Gò Vấp – Wikipedia tiếng Việt

admin đăng lúc 01/10/2022

Gò Vấp là một quận nội thành thuộc Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam.

Từ những năm 80, quận Gò Vấp được xem là một quận có tốc độ đô thị hóa cao của Thành phố Hồ Chí Minh và đã có thời điểm không kiểm soát được[cần dẫn nguồn]. So với các quận khác, Gò Vấp còn có quỹ đất lớn.

Quá trình đô thị hóa quá nhanh đã làm cho Gò Vấp trở thành một trong ba Q. có vận tốc tăng dân số cơ học cao nhất thành phố. Cụ thể, năm 1976 Gò Vấp có 144 ngàn dân thì năm 1995 đã có 223 ngàn người, năm 2000 là 231 ngàn, năm 2003 là 413 ngàn và năm 2004 là 455 ngàn người. Tính từ năm 1980 đến năm 2003, dân số của Gò Vấp tăng 2,87 lần, trung bình tăng mỗi năm 13,66 %. Theo thống kê vào năm 2019 của Cục Thống kê Thành phố Hồ Chí Minh, dân số Q. Gò Vấp là 602.180 người. Đây là Q. đông dân thứ 2 của thành phố ( sau Q. Bình Tân ) .
Mesua ferrea

Cây Vắp hay Vấp, tên khoa học

Bạn đang đọc: Gò Vấp – Wikipedia tiếng Việt

Gò Vấp còn được gọi Gò Vắp và theo một số nhà nghiên cứu thì đây mới là tên gốc, tên hiện nay (Gò Vấp) là do đọc trại ra.

Có thuyết cho rằng nguồn gốc của tên Gò Vấp là do trước đây nơi này là một ngọn đồi trồng cây vấp ( cây này còn có tên khác trong tiếng Chăm là Krai, tên tiếng Việt là vấp hoặc vắp, lùn ). [ 4 ] Hiện tại Thành phố Hồ Chí Minh còn hai cây vấp trong Thảo Cầm Viên. [ 5 ]

Một vài nguồn tin khác cho rằng, khu vực đất thuộc quận Gò Vấp cao hơn so với các vùng khác. Đây được gọi là gò đất. Do khu vực này là gò đất cao, cho nên dễ bị vấp té, kết hợp lại ta có tên Gò Vấp. Tuy nhiên thì đây chỉ là giả thiết của một số người lớn tuổi và một số người khác. Hiện chưa có nguồn thông tin chính xác về tên gọi này, đây chỉ là giả thiết của một vài người dân Gò Vấp.[cần dẫn nguồn]

Công viên Gia ĐịnhQuận Gò Vấp nằm ở phía bắc nội thành của thành phố Thành phố Hồ Chí Minh, có vị trí địa lý :
Quận có diện tích quy hoạnh 19,73 km², dân số năm 2019 là 676.899 người [ 2 ], tỷ lệ dân số đạt 34.308 người / km² .
Quận Gò Vấp được chia thành 16 phường gồm : 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17. Trong đó, phường 10 là nơi đặt trụ sở Ủy ban nhân dân và những cơ quan hành chính của Q. .

Thời phong kiến[sửa|sửa mã nguồn]

Gò Vấp đã được tìm hiểu và khám phá từ những ngày đầu khi lưu dân Việt đi mở đất từ cuối thế kỷ XVI đầu thế kỷ XVII. Năm 1698, khi Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh thừa lệnh Chúa Nguyễn Phúc Chu kinh lý miền Nam, xác lập chủ quyền lãnh thổ cương thổ của Nước Ta ở vùng đất mới thì đất Gò Vấp đã có tên trong sổ bộ, thôn, xã thuộc huyện Tân Bình, Phủ Gia Định. Gò Vấp cách TT Bến Nghé xưa ( Q. 1 giờ đây ) khoảng chừng 1 km về phía Tây Bắc, lại nằm trên vùng đất ” Gò ” cao ( hơn 11 m so với mặt biển ) có nước ngọt của sông Bến Cát – phụ lưu của sông TP HCM – thuận tiện canh tác và hoạt động và sinh hoạt, do đó lưu dân chọn lập làng, dựng ấp, tạo dựng quê nhà mới .Theo Bản đồ Hồ Chí Minh – Gia Định tiên phong do Trần Văn Học lập năm 1815 ( được nhà sử học Nguyễn Đình Đầu ra mắt và minh họa tại buổi báo cáo giải trình về ” Vai trò khoa học và kỹ thuật của Trần Văn Học trong lịch sử vẻ vang 300 năm thành phố ” do liên hiệp những Hội Khoa học kỹ thuật thành phố tổ chức triển khai vào ngày 23 tháng 4 năm 1998 tại Thành phố Hồ Chí Minh ) thì địa điểm Gò Vấp thuộc địa phận Hanh Thông Xã, tổng Bình Trị Thượng, huyện Tỉnh Bình Dương, phủ Tân Bình, tỉnh Gia Định .Theo Gia Định Thành thông chí của Trịnh Hoài Đức thì vào triều Gia Long, năm 1818, vùng đất mang tên Gò Vấp to lớn nằm trong địa phận những tổng Bình Trị và Dương Hòa thuộc huyện Tỉnh Bình Dương. Năm 1836, khi Nhà Nguyễn đạc điền và lập bạ cho hàng loạt lục tỉnh Nam Kỳ thì vùng đất Gò Vấp thuộc tổng Bình Trị Hạ, huyện Tỉnh Bình Dương, phủ Tân Bình, tỉnh Gia Định .

Thời Pháp thuộc[sửa|sửa mã nguồn]

Sau khi chiếm Nam Kỳ làm thuộc địa, thực dân Pháp tăng cường quy trình đô thị hóa vùng Bến Nghé – TP HCM, năm 1894, lan rộng ra thành phố lên phía Bắc lấy rạch Thị Nghè và đường Thuận Kiều ( đường Cách mạng Tháng Tám ngày này ) làm giới. Huyện Tỉnh Bình Dương của tỉnh Gia Định ở phía Bắc và tỉnh Chợ Lớn ở phía Nam trở thành những khu ngoại ô của thành phố TP HCM .Tỉnh Gia Định từ ngày 1 tháng 1 năm 1911 chia thành 4 Q. : Hóc Môn, Quận Thủ Đức, Gò Vấp và Nhà Bè. Vào năm 1917, Q. Gò Vấp gồm 3 tổng : Dương Hòa Thượng, Bình Trị Hạ, Bình Trị Thượng với 37 làng thường trực .Từ năm 1940 đến năm 1953 nhiều làng được sáp nhập, còn lại 24 làng, gồm có cả vùng đất những Q. Q. Bình Thạnh, Phú Nhuận, Tân Bình, Tân Phú, Quận 12 và một phần những huyện Bình Chánh, Hóc Môn ngày này. Vào thời hạn này làng Tân Sơn Nhứt ( thời nay gọi là sân bay Tân Sơn Nhất ) không còn sau khi thực dân Pháp đuổi dân chiếm đất để kiến thiết xây dựng trường bay Tân Sơn Nhứt .

Ngày 11 tháng 5 năm 1944, Toàn quyền Đông Dương ký nghị định tách 17 làng và một số vùng (nằm kế cận Khu Sài Gòn – Chợ Lớn) của tỉnh Gia Định để lập tỉnh Tân Bình. Lúc này, vùng đất quận Gò Vấp bao gồm toàn bộ tổng Dương Hòa Thượng (có bảy làng: Bình Hưng Hòa, Phú Nhuận, Tân Sơn Nhì, Tân Sơn Hoà, Tân Hòa, Vĩnh Lộc và Phú Thọ Hoà), năm làng (Hanh Thông Xã, Hanh Thông Tây, Bình Hòa Xã, Thạnh Mỹ Tây và An Hội) thuộc tổng Bình Trị Thượng được giao cho tỉnh Tân Bình quản lý[6]. Tỉnh Tân Bình khi đó có duy nhất một quận là quận Châu Thành (lập ngày 19 tháng 9 năm 1944).

Xem thêm: Hướng dẫn sử dụng bộ điều khiển tụ bù Mikro pfr96 – Etinco

Ngày 25 tháng 10 năm 1944, hai làng An Hội và Hạnh Thông Tây sáp nhập, lập thành làng Thông Tây Hội. Tỉnh Tân Bình sống sót đến tháng 8 năm 1945 thì giải thể. Các làng trên đều trở lại thuộc Q. Gò Vấp, tỉnh Gia Định .

Thời Nước Ta Cộng hòa[sửa|sửa mã nguồn]

Bản đồ tỉnh Gia Định thời Nước Ta Cộng hòaNăm 1955, Q. Gò Vấp có 15 làng :

Tổng Bình Trị Thượng có 08 làng: An Nhơn Xã, An Phú Đông, Bình Hòa Xã, Thạnh Lộc Thôn, Hanh Thông Xã, Thạnh Mỹ Tây, Thông Tây Hội và Quới Xuân;
Tổng Dương Hòa Thượng có 07 làng: Bình Hưng Hòa, Phú Nhuận, Phú Thọ Hòa, Tân Hòa, Tân Sơn Hòa, Tân Sơn Nhì và Vĩnh Lộc.

Sau năm 1956, những làng gọi là xã. Quận lỵ Gò Vấp đặt tại xã Hạnh Thông Xã. Ngoài ra, trong quá trình 1956 – 1975 tỉnh lỵ Gia Định cũng nằm trong địa phận xã Bình Hòa thuộc Q. Gò Vấp .Ngày 29 tháng 4 năm 1957, cơ quan chính phủ Nước Ta Cộng hòa phát hành Nghị định 138 – BNV / HC / NĐ ấn định địa giới tỉnh Gia Định gồm 6 Q. ( 10 tổng, 61 xã ), trong đó tăng thêm 2 Q. là Bình Chánh và Tân Bình. Quận Tân Bình được xây dựng trên cơ sở cắt tổng Dương Hòa Thượng ( gồm bảy xã : Bình Hưng Hòa, Phú Nhuận, Phú Thọ Hòa, Tân Hòa, Tân Sơn Hòa, Tân Sơn Nhì và Vĩnh Lộc ) ra khỏi Q. Gò Vấp .Năm 1957, Q. Gò Vấp chỉ còn lại một tổng là Bình Trị Thượng với 08 xã thường trực : An Nhơn, An Phú Đông, Bình Hòa, Thạnh Lộc, Hạnh Thông, Thạnh Mỹ Tây, Thông Tây Hội và Quới Xuân. [ 6 ]Năm 1960, sáp nhập xã Quới Xuân vào xã Thạnh Lộc Thôn, Q. Gò Vấp còn 07 xã. Từ năm 1962 chính quyền sở tại Nước Ta Cộng hòa bỏ dần, đến năm 1965 bỏ hẳn cấp hành chính tổng, những xã trực tiếp thuộc Q.. Cho đến ngày 29 tháng 4 năm 1975, Q. Gò Vấp có 07 xã thường trực : An Nhơn, An Phú Đông, Bình Hòa, Thạnh Lộc, Hạnh Thông, Thạnh Mỹ Tây, Thông Tây Hội .

Sau năm 1975[sửa|sửa mã nguồn]

Sau khi nhà nước Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Nước Ta tiếp quản Đô thành Hồ Chí Minh và những vùng lân cận vào ngày 30 tháng 4 năm 1975, ngày 3 tháng 5 năm 1975 thành phố Hồ Chí Minh – Gia Định được xây dựng. Theo nghị quyết ngày 9 tháng 5 năm 1975 của Ban Chấp hành Đảng bộ Đảng Lao động Nước Ta thành phố TP HCM – Gia Định, Q. Gò Vấp cũ bị giải thể. Các xã An Phú Đông và Thạnh Lộc được giao cho huyện Hóc Môn quản trị ( nay là những phường An Phú Đông, Thạnh Lộc và Thạnh Xuân của Q. 12 ). Địa bàn 05 xã còn lại được chia thành 04 Q. mới thường trực thành phố Hồ Chí Minh – Gia Định trên cơ sở tăng cấp những xã cũ : Q. Bình Hòa ( xã Bình Hòa Xã cũ ), Q. Thạnh Mỹ Tây ( xã Thạnh Mỹ Tây cũ ), Q. Thông Tây Hội ( gồm có xã Thông Tây Hội và xã An Nhơn cũ ), Q. Hạnh Thông ( xã Hạnh Thông cũ ) .Ngày 20 tháng 5 năm 1976, tổ chức triển khai hành chính thành phố TP HCM – Gia Định được sắp xếp lần hai ( theo quyết định hành động số 301 / UB ngày 20 tháng 5 năm 1976 của Ủy ban Nhân dân Cách mạng thành phố Hồ Chí Minh – Gia Định ). Theo đó, giải thể những Q. Bình Hòa, Thạnh Mỹ Tây, Thông Tây Hội và Hạnh Thông trước đó để xây dựng Q. Q. Bình Thạnh và Q. Gò Vấp :

Thành lập quận Bình Thạnh trên cơ sở sáp nhập quận Bình Hòa và quận Thạnh Mỹ Tây cũ.
Tái lập quận Gò Vấp trên cơ sở sáp nhập quận Thông Tây Hội và quận Hạnh Thông cũ.

Ngoài ra, những phường cũ đều giải thể, lập những phường mới có diện tích quy hoạnh, dân số nhỏ hơn và mang tên số. Quận Gò Vấp có 17 phường và đánh số từ 1 đến 17 .Ngày 2 tháng 7 năm 1976, Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam khoá VI, kỳ họp thứ 1 chính thức đổi tên thành phố TP HCM – Gia Định thành Thành phố Hồ Chí Minh. Quận Gò Vấp trở thành Q. thường trực Thành phố Hồ Chí Minh .Ngày 11 tháng 7 năm 1983, theo Quyết định số 70 – HĐBT [ 7 ] của Hội đồng Bộ trưởng về việc giải thể 5 phường : 2, 6, 8, 9 và 14. Đồng thời, địa phận 5 phường giải thể nhập vào những phường kế cận với số lượng phường thường trực Q. còn 12 :

Giải thể phường 2 để sáp nhập vào phường 1.
Giải thể phường 6 để sáp nhập vào phường 5.
Giải thể các phường 8 và 9 để sáp nhập và điều chỉnh vào các phường 3, 4, 7, 10.
Giải thể phường 14 để sáp nhập vào phường 13 và phường 16.

Đến năm 2006, quận Gò Vấp có 12 phường. Theo Nghị định số 143/2006/NĐ-CP của Chính phủ ngày 23 tháng 11 năm 2006[8] với sự điều chỉnh địa giới và có 16 phường như hiện nay:

Xem thêm: Cầu Nhơn Trạch Nối Quận 9 Với Đồng Nai: Tiến Độ Khi Nào Khởi Công?

Điều chỉnh 0,74 ha diện tích tự nhiên của phường 15 thuộc quận Tân Bình về phường 12 quản lý.
Thành lập phường 14 trên cơ sở điều chỉnh 209,52 ha diện tích tự nhiên và 28.313 nhân khẩu của phường 12.
Thành lập phường 8 trên cơ sở điều chỉnh 50,42 ha diện tích tự nhiên và 14.694 nhân khẩu của phường 12; 66,34 ha diện tích tự nhiên và 10.307 nhân khẩu của phường 11.
Thành lập phường 9 trên cơ sở điều chỉnh 55,40 ha diện tích tự nhiên và 17.012 nhân khẩu của phường 12; 28,44 ha diện tích tự nhiên và 5.860 nhân khẩu của phường 11.
Thành lập phường 6 trên cơ sở điều chỉnh 164,75 ha diện tích tự nhiên và 22.428 nhân khẩu của phường 17.

Quận Gò Vấp có 1.975,85 ha diện tích quy hoạnh tự nhiên và 491.122 nhân khẩu với 16 đơn vị chức năng hành chính thường trực, gồm có những phường : 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16 và 17 .