Trong cuốn sách nổi tiếng “Đàn ông sao Hỏa, đàn bà sao Kim” có nói rằng đàn ông và phụ nữ là hai mảnh ghép tuyệt vời nhất của tạo hóa. Tuy nhiên họ có những sự đối lập nhất định. Khác biệt là yếu tố gắn kết nhưng cũng đồng thời là nguyên nhân chia rẽ một mối quan hệ. Hiểu được nó chính là cách để đối phương trở nên thấu hiểu nhau hơn. Vậy còn trong quá khứ thì sao? Câu ca dao “đàn ông nông nổi giếng khơi, đàn bà sâu sắc như cơi đựng trầu” mang ý nghĩa gì? Phải chăng sự khác biệt đã trở thành yếu tố trọng nam khinh nữ? Hãy cùng đọc bài viết sau đây!
Tục ngữ “đàn ông nông nổi giếng khơi, đàn bà sâu sắc như cơi đựng trầu” có nguồn gốc từ đâu?
“ Trọng nam khinh nữ ” vốn đã có từ thời cha ông ta. Trong xã hội phong kiến, vai trò của người đàn ông thường được nhìn nhận cao hơn, đàn ông là người nắm giữ quyền hành về mọi mặt trong mái ấm gia đình. Có câu “ nhất nam viết hữu, thập nữ viết vô ” ý nói một con trai hơn mười con gái. Theo đó những mái ấm gia đình hay dòng họ xưa đều coi trọng việc sinh con trai nối dõi, và cho đến thời nay tư tưởng này vẫn còn sống sót. Bị tác động ảnh hưởng sâu sắc bởi Nho giáo, họ cho rằng đàn ông dẫu nông nổi nhưng là cái nông nổi tạo ra sự nghiệp lớn còn đàn bà chỉ tuy sâu sắc nhưng chỉ như chiếc cơi đựng trầu nông hẹp .
Ý nghĩa của thành ngữ
Nghĩa đen:
- Giếng khơi: nơi phục vụ lấy nước, được đào sâu vào lòng đất, rộng về bề ngang, xung quanh được xây thành bờ vững chãi
- Cơi đựng trầu: đồ dùng để đựng trầu cau, hình dạng giống như một chiếc khay nhỏ, có đáy nông và phía bên trên có nắp đậy
Giếng là cách nói ẩn dụ cho người đàn ông có chí hướng, sâu sắc và hoàn toàn có thể làm ra nghiệp lớn nhưng ở đây lại đi với từ “ nông nổi ”. Cơi đựng trầu ví như tấm lòng của người đàn bà, nông cạn nhưng lại sử dụng từ “ sâu sắc ”. Ở đây câu tục ngữ bộc lộ sự mỉa mai châm biếm của người xưa so với xã hội tiềm ẩn những bất công trọng nam khinh nữ .
Nghĩa bóng:
Câu nói “đàn ông nông nổi giếng khơi, đàn bà sâu sắc như cơi đựng trầu” được sử dụng phổ biến trong xã hội xưa với ý nghĩa châm chọc, mỉa mai, hàm ý của sự trọng nam khinh nữ. Cách nhìn nhận đàn ông dù có nông nổi thì vẫn luôn chững chạc và sâu sắc hơn đàn bà về thực tế là một quan điểm lạc hậu, lỗi thời và đặt ra nhiều mâu thuẫn trong thời đại hiện nay.
Tuy nhiên cũng hoàn toàn có thể hiểu câu tục ngữ này theo nghĩa tích cực. Giếng khơi được ví như là một “ bảo vật ” quý giá của làng quê Nước Ta xưa. Giếng khơi Open trong nhiều bài ca dao tục ngữ xưa cùng với cây đa, mái đình, là hình tượng của những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp :
“ Cây đa, bến nước, sân đình ,
Đi xa ta nhớ nghĩa mình mình ơi. ”
Ví von người đàn ông như giếng khơi là muốn nhấn mạnh vai trò của họ, là người phóng khoáng, tốt bụng, luôn giúp đỡ mọi người mà không cầu danh lợi. Còn cơi trầu tuy nhỏ bé nhưng cũng chứa đựng những bản sắc rất riêng của văn hóa Việt Nam. Người xưa quan niệm người phụ nữ đẹp là người có “môi đỏ, răng đen” nên các cụ thường hay nhai trầu. “Miếng trầu là đầu câu chuyện”, nhà ai cưới hỏi cũng không thể thiếu đi món đặc sản truyền thống này. Tuy nhiên cơi đựng trầu không phải nhà nào cũng có, nhất là loại có hoa văn, được trang trí một cách bắt mắt, nhà nào có của ăn của để mới có được mà thôi. Vì vậy ví người phụ nữ như cơi đựng trầu muốn chỉ ra sự tháo vát, tài giỏi, nét đẹp của họ.
“Đàn ông nông nổi giếng khơi, đàn bà sâu sắc như cơi đựng trầu” trong đời sống hiện tại
Cuộc sống hiện đại đã thay đổi rất nhiều so với thời xa xưa. Cùng với sự tiến bộ của lịch sử văn minh loài người, thì những quan niệm cũ đương nhiên sẽ không còn phù hợp. Quan niệm cũ chỉ hợp lý khi được đặt trong bối cảnh nó thuộc về. Vậy chúng ta cũng không nên áp dụng cách lý giải theo cách phân biệt đối xử giữa đàn ông và phụ nữ.
Nhưng cũng không có nghĩa là bác bỏ câu tục ngữ vì nó thuộc về kho tàng ca dao tục ngữ Nước Ta, nó đã sống sót và tiềm ẩn những dấu ấn văn hóa truyền thống dân tộc bản địa. Câu nói này vẫn hoàn toàn có thể được sử dụng trong xã hội thời nay, tuy nhiên tất cả chúng ta nên hiểu theo hướng tích cực, tránh làm tổn thương người khác bằng ý nghĩa xấu đi .
Thêm vào đó, dù là giếng khơi hay cơi đựng trầu thì cũng chưa thể thể hiện được hết những phẩm chất tốt đẹp của con người. Để hiểu được một người khác tất cả chúng ta cần phải có quy trình tiếp xúc lâu dài hơn, sẻ chia, đồng cảm. Hãy đồng ý, trân trọng và yêu thương thay vì so đo giữa đàn ông với đàn bà, giữa nam và nữ .
Trên đây là những lý giải về câu tục ngữ “đàn ông nông cạn giếng khơi, đàn bà sâu sắc như cơi đựng trầu”. Hy vọng bài viết sẽ giúp bạn có được cách nhìn nhận thực tế và sâu sắc hơn để tránh vận dụng một cách sai lệch. Hãy cân nhắc thật kĩ khi áp dụng câu nói này trong các mối quan hệ xã hội của bạn, vì nếu sử dụng không đúng thời điểm sẽ khiến người khác tổn thương. Và phần nào hiểu hơn về giá trị văn hóa tốt đẹp của con người Việt Nam xưa.
