Cách mạng khoa học – công nghệ ( CMKHCN ) lúc bấy giờ là một trong những đặc thù cơ bản của quốc tế từ những năm 1950 đến nay. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 ( cách mạng công nghiệp lần thứ tư ), được đề cập với tần suất khá cao trong hơn một năm gần đây [ 1 ], về thực ra, là mẫu sản phẩm của cuộc CMKHCN, diễn ra từ giữa thế kỉ XX cho đến nay. CMKHCN đang ngày càng tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ, sâu rộng trên toàn quốc tế, bộc lộ trên nhiều góc nhìn khác nhau. Nền tảng khoa học của cuộc cách mạng này trước hết là những ý tưởng vĩ đại trong nghành vật lí và hóa học cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX, tạo ra cơ học lượng tử và các khoa học tân tiến sau này. CMKHCN tân tiến là sự hòa nhập, kết hợp thành một quy trình duy nhất các quy trình cách mạng trong khoa học, trong kĩ thuật, trong công nghệ tiên tiến và tác động ảnh hưởng can đảm và mạnh mẽ đến công nghiệp, trong đó quy trình cách mạng trong khoa học đi trước, giữ vai trò dẫn đường và quyết định hành động các quy trình kĩ thuật, công nghệ tiên tiến, công nghiệp và do đó cũng có vai trò dẫn đường và quyết định hành động xu thế, quy mô, vận tốc tăng trưởng sản xuất. Nghiên cứu khoa học được công nghiệp hóa, tri thức khoa học trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp, sản xuất trở thành nơi triển khai thực tiễn các tri thức khoa học. Tri thức khoa học trở thành cơ sở lí luận cho sản xuất, quản lí và tăng trưởng xã hội ở các Lever vi mô lẫn vĩ mô và cả ở quy mô toàn thế giới. Chính nhờ đó vận tốc tăng trưởng của công nghiệp, của sản xuất và xã hội ngày càng tăng trưởng với quy mô và nhịp độ nhanh hơn .
Trong CMKHCN lúc bấy giờ, các ý tưởng kĩ thuật, công nghệ tiên tiến và cả các ngành công nghiệp tân tiến đã được sinh ra từ các phòng nghiên cứu và điều tra, thí nghiệm [ 2 ]. Việc rút ngắn khoảng cách về mặt thời hạn giữa khoa học, kĩ thuật, công nghệ tiên tiến và việc thực thi thực tiễn chúng trong sản xuất là một trong những đặc thù quan trọng nhất của cuộc CMKHCN lúc bấy giờ, và là một trong các tính quy luật của tân tiến khoa học, kĩ thuật và công nghệ tiên tiến trong thời đại ngày này [ 3 ]. CMKHCN tạo ra sự tích hợp không riêng gì trong khoa học mà còn trong cả kĩ thuật, công nghệ tiên tiến và sản xuất. Nếu trước đây khoa học đứng bên ngoài, cạnh bên kĩ thuật và công nghệ tiên tiến, đứng cách xa sản xuất thì thời nay chúng hòa lẫn, xâm nhập vào nhau trở thành một khối thống nhất. Nhiều công nghệ tiên tiến sản xuất mới gắn liền các ý tưởng trong các khoa học cơ bản, các phát kiến công nghệ tiên tiến trong các phòng nghiên cứu và điều tra, thí nghiệm .
Cách mạng khoa học – công nghệ làm Open những ngành khoa học mới, tạo ra cách mạng công nghiệp 3.0 và 4.0 với nhiều ngành công nghiệp mới và làm chúng tăng trưởng nhanh gọn, có tác động ảnh hưởng lớn đến hàng loạt nền công nghiệp và đời sống xã hội. Nó cũng làm biến mất nhiều ngành công nghiệp đã được tạo ra trước đây, đã từng thống trị, chi phối nền sản xuất. Cùng với việc sử dụng các công nghệ tiên tiến tổng hợp đa thành phần trong cùng một quy trình sản xuất thay cho phương pháp công nghệ tiên tiến một thành phần, nó đang tạo ra bước ngoặt trong sự tăng trưởng các lực lượng sản xuất, tạo ra hai cuộc cách mạng công nghiệp, và do vậy, nó đang cải biến hàng loạt nền sản xuất xã hội nói chung .
Cách mạng khoa học – công nghệ diễn ra với quy mô ngày càng lớn hơn, sâu rộng hơn, vận tốc nhanh hơn, có vẻ như đồng thời trên quy mô toàn thế giới, đến mức không hề kịp nhận đoán “ hình dạng ” của ngày mai. Nó biểu lộ đồng thời, hàng loạt, cộng hưởng, đột biến, giật mình, ảnh hưởng tác động kinh hoàng, quy mô lớn và sâu rộng so với các quá trình lịch sử dân tộc trước đây trong sự tăng trưởng của khoa học, kĩ thuật và công nghệ tiên tiến .
tin tức và tri thức khoa học trở thành yếu tố đặc biệt quan trọng quan trọng của sản xuất và đời sống xã hội, ngày càng có ý nghĩa quyết định hành động so với sự tăng trưởng của các lực lượng sản xuất, tăng trưởng kinh tế tài chính và tăng trưởng xã hội, trở thành động lực của sự tăng trưởng của cả sản xuất, con người và xã hội. Cách mạng khoa học – công nghệ đã tạo ra thiên nhiên và môi trường xã hội đặc biệt quan trọng. Đó là thiên nhiên và môi trường thông tin, trong đó lao động thể lực được thay thế sửa chữa bằng lao động trí tuệ với những phẩm chất và năng lượng ý thức, yên cầu đặc thù phát minh sáng tạo, độc lạ, cá thể hóa. tin tức, tri thức khoa học trở thành điều kiện kèm theo, môi trường tự nhiên, tác nhân cấu thành và nội dung thiết yếu của quy trình sản xuất, là nguồn tạo ra của cải vô tận, là nguồn lực đặc biệt quan trọng của sự tăng trưởng con người và xã hội .
