Quan hệ xã hội của cộng đồng người Hàn Quốc ở Hà Nội

Nguyễn Thủy Giang1

Tóm tắt: Sau gần 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Hàn – Việt, nhiều thành tựu mới trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, giao lưu nhân dân giữa hai nước đã được xác lập. Một trong số đó là việc hình thành cộng đồng người Hàn Quốc ở Hà Nội, Việt Nam với số lượng ngày càng tăng. Một vấn đề đặt ra trong cộng đồng này là họ duy trì mối quan hệ xã hội như thế nào với các thành viên trong cộng đồng, người dân địa phương và gia đình, bạn bè của họ ở nước xuất cư – Hàn Quốc. Bài viết này sẽ sử dụng phương pháp điền dã dân tộc học để đi sâu mô tả mối quan hệ xã hội của người Hàn Quốc ở Hà Nội theo ba nhóm cư dân được phân chia theo mục đích cư trú bao gồm: nhóm phái cử, nhóm kinh doanh tự do và nhóm du học sinh.

Từ khóa: Hàn Quốc, Việt Nam, quan hệ xã hội, cộng đồng địa phương

Summary: After nearly 30 years of establishing Korea-Vietnam diplomatic relations, many new achievements in the fields of economics, politics and people-to-people exchanges have been established. One of them is the formation of the Korean community in Hanoi – Vietnam with the increasing number. One issue in this community is how they maintain social relationships with community members themselves, local people and their families and friends in the country of origin – Korea. Through the ethnographic fieldwork method, the article describes the social relationship of Korean community in Hanoi in three groups of residents divided according to the purpose of residence, including: nomination group, freelance business group and international student group.

Là vương quốc có một tộc người duy nhất, cộng đồng người Hàn Quốc ở trong và ngoài nước có nhiều điểm chung về văn hóa truyền thống, tôn giáo … Các yếu tố này trở thành sợi dây kết nối người Hàn Quốc với nhau, đặc [ 1 ] biệt khi họ cư trú ở quốc tế. Bài viết xem xét mối quan hệ xã hội của người Hàn Quốc ở TP.HN trên ba chiều cạnh : ( i ) mối quan hệ bên trong cộng đồng, ( ii ) mối quan hệ với cộng đồng địa phương, và ( iii ) mối quan hệ với quê nhà. Nghiên cứu này là một phần trong luận án có tên gọi Không gian xã hội của cộng đồng người Hàn Quốc ở Thành Phố Hà Nội được tác giả thực thi trong khoảng chừng thời hạn 6 năm ( từ tháng 1/2015 đến tháng 12/2020 ). Trong hàng loạt điều tra và nghiên cứu, tác giả sử dụng đồng nhất chiêu thức điền dã dân tộc bản địa học. Cụ thể tác giả triển khai quan sát tích hợp phỏng vấn sâu để tích lũy thông tin làm tài liệu gốc ship hàng cho điều tra và nghiên cứu của mình. Qua những mối quan hệ quen biết đã có từ trước tác giả được trình làng để tiếp cận với người Hàn Quốc ở Thành Phố Hà Nội thuộc cả ba nhóm xã hội : nhóm phái cử, nhóm di dân tự do, nhóm du học sinh. Tác giả đã triển khai gần một trăm cuộc phỏng vấn sâu để làm sáng tỏ những câu hỏi điều tra và nghiên cứu trong 6 năm triển khai nghiên cứu và điều tra này. Tác giả triển khai điền dã đa điểm tập trung chuyên sâu ở những khu nhà ở, thành phố ghi dấu sự cư trú của người Hàn Quốc trên địa phận thành phố Thành Phố Hà Nội. Để làm sáng tỏ mối quan hệ xã hội của cộng đồng người Hàn Quốc ở Thành Phố Hà Nội trên ba chiều cạnh : nội bộ cộng đồng, với cộng đồng địa phương, với quê nhà, tác giả đã thực thi gần 20 cuộc phỏng vấn sâu .

