Chia sẻ bằng cả trái tim. Công đức vô lượng !
Tập 20: Học tập lễ nghĩa tiến / lui trước người lớn. Cẩn trọng trong lời nói, cử chỉ như thế nào?
Cẩn dịch: Ban biên dịch Tịnh Không Pháp Ngữ
Giám định biên dịch: Vọng Tây Cư Sĩ
MỤC LỤC
4. Kinh văn: “Gọi người lớn, chớ gọi tên. Với người lớn, chớ khoe tài”.
4.1 “Gọi người lớn, chớ gọi tên”.
4.2 “Với người lớn, chớ khoe tài”.
5. Kinh văn: “Gặp trên đường, nhanh đến chào, người không nói, kính lui đứng. Phải xuống ngựa, phải xuống xe, đợi người đi, hơn trăm bước”.
5.1 “Gặp trên đường, nhanh đến chào. Người không nói, kính lui đứng”.
5.2 “Phải xuống ngựa, phải xuống xe. Đợi người đi, hơn trăm bước”.
6. Kinh văn: “Người lớn đứng, nhỏ chớ ngồi. Người lớn ngồi, cho phép ngồi”.
7. Kinh văn: “Trước người lớn, phải nói nhỏ. Nhỏ không nghe, không đúng phép”.
8. Kinh văn: “Đến phải nhanh, lui phải chậm. Khi hỏi đáp, mắt nhìn thẳng”
9, Kinh văn: “Việc chú bác, như việc cha. Việc anh họ, như anh ruột”.
CHƯƠNG THỨ BA: CẨN
3.1 Kinh văn: “Sáng dậy sớm, tối ngủ trễ. Lúc chưa già, quý thời gian”.
( Tiếp theo tập trước )
Chúng ta vừa nói đến người xưa rất trọng tình nghĩa, việc này đều được biểu lộ với người thân trong gia đình, bè bạn. Cho nên Lý Bạch đã viết bài thơ “ Hoàng Hạc Lâu Tống Mạnh Hạo Nhiên Chi Quảng Lăng ”, trong đó có đoạn :
Cố nhân tây từ Hoàng Hạc Lâu
Yên hoa tam nguyệt hạ Dương Châu
Cô phàm viễn ảnh bích không tận
Duy kiến Trường Giang thiên tế lưu.
Bạn từ lầu Hoàng Hạc lên đường
Giữa mùa hoa khói Châu Dương xuôi dòng
Bóng buồm đã khuất bầu không
Trông theo chỉ thấy dòng sông bên trời.
“ Cô phàm viễn ảnh bích không tận ”. Ông tiễn bạn là đợi đến khi trọn vẹn không còn nhìn thấy bạn nữa thì mới quay về. Tình nghĩa đó, tâm lưu luyến đó của ông so với bạn đã biểu lộ ra trong lúc tiễn biệt bạn .
Trẻ nhỏ lúc bấy giờ hoàn toàn có thể viết được áng thơ như vậy không ? Rất khó. Bởi vì trẻ nhỏ lúc bấy giờ không có tâm cung kính và tương đối nóng vội, bồn chồn. Vì vậy tất cả chúng ta cũng trong những lễ nghi này mà trưởng dưỡng lòng cung kính của trẻ so với người khác .
Mấy hôm trước, người anh kết nghĩa của tôi từ Đài Trung đến nghe tôi diễn giảng. Sau khi nghe được hai tiết thì lại có việc gấp nên buổi chiều hôm đó anh phải ra đi. Anh nói không đến nghe tôi giảng thì anh cảm thấy rất tiếc. Sự ủng hộ của anh so với tôi không nói cũng biết, anh thật sự rất ủng hộ tôi. Sau đó tôi liền tiễn anh đi một đoạn cho đến lúc anh lên tàu lửa. Khi tàu lửa đã rời khỏi, tôi vẫn cứ mãi đứng ở đó, “ đợi người đi, hơn trăm bước ”. Bỗng nhiên nhớ đến quen biết với anh mười năm nay, rất nhiều quyết định hành động của tôi anh đều rất ủng hộ. Tuy rất nhiều lần tôi bị thất bại, nhưng anh vẫn luôn luôn tin tưởng tôi. Anh nói : “ Chỉ cần em giữ cái tâm khởi đầu này so với mọi người, so với xã hội, thì nhất định sẽ làm được những việc quyền lợi cho người khác ”. Cho nên anh luôn luôn chăm sóc tôi. Mấy năm nay, anh nhìn thấy tôi tập trung chuyên sâu niềm tin vào giáo dục anh cũng rất vui, rất yên tâm .
6. Kinh văn:
“Trưởng giả lập, ấu vật tọa. Trưởng giả tọa, mệnh nãi tọa”.
“Người lớn đứng, nhỏ chớ ngồi. Người lớn ngồi, cho phép ngồi”.
Khi người lớn đứng thì người nhỏ tất cả chúng ta không được ngồi. Khi người lớn bảo tất cả chúng ta ngồi thì tất cả chúng ta mới ngồi. Đây là lễ nghi tiến thoái. Học lễ nghi cũng phải học cho linh động, không nên học cứng ngắc. Ví dụ nhìn thấy người khác thì phải hành lễ, phải cúi chào, nhưng khi quý vị đang trong thang máy rất chật hẹp, tự nhiên nhìn thấy chú của quý vị đến, quý vị có nên cúi chào ông không ? Nếu cúi chào thì hoàn toàn có thể người bên cạnh đều bị quý vị hất qua một bên. Cho nên học lễ phải vận dụng cho linh động. Vừa rồi giáo sư Trương cũng nói khi trong Tolet thì không nên hành lễ cúi chào, mà đợi đi ra rồi hãy chào. Chúng ta phải tùy theo tình thế, tùy tình hình mà vận dụng .