Cách mạng mạng khoa học – công nghệ tạo tiền đề cho nền sản xuất xã hội ở quá trình cách mạng công nghiệp 3.0 vượt qua trình độ sản xuất đại trà phổ thông, đặc trưng của nền sản xuất cũ trước đây, theo nghĩa là sản xuất đại trà phổ thông không còn hoàn toàn có thể thống trị, phổ quát. Nền sản xuất quá trình cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ hướng theo các nhu yếu cá thể – thành viên, đơn nhất, đặc trưng. Nó đang làm vận động và di chuyển dần nền sản xuất xã hội ở quy mô toàn thế giới quản lý và vận hành theo những nguyên tắc mới : phi tiêu chuẩn hóa, phi chuyên môn hóa, phi đồng thời hóa, phi tập trung chuyên sâu hóa, phi tối đa hóa và phi TT hóa ( A. Toffler, 1992 : Burlaxki F.M., 2009 ) .
Xuất hiện từ giữa thế kỉ XX, cho đến nay cuộc CMKHCN trải qua hai quy trình tiến độ. Giai đoạn thứ nhất lê dài từ sau Chiến tranh quốc tế lần thứ nhất cho đến những năm 1970. Giai đoạn này vẫn thường được gọi là cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật, tiến trình từ những năm 1980 đến nay được gọi là cách mạng khoa học và công nghệ tiên tiến. Hiện nay ở 1 số ít nước, ở 1 số ít học giả [ 4 ], thuật ngữ cách mạng khoa học – kĩ thuật vẫn được dùng để hàm chứa cả quy trình tiến độ hai của cuộc CMKHCN đã nghiên cứu và phân tích ở trên. Vì thế, họ không sử dụng thuật ngữ cách mạng khoa học và công nghệ tiên tiến hay cách mạng khoa học – công nghệ, mà sử dụng thuật ngữ cách mạng khoa học – kĩ thuật để chỉ những diễn biến cách mạng trong các nghành nghề dịch vụ khoa học, kĩ thuật và công nghệ tiên tiến từ giữa thế kỉ XX đến nay. Ở nước ta, thuật ngữ cách mạng khoa học và kĩ thuật được sử dụng từ năm 1960 đến năm 1976, từ năm 1976 đến năm 1991 thì sử dụng khái niệm cách mạng khoa học – kĩ thuật, từ năm 1991 đến nay sử dụng khái niệm cách mạng khoa học và công nghệ tiên tiến. Chúng tôi cho rằng nên thống nhất sử dụng khái niệm cách mạng khoa học – công nghệ bởi nó tạo ra cả hai cuộc cách mạng công nghiệp 3.0 và cách mạng công nghiệp 4.0, khi nó bao hàm các quy trình cách mạng trong cả khoa học, kĩ thuật, công nghệ tiên tiến và công nghiệp không tách rời nhau .
Cách mạng khoa học – công nghệ là một trong những đặc thù điển hình nổi bật của quốc tế đương đại. Các biến hóa của đời sống xã hội và con người đều gắn liền với CMKHCN. Tốc độ tăng trưởng con người và tăng trưởng kinh tế tài chính, xã hội của các vương quốc, cũng như của các khu vực và quốc tế, nhờ vào ngày càng nhiều vào sự tăng trưởng của CMKHCN. Nó chi phối ngày càng nhiều, ngày càng mạnh các biến hóa của đời sống xã hội và của con người ( tuổi thọ, bệnh tật, sức khỏe thể chất, làm đẹp, … ) trong mỗi vương quốc cũng như trên khoanh vùng phạm vi toàn thế giới. Sức mạnh quân sự chiến lược, quy mô và vận tốc của các cuộc cuộc chiến tranh, sức mạnh tiến công và phòng thủ của các vương quốc phụ thuộc vào ngày càng lớn vào CMKHCN. Cuộc cách mạng đó quyết định hành động các khunh hướng tăng trưởng kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống, khoa học, quan hệ quốc tế, giáo dục giảng dạy, y tế và việc làm, … ở quy mô toàn thế giới cũng như trong từng vương quốc riêng không liên quan gì đến nhau .