1. Quan hệ bên trong cộng đồng

1.1. Quan hệ trong gia đình

Nhóm phái cử, nhóm di dân tự do và nhóm du học sinh mỗi nhóm có một đặc trưng riêng tùy thuộc vào điều kiện kèm theo kinh tế tài chính và mục tiêu cư trú. Trong ba nhóm dân cư này thì nhóm phái cử thường cùng mái ấm gia đình sang TP. Hà Nội cư trú nhiều nhất vì họ có chính sách phúc lợi dành cho những thành viên đi cùng [ 2 ]. Tìm hiểu về mối quan hệ trong nội bộ cộng đồng, điều tiên phong người viết muốn làm sáng tỏ là sự đổi khác trong quan hệ mái ấm gia đình khi họ duy trì đời sống ở một vương quốc khác mà đơn cử trong trường hợp này là Thành Phố Hà Nội, Việt Nam .
Điểm điển hình nổi bật trong những mái ấm gia đình của người Hàn Quốc ở Thành Phố Hà Nội là họ duy trì hình thái mái ấm gia đình hạt nhân gồm cha mẹ và con cháu ( 1 đến 2 người ) chưa lập mái ấm gia đình. Hình thức mái ấm gia đình hạt nhân với quy mô nhỏ này phản ánh tỷ suất sinh thấp của Hàn Quốc. Theo báo cáo giải trình mới nhất vào ngày 27 tháng 11 năm 2019 từ Tổng cục Thống kê Hàn Quốc, tỷ suất sinh của vương quốc này đã giảm xuống 0,88 trong quý 3 năm 2019. Đây là số lượng thấp kỷ lục của Hàn Quốc, giảm mạnh từ mức 0,98 của năm 2018 [ 3 ] .
Mối quan hệ trong những mái ấm gia đình hạt nhân ở Hàn Quốc nhìn chung khá hòa giải, có sự phân vai rõ ràng. Người chồng đóng vai trò trụ cột, lo những yếu tố kinh tế tài chính, bảo vệ đời sống cho mái ấm gia đình. Người vợ có trách nhiệm nuôi dạy con cháu và chăm sóc việc nhà. Tuy nhiên, gần đây do áp lực đè nén về kinh tế tài chính nên cụm từ “ vợ chồng văn phòng ” ( 맞벌이부부 ) [ 4 ] đã Open và trở nên thông dụng ở Hàn Quốc. Các hộ mái ấm gia đình Hàn Quốc ở TP.HN cũng nằm trong xu thế mái ấm gia đình hạt nhân ở Hàn Quốc nói chung nhưng có một điểm độc lạ lớn nhất là nhóm phái cử thường đưa cả mái ấm gia đình theo và trong khoảng chừng thời hạn duy trì đời sống ở Việt Nam, người vợ lo việc nội trợ và dạy dỗ con cháu. Khi triển khai quan sát tham gia và phỏng vấn, người viết nhận thấy lịch trình hoạt động và sinh hoạt của những mái ấm gia đình Hàn Quốc ở TP. Hà Nội hoàn toàn có thể tóm tắt như sau :
Bảng 1 là lịch trình của đại đa số những mái ấm gia đình Hàn Quốc thuộc nhóm phái cử ở TP. Hà Nội mà người viết đã có một quy trình quan sát phối hợp phỏng vấn. Buổi sáng người chồng được xe công ty đón rời khỏi nhà và trở lại khi việc làm đã kết thúc. Khoảng thời hạn từ 7 giờ sáng người vợ đưa con xuống sảnh căn hộ cao cấp đợi xe buýt của trường. Sau đó người vợ tự do triển khai lịch trình riêng của mình. Nhìn chung những người này thường dành thời hạn gặp bè bạn, sử dụng những dịch vụ làm đẹp hoặc tham gia những hoạt động giải trí theo nhóm hội. Họ trở về nhà sau 16 giờ và cùng người giúp việc ( nếu có ) sẵn sàng chuẩn bị bữa tối. Đại đa số những mái ấm gia đình thuộc nhóm phái cử có sử dụng người giúp việc để giải phóng sức lao động cho người phụ nữ trong mái ấm gia đình .
Yếu tố quan trọng là điều kiện kèm theo kinh tế tài chính được bảo vệ nên đời sống và mối quan hệ giữa những thành viên trong mái ấm gia đình người Hàn Quốc nhóm phái cử ở TP.HN nhìn chung hòa giải, không có xung đột lớn. Đặc biệt người vợ thường có tâm ý chung là xả hơi, tận thưởng những khuyến mại trong khoảng chừng thời hạn này .
“ Thật như mong muốn vì chúng tôi đã có khoảng chừng thời hạn duy trì đời sống ở TP.HN. Công việc với thu nhập của chồng tôi đủ để cả mái ấm gia đình sống ổn thỏa mà vẫn có khoản tích góp. Hai cậu con trai của chúng tôi đều theo học trường quốc tế, sử dụng tiếng Anh tốt, nhà tôi có người giúp việc, do đó tôi không có điều gì phàn nàn. Tôi hoàn toàn có thể gặp gỡ nhóm hội bè bạn nếu muốn, đi làm đẹp nếu có nhu yếu. Tôi hài lòng với đời sống này ” ( chị K., 39 tuổi, mái ấm gia đình của nhóm phái cử, phỏng vấn tháng 3 năm 2019 ) .