Có một vị thầy giáo cũng đã học “ người lớn ngồi, được cho phép ngồi ”. Khi ông đến một đơn vị chức năng khác để trao đổi với người đảm nhiệm nơi đó, đối phương là người nữ, cả hai đứng trò chuyện rất lâu thì người phụ nữ này liền ngồi xuống. Nhưng chính do thầy giáo của tôi xem cô là người lớn, “ Người lớn đứng, nhỏ chớ ngồi. Người lớn ngồi, được cho phép ngồi ”, người lớn chưa được cho phép nên ông vẫn liên tục đứng. Người phụ nữ này trò chuyện cứ phải ngước mặt lên, chính bới ông rất cao mà cô thì ngồi, nên cô cảm thấy đầu rất mỏi. Cô nói : “ Anh ngồi xuống đi, cổ của tôi sắp không chịu nổi rồi ! ”. Khi tất cả chúng ta nhìn thấy người khác cứ phải ngước đầu lên nhìn, thì không cần đợi người lớn bảo tất cả chúng ta ngồi, tất cả chúng ta cứ ngồi xuống thật tự nhiên. Học không nên học cứng ngắc .
Có một bé gái khoảng chừng vài ba tuổi, một hôm đi đi dạo cùng với cha mẹ và bà ngoại trong khu vui chơi giải trí công viên. Cha của bé ngồi đó xem báo, cô bé thì ngồi trên chiếc ghế dài. Bỗng nhiên bà ngoại của cô bé đi đến, cô bé liền nhảy xuống. Bởi vì chiếc ghế đó tương đối cao, cô bé nhảy xuống không đứng vững nên chúi về phía trước, ngã xuống. Bà ngoại và cha của cô bé đều cảm thấy rất kỳ lạ, liền hấp tấp vội vàng đứng lên đỡ cô bé dậy và hỏi : “ Con làm gì mà phải nhảy xuống vậy ? ”. Cô bé vấn đáp : “ Người lớn đứng, nhỏ chớ ngồi, chính bới bà ngoại đến nên con hấp tấp vội vàng nhảy xuống ”. Việc này khiến người cha rất xấu hổ. Cả bà ngoại đến người cha vẫn hờ hững ở đó xem báo, vậy mà đứa con gái mới hai – ba tuổi của anh đã biết đứng lên chào bà và nhường chỗ. Hậu sinh khả úy ! Đứng trước những em bé học sách Thánh Hiền này, tất cả chúng ta cũng nỗ lực học tập giống như những em vậy, thực thi được “ Đệ Tử Quy ” .
7. Kinh văn:
“Tôn trưởng tiền, thanh yếu đê. Đê bất văn, khước phi nghi”.
“Trước người lớn, phải nói nhỏ. Nhỏ không nghe, không đúng phép”.
Việc này cũng là lễ phép khi chuyện trò. Đứng trước người lớn thì cũng phải nói nhỏ nhẹ một chút ít, nếu không sẽ tác động ảnh hưởng đến cuộc trò chuyện của người lớn. Trẻ nhỏ lúc bấy giờ so với việc khi nào nên trò chuyện, khi nào không nên chuyện trò hay bị thiếu sót. Thường khi những đứa trẻ gặp nhau thì không hề kiềm chế được, chúng hô hoán ầm ĩ làm rối loạn trời đất. Vào lúc này người lớn tất cả chúng ta cần phải ngăn ngừa đúng lúc, nếu không khi chúng đã thành thói quen rồi thì rất khó dạy dỗ chúng. Do đó, phát hiện những em chuyện trò rất lớn tiếng ảnh hưởng tác động đến người lớn chuyện trò thì phải nhanh gọn nhắc nhở : “ Các con hãy nói nhỏ một chút ít ! ”. Có một số ít vị trưởng bối nói : “ Nói nhỏ một chút ít ! ”, trẻ liền nói nhỏ ngay. Nhưng nói nhỏ được ba phút chúng lại không kiềm chế được. “ Nói nhỏ một chút ít đi ! ”. Sau đó được ba phút lại không hiệu suất cao. Vị trưởng bối lại nói : “ Thôi đi, thôi đi ! Cứ mặc kệ chúng nó ! ”. Như vậy có đúng không ? Không đúng. Cho nên, giáo dục cần phải thật nhẫn nại mới được .
Người xưa rất nhấn mạnh vấn đề đạo trung dung. Thật ra đạo trung dung biểu lộ trong đời sống thường ngày của một người. Ví dụ mặc quần áo có cần đạo trung dung hay không ? Mặc quá nhiều thì rất nóng, mặc quá ít thì sẽ bị lạnh. Ăn cơm thì sao ? Ăn quá nhiều thì bị đau dạ dày, ăn quá ít thì sẽ bị đói. Nói chuyện có cần trung dung hay không ? Cần. Cho nên, “ trước người lớn, phải nói nhỏ ”. Nhưng nếu như chuyện trò với người lớn mà nói không rõ ràng thì rất thất lễ. Vì vậy, “ nhỏ không nghe, không đúng phép ”. Nói chuyện với người lớn phải làm thế nào cho người lớn nghe rõ ràng tất cả chúng ta đang nói gì .
8. Kinh văn:
“Tiến tất xu, thoái tất trì. Vấn khởi đối, thị vật di”.
“Đến phải nhanh, lui phải chậm. Khi hỏi đáp, mắt nhìn thẳng”.
Cũng cần chú ý quan tâm là khi chuyện trò mắt phải nhìn vào đối phương, nhìn vào người lớn, gọi là “ khi hỏi đáp, mắt nhìn thẳng ” .
Chúng ta trò chuyện với trẻ nhỏ lúc bấy giờ, ánh mắt của chúng hoàn toàn có thể tập trung chuyên sâu nhìn vào tất cả chúng ta được bao lâu vậy ? Rất khó hoàn toàn có thể tập trung chuyên sâu lâu, được mười giây là khá lắm rồi ! Trẻ nhỏ trò chuyện với người khác mà mắt không chuyên chú, chứng tỏ tâm của chúng không có cung kính, rất nông nổi. Tại sao trẻ nhỏ lúc bấy giờ lại nôn nả như vậy ? Chính là do quá thiếu giáo dục về lễ phép, lâu ngày thì “ tôi làm theo ý của tôi thôi ”. Do đó, những cụ thể nhỏ này cũng cần người lớn tất cả chúng ta cố gắng nỗ lực nhẫn nại hướng dẫn, từ từ khiến những em hoàn toàn có thể đi vào khuôn phép, khi nào cũng nghĩ cho người khác .