Cách mạng khoa học – công nghệ cũng ảnh hưởng tác động ngày càng can đảm và mạnh mẽ đến những yếu tố toàn thế giới. Một mặt, nó là công cụ, phương tiện đi lại hữu hiệu để hoàn toàn có thể xử lý những yếu tố toàn thế giới đã và đang Open ngày một thêm căng thẳng mệt mỏi so với quả đât. Mặt khác, nó cũng lại làm tăng thêm mức độ stress của một số ít yếu tố toàn thế giới, thậm chí còn theo một số ít học giả, hoàn toàn có thể làm Open những yếu tố toàn thế giới mới. Những hậu quả xấu đi do việc sử dụng những thành tựu của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ tiên tiến tân tiến ( hết sạch tài nguyên, ô nhiễm môi trường tự nhiên, khủng hoảng cục bộ sinh thái xanh, vũ khí tiêu diệt hàng loạt, … ) rình rập đe dọa sự tồn vong và tương lai của mỗi con người và trái đất nói chung .
Cách mạng khoa học – công nghệ đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc rút ngắn khoảng cách về trình độ tăng trưởng giữa các vương quốc trên quốc tế, nhưng đồng thời nó lại trở thành một trong những thử thách khó vượt qua được so với các nước đang tăng trưởng bởi những nước tăng trưởng có tiềm lực khoa học và công nghệ tiên tiến mạnh, hoàn toàn có thể đi vào tương lai với vận tốc nhanh hơn nhiều so với các nước có tiềm lực khoa học và công nghệ tiên tiến yếu kém hơn. Bằng cách đó nó gây tác động ảnh hưởng khác nhau đến sự tăng trưởng con người trong các vương quốc đang tăng trưởng và các vương quốc tăng trưởng .
Cách mạng khoa học – công nghệ, một mặt tác động ảnh hưởng trực tiếp vào đời sống xã hội và con người. Bằng cách gián tiếp hơn, nhưng lại can đảm và mạnh mẽ hơn, nhanh gọn và sâu rộng hơn, nó ảnh hưởng tác động đến con người và xã hội trải qua cách mạng công nghiệp. Thông qua công nghệ tiên tiến, trải qua các loại sản phẩm trực tiếp của cách mạng công nghiệp thì những ý tưởng khoa học, kĩ thuật và công nghệ tiên tiến mới đi vào sản xuất và đời sống con người. Khoa học thực sự trở thành động lực của sự tăng trưởng sản xuất và xã hội, nó tạo nên các loại sản phẩm và công nghệ tiên tiến mới, thôi thúc sản xuất, con người, xã hội tăng trưởng nhanh gọn .
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba và cách mạng công nghiệp lần thứ tư là loại sản phẩm trực tiếp của cách mạng khoa học – công nghệ lúc bấy giờ. Cách mạng công nghiệp là hiệu quả của sự tăng trưởng rất nhanh gọn của khoa học, kĩ thuật và công nghệ tiên tiến. Trong cách mạng công nghiệp lúc bấy giờ những mẫu sản phẩm mới, công nghệ tiên tiến mới được tạo ra với vận tốc nhanh, mang tính cách mạng và được vận dụng ngay vào sản xuất, đời sống con người và xã hội, nhanh gọn tạo nên những biến hóa to tớn, những biến hóa cách mạng trong các nghành nghề dịch vụ đó. Nền tảng kiến thức và kỹ năng của cách mạng công nghiệp văn minh chính là cách mạng trong khoa học và công nghệ tiên tiến .
Lịch sử trái đất đã trải qua bốn cuộc cách mạng công nghiệp. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất khởi đầu từ khi có đầu máy hơi nước của Jame Watt vào giữa thế kỉ XVIII, lê dài cho đến giữa thế kỉ XIX với nền tảng công nghệ tiên tiến là các ý tưởng cơ bản như máy hơi nước và công nghệ tiên tiến cơ khí như : máy kéo sợi, máy dệt, các lò luyện thép, tàu thủy, tàu hỏa chạy bằng hơi nước, sử dụng than đá. Nó diễn ra chỉ ở 1 số ít nước Tây Âu như Anh, Pháp, Ý, Hà Lan. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai từ giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX dựa trên nền tảng của các ý tưởng về động cơ đốt trong, sử dụng dầu mỏ, động cơ diezen, xe hơi, máy bay, máy phát điện và động cơ điện, sóng điện từ. Nền tảng công nghệ tiên tiến là các công nghệ tiên tiến điện từ. Nó diễn ra hầu hết ở các nước Châu Âu và Bắc Mĩ, đơn cử là Tây Âu, Hoa Kì, Liên Xô và Nhật Bản .
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba diễn ra can đảm và mạnh mẽ từ cuối những năm 1950 với các ý tưởng cơ bản trong nhiều nghành như máy vi tính, robot, các vật tư siêu bền, siêu dẫn, siêu cứng, polime, nguồn năng lượng nguyên tử, vệ tinh nhân tạo, tàu du hành ngoài hành tinh, máy bay siêu thanh và hàng loạt các công nghệ tiên tiến mới như công nghệ tiên tiến vi sinh, công nghệ tiên tiến gen, công nghệ thông tin, công nghệ tiên tiến số. Nền tảng công nghệ tiên tiến to lớn hơn cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và thứ hai, nhưng cơ bản và hầu hết là công nghệ tiên tiến điện từ, công nghệ sinh học, công nghệ tiên tiến số. Nó tạo ra được những bước nhảy vọt về hiệu suất lao động, về quy mô và vận tốc tăng trưởng sản xuất, làm đổi khác can đảm và mạnh mẽ nhất đời sống con người và xã hội .
Đến cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba, các lực lượng sản xuất của xã hội có những bước phát triển nhảy vọt, khoảng cách thời gian từ phát minh khoa học đến ứng dụng vào thực tiễn ngày càng được rút ngắn, vòng đời các công nghệ và do đó, vòng đời các sản phẩm cũng được rút ngắn. Khối lượng thông tin và kiến thức tăng theo cấp số nhân. Nhiều ngành công nghiệp truyền thống bị xóa bỏ dần dần nhưng các ngành công nghiệp mới lại xuất hiện nhanh chóng hơn, và được ra đời không phải trực tiếp từ sản xuất mà là từ các phòng thí nghiệm, các lí thuyết khoa học. Công nghệ laze, công nghệ nano, công nghệ số,… là những ví dụ điển hình. Với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba con người tiếp tục được giải phóng khỏi các chức năng thực hiện, gồm vận chuyển, năng lượng, công nghệ. Việc giải phóng con người khỏi chức năng quản lí có những bước tiến đột phá thực sự, do nó tạo ra các loại rô bốt, các dây chuyền sản xuất tự động hóa
khác nhau. Việc giải phóng con người khỏi chức năng logic cũng đã được bắt đầu từng bước khi các hệ thống máy tính xuất hiện, đặc biệt khi Internet và các thiết bị thông minh ra đời.
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư dựa trên nền tảng và theo đà tăng trưởng của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba, trên nền tảng quá trình tăng trưởng mới của CMKHCN, nó phát sinh với các công nghệ tiên tiến mới và các thiết bị mới, mà trước hết là trí tuệ tự tạo, công nghệ tiên tiến in 3D, công nghệ tiên tiến tự hành, thiết bị đầu cuối “ All in One ”, internet vạn vật, điện toán đám mây – tài liệu lớn, các công nghệ sinh học link thế hệ mới, công nghệ tiên tiến vật tư hạng sang, công nghệ tiên tiến tự động hóa robot thế hệ mới có “ trí tuệ ”, … Nền tảng công nghệ tiên tiến đa phần của cách mạng công nghiệp lần thứ tư là sự tích hợp các công nghệ tiên tiến của cách mạng công nghiệp lần thứ ba và trí tuệ tự tạo. Ở các tiến trình tiếp theo nền tảng công nghệ tiên tiến của nó hoàn toàn có thể được bổ trợ. Cách mạng công nghiệp lần thứ tư tạo ra những nâng tầm mới trong việc giải phóng con người khỏi các tính năng thực thi, công dụng quản lí và sẽ tạo nên những bước nhảy vọt trong việc giải phóng con người khỏi tính năng logic khi các công nghệ tiên tiến có trí tuệ tự tạo được sử dụng thoáng rộng. Nó thực sự biến khoa học thành lực lượng sản xuất trực tiếp. Cách mạng khoa học – công nghệ ở quá trình tăng trưởng của cách mạng công nghiệp 4.0 đang dần loại con người ra khỏi quy trình sản xuất trực tiếp, biến họ trở thành những chủ thể phát minh sáng tạo thực sự, tạo tiền đề vật chất và lực lượng sản xuất mới cho một nền kinh tế tài chính mới, đang được gọi bằng nhiều tên khác nhau, đưa quả đât đến quy trình tiến độ tăng trưởng mới cũng với những tên gọi khác nhau ( Kinh tế số, kinh tế tài chính mềm, kinh tế tri thức, xã hội thông tin, xã hội tri thức, … ) .
Cách mạng khoa học – công nghệ đang là một động lực can đảm và mạnh mẽ thôi thúc sự tăng trưởng không riêng gì của công nghiệp, của sản xuất mà của cả con người lẫn xã hội. Trong thời đại thời nay, vương quốc nào có được tiềm lực khoa học và công nghệ tiên tiến can đảm và mạnh mẽ thì sẽ có vận tốc tăng trưởng nhanh về mọi mặt, có điều kiện kèm theo và thời cơ để tăng trưởng vững chắc, góp phần tích cực cho sự tăng trưởng của quả đât. Do sự tăng trưởng của CMKHCN, không riêng gì các lí luận đơn cử trong các nghành nghề dịch vụ khoa học, công nghệ tiên tiến và kĩ thuật đổi khác, mà hàng loạt lí thuyết về xã hội và con người cũng buộc phải đổi khác theo. Chẳng hạn, trước kia trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa nói chung chỉ vận dụng lí luận ưu tiên tăng trưởng khu vực I ( sản xuất tư liệu sản xuất ) so với khu vực II ( sản xuất tư liệu tiêu dùng ) nên chủ trương ưu tiên tăng trưởng công nghiệp nặng trên cơ sở tăng trưởng công nghiệp nhẹ và nông nghiệp. Nhưng trong thời đại CMKHCN, quốc tế đã chuyển sang vận dụng cả lí luận khu vực I ( sản xuất con người ) quyết định hành động khu vực II ( sản xuất vật chất ) ; Lí luận về vai trò quyết định hành động trong tăng trưởng vương quốc của giáo dục và huấn luyện và đào tạo và nhiều lí luận khác. “ Sản xuất con người ” bao hàm hai nội dung : Thứ nhất là tạo ra con người với sức khỏe thể chất và thể trạng tốt, không bệnh tật, tức thể lực tốt. Điều này phụ thuộc vào vào quy trình nuôi dưỡng từ khi bào thai, thậm chí còn cả sức khỏe thể chất tiền hôn nhân gia đình của bố, mẹ. Thứ hai là tạo ra con người có kĩ năng, kĩ xảo lao động, có trình độ trình độ, tính chuyên nghiệp, đạo đức, là trí lực và tâm lực trong lao động và hoạt động giải trí nói chung. Điều này nhờ vào vào quy trình giáo dưỡng gồm giáo dục và giảng dạy theo nghĩa rộng. Việc nuôi dưỡng và giáo dưỡng thế hệ thời điểm ngày hôm nay ra làm sao sẽ quyết định hành động quy mô, nhịp độ, xu thế, chất lượng tăng trưởng sản xuất và tăng trưởng xã hội trong 20 – 30 năm sau. Vai trò của nguồn lực con người, của giáo dục, giảng dạy trong thời đại CMKHCN chính là ở chỗ đó. Vì thế trong thời đại CMKHCN thời nay giáo dục, huấn luyện và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ tiên tiến phải là động lực cơ bản, là quốc sách số 1 của các vương quốc .
Trong cách mạng khoa học – công nghệ, cả ở quy trình tiến độ cách mạng công nghiệp lần thứ ba lẫn thứ tư, vòng đời các công nghệ tiên tiến sản xuất ngày càng rút ngắn, do vậy vòng đời các mẫu sản phẩm cũng phải rút ngắn theo. Tốc độ tăng trưởng của công nghệ tiên tiến, công nghiệp, của sản xuất, đặc biệt quan trọng của các lực lượng sản xuất được biểu lộ qua vòng đời công nghệ tiên tiến. Vòng đời công nghệ tiên tiến sẽ là một trong những thang đo vận tốc tăng trưởng của công nghiệp và của các lực lượng sản xuất. Vòng đời công nghệ tiên tiến càng rút ngắn, thì tương ứng vòng đời các mẫu sản phẩm cũng bị rút ngắn, vận tốc hoạt động của đời sống xã hội và con người cũng tăng nhanh. Điều đó lại làm đảo lộn hàng loạt các giá trị, các quy tắc, chuẩn mực hành vi của con người trong xã hội. Ở quy trình tiến độ cách mạng công nghiệp lần thứ tư, những trộn lẫn này trong đời sống xã hội và trong văn hóa truyền thống sẽ ngày càng can đảm và mạnh mẽ, thậm chí còn hoàn toàn có thể tạo nên những cú “ shock ” văn hóa truyền thống trên chính mảnh đất đang mở màn sử dụng các thành quả của cách mạng công nghiệp lần thứ ba và thứ tư. Điều này cần được rất là quan tâm trong công tác làm việc quản lí, tạo dựng và hoàn thành xong các thể chế văn hóa truyền thống, xã hội .
Cách mạng khoa học – công nghệ không chỉ tạo ra những đột phá trong các lĩnh vực của đời sống xã hội, mà điều quan trọng là nó làm cho sự phát triển của các lĩnh vực đó diễn ra với những gia tốc khác nhau, trong các lĩnh vực và các quốc gia, các khu vực khác nhau. Một mặt, nó vừa tạo ra cơ hội để các quốc gia đang phát triển có thể nhanh chóng rút ngắn khoảng cách tụt hậu so với các nước phát triển, nếu họ tận dụng được các thành tựu của CMKHCN, biến nó thành động lực thực sự cho sự phát triển kinh tế, xã hội và con người. Nhưng nó sẽ là một thách thức cực kì khó vượt qua, làm tăng thêm nhanh chóng khoảng cách tụt hậu vốn đã có sẵn của các nước đang phát triển, bởi các quốc gia phát triển có tiềm lực khoa học, kĩ thuật, công nghệ và công nghiệp mạnh mẽ sẽ đi vào tương lai với tốc độ ngày càng nhanh. Các nước đang phát triển khó có được những tiềm lực như vậy trong thời gian ngắn. Nghịch lí “rùa, thỏ chạy đua” trở thành một thực tế ngày càng khắc nghiệt đối với các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam chúng ta.
Cách mạng khoa học – công nghệ vì những điều kiện kèm theo lịch sử dân tộc, văn hóa truyền thống và xã hội đã không phát sinh ở Nước Ta, do vậy các cuộc cách mạng công nghiệp cũng không Open trong lịch sử vẻ vang tăng trưởng ở quốc gia ta. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất diễn ra ở Châu Âu khi nước ta đang nằm dưới chính sách phong kiến với tác động ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng Nho giáo xem nhẹ khoa học, kĩ thuật và công, thương nghiệp. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai cũng diễn ra ở Châu Âu, khi nước ta đang nằm dưới ách đô hộ của thực dân Pháp, chỉ có một vài mẫu sản phẩm của cuộc cách mạng công nghiệp này được thực dân Pháp đưa vào nước ta ship hàng cho cỗ máy quản lý thực dân. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba diễn ra trên quốc tế khi quốc gia đang phải triển khai các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm bảo vệ độc lập dân tộc bản địa, không có các điều kiện kèm theo để đảm nhiệm và thôi thúc cách mạng công nghiệp. Vài thập kỉ gần đây, tất cả chúng ta đã xem cách mạng khoa học – kĩ thuật, sau đó là cách mạng khoa học và công nghệ tiên tiến là then chốt, là động lực quan trọng của sự tăng trưởng kinh tế tài chính, xã hội, con người. Nhiều thành tựu và mẫu sản phẩm của cách mạng khoa học – công nghệ văn minh đã được đưa vào sử dụng ở nước ta, góp thêm phần không nhỏ vào công cuộc bảo vệ kiến thiết xây dựng và tăng trưởng quốc gia, con người. Tiềm lực khoa học, kĩ thuật, công nghệ tiên tiến và công nghiệp được từng bước nâng lên và ship hàng đắc lực cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa tăng trưởng kinh tế tài chính, xã hội và con người .
Cuộc cách mạng khoa học – công nghệ mà con đẻ mới nhất của nó là cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đang khởi đầu diễn ra trên quốc tế là một thử thách và thời cơ lớn so với dân tộc bản địa Nước Ta lúc bấy giờ. Chưa khi nào trong lịch sử vẻ vang nước ta lại có những điều kiện kèm theo và tiền đề thuận tiện như lúc bấy giờ cả về phương diện chính trị, xã hội, kinh tế tài chính, nhân lực và cả các quan hệ quốc tế để hoàn toàn có thể vận dụng và thực thi cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Nếu tất cả chúng ta biết tận dụng tối đa và có hiệu suất cao những điều kiện kèm theo và tiền đề đang có thì không chỉ cách mạng công nghiệp lần thứ tư nói riêng mà cả cách mạng khoa học – công nghệ nói chung, hoàn toàn có thể được tiến hành và mang lại những hiệu suất cao tích cực ở nước ta trong những thập kỉ tới, hoàn toàn có thể biến nó trở thành công cụ quyết định hành động trong việc rút ngắn khoảng cách tụt hậu so với các nước tăng trưởng trên quốc tế .
Khoảng ba thập niên ở đầu cuối của thế kỉ XX, chính nhờ việc sử dụng có hiệu suất cao các thành tựu của CMKHCN văn minh, của cách mạng công nghiệp 3.0 mà các nước như Nhật Bản, Nước Hàn, Singgapo và vùng chủ quyền lãnh thổ Đài Loan đã có những bước tăng trưởng ngoạn mục. Ấn Độ hiện cũng đang là một trong những vương quốc có nhiều thành công xuất sắc trong việc tiếp đón và vận dụng các thành tựu của cách mạng khoa học – công nghệ hiện đại để tăng trưởng một số ít nghành nghề dịch vụ như nông nghiệp, công nghiệp ứng dụng, công nghiệp xe hơi, công nghiệp văn hóa truyền thống, … Một trong những nguyên do quan trọng của sự sụp đổ mạng lưới hệ thống xã hội chủ nghĩa trước đây được nhiều nhà nghiên cứu trên quốc tế chỉ ra chính là đã không biết vận dụng và tăng trưởng được CMKHCN tân tiến trong ba thập kỉ ở đầu cuối của thế kỉ XX .
Nếu Nước Ta không tận dụng được thời cơ do CMKHCN tân tiến tạo ra để tăng trưởng lực lượng sản xuất, công nghiệp hóa, hiện đại hóa thì rủi ro tiềm ẩn tụt hậu xa hơn, bị đẩy ra vùng ngoại biên của sự tăng trưởng toàn thế giới. Đây là một rủi ro tiềm ẩn hiện thực và ngày càng trầm trọng, ngày càng khó vượt qua so với nước ta trong vài thập kỉ tới. Cuộc CMKHCN tân tiến, theo một ý nghĩa nhất định, đang tạo ra hố ngăn cách ngày càng sâu rộng giữa các nước tăng trưởng và các nước đang tăng trưởng trước hết về trình độ công nghệ tiên tiến và trình độ các lực lượng sản xuất. Từ đó nó cũng tạo nên những yếu tố xã hội to lớn và khó xử lý trong các nước đang tăng trưởng cũng như trong quan hệ giữa các nước đang tăng trưởng và các nước tăng trưởng. Nếu nước ta không chú trọng một cách đồng nhất, vĩnh viễn và có hiệu suất cao so với CMKHCN nói chung và cách mạng công nghiệp lần thứ ba và lần thứ tư nói riêng, thì thách đố này hoàn toàn có thể dẫn đến những hệ lụy khó lường cho nhiều thế hệ con người và cho tổng thể mọi thành viên của xã hội. Cách mạng khoa học – công nghệ văn minh sẽ phải là cứu cánh cho quốc gia và dân tộc bản địa ta trong xóa bỏ nghèo nàn, lỗi thời, xóa bỏ khoảng cách tụt hậu với quốc tế tăng trưởng .
Nhân tố quyết định hành động trong việc vận dụng và tăng trưởng CMKHCN văn minh không phải là nguồn lực kinh tế tài chính, không phải là mạng lưới hệ thống máy móc thiết bị, cũng không phải là điều kiện kèm theo tự nhiên và lịch sử dân tộc văn hóa truyền thống, mặc dầu chúng vẫn đóng vai trò quan trọng, mà đó là nguồn lực con người và thể chế. Tuy nhiên, khi nói đến nguồn lực con người thì đó không phải là nguồn lực con người nói chung mà chính là nguồn nhân lực chất lượng cao trong các nghành khoa học, kĩ thuật, công nghệ tiên tiến, quản lí và kinh doanh thương mại. Đó là những lực lượng đầu tàu, vừa giữ vai trò khuynh hướng, vừa giữ vai trò động lực thôi thúc việc thiết kế xây dựng và tăng trưởng tiềm lực khoa học và công nghệ tiên tiến của vương quốc. Không có nguồn nhân lực chất lượng cao trong những nghành đó thì không hề vận dụng có hiệu suất cao các thành tựu của CMKHCN, càng không hề đảm nhiệm CMKHCN tân tiến vào nước ta. Nguồn nhân lực chất lượng cao trong nghành nghề dịch vụ này không phải là những người có bằng cấp cao hoặc có chức vụ quản lí trong các nghành khác nhau của đời sống xã hội mà là những chuyên viên đã có nhiều năm hoạt động giải trí trong nghành trình độ của mình, có năng lượng, có kĩ năng đã được thực tiễn xác nhận, có góp phần cho sự tăng trưởng của khoa học, công nghệ tiên tiến và công nghiệp. Đây là đội quân nòng cốt của CMKHCN, của cách mạng công nghiệp lần thứ ba và lần thứ tư đang đến .
Tuy nhiên, việc sử dụng, gồm có tuyển dụng, đãi ngộ, sắp xếp nguồn nhân lực chất lượng cao để tăng trưởng tiềm lực khoa học, công nghệ tiên tiến và công nghiệp, lại phụ thuộc vào vào thể chế khoa học, công nghệ tiên tiến và công nghiệp của quốc gia. Nhưng thể chế lại nhờ vào vào nguồn nhân lực chất lượng cao đặc biệt quan trọng là nguồn nhân lực chất lượng cao trong nghành nghề dịch vụ quản lí mà đơn cử ở đây là quản lí khoa học, kĩ thuật, công nghệ tiên tiến và công nghiệp, trong các cơ quan, tổ chức triển khai hoạt động giải trí và ứng dụng khoa học, kĩ thuật, công nghệ tiên tiến. Họ là những người kiến thiết xây dựng các quy trình tiến độ, quy tắc, pháp luật, chủ trương và trực tiếp quản lý và điều hành việc vận dụng và tăng trưởng tiềm lực khoa học, công nghệ tiên tiến của các cơ quan, xí nghiệp sản xuất, cơ sở đào tạo và giảng dạy, bệnh viện, đơn vị chức năng sản xuất, dịch vụ, … Thể chế cho hoạt động giải trí khoa học, kĩ thuật và công nghệ tiên tiến đóng vai trò quyết định hành động cả về khuynh hướng lẫn quy mô, vận tốc tăng trưởng tiềm lực khoa học, công nghệ tiên tiến và công nghiệp của vương quốc. Đây là một loại thể chế đặc biệt quan trọng vừa mang đặc thù thị trường vừa mang đặc thù phi thị trường. Tính cực đoan trong tạo dựng và vận dụng thể chế, hoặc nghiêng quá về phía thị trường, hoặc nghiêng quá về phía phi thị trường đều không có tính năng thôi thúc, và lại có công dụng ngưng trệ, thậm chí còn phá hoại tiềm lực khoa học, kĩ thuật và công nghệ tiên tiến của quốc gia .
Ở nước ta lúc bấy giờ, qua nhiều thập kỉ tăng trưởng, một mặt, đội ngũ nguồn nhân lực chất lượng cao trong nghành khoa học, kĩ thuật và công nghệ tiên tiến đã được kiến thiết xây dựng và tăng trưởng phần đông chưa từng có. Nhiều thành tựu khoa học, kĩ thuật và công nghệ tiên tiến to lớn, thôi thúc sự tăng trưởng quốc gia gắn liền với đội ngũ nguồn nhân lực chất lượng cao trong nghành nghề dịch vụ này. Nhưng, trên nhiều bình diện, đội ngũ nguồn nhân lực chất lượng cao đó vẫn chưa cung ứng được những yên cầu của công cuộc thiết kế xây dựng và tăng trưởng quốc gia ở quy trình tiến độ mới lúc bấy giờ của CMKHCN, đặc biệt quan trọng trong tiến trình cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang đến .
Mặt khác, việc quy đổi từ nền kinh tế tài chính kế hoạch hóa tập trung chuyên sâu, hành chính, quan liêu, bao cấp sang nền kinh tế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước yên cầu bước chuyển thể chế quản lí phải đồng nhất và thích hợp để tạo tiền đề cho sự tăng trưởng của các nghành khác nhau, trong đó có nghành nghề dịch vụ khoa học, kĩ thuật, công nghệ tiên tiến và công nghiệp. Thêm nữa, chính CMKHCN cũng yên cầu phải tiếp tục hoàn thành xong thể chế quản lí thì mới hoàn toàn có thể vận dụng các thành tựu và thôi thúc CMKHCN tăng trưởng. Không cải cách và hoàn thành xong thể chế tiếp tục thì không hề thôi thúc khoa học, kĩ thuật, công nghệ tiên tiến và công nghiệp tăng trưởng liên tục. Điều đó được cho phép nhận định và đánh giá rằng trong thời đại CMKHCN, tăng trưởng con người, tăng trưởng nguồn nhân lực chất lượng cao trong nghành hoạt động giải trí khoa học, kĩ thuật, công nghệ tiên tiến và công nghiệp có ý nghĩa rất quyết định hành động đến sự tăng trưởng cách mạng công nghiệp và CMKHCN. Đồng thời, chính việc vận dụng tốt các thành tựu và thôi thúc sự tăng trưởng của CMKHCN sẽ thôi thúc nhanh gọn sự tăng trưởng của con người và xã hội. Cách mạng khoa học – công nghệ đang mang thời cơ đến với quốc gia và con người Nước Ta, nhưng nếu không tích cực, dữ thế chủ động, tận dụng thời cơ và không chớp lấy được thời cơ thì thời cơ sẽ không tái diễn, tàu tốc hành của trái đất với đầu máy CMKHCN và cách mạng công nghiệp sẽ bỏ lỡ tất cả chúng ta, con người và quốc gia ta sẽ tụt hậu xa hơn .
Tài liệu tham khảo:
-
A. Toffler. 1992. Làn sóng thứ 3. H: Nxb. Thông tin lí luận.
-
Burlaxki F.M. 2009. Tư duy mới: đối thoại và nhận định về cách mạng công nghệ trong cải cách của chúng ta. M. Nxb. Chính trị.
-
“Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 và những vấn đề đặt ra đối với phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam”; Tài liệu Hội thảo Khoa học ngày 25/11/2016 của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Ban Kinh tế TW và Tổ chức Liên hợp quốc tại Hà Nội.
-
Klaus Schwab. 2016. The Fourth Industrial Revolution; Geneva: WEF.
-
Lương Việt Hải. 1997. Hiện đại hóa xã hội trong thời đại cách mạng khoa học – kĩ thuật; Matxcơva: Tủ sách lí luận.
-
Lương Việt Hải. 2001. Hiện đại hóa xã hội – một số vấn đề lí luận và thực tiễn. Hà Nội: Nxb. Khoa học xã hội.
-
http://cafebiz.vn/ba-pham-chi-lan-canh-bao-cuoc-cach-mang-viet-nam-40-se-chi-la-ao-tuong-neu-chung-ta-van-thieu-nhung-yeu-to-nay-20170410175620015.chn.
-
http://vietnamnet.vn/vn/thong-tin-truyen-thong/cach-mang-cong-nghiep-4-0-va-nhung-van-de-o-viet-nam-383787.html#inner-article 13/07/2017 14:36 GMT+7.
-
http://kinhdoanh.vnexpress.net/tin-tuc/quoc-te/su-sup-do-cua-nhung-tuong-dai-cong-nghe-nhat-ban-3580418.html Thứ bảy, 6/5/2017 | 17:36 GMT+7.
-
https://www.weforum.org/agenda/2016/01/the-10-skills-you-need-to-thrive-in-the-fourth-industrial-revolution/19 Jan 2016.
[ 1 ] Ở nước ta, theo thống kê của nhóm thực thi đề tài KX. 01.11 / 16-20 đến nay trên các phương tiện thông tin đại chúng đã có giao động 200 bài viết và khoảng chừng 30 cuộc hội thảo chiến lược tương quan đến cách mạng công nghiệp 4.0 .
[ 2 ] Ví dụ các công nghệ tiên tiến laze, vi sinh, công nghệ tiên tiến gen, công nghệ tiên tiến nhiệt độ thấp, công nghệ tiên tiến bán dẫn, công nghệ số, công nghệ tiên tiến nano, … đều được sinh ra từ phòng thí nghiệm và khuynh hướng sẽ ngày càng có nhiều ngành công nghệ tiên tiến và công nghiệp mới được sinh ra từ các phòng điều tra và nghiên cứu, thí nghiệm .
[ 3 ] Ở thế kỉ XVIII – XIX, khoảng cách này trung bình là 60 – 70 năm, ở thế kỉ XX là khoảng chừng 30 năm, từ những năm 1990 đến nay trung bình khoảng chừng 3 năm. Với ý tưởng sáng tạo telephone phải mất 74 năm, với radio 38 năm, với tivi 13 năm, với internet 3 năm .
[ 4 ] Ví dụ ở nước Nga, nhiều học giả xem rằng cả hai tiến trình của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ tiên tiến nói trên về mặt thực chất, các ý tưởng khoa học nền tảng mà cuộc cách mạng này dựa vào vẫn chưa có gì biến hóa, nên họ không sử dụng thuật ngữ cách mạng khoa học và công nghệ tiên tiến, mặc dầu vẫn sử dụng khái niệm cách mạng công nghệ tiên tiến, họ chỉ sử dụng thuật ngữ cách mạng khoa học – kĩ thuật. Ngay cả bộ từ điển Triết học mới gồm 4 tập được xuất bản năm 2011 vẫn không có khái niệm cách mạng khoa học và công nghệ tiên tiến mà chỉ có khái niệm cách mạng khoa học – kĩ thuật .
Nguồn : Tạp chí Nghiên cứu con người số 5(92), năm 2017
Các tin đã đưa ngày:
