
– Giọng thơ trữ tình, chính trị, cảm hứng sâu lắng, thiết tha – Chất liệu văn hóa truyền thống, văn học dân gian được sử dụng nhuần nhị, phát minh sáng tạo
I.Mở bài
– Giới thiệu khái quát về tác giả Nguyễn Khoa Điềm ( tiểu sử, sáng tác chính, phong thái thơ … ) – Giới thiệu về Trường ca Mặt đường khát vọng và đoạn trích Đất nước ( hoàn cảnh sinh ra, nội dung chính … )
II.Thân bài
1.Đất nước bình dị, gần gũi được cảm nhận từ nhiều phương diện của đời sống
a ) Nguồn gốc của quốc gia – Đất nước hình thành cùng với những câu truyện dân gian – Đất nước hình thành với những truyền thống cuội nguồn mang đậm truyền thống dân tộc bản địa : ăn trầu, búi tóc
-Đất nước hình thành với quá trình đấu tranh dựng nước và giữ nước của cha ông
– Đất nước hình thành với quy trình lao động sản xuất của cha ông : cái kèo cái cột thành tên, một nắng hai sương ⇒ Tác giả có cái nhìn mới mẻ và lạ mắt về cội nguồn quốc gia, quốc gia bắt nguồn từ chiều sâu văn hóa truyền thống, văn học, lịch sử vẻ vang và truyền thống cuội nguồn dân tộc bản địa. b ) Định nghĩa về quốc gia – Không gian quốc gia : + Tác giả tách hai yếu tố đất và nước để cảm nhận một cách độc lạ + Đất nước là khoảng trống gắn với cuộc sông của mỗi người, của anh và của em, là nơi hẹn hò của anh, em, của tất cả chúng ta : nơi ta hẹn hò, nơi anh đến trường, nơi em tắm + Không gian bát ngát với rừng vàng biển bạc + Là nơi sống sót và tăng trưởng của cả hội đồng dân tộc bản địa – Thời gian lịch sử vẻ vang của quốc gia : được nhìn xuyên suốt mạch thời hạn từ quá khứ đến hiện tại và đến tương lai – Suy tư về nghĩa vụ và trách nhiệm của mỗi cá thể với quốc gia : “ Phải biết gắn bó và san sẻ ”, góp phần, hi sinh để góp thêm phần dựng xây quốc gia ⇒ Qua cái nhìn tổng lực của nhà thơ, quốc gia hiện lên vừa thân thiện, quen thuộc lại vừa thiêng liêng, hào hùng và vĩnh cửu đến muôn đời sau.
2.Tư tưởng cốt lõi: đất nước của nhân dân
– Thiên nhiên của quốc gia không phải đơn thuần là loại sản phẩm của tạo hóa mà hơn hết nó là một phần máu thịt của con người, do con người tạo nên : + Tình nghĩa thủy chung, thắm thiết : núi Vọng Phu, hòn Trống Mái + Chiến đấu bảo vệ quốc gia : chuyện Thánh Gióng + Cội nguồn thiêng liêng : đất tổ Hùng Vương + Truyền thống hiếu học : núi Bút non Nghiên + Hình ảnh quốc gia tươi đẹp : con cóc, con gà … + Những cuộc di dân khám phá quốc gia – Lịch sử 4000 năm của dân tộc bản địa được tạo nên từ mồ hôi và cả chính xương máu của nhân dân : + Họ là những người con trai, con gái bình dị nhưng luôn thường trực tình yêu nước, họ vừa lao động sản xuât vừa nhiệt huyết chiến đấu + Tác giả nhấn mạnh vấn đề đến những con người vô danh tạo ra sự lịch sử dân tộc, khẳng định chắc chắn vai trò của mỗi cá thể với lịch sử dân tộc dân tộc bản địa. – Nhân dân là những người đã tạo ra và giữ gìn những giá trị vật chất, ý thức cho quốc gia : văn hóa truyền thống : “ truyền hạt lúa ”, “ truyền lửa ”, “ truyền giọng nói ”, “ gánh theo tên xã, tên làng ”, … từ đó thiết kế xây dựng nền móng tăng trưởng quốc gia lâu bền – Tư tưởng cốt lõi là tư tưởng quốc gia của nhân dân : “ Đất nước này là quốc gia của nhân dân / Đất nước của nhân dân quốc gia của ca dao lịch sử một thời ”. Đất nước ấy biểu lộ qua tâm hồn con người : biết yêu thương, biết quý trọng trọng tình nghĩa, công sức của con người và biết chiến đấu vì quốc gia. Tư tưởng quốc gia nhân dân của Nguyễn Khoa Điềm có sự thừa kế và tăng trưởng trong thời đại mới, thời đại chống Mĩ cứu nước
III.Kết bài
– Khẳng định lại giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ của đoạn trích + Nội dung : bài thơ biểu lộ cách nhìn mới mẻ và lạ mắt, độc lạ về quốc gia trên nhiều góc nhìn khác nhau : văn hóa truyền thống, lịch sử dân tộc, địa lí … Từ đó, làm điển hình nổi bật tư tưởng “ Đất nước của nhân dân ” + Nghệ thuật : giọng thơ trữ tình, chính trị đằm thắm, dạt dào cảm hứng, sử dụng hình ảnh, yếu tố văn học, văn hóa truyền thống dân gian ….
-Bài học đối với thế hệ trẻ hiện nay: đất nước luôn dung dị, gần gũi và tồn tại trong cuộc sống hằng ngày của mỗi người, vì vậy, chúng ta hãy thể hiện lòng yêu nước của mình từ những hành động nhỏ nhất
Loạt bài Soạn văn lớp 12 siêu ngắn | Tác giả – Tác phẩm Văn lớp 12 được biên soạn bám sát nội dung sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 12.