“ Đến phải nhanh, lui phải chậm ”. Gặp người lớn phải nhanh gọn đến, không nên để người lớn đợi quá lâu. Khi chuyện trò với người lớn xong, tất cả chúng ta chuẩn bị sẵn sàng rời đi thì từ từ lui lại mấy bước, sau đó hãy bước đi. Quý vị không nên khi người lớn vừa trò chuyện xong thì quý vị lập tức nói : “ Vâng, tạm biệt ! ”, liền rời đi. Như vậy giống như nói với người lớn rằng : “ Tôi muốn đi ngay lập tức, không muốn chậm thêm một giây nào nữa ! ”. Lúc nào tất cả chúng ta cũng chú ý quan tâm đến cảm nhận của người khác, do đó “ lui phải chậm ” .
9. Kinh văn:
“Sự chư phụ, như sự phụ. Sự chư huynh, như sự huynh”.
“Việc chú bác, như việc cha. Việc anh họ, như anh ruột”.
Từ “ chư phụ ” ( chú bác ) này, vào thời xưa có ý nghĩa là bác, chú, hoàn toàn có thể lan rộng ra là cậu và những người lớn. Còn “ chư huynh ” gồm có bạn bè bên nội, chị em bên nội, bạn bè bên ngoại, chị em bên ngoại, những quan hệ thân thích này .
Chúng ta hoàn toàn có thể hồi tưởng lại một chút ít, những người chú, người bác này cũng đều trợ giúp, chăm nom tất cả chúng ta trưởng thành, cũng không biết đã từng bồng bế tất cả chúng ta bao nhiêu lần, trong lòng cũng thầm cầu chúc tất cả chúng ta khỏe mạnh, trưởng thành, cũng đều rất chăm sóc tất cả chúng ta. Tục ngữ nói : “ Thọ ơn người một chút ít cũng phải báo đáp vạn lần ”. Có thái độ như vậy, có phúc hậu thì cuộc sống mới tràn trề niềm vui .
Lần diễn giảng này tôi cũng nhìn thấy rất nhiều vị trưởng bối, rất nhiều bạn hữu là những người tôi quen biết mấy năm gần đây, cũng có rất nhiều người một vài năm không gặp mặt. Khi gặp mặt thì những vị trưởng bối và những người bạn này cũng rất vui tươi. Họ cũng cầu chúc cho tôi hoàn toàn có thể trong khoảng chừng thời hạn này có chút văn minh. Khi tôi đứng trước lời cầu chúc chân thành của họ, tôi đều ghi nhớ trong lòng. “ Thọ ơn một chút ít, báo đáp vạn lần ”, nên càng cần phải nỗ lực hoàn thành xong mình, sau đó góp sức cho xã hội, khiến cho những người cầu chúc cho mình đều hoàn toàn có thể sinh tâm hoan hỷ .
Cũng giống như vậy, những người bác, người chú, người anh chị em bên nội này cũng đều sát cánh với sự trưởng thành của tất cả chúng ta, cũng có rất nhiều sự dìu dắt rất quan trọng so với tất cả chúng ta. Cho nên tấm thâm tình này tất cả chúng ta cũng phải luôn luôn giữ ở trong tâm. Khi họ có nhu yếu tất cả chúng ta nhất định tận tâm tận lực giúp sức họ .
Từ “ chư phụ ” ( chú bác ) này, ngoài những người có mối quan hệ quen thuộc ra, tất cả chúng ta cũng hoàn toàn có thể lan rộng ra lý giải thêm. “ Chư ” hoàn toàn có thể đại biểu cho nhiều người, cũng chính là tất cả chúng ta đều phải phụng dưỡng, phải có tâm cung kính so với cha mẹ của bất kể người nào. Đối xử với bất kể anh chị em của người nào tất cả chúng ta cũng phải có tâm yêu dấu, cũng phải chăm sóc. Khi tất cả chúng ta dùng cách lý giải như vậy thì tấm lòng của tất cả chúng ta sẽ vô cùng to lớn. Tâm lượng lớn nên phước cũng lớn .
Cư sĩ Hứa Triết là quốc bảo của Nước Singapore. Mấy chục năm trong đời cụ đều luôn dốc sức chăm nom người bệnh, chăm nom người nghèo khó. Phóng viên hỏi cụ : “ Cụ trợ giúp nhiều người như vậy, giúp sức nhiều người ngoài như vậy … ”. Phóng viên mới hỏi nửa chừng thì cụ liền nói : “ Tôi đâu có giúp sức người ngoài. Người tôi giúp sức đều là anh chị em của tôi ”. Trong thái độ của cụ, nơi nào là nhà của cụ vậy ? Toàn bộ thiên hà là nhà của cụ. Phóng viên lại hỏi cụ : “ Cụ chăm nom mọi người, vậy ai chăm nom cho cụ ? ”. Quý vị xem, con người đều có rất nhiều phiền não, chăm nom người khác cứ sợ mình không có ai chăm nom. Cụ vui tươi vấn đáp : “ Tôi không cần ai chăm nom cho tôi, ông trời sẽ chăm nom tôi ”. Quý vị xem, thái độ sống khoáng đạt biết bao ! Thái độ sống này của cụ trọn vẹn tương ưng với Kinh điển Thánh Hiền .
Lão Tử có nói : “ Đạo trời không thiên vị ai, nhưng thường đứng về phía người thiện ”. Người lương thiện thì phước báo của họ không hề số lượng giới hạn. Trong tủ lạnh của cụ Hứa Triết không biết tại sao có rất nhiều đồ ăn, vả lại cũng không biết là do ai khuyến mãi ngay. Quý vị bè bạn, tại vì sao không biết do ai Tặng Kèm vậy ? Khi cụ cho đi không mong báo đáp thì người báo đáp cũng không muốn để cho cụ biết. Nếu như tất cả chúng ta thời điểm ngày hôm nay đi Tặng quà có mục tiêu, quà đem đến còn phải nói với người nhận rằng : “ Đây là quà tôi mang đến ”. Khi tất cả chúng ta cho đi mà có mục tiêu, thì đối phương đảm nhiệm cũng sẽ mang gánh nặng, giống như đang nợ quý vị một món ân tình vậy. Con người sống với nhau như vậy sẽ có áp lực đè nén. Nhưng cụ Hứa Triết cho đi là không mong báo đáp, vả lại cụ cảm thấy đó trọn vẹn đều là việc cụ cần phải làm. Vì vậy người đảm nhiệm sự giúp sức của cụ đều cảm động từ trong nội tâm, nên khi có thời cơ hoàn toàn có thể giúp cụ làm 1 số ít việc thì mọi người đều rất dữ thế chủ động, mua một chút ít thức ăn để trong tủ lạnh của cụ .