Bảng 1: Lịch trình sinh hoạt hàng ngày trong tuần của gia đình người Hàn Quốc thuộc nhóm phái cử

Nhìn chung mối quan hệ trong mái ấm gia đình của người Hàn Quốc ở TP.HN vẫn tuân theo quy chuẩn chung của hình thức mái ấm gia đình hạt nhân ở Hàn Quốc. Người chồng đi làm và đảm nhiệm yếu tố kinh tế tài chính, người vợ ở nhà đảm nhiệm việc nội trợ và chăm nom, nuôi dạy con cháu. Mối quan hệ này đã được đơn giản hóa hơn rất nhiều, không bị chồng chéo bởi những mối quan hệ với mái ấm gia đình lớn .
Đối với nhóm thứ hai – nhóm kinh doanh thương mại tự do, nhóm này có một bộ phận sống cùng mái ấm gia đình, một bộ phận sống xa mái ấm gia đình ( vợ con vẫn duy trì đời sống ở Hàn Quốc ) cũng tương tự như nhóm phái cử, họ duy trì mối quan hệ trong mái ấm gia đình tương đối hài hòa không thay đổi. Điểm độc lạ lớn nhất là nhóm di dân tự do không được nhận bất kể tặng thêm hay sự bảo vệ từ một cơ quan, tổ chức triển khai nào nên họ buộc phải nỗ lực để duy trì hoạt động giải trí sinh kế. Vì thế đời sống của họ hoàn toàn có thể coi là thiếu sự không thay đổi hơn nhóm phái cử vì hoạt động giải trí kinh doanh thương mại nhờ vào vào nhiều yếu tố khách quan. Ngoài ra so với những mái ấm gia đình hạt nhân Hàn Quốc ở Thành Phố Hà Nội thuộc nhóm thứ hai, do đặc trưng việc làm kinh doanh thương mại nên họ không có sự tự do tự do sử dụng thời hạn trong ngày với nhiều hoạt động giải trí khác nhau mà đa phần tập trung chuyên sâu vào việc làm kinh doanh thương mại. Với nhóm thứ ba – nhóm du học sinh, do chưa lập mái ấm gia đình nên họ không duy trì mối quan hệ trong mái ấm gia đình như hai nhóm kể trên .

1.2. Quan hệ theo “nhóm chat”

Ở phần này, tác giả muốn nhấn mạnh vấn đề thêm về những hoạt động giải trí theo “ nhóm chat ” [ 5 ] để làm rõ hơn quan hệ xã hội trong cộng đồng người Hàn Quốc ở TP.HN. Một số nghiên cứu và điều tra đã cho thấy mạng xã hội là một phần quan trọng trong những tương tác xã hội của con người [ 6 ]. Đối với người Hàn Quốc, công nghệ tiên tiến số đóng vai trò thiết yếu để họ hoàn toàn có thể duy trì những mối quan hệ xã hội. Sự tăng trưởng của công nghệ thông tin đã làm đổi khác phương pháp tiếp xúc, tần suất tương tác giữa những cá thể trong xã hội. Người Hàn Quốc đặc biệt quan trọng ưa thích sử dụng ứng dụng Kakaotalk – một ứng dụng không tính tiền dành cho điện thoại cảm ứng mưu trí, gồm có công dụng gọi và gửi tin nhắn không lấy phí. Rất nhiều người Hàn Quốc ở TP.HN liên kết với nhau trải qua những “ nhóm chat ” của ứng dụng này để san sẻ thông tin trong hoạt động và sinh hoạt hàng ngày. Đặc biệt những người Hàn Quốc thuộc nhóm di dân tự do rất ưu thích hình thức quảng cáo dịch vụ kinh doanh thương mại của mình trải qua những “ nhóm chat ” trên mạng. Ngoài ra ở mỗi căn hộ chung cư cao cấp có người Hàn Quốc, họ đều tạo ra một group dân cư riêng để trao đổi thông tin, kinh nghiệm tay nghề cho nhau. Người Hàn Quốc trong cùng căn hộ chung cư cao cấp có sự tương tác tốt, kịp thời thông tin cho nhau những thông tin mới nhất của nhà ở nói riêng và của Thành Phố Hà Nội, Việt Nam nói chung. Thông báo về điện, nước, hướng dẫn về việc ĐK sử dụng internet, truyền hình cáp đều được những người Hàn Quốc nhanh gọn update lên những group căn hộ cao cấp .
“ Nước giặt Hàn Quốc loại tốt bán ở đâu ? ”, “ Thời gian hoạt động siêu thị nhà hàng Lotte mart là từ mấy giờ đến mấy giờ ? ” ( thông tin từ “ nhóm chat ” của người Hàn Quốc ở căn hộ chung cư cao cấp thuộc Q. TX Thanh Xuân ) ; “ Cần tìm người tiếp nối đuôi nhau hợp đồng thuê nhà ” ( thông tin từ “ nhóm chat ” của người Hàn Quốc ở Q. HĐ Hà Đông ) ( Tài liệu điền dã tác giả tích lũy trong những “ nhóm chat ” của dân cư Q. CG cầu giấy – Thành Phố Hà Nội ) .
Hay như khi có thông tin bằng tiếng Việt, người Hàn Quốc cũng đưa lên lên group để xin quan điểm từ những thành viên khác .
“ Tháng 1 năm 2020 này tôi nhận được thông tin kèm với chỉ số nước lại còn gồm có cả phí bảo hiểm cháy nổ. Chi tiêu này là do chủ nhà nộp chứ không phải người thuê nhà nộp có phải không nhỉ ? ”. “ Bệnh viện đa khoa Hồng Ngọc cơ sở Keangnam có phòng cấp cứu khoa Nội không nhỉ ? ”. Không chỉ có sự trao đổi những thông tin có ích mà còn có rất nhiều những thông tin phàn nàn về những phiền phức trong hoạt động và sinh hoạt .
“ Hàng đêm cứ vào 10 h tôi lại nghe thấy tiếng đàn piano, thực sự tôi không hề ngủ được vì tiếng ồn này. Không biết người chơi đàn có ở trong group này không. Rất mong bạn rút kinh nghiệm tay nghề và hãy kiểm soát và điều chỉnh ” .
“ Ồ đúng rồi đấy. Đúng là cứ khoảng chừng 9 – 10 h tối là tiếng đàn piano lại vọng từ tầng trên xuống tầng 22 nhà chúng tôi ” ( tài liệu điền dã tác giả tích lũy trong “ nhóm chat ” của dân cư thuộc Q. HĐ Hà Đông ) .
Có một điểm đặc biệt quan trọng và mê hoặc là người Hàn Quốc có sử dụng mật ngữ khi có trao đổi tương quan đến thanh toán giao dịch tiền tệ. Có ba loại tiền tệ tiếp tục được trao đổi đó là : tiền đô la Mỹ ( USD ), tiền won của Hàn Quốc và tiền đồng của Việt Nam. Người Hàn Quốc sử dụng những đồ uống đặc trưng của ba vương quốc này khi có thanh toán giao dịch tương quan. Cụ thể là “ trà đá ”, “ americano ” và “ sikhye ” ( là một đồ truyền thống cuội nguồn của Hàn Quốc được làm từ gạo, có vị ngọt thanh mát ) khi đề cập tới đơn vị chức năng tiền tệ của Việt Nam, Mỹ và Hàn Quốc. Những tin nhắn tương quan đến thanh toán giao dịch ngoại tệ chỉ đơn thuần và ngắn gọn như sau : “ Có 80 triệu ( trà đá ). Cần sikhye ” ( được hiểu là cần đổi 80 triệu tiền Việt Nam đồng sang tiền won ), “ có nước gạo, tìm americano – 3.000 ” ( có tiền won, cần đô la Mỹ 3.000 USD ) ( tài liệu điền dã tác giả tích lũy trong những “ nhóm chat ” của người Hàn Quốc ở Thành Phố Hà Nội ) .

1.3. Quan hệ theo hội

Ngoài việc tận dụng tiện ích của những “ nhóm chat ”, người Hàn Quốc có xu thế duy trì mối quan hệ theo những nhóm hội. Trong cộng đồng người Hàn Quốc ở TP. Hà Nội có một số lượng đáng kể hội có tính phi quan phương ( tự nguyện ) như : hội đồng hương, hội đồng môn, hội những người cùng sở trường thích nghi … Các nhóm hội này có sự kết nối trải qua những hoạt động giải trí đặc trưng. Tất nhiên những nhóm hội cũng nằm trong khuynh hướng chung là tận dụng sự tiện ích của những “ nhóm chat ” như đã đề cập ở trên để duy trì những hoạt động giải trí cả trực tuyến và trực tiếp. Thực tế này là vật chứng cho thấy sự gắn bó khăng khít của những người Hàn Quốc ở TP.HN trong nội bộ cộng đồng. Người viết đã triển khai khảo sát về tình hình duy trì hoạt động giải trí của những hội người Hàn Quốc ở Thành Phố Hà Nội và cụ thể hóa về những hội này qua bảng 2 .

Bảng 2: Danh mục các hội phi quan phương của cộng đồng người Hàn Quốc ở Hà Nội

Nguồn: Tư liệu điền dã (Tác giả tổng hợp thông tin từ các tạp chí và trang web, các “nhóm chat” của Hàn Quốc ở Hà Nội).

Các thành viên trong những hội ở trên đều có mối liên hệ và giao lưu với nhau tùy theo đặc thù đặc trưng của mỗi hội. Việc sinh sống ở một vương quốc khác chính là yếu tố thôi thúc mối quan hệ của những người dân cùng một vương quốc trở nên khăng khít hơn. Các hội do đó sinh ra và quản lý và vận hành với mục tiêu thiết lập thêm mối quan hệ, tạo sự kết nối, giúp sức và bảo vệ lẫn nhau. Các hội này thường có sự thống nhất với nhau về mặt thời hạn, khu vực để họp nhóm tiến hành những hoạt động giải trí .
Qua mối quan hệ trong cộng đồng người Hàn Quốc tại TP. Hà Nội, sự tương hỗ, nhờ vào lẫn nhau giữa họ càng trở nên rõ nét. Quan hệ tương hỗ trong cộng đồng người Hàn Quốc không trọn vẹn giống nhau giữa ba nhóm dân cư vì sự độc lạ trong vị thế xã hội và thực chất việc làm của họ. Thông qua câu truyện của người viết với người phân phối thông tin trong nhóm phái cử và hai nhóm còn lại, hoàn toàn có thể thấy nhóm phái cử không chăm sóc nhiều đến việc thiết kế xây dựng và duy trì mối quan hệ với những thành viên thuộc hai nhóm còn lại vì. Nhóm phái cử là những người có năng lượng, kinh nghiệm tay nghề trong nghành nghề dịch vụ công tác làm việc nên họ khá độc lập trong đời sống. Ngoài ra vì khoảng chừng thời hạn ở Thành Phố Hà Nội không dài nên họ không chăm sóc nhiều tới những mối quan hệ xung quanh. Khoảng cách này giữa nhóm phái cử và hai nhóm còn lại là bộc lộ cho thấy có sự phân tầng xã hội trong cộng đồng Hàn Quốc .
Khác với nhóm phái cử, những người Hàn Quốc ở hai nhóm còn lại, đặc biệt quan trọng là nhóm di dân tự do có sự kết nối ngặt nghèo, dựa vào nhau để sống sót. Đây là một thực tiễn dễ hiểu vì những hoạt động giải trí kinh doanh thương mại của nhóm này nhờ vào vào những thành viên trong cộng đồng người Hàn Quốc ở Thành Phố Hà Nội. Cụ thể họ cần dựa vào nhau để ứng phó và nhận sự tương hỗ trước những trường hợp khó khăn vất vả. Do đó nhóm di dân tự do có xu thế lan rộng ra quan hệ xã hội trong cộng đồng để Giao hàng cho mục tiêu sinh kế .
“ Với những người kinh doanh thương mại tự do như tôi, tôi hiểu thâm thúy việc giữ mối quan hệ với những người Hàn Quốc ở đây ( TP. Hà Nội ) quan trọng như thế nào. Đặc biệt những người Hàn Quốc sang TP. Hà Nội theo diện phái cử, họ có đời sống kinh tế tài chính không thay đổi và sung túc hơn chúng tôi rất nhiều. Họ còn có cả những mối quan hệ hoàn toàn có thể giúp ích cho việc kinh doanh thương mại của tôi. Để duy trì được mối quan hệ với những người này, Giao hàng cho hoạt động giải trí kinh doanh thương mại, tôi cũng dành riêng những khuyễn mãi thêm với những người mua đặc biệt quan trọng. ” ( anh Y., 58 tuổi, nhóm di dân tự do, phỏng vấn tháng 9 năm 2018 ) .
Trong thời hạn điền dã tại những khu vực có nhiều nhà hàng quán ăn của người Hàn Quốc như đường Trần Duy Hưng, Trung Kính ( Q. CG cầu giấy ) và 1 số ít quán ăn trên địa phận Q. Nam Từ Liêm người viết ghi nhận nhiều đoàn khách tới và sử dụng dịch vụ của những nhà hàng quán ăn này. Khách đi theo đoàn thường là khách của những công ty, khách du lịch nhưng không phải ngẫu nhiên mà những đoàn khách đến sử dụng dịch vụ tại những nhà hàng quán ăn này. Bà Lee ( 54 tuổi ) là chủ một nhà hàng quán ăn ở phố Trung Hòa san sẻ :
“ Trước khi sang Việt Nam kinh doanh thương mại tôi đã khám phá và biết được tình hình của cộng đồng người Hàn Quốc ở Thành Phố Hà Nội. Tôi xác lập nhà hàng quán ăn của mình hướng tới người Hàn Quốc. Vì thế ngay cả cách bài trí shop cho đến mùi vị của món ăn cũng làm theo khẩu vị của người Hàn Quốc. Tất nhiên trong quy trình quản lý và vận hành cũng có một bộ phận người mua Việt Nam tìm đến quán để chiêm ngưỡng và thưởng thức món ăn Hàn Quốc nhưng họ vẫn chỉ là thiểu số và do sự sự không tương đồng ngôn từ nên tôi cũng không có thời cơ trò chuyện để lắng nghe quan điểm của họ về dịch vụ của nhà hàng quán ăn. ” ( chị L., 54 tuổi, nhóm di dân tự do, phỏng vấn tháng 8 năm 2018 ) .
Qua những ví dụ trên, hoàn toàn có thể thấy hoạt động giải trí kinh doanh thương mại trong cộng đồng người Hàn Quốc ở TP.HN không chỉ đơn thuần là việc duy trì những hoạt động giải trí sinh kế mà còn cho thấy mối quan hệ xã hội, sự tương hỗ lẫn nhau trong nội bộ cộng đồng. Đối với nhóm di dân tự do, mục tiêu sinh kế rõ ràng đã xu thế quan hệ xã hội của họ với những thành viên trong cộng đồng, nhất là với nhóm phái cử .
Sự tương hỗ, giúp sức lẫn nhau trong cộng đồng còn được bộc lộ rất rõ khi có những sự cố của một cá thể hoặc dịch chuyển chung của toàn xã hội. Mỗi khi có sự vụ tương quan đến cộng đồng Hàn Quốc, những thành viên trong cộng đồng rất tích cực tương hỗ cho cá thể gặp nạn. Ví dụ như trong trường hợp bị rơi vào tình thế khó khăn vất vả như : bị cướp giật, bị lừa lọc …, người Hàn Quốc đều nhận được sự tương hỗ nhiệt tình ngay sau khi công khai minh bạch những thông tin trên những nhóm chat hoặc gọi điện tới hội người Hàn Quốc ở TP.HN. Ngày 20 tháng 2 năm 2020 vừa mới qua, một người Hàn Quốc bị cướp giật ví tiền và điện thoại di động. Ngay khi thông tin được đăng tải trên group dân cư, người bị hại đã nhận được thông tin tương hỗ hướng dẫn khai báo tới công an Q. Nam Từ Liêm và ngày hôm sau công an Q. Nam Từ Liêm đã tương hỗ tìm ra thủ phạm ( tài liệu điền dã của tác giả tháng 2 năm 2020 ) .
Gần đây, cả quốc tế đang phải đương đầu với đại dịch Covid-19. Trong thực trạng này, tính tương hỗ của cộng đồng người Hàn Quốc ở TP.HN được phát huy cao độ. Toàn bộ thông tin về tình hình dịch bệnh, diễn biến trên quốc tế, ở Hàn Quốc và đặc biệt quan trọng là tại Việt Nam được update rất nhanh gọn và kịp thời ở mọi group. Ngoài ra một loạt cách phòng chống Covid-19 cũng được những thành viên san sẻ với nhau .
Bên cạnh sự tương hỗ, phụ thuộc vào lẫn nhau thì trong cộng đồng người Hàn Quốc ở TP. Hà Nội cũng có những xích míc được bộc lộ theo những hình thức khác nhau. Ở Lever nhỏ là những những xích míc phát sinh trong quy trình tiếp xúc trên mạng xã hội xuất phát từ những hiểu lầm lẫn nhau. Với tư cách là thành viên của 13 group do người Hàn Quốc lập nên trên mạng xã hội kakaotalk, qua quan sát khai thác người viết thấy những xích míc nhỏ hoàn toàn có thể phát sinh trong những group thường xuất phát từ những nguyên do đơn thuần như : cách dùng từ không tôn kính, đăng quảng cáo tràn ngập vi phạm nguyên tắc của group. “ Ở đây rất đông người, sao lại nói trống không thế nhỉ ? ”, “ Tôi đã nhắc đi nhắc lại rất nhiều lần, tại sao vẫn có những người đăng quảng cáo vào giờ không được phép vậy ? ” … ( tài liệu điền dã của tác giả ) .
Ở Lever lớn hơn, những xích míc thường xuất phát từ xung đột quyền lợi trong cộng đồng. Trong vòng 4 năm ( năm nay – 2020 ), người viết đã tham gia công tác làm việc phiên dịch tại những phòng công chứng cho những trường hợp xích míc kinh doanh thương mại trong nội bộ cộng đồng người Hàn Quốc. Nguyên nhân xích míc của những trường hợp này đều phát sinh từ việc vi phạm cam kết khởi đầu giữa hai bên dẫn đến thiệt hại về kinh tế tài chính, do không hề tìm được tiếng nói chung nên cần có sự can thiệp của pháp luật .
Ngoài những xích míc kể trên còn có một phần xích míc phát sinh từ những mối quan hệ tình cảm phức tạp đã được báo chí truyền thông, truyền thông online đề cập đến. Những xích míc về mặt tình cảm trái chiều dẫn đến cái kết xấu đi tất yếu chỉ là thiểu số nhưng cũng cho thấy trong cộng đồng này quy tụ không thiếu những yếu tố không khác gì một xã hội Hàn Quốc thu nhỏ giữa lòng Thành Phố Hà Nội .

2. Quan hệ với cộng đồng địa phương và quê hương

2.1. Quan hệ với cộng đồng địa phương

Cộng đồng người Hàn Quốc ở TP.HN không hề tách biệt với cộng đồng cư dân địa phương và chính quyền sở tại nước thường trực. Nhìn toàn diện và tổng thể, Hàn Quốc là một vương quốc tăng trưởng, có mức thu nhập tính theo đầu người cao hơn nhiều so với Việt Nam. Trong toàn cảnh sống ở TP.HN, mối quan hệ giữa cộng đồng người Hàn Quốc ở TP. Hà Nội với cộng đồng cư dân địa phương luôn diễn ra tốt đẹp giữa những nhóm. Đối với nhóm phái cử, vốn là những dân cư có thu nhập cao, có vị trí quản trị trong văn phòng, mối quan hệ quan trọng tiên phong ở đây là nhóm phái cử luôn duy trì mối quan hệ xã giao và thân tình với đồng nghiệp người Việt Nam. Nhiều công ty, tập đoàn lớn lớn của Hàn Quốc thường tổ chức triển khai những hoạt động giải trí ngoại khóa để tăng cường mối quan hệ đồng nghiệp giữa nhóm phái cử với đồng nghiệp, nhân viên cấp dưới người Việt Nam cũng như giữa những thành viên trong văn phòng với nhau .
Đối với nhóm di dân tự do, bắt đầu họ xác lập những hoạt động giải trí kinh doanh thương mại đa phần hướng tới những người Hàn Quốc ở TP. Hà Nội, nhưng sau một thời hạn sống ở Việt Nam, rất nhiều người đã chuyển hướng sang ship hàng cả nhóm đối tượng người tiêu dùng dân cư địa phương. Một chủ nhà hàng thịt nướng ở Mỹ Đình san sẻ :
“ Công việc của tôi bên Hàn Quốc không được thuận tiện. Sau một thời hạn khám phá tôi đã chọn Thành Phố Hà Nội, Việt Nam. Ban đầu tôi hướng đến đối tượng người tiêu dùng người mua mà mình cung ứng dịch vụ là người Hàn Quốc. Tuy nhiên sau một thời hạn quản lý và vận hành tôi thấy mức giá dịch vụ mà tôi phân phối cũng rất tương thích với người dân ở đây nên tôi cũng xác lập hướng đến cả đối tượng người dùng người mua là người dân địa phương. Vì thế mà tôi luôn duy trì mối quan hệ thân thiện tốt đẹp với người Việt Nam. ” ( anh H., 52 tuổi, nhóm di dân tự do, phỏng vấn tháng 10 năm 2019 ) .
Một chủ quán ăn người Hàn Quốc ở phố Dương Đình Nghệ cũng cho biết :
“ Những người Hàn Quốc sang tìm kiếm thời cơ duy trì đời sống ở Việt Nam nếu không phải những người thuộc diện được phái cử và những bạn sinh viên sang học trao đổi thì phần còn lại đại đa số là tìm đến một đời sống tốt đẹp hơn ở nơi này. Tôi ý thức được mình là người làm dịch vụ cần giữ thái độ niềm nở, duy trì trung khí với những người xung quanh – những người sử dụng dịch vụ của tôi. Suy cho cùng thì hoạt động giải trí kinh doanh thương mại – phương tiện đi lại duy trì đời sống của chúng tôi nhờ vào vào một phần vào người tiêu dùng TP.HN nữa ” ( Tài liệu điền dã của tác giả, tháng 10 năm 2019 ) .
Nhóm du học sinh là những người Hàn Quốc ở TP. Hà Nội có giao lưu với người dân địa phương nhiều nhất do mục tiêu học tập, tìm hiểu và khám phá về Việt Nam và đặc biệt quan trọng là do họ có năng lực tiếng Việt tốt hơn những nhóm còn lại. Nhiều người trong nhóm này cũng chọn ở tại những ký túc xá, những nhà trọ trong khu dân cư hay tại những làng / phường mới đô thị hóa để không chỉ giảm thiểu ngân sách đời sống mà còn có nhiều thời cơ tương tác với con người, văn hóa truyền thống và đời sống địa phương. Theo cách này, họ đồng thời cũng có những mối quan xã hội thân mật hơn với người dân địa phương so với hai nhóm còn lại trong cộng đồng người Hàn Quốc ở TP. Hà Nội .

2.2. Quan hệ với quê hương

Cộng đồng người Hàn Quốc ở TP.HN vẫn duy trì mối quan hệ với quê nhà Hàn Quốc cả trong đời sống hằng ngày và việc làm. Trước hết, xét về khoảng cách địa lý thì Việt Nam và Hàn Quốc chỉ cách nhau 4 giờ bay, khoảng cách không xa về mặt địa lý cộng thêm sự tăng trưởng phương tiện đi lại giao thông vận tải hàng không là một yếu tố rất quan trọng trong việc giúp người Hàn Quốc duy trì mối quan hệ thân mật với mái ấm gia đình, họ hàng, bạn hữu ở quên hương. Người Hàn Quốc khi sang sinh sống và thao tác ở TP.HN đều có chung một tâm lý là họ chưa xác lập duy trì đời sống lâu bền hơn ở TP. Hà Nội. Công việc cùng với chính sách đãi ngộ tốt là yếu tố thôi thúc họ sang TP. Hà Nội nhưng chính sách phúc lợi tốt bảo vệ phúc lợi xã hội cho người hết tuổi lao động ( người già ) ở Hàn Quốc cũng là một yếