Những năm gần đây, những tỉnh Tây Nguyên đã chú trọng bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn gắn với tăng trưởng du lịch cộng đồng, mở ra thời cơ thoát nghèo vững chắc, tăng thu nhập và không thay đổi đời sống đồng bào.
Những buôn, làng nhộn nhịp du khách
Sau thời hạn tác động ảnh hưởng của dịch Covid-19, những ngày cuối tháng 5 này, buôn Akô Dhông ở phường Tân Lợi ( thành phố Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk ) đã sinh động hành khách trở lại. Mỗi ngày có hàng trăm lượt khách đến du lịch thăm quan, mày mò, thưởng thức khoảng trống buôn làng, nét văn hóa truyền thống, kiến trúc cổ xưa và chiêm ngưỡng và thưởng thức những đặc sản nổi tiếng nhà hàng siêu thị của đồng bào.
Dẫn chúng tôi đi thăm các nhà dài truyền thống trong buôn, anh Y Puăn Niê, buôn trưởng buôn Akô Dhông tự hào: Dù nằm ngay trung tâm thành phố Buôn Ma Thuột sầm uất, nhưng đến nay buôn Akô Dhông vẫn bảo tồn được không gian của một buôn làng Ê Đê cổ xưa, huyền bí như kiến trúc nhà dài, bến nước, rừng thiêng và các giá trị văn hóa truyền thống như: cồng chiêng, các lễ hội, nghề dệt thổ cẩm, ẩm thực… Sự độc đáo, đặc sắc của văn hóa truyền thống Ê Đê đã thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước đến với buôn Akô Dhông.
“ Nhờ bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử gắn tăng trưởng du lịch cộng đồng đã giúp Akô Dhông trở thành một trong những buôn sầm uất và giàu sang bậc nhất Tây Nguyên ”, anh Y Puăn Niê san sẻ. Ở Gia Lai, làng đồng bào Ba Na Kgiang ở xã Kông Lơng Khơng, huyện Kbang cũng luôn sinh động hành khách đến khám phá, tò mò nét văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn rực rỡ còn lưu giữ được cũng như cách làm du lịch độc lạ nơi đây. Anh Đinh A Ngưi là một nhân viên cấp dưới ngành văn hóa truyền thống. Nhờ có kinh nghiệm tay nghề từ việc liên kết, dẫn dắt những đoàn khách thăm quan ghềnh thác, di tích lịch sử lịch sử vẻ vang trên địa phận, nên anh mạnh dạn mở du lịch homestay và nhận người dân trong làng, có cả nghệ nhân dân gian tham gia làm du lịch. A Ngưi nói : “ Hiện tại, mình đã hình thành nên những gói loại sản phẩm du lịch để bán cho hành khách từ du lịch thăm quan, thưởng thức đến ẩm thực ăn uống, ngủ nghỉ ; trong đó có mẫu sản phẩm tua “ Câu chuyện của Dăm Hrít ” dành cho đối tượng người dùng từ 7 đến 35 tuổi tham gia thưởng thức làm nương rẫy như trồng lúa, trồng bông ; học cách dệt vải, nhuộm màu truyền thống lịch sử ; đi lấy mật ong, xúc cá suối, hái rau rừng … ”. Homestay của A Ngưi mới đi vào hoạt động giải trí được gần một năm, tạo việc làm cho khoảng chừng 30 người dân trong làng với mức thu nhập trung bình 200 nghìn đồng / người / ngày. Bà con Ba Na ở đây vui vì văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn được bảo tồn, lôi cuốn được nhiều hành khách, lại có thêm thu nhập. Còn ở Kon Tum, làng du lịch cộng đồng Kon Ktu, xã Đăk Rơ Wa ( thành phố Kon Tum ) là một ngôi làng cổ mang đậm nét văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn rực rỡ của người dân tộc bản địa Ba Na còn được lưu giữ đến thời nay. Bên cạnh duy trì liên tục những nghi lễ, tín ngưỡng, những đội cồng chiêng, xoang theo lứa tuổi … trong làng Kon Ktu còn tăng trưởng mạnh nghề dệt thổ cẩm, đan lát với mẫu sản phẩm nhiều mẫu mã. Chính việc bảo tồn văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn đã lôi cuốn được phần đông hành khách và cũng từ đó hoạt động giải trí du lịch cộng đồng tại làng Kon Ktu nói riêng và nhiều buôn làng khác trên địa phận tỉnh tăng trưởng, tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập cho bà con. Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Kon Tum Nguyễn Văn Bình, cho biết : Việc bảo tồn, phát huy và lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử của những dân tộc thiểu số trên địa phận tỉnh không chỉ nâng cao đời sống ý thức cho nhân dân mà còn là nguồn lực quan trọng để tăng trưởng du lịch cộng đồng, góp thêm phần đổi khác diện mạo nhiều thôn, làng đồng bào dân tộc thiểu số.
Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Thụy Phương Hiếu, cho biết thêm: Trong những năm qua, tỉnh đã ban hành nhiều chương trình, đề án về sưu tầm, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của các dân tộc, nhất là các dân tộc thiểu số tại chỗ; đồng thời đầu tư kinh phí bảo tồn, trùng tu, tôn tạo các buôn cổ và di tích lịch sử, văn hóa gắn với phát triển du lịch.
Gắn bảo tồn với phát triển
Với 49 dân tộc anh em cùng sinh sống, khu vực Tây Nguyên có một kho tàng văn hóa phong phú, đa dạng, độc đáo, đậm đà bản sắc. Đây cũng là khu vực có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, đa dạng, độc đáo và nhiều danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử, văn hóa… là những yếu tố cộng hưởng để phát triển các loại hình du lịch, trong đó có du lịch cộng đồng. Tuy nhiên, do tác động của đời sống hiện đại, nhiều nét văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số Tây Nguyên bị mai một dần, hoặc bị mất đi vĩnh viễn, thể hiện rõ nhất là không gian buôn làng, kiến trúc nhà ở, trang phục, các ngành nghề, lễ hội truyền thống…
Mặc dù trong những năm qua, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng các tỉnh Tây Nguyên đã có sự quan tâm, đầu tư cho công tác bảo tồn, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch, nhưng đến nay kết quả còn hạn chế. Các buôn làng “sống được” từ bảo tồn văn hóa truyền thống gắn với du lịch cộng đồng chỉ là số ít, chủ yếu tự phát.
Lâm Đồng phục dựng nghi thức văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch. Theo Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lâm Đồng Trần Thanh Hoài, thời hạn qua, Lâm Đồng đã tiến hành có hiệu suất cao chương trình hành vi vương quốc về bảo tồn những di sản văn hóa truyền thống tiêu biểu vượt trội, trải qua những đề án sưu tầm, dữ gìn và bảo vệ, phục dựng những liên hoan văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử của đồng bào dân tộc thiểu số Tây Nguyên. Tuy nhiên, cần phải xử lý có hiệu suất cao mối quan hệ giữa bảo tồn, phát huy những giá trị di sản văn hóa truyền thống trong đời sống đương đại. Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Thụy Phương Hiếu cho biết : Tháng 8/2021, Hội đồng nhân dân tỉnh đã phát hành Nghị quyết về tương hỗ tăng trưởng du lịch cộng đồng tại những thôn, buôn đồng bào dân tộc thiểu số trên địa phận tỉnh quá trình 2021 – 2025.
Trên cơ sở này, Sở đã phối hợp với các ngành liên quan khảo sát, chọn được 18 buôn đáp ứng các điều kiện để hỗ trợ; trong đó có ba buôn được đầu tư du lịch cộng đồng từ nguồn vốn dự án “Hỗ trợ phát triển khu vực biên giới” vay của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) với kinh phí 10,63 tỷ đồng; 15 buôn còn lại được hỗ trợ từ ngân sách của tỉnh, khoảng 1 tỷ đồng mỗi buôn.
Chính sách này sinh ra giúp công tác làm việc bảo tồn văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử gắn với tăng trưởng du lịch cộng đồng trên địa phận sẽ hiệu suất cao hơn. Khi du lịch tăng trưởng, đời sống được nâng lên, bà con lại có điều kiện kèm theo góp vốn đầu tư cho bảo tồn văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn. Đây là hướng đi đúng cần được nhân rộng. Lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch hai tỉnh Đắk Nông và Kon Tum cho rằng : Không gian buôn làng và văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn của những dân tộc thiểu số tại chỗ là hình ảnh trực quan để ra mắt địa phương đến với hành khách trong và ngoài nước, tạo tiền đề cho việc tăng trưởng kinh tế-xã hội. Do đó, để bảo tồn cần nâng cao hiệu suất cao chỉ huy, chỉ huy, tổ chức triển khai thực thi trách nhiệm kiến thiết xây dựng và tăng trưởng văn hóa truyền thống trong thời kỳ mới. Các địa phương cần nghiên cứu và phân tích đơn cử những tác động ảnh hưởng của quy trình đô thị hóa, tái định cư, tiếp biến văn hóa truyền thống … đến với đồng bào những dân tộc thiểu số ; xác lập rõ những giá trị văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn, giải quyết và xử lý những mối quan hệ giữa truyền thống lịch sử và tân tiến, bảo tồn và tăng trưởng, văn hóa truyền thống và kinh tế tài chính, từ đó hoàn toàn có thể đề ra giải pháp thực thi hiệu suất cao.