Cô giáo Dương khi dạy những em học Kinh, viết thư pháp. Mỗi lần học xong, khi học viên về hết, cô vào phòng bếp khi nào cũng phát hiện 1 số ít thức ăn. Chỗ này một túi rau, chỗ kia một túi trái cây, cũng không biết do ai Tặng Kèm. Chúng ta quả thật hoàn toàn có thể dùng tâm chân thành của mình để tương giao với người khác. Khi quý vị xem người trong thiên hạ là đồng đội, thì người trong thiên hạ cũng sẽ xem quý vị là đồng đội, vì vậy “ trong bốn biển đều là đồng đội ”. Đó là tác dụng, vậy nhân phải gieo như thế nào ? Nhất định tất cả chúng ta phải xem người trong thiên hạ như người một nhà, tất cả chúng ta phải dữ thế chủ động cho đi thì mới hoàn toàn có thể có được tác dụng như vậy .
Trong “ Hiếu Kinh ” có một đoạn nói rằng : “ Kính kỳ phụ tắc tử duyệt, kính kỳ huynh tắc đệ duyệt, kính kỳ quân tắc thần duyệt, kính nhất nhân nhi thiên vạn nhân duyệt ” ( kính trọng cha mẹ người thì con cháu của họ vui, kính trọng huynh trưởng người thì em của họ vui, kính trọng vua nước người thì thần dân nước đó vui, kính trọng một người mà vạn người khác được vui ). Thật ra quan hệ giữa người với người không phức tạp, chỉ cần quý vị có tấm lòng chân thành thì nhất định sẽ có được nhân duyên rất tốt .
“ Kính kỳ phụ ”, khi tất cả chúng ta rất cung kính cha mẹ của người khác, thì con cháu của họ cũng sẽ vui tươi, tin rằng quý vị cũng sẽ đối xử rất tốt với người trong mái ấm gia đình của họ .
“ Kính kỳ huynh ”, tôn kính huynh trưởng của họ, thì tổng thể những người em của họ cũng sẽ rất vui sướng .
“Kính kỳ quân”, quý vị tôn kính cấp trên của họ hoặc tôn kính công ty của họ, thì những đồng nghiệp làm chung với họ cũng sẽ rất tôn kính quý vị. Vì vậy, khi chúng ta lúc nào cũng có tâm cung kính, thì tự nhiên sẽ có được tình hữu nghị với nhiều người.
Ngoài việc phải cung kính so với cha, với anh mà chúng tôi vừa mới nói, phải tiến thêm một bước là làm được “ yêu ai yêu cả đường đi lối về ”, phải kính “ chư phụ ” ( chú bác ), kính “ chư huynh ” ( anh họ ) ; con cháu của anh, con cháu của em, con cháu của bác, con cháu của chú, tất cả chúng ta cũng cần phải yêu thương .
Ngày xưa, vào thời triều Minh có một vị nữ sĩ tên là Chương Giai Anh. Cha mẹ của cô qua đời từ rất sớm, nên từ nhỏ cô đã mồ côi. Cô có ba người anh, nhưng sau đó ba người anh cũng qua đời rất sớm. Cô cùng với chị dâu chăm nom những người cháu. Nhưng thật không may, ba người chị dâu này của cô cũng lần lượt qua đời. Trong tình cảnh như vậy, cô Chương Giai Anh liền quyết chí nhất định phải gánh vác nghĩa vụ và trách nhiệm cố gắng nỗ lực nuôi dạy những người cháu này trưởng thành. Khi cô có thái độ như vậy, đó chân thật là “ việc chú bác, như việc cha. Việc anh họ, như anh ruột ”. Bởi vì cô làm như vậy nhất định sẽ khiến cho những anh của cô được an ủi nơi chín suối. Các anh được an ủi thì cũng sẽ khiến cho cha mẹ được an ủi. Cho nên tất cả chúng ta phải “ yêu ai yêu cả đường đi lối về ”. Suốt đời cô không lấy chồng, nhưng cô có bị thiệt thòi không ? Tin rằng khi cô dùng tâm yêu thương chân thành để yêu thương những người cháu thì cuối đời cô cũng sẽ được những người cháu này phụng dưỡng .
Trong quá trình dạy học, tôi cũng đã từng gặp học sinh có cha mẹ đã qua đời và được người cô nuôi dưỡng. Khi người cô này tìm hiểu đối tượng đều nói với người yêu mình rằng: “Khi lấy chồng tôi nhất định phải mang theo hai đứa cháu này”. Lúc đó, khi tôi nói chuyện với cô ấy (cô của học sinh này), thì trong lòng tôi dâng lên niềm kính phục. Thật sự khi nói chuyện với cô đến nửa chừng có khi tôi không ngăn nổi nước mắt, rất cảm nhận được chủ tâm trung nghĩa đó của cô. Khi mỗi vị đều có thể lúc nào cũng yêu thương con cháu mình, tin rằng dù trong hoàn cảnh gia đình không được viên mãn cũng sẽ có sự phát triển rất tốt. Đây là nhắc đến: “Yêu ai yêu cả đường đi lối về”. Cho nên đối với người lớn phải kính trọng, đối với người nhỏ phải yêu thương.
Phía trên chúng tôi có nói đến Cụ Hứa Triết, cụ cũng xem người trong thiên hạ như người nhà của mình.
Vào thời triều Tấn có một người có tri thức tên là Tổ Thích. Khi đó nước Tấn không được không thay đổi, phía bắc có loạn Ngũ Hồ. Ông bất đắc dĩ phải dắt mấy trăm hộ mái ấm gia đình, gồm có người thân trong gia đình và những người hàng xóm trong làng cùng nhau chuyển đến Hoài Tứ. Từ nhỏ ông đã rất có nghĩa hiệp, rất hay chăm nom người. Trên đường vận động và di chuyển đến Hoài Tứ, hàng loạt những xe ngựa này ông đều nhường cho người lớn tuổi ngồi, bản thân ông thì đi bộ. Ông cũng đem hàng loạt gia tài, thuốc men trong nhà ra cho mọi người dùng, trên đường luôn chăm nom mọi người như vậy. Lúc đó Tấn Nguyên Đế rất khâm phục đức hạnh của ông, nên phong cho ông một chức quan, và ông làm cũng rất tốt. Hơn nữa, ông tiếp tục ôm ấp dự tính nhất định phải lấy lại những đất đai mà tổ quốc bị mất. Ông có tham vọng to lớn như vậy. Quả đúng như vậy, trong cuộc sống của ông cũng đã lấy lại được rất nhiều đất đai mà nhà Tấn bị mất. Trong quy trình lánh nạn này, Tổ Thích cũng luôn luôn thay mọi người lo liệu đời sống, đều phụ giúp họ làm thế nào canh tác, làm thế nào để có thu hoạch tốt. Khi gặp những bộ tro cốt ( chính bới thời cuộc chiến tranh loạn lạc nên thường có rất nhiều tro cốt khắp nơi trên mặt đất ), Tổ Thích liền tổ chức triển khai mọi người mang những tro cốt này đem chôn cất, còn tổ chức triển khai cúng tế cho họ. Những hành vi này khiến những người đi theo ông rất cảm động .
Có một lần, khi mọi người cùng nhau ăn cơm, rất nhiều vị lớn tuổi trong khi trò chuyện đã nói : “ Chúng ta đã già cả như vậy rồi, lại gặp được Tổ Thích thì giống như cha mẹ của mình tái thế vậy. Chúng ta có chết cũng không hụt hẫng ”. Tấm lòng nhân nghĩa này của Tổ Thích không biết đã cảm động được bao nhiêu người, nên khi Tổ Thích qua đời thì hàng loạt nhân dân đau buồn giống như cha mẹ họ qua đời vậy. Thật sự Tổ Thích đã thực thi được câu : “ Việc chú bác, như việc cha. Việc anh họ, như anh ruột ” .
Khi tôi đến Úc học, có gặp một vị trưởng bối lớn tuổi hơn cha tôi. Thời gian ở Úc, ông bị xuất huyết dạ dày, nôn ra rất nhiều máu cục. Khi ông đến học viện chuyên nghành của chúng tôi, khi tôi gặp ông thì thấy hàng loạt sắc mặt ông đều nhợt nhạt, trắng xanh. Tôi hấp tấp vội vàng thông tin cho những nhân viên cấp dưới thao tác ở nơi đó nhanh gọn đưa ông vào bệnh viện. May mà không có trở ngại gì lớn xảy ra, chỉ cần nỗ lực điều dưỡng một khoảng chừng thời hạn. Bởi vì chúng tôi đến đây là để học nên mỗi ngày đều có rất nhiều bài để học. Vị trưởng bối này cần phải có người chăm nom nên tôi liền xung phong. Tôi nói : “ Hãy để tôi chăm nom ”. Tôi muốn lĩnh hội một chút ít cảm nhận của việc hiếu dưỡng cha mẹ. Bởi vì tôi sống với cha mẹ một thời hạn, dù rất nhiều bạn hữu nói “ anh thật hiếu thảo ! ”, nhưng tôi thấy rất hổ thẹn, chính bới sức khỏe thể chất của cha mẹ còn tốt hơn tôi. Bề ngoài là tôi chăm nom cha mẹ, nhưng thật ra rất nhiều việc là do cha mẹ chăm nom cho tôi. Bây giờ ở Úc có thời cơ này, vị trưởng bối này bị bệnh thì tôi hoàn toàn có thể triển khai câu “ cha mẹ bệnh, nếm thuốc trước ”. Những việc này tôi đều hoàn toàn có thể làm được. “ Sáng phải thăm, tối phải viếng ”, luôn luôn theo dõi nhu yếu của ông. Tôi rất vui tươi, tuy không hề lên lớp được nhưng tôi hoàn toàn có thể trải qua việc chăm nom vị trưởng bối này để thật sự làm được những gì mình đã học. Bởi vì dạ dày ông bị tổn thương nên không hề ăn được những thức ăn khó tiêu hóa, cần phải ăn những loại thức ăn dạng bột giống như cho trẻ sơ sinh ăn, hơn thế nữa cứ khoảng chừng vài tiếng đồng hồ đeo tay phải ăn một lần. Tôi khởi đầu học cách chăm nom người già, cứ hai tiếng lại nấu một chén cháo mạch cho ông ăn. Trong quy trình này, tôi đã nâng cao mức độ cẩn trọng của mình. Vị trưởng bối đó cũng rất vui tươi khi tôi giúp ông dưỡng bệnh .
Cũng bởi nhân duyên này mà tôi học được rất nhiều đạo lý đối nhân xử thế từ vị trưởng bối này. Vị trưởng bối này tuy là công nhân, công việc của ông cũng rất nhiều, có khi ông còn phải xuống rất sâu dưới cống thoát nước để làm việc. Ông dẫn đầu rất nhiều người Ấn Độ. Singapore là nơi có rất nhiều người từ rất nhiều quốc gia khác di dân đến. Ông nói ông dẫn đầu người của các nước, lúc nào ông cũng xung phong xuống trước. Xuống đó rất nguy hiểm nên ông không để công nhân của ông xuống trước, mà tự mình xung phong xuống trước. Đời sống công nhân có khi rất túng thiếu, ông đều hết lòng giúp đỡ họ mà không hề tính toán, cũng không bao giờ đòi lại. Như vậy, trong quá trình này tôi lại được thân cận với một người nhân đức. Tuy ông là người lao động chân tay nhưng ông lại thích văn hóa Thánh Hiền, và còn viết được chữ Tiểu Triện rất đẹp. Chúng ta phải thật sự kính trọng, lễ phép với mọi người, vì có rất nhiều nhân tài đang tiềm ẩn ở xung quanh mà chúng ta không biết. Nếu như quý vị có thể không ngừng duy trì tâm cung kính thì thật sự quý vị lúc nào cũng gặp được quý nhân, và có thể lĩnh hội được câu: “Gần người hiền, tốt vô hạn, đức tiến dần, lỗi ngày giảm”.
Bởi vì chúng tôi sống cùng với nhau nên chăm nom lẫn nhau. Khi tôi cần phải ra đi trước thì bác Trần này cùng với một số ít vị phái mạnh ở cùng với chúng tôi tập trung chuyên sâu với nhau vào tối ngày hôm trước khi tôi ra đi. Sau đó họ tiễn tôi đi. Tôi cũng lĩnh hội được rất sâu tình cảm không nỡ xa lìa giữa những người nam với nhau. Cho nên, không riêng gì có tình cảm chân thực giữa nam và nữ, mà giữa nam với nam cũng có tình nghĩa chân thực. Điều quan trọng nhất vẫn là tất cả chúng ta phải có lòng chân thành đối xử với người khác. Vì vậy, “ việc chú bác, như việc cha. Việc anh họ, như anh ruột ” .
CHƯƠNG THỨ BA
CẨN
Chúng ta nhìn thấy chữ “ cẩn ” này liền nghĩ đến điều gì vậy ? Phải thật cẩn trọng ! Cẩn thận khi nói năng, hành vi. Thật ra chương “ Nhập tắc hiếu ” ( Ở nhà phải hiếu ) và chương “ Xuất tắc đễ ” ( Biểu hiện người em ) đều có quan hệ với cẩn trọng. Những lễ nghi trong chương “ Xuất tắc đễ ” như : “ Người lớn đứng, trẻ chớ ngồi. Người lớn ngồi, được cho phép ngồi. Hoặc nhà hàng siêu thị, hoặc đi đứng, người lớn trước, người nhỏ sau ” đều là chừng mực trong lời nói và hành vi, tất cả chúng ta cũng cần cẩn trọng khi tiếp xúc .
Có một công ty góp vốn đầu tư quốc tế nổi tiếng ở Bắc Kinh cần tuyển nhân viên cấp dưới. Ứng viên cũng phải làm những bài kiểm tra và thi tiếng Anh. Trong quy trình này đã loại ra rất nhiều người, sau cuối còn lại 1 số ít người sẵn sàng chuẩn bị thi phỏng vấn lần ở đầu cuối. Lúc đó ông chủ của công ty đi vào, ngồi cùng với họ một lát thì ông chủ này nói : “ Bây giờ tôi có việc cần phải ra ngoài khoảng chừng mười phút, những vị đợi tôi một chút ít ”. Ông chủ này đi ra ngoài. Mọi người ngồi ở bên trong được một vài phút thì đứng dậy. Sau đó nhìn thấy trong văn phòng có một số ít tài liệu, họ liền mở ra xem. Sau khi xem xong còn đưa cho người khác xem và người này cũng mở ra xem. Mười phút trôi qua, ông chủ này bước vào và nói : “ Các vị đều không được tuyển chọn ”. Bởi vì trong văn phòng có lắp máy quay phim, nên ông chủ nhìn thấy người nào cũng chạm vào tài liệu của công ty. Bởi vì họ chưa được học câu : “ Việc tuy nhỏ, chớ tự làm. Nếu đã làm, thiếu đạo con ”. Họ cũng chưa được học qua : “ Vào phòng trống, như có người ”. Cho dù không có gia chủ, mặc dầu không có người khác ở đó, tất cả chúng ta cũng phải giữ chừng mực, không được mảy may khinh suất .
Khi ông chủ này công bố : “ Các vị đều không được tuyển chọn ”, thì những người này khó chịu bất bình : “ Sao hoàn toàn có thể như vậy được ! ”. Những sinh viên vừa tốt nghiệp ĐH này nói : “ Từ nhỏ đến lớn không có ai nói cho chúng tôi biết không được phép tự ý mở xem tài liệu của người khác ”. Việc đối nhân xử thế này vô cùng quan trọng, nên tất cả chúng ta phải cẩn trọng .
Nhìn ở góc nhìn nhỏ, thì chữ “ cẩn ” này hoàn toàn có thể hiểu là khi tất cả chúng ta không cẩn trọng sẽ làm trở ngại đến người khác. Ví dụ quý vị ngồi không đàng hoàng, chân cứ duỗi thẳng ra thì rất hoàn toàn có thể sẽ làm người khác vấp ngã. Nếu như ở góc nhìn lớn, quý vị không đủ cẩn trọng cũng hoàn toàn có thể gây nên tai ương, gây nên thương vong .
Trước đây, ở Mỹ có một vụ rơi máy bay trực thăng. Sau đó tìm hiểu ra nguyên do là do máy bay thật ra đã có vết nứt nhưng khi kiểm tra không phát hiện, cho nên vì thế máy bay bị rơi còn người thì bị thiệt mạng. Vì vậy, khi tất cả chúng ta làm việc làm cần làm của mình cũng phải luôn luôn cẩn trọng, nếu không hoàn toàn có thể do sơ suất mà gây nên tổn hại đến gia tài và tính mạng con người của người khác .
Giống như tôi tiếp tục phải đi máy bay đến rất nhiều nơi để diễn giảng. Nếu như không cẩn trọng, ngày hôm nay phải đi Malaysia mà không tìm thấy hộ chiếu thì sẽ xảy ra trường hợp gì ? Bởi vì không có “ nón quần áo, để cố định và thắt chặt, chớ để bừa, tránh dơ bẩn ” nên sẽ có kết cục gì vậy ? Không chỉ bản thân mà hoàn toàn có thể hàng loạt tâm lý sẽ vô cùng căng thẳng mệt mỏi, nếu đi không được sẽ có lỗi với những người đang chờ đón mình. Vì vậy, cẩn trọng tuy là một việc nhỏ, nhưng sức ảnh hưởng tác động của nó quả thật rất lớn. Nếu như người chỉ huy của một đơn vị chức năng không cẩn trọng, thì cũng hoàn toàn có thể vì một lỗi rất nhỏ mà gây nên tổn thất không cách gì bù đắp được. Do đó, nhất định phải hình thành thái độ cẩn trọng cho trẻ ngay từ nhỏ .
Năm ngoái, ở Trung Quốc Đại Lục xảy ra một vụ án khiến mọi người đều phải suy ngẫm, đó là vụ án “ Mã Gia Tước ”. Mã Gia Tước là một sinh viên ĐH. Anh vẫn chưa tốt nghiệp nhưng tham gia rất nhiều thí nghiệm vật lý, hóa học trên toàn nước, cũng rất có khét tiếng. Anh ấy có xuất sắc ưu tú không ? Ưu tú. Cuối cùng, chính do xung đột với bạn học mà anh ấy đã giết bốn người, bị truy nã toàn nước. Vụ án này đã làm chấn động cả giới giáo dục, khiến họ phải tâm lý việc chú trọng giáo dục đạo đức cho thanh thiếu niên .
Tôi cũng đã hỏi một số ít người bạn rằng : “ Khi bạn thấy Mã Gia Tước làm như vậy, bạn tâm lý như thế nào ? ”. Có một số ít người nói rằng : “ Người như vậy thì chỉ có mau đem ra tử hình, đem ra bắn ”. Có 1 số ít người trong ngành giáo dục hoàn toàn có thể không nhìn ở góc nhìn này, họ cảm thấy Mã Gia Tước rất đáng thương. Anh ấy vẫn chưa bước chân ra xã hội, tại vì sao lại gây ra việc tàn ác, việc tày đình như vậy ? Sau sự kiện này, mái ấm gia đình phải xem lại, trường học cũng phải suy ngẫm tại vì sao một sinh viên ĐH có thành tích xuất sắc ưu tú như vậy nhưng không được học về thái độ làm người. Hơn nữa, trước khi vấn đề này xảy ra, có lẽ rằng anh ấy là niềm tự hào của cha mẹ. Bởi vì anh là người ở nơi làng quê xa xôi mà thi đậu ĐH, trong làng quê đó của họ chỉ có anh ấy là sinh viên ĐH. Vì vậy, thật sự tất cả chúng ta không nên bị những thứ “ danh ” bên ngoài này nhấn chìm, mà cần phải nhìn thấy thực ra hơn .
Điều khiến cuộc đời một người có thể sống vững vàng, viên mãn không phải là học lực mà là đức hạnh. Mã Gia Tước chưa có học “Đệ Tử Quy”. Nếu như anh ấy đã học “phàm là người, đều yêu thương” thì anh ấy sẽ không gây ra chuyện như vậy. Nếu như anh được học “anh thương em, em kính anh”, hoặc được học “lời nhường nhịn, tức giận mất” thì sẽ không gây nên chuyện đáng tiếc này.
Tại vì sao anh ấy giết người ? Bởi vì bạn học của anh thường hay cười nhạo anh vì anh quá nghèo, anh không có áo quần đẹp để mặc. Trong tù, anh còn nói với trưởng trại giam rằng : “ Bộ quần áo này là bộ đẹp nhất mà tôi từng được mặc ”. Khi toàn bộ bạn học đều cười nhạo anh như vậy, thì cảm xúc tự ti của anh sẽ ngày càng cao. Do bị kích thích như vậy nên anh mới bị mất lý trí .
Từ vấn đề này, tôi cũng muốn cảnh báo nhắc nhở với cha mẹ rằng, quý vị cần đứng từ một góc nhìn khác nữa để nhìn vấn đề, đó là tại vì sao những bạn học này bị giết ? Vì sao vậy ? Có phải do ngẫu nhiên không ? Không phải. Bởi vì họ không có chừng mực trong cách làm người, họ chưa có học được : “ Không nịnh giàu, chớ khinh nghèo ”. Họ chưa có học được : “ Người có lỗi, chớ vạch trần ; việc riêng người, chớ nói truyền ”. Họ đem việc riêng tư người khác ra giễu cợt thì làm thế nào trách người ta đối xử không có lý trí được. Còn có một câu nói rằng : “ Khen người ác, chính là ác ; ác cùng cực, tai ương đến ”. Người ta như chó bị dồn vào chân tường .
Từ vấn đề này tất cả chúng ta cũng phải suy ngẫm, tất cả chúng ta dạy con cháu tuyệt đối không được để chúng làm tổn hại người khác giống như Mã Gia Tước. Chúng ta cũng phải dạy con cháu không được đi gây chuyện, công kích người khác. Khi những em trò chuyện cười nhạo người khác, khinh miệt người khác, thì bản thân cha mẹ tất cả chúng ta phải cẩn trọng, chính do việc này sẽ khiến cho cuộc sống sau này của những em đầy rẫy rủi ro tiềm ẩn. Từ vấn đề này tất cả chúng ta cũng hiểu được rằng, thật sự phải cẩn trọng trong nói năng, hành vi .
3.1 Kinh văn:
“Triều khởi tảo, dạ miên trì. Lão dị chí, tích thử thời”.
“Sáng dậy sớm, tối ngủ trễ. Lúc chưa già, quý thời gian”.
Ý nghĩa của câu này là buổi sáng thức dậy sớm một chút ít, buổi tối ít ngủ một chút ít. Rất nhiều cha mẹ sẽ nói : “ Như vậy những con sẽ không khỏe mạnh, để chúng ngủ nhiều một chút ít ”. Thật ra ngủ có khi còn quan trọng hơn ăn, chính do trong khi ngủ thì hàng loạt khung hình con người đang nghỉ ngơi, rất nhiều tính năng khung hình đang hồi sinh, nên thường thì nhu yếu ngủ của trẻ nhỏ cũng tương đối nhiều. Nhưng nếu như một người rất có chí hướng, vô cùng sung sức, thời hạn ngủ của họ cũng sẽ tự nhiên từ từ giảm bớt .
Chúng tôi đều nói cô Dương Thục Phương là người “ ngủ sớm, dậy sớm ”. Đó là ý gì vậy ? Hai – ba giờ sáng cô ngủ, sáu – bảy giờ sáng thức dậy, nên gọi là “ ngủ sớm, dậy sớm ”. Không biết quý vị đây có gặp cô Dương Thục Phương chưa ? Quý vị thấy cô một ngày ngủ bốn tiếng đồng hồ đeo tay nhưng thần sắc, khuôn mặt hồng hào. Chúng tôi đều là những người trẻ tuổi mà cảm thấy không bằng cô. Ở Trung Quốc Đại Lục có một vị thầy Đông y rất có tài năng bắt mạch cho cô. Ông nói với cô Dương rằng : “ Cô ngủ ít như vậy mà thần sắc tốt như thế chính là chính do cô hấp thu khí của trời đất ”. Khí của trời đất là gì vậy ? Là “ hạo nhiên chính khí ” ( nguồn nguồn năng lượng tốt đẹp do tâm thiện lành sinh ra ). Khi tất cả chúng ta niệm niệm đều có chủ tâm giống như cổ Thánh tiên Hiền, thì thực trạng thân tâm của tất cả chúng ta sẽ ngày càng tốt. Nhưng “ dục tốc tắc bất đạt ” ( muốn nhanh coi chừng hỏng việc ), quý vị không nên nói : “ Ta phải noi theo cô Dương, thời điểm ngày hôm nay về chỉ ngủ bốn tiếng đồng hồ đeo tay ”. Đến lúc đó, sau một tuần cả người sẽ bị gầy ốm xuống thì tôi không chịu nghĩa vụ và trách nhiệm đâu nhé ! Chúng ta hoàn toàn có thể làm cho đời sống thêm phong phú và đa dạng một cách từ từ như xem nhiều sách. Khi quý vị pháp hỷ sung mãn rồi thì ham muốn ngủ hoàn toàn có thể sẽ từ từ giảm bớt .
“ Sáng dậy sớm, tối ngủ trễ ”, chính do người thời xưa đều rất hiếu thảo, nên họ dậy rất sớm để thao tác nhà .
Trong “ Chu Tử Trị Gia Cách Ngôn ” có nói : “ Lê minh tức khởi, sái tảo đình trừ. Ký hôn tiện tức, quan tỏa môn hộ ” ( Mờ sáng dậy ngay, rảy nước quét sân, để trong ngoài gọn sạch. Đêm đến đi ngủ, đóng rào khóa cửa, tất phải tự kiểm tra ). Tối đến phải đi kiểm tra cửa nẻo trong nhà xem đã đóng cẩn trọng hay chưa, sau đó mời cha mẹ đi ngủ ; cha mẹ đều ngủ rồi thì họ mới đi ngủ. Cho nên “ tối ngủ trễ ” .
Chúng ta cũng thường hay nghe một số ít bài thơ rất lâu rồi rằng : “ Tam canh đăng hỏa ngũ canh kê, chính ( chánh ) thị đàn ông khổ độc thời ” ( canh ba chong đèn đến canh năm gà gáy, chính là thời hạn dùi mài học tập của đấng đàn ông ). Khi cuộc sống họ có chí hướng thì họ sẽ quý trọng thời hạn, không muốn tiêu tốn lãng phí. Người xưa rất quý trọng thời hạn, gọi là “ một tấc vàng không mua nổi tấc thời hạn ”. Thật sự khi quý vị có rất nhiều tiền, có gia tài bạc triệu cũng tuyệt đối không hề mua được thời hạn đã qua đi .
Khi một đứa trẻ vô cùng cung kính, vô cùng cẩn trọng so với thời hạn, thì chúng sẽ không thuận tiện tiêu tốn lãng phí thời hạn .
Vào thời nhà Hán, có một bài thơ Nhạc Phủ viết rằng : “ Bách xuyên đông đáo hải, hà nhật phục tây quy, thiếu tráng bất nỗ lực, lão đại đồ thương bi ” ( trăm sông đều đổ về biển Đông, ngày nào mới quay lại phía Tây. Thời trẻ không siêng năng, về già sẽ đau thương ). Chúng ta mong ước cuộc sống của con cháu không có những điều đáng tiếc như vậy xảy ra thì từ nhỏ nhất định phải dạy cho chúng biết quý trọng thời hạn .
Hơn nữa, thời hạn thao tác, nghỉ ngơi phải thông thường, không nên cứ đến ngày nghỉ là thức đến nửa đêm, ngày hôm sau lại ngủ đến trưa. Ngủ như vậy tôi thật sự không hề học được. Chúng tôi hướng dẫn những em đọc Kinh cũng phải chú trọng cách sống, thao tác và nghỉ ngơi. Do đó, chúng tôi nói với những em sáu giờ rưỡi thức dậy, bảy giờ phải đọc “ Đệ Tử Quy ”. Những em nhỏ này khoảng chừng sáu – bảy tuổi, sau khi học xong thì thật sự làm được .
Vào ngày mồng một tết, do tại giao thừa nên những em ngủ tương đối trễ, mẹ của những em liền chỉnh đồng hồ đeo tay báo thức trễ hơn một giờ, để cho những em ngủ thêm một chút ít. Cuối cùng cô bé này có lẽ rằng là do hoạt động và sinh hoạt đã quen, khoảng chừng hơn sáu giờ thì thức dậy, nhìn đồng hồ đeo tay mới hơn năm giờ nên bé ngủ tiếp. Nhưng em cảm thấy càng ngủ càng không dễ chịu : “ Sao mà thời hạn qua chậm như vậy ? ”. Cô bé lại xem đồng hồ đeo tay thì thấy bảy giờ. Cuối cùng khi em chạy ra khỏi phòng xem đồng hồ đeo tay thì thấy tám giờ rồi, cô bé lập tức khóc to và nói : “ Tám giờ rồi mà con chưa đọc Đệ Tử Quy ” .
Tại sao cô bé khóc vậy ? Quý vị xem, cô bé có nghĩa vụ và trách nhiệm so với học vấn của mình. Cô bé kính trọng thầy cô giáo nên không muốn làm trái lời thầy cô dạy. Chúng ta làm cha mẹ phải phối hợp với thầy cô giáo, không nên nuông chiều những em. Trẻ con ngủ ít nửa tiếng không sao cả. Nhưng nếu khiến em mất đi tâm cung kính so với thầy cô giáo, đó mới là yếu tố .
Hết tập 20. Xin mời xem tiếp tập 21.
Chia sẻ bằng cả trái tim. Công đức vô lượng !
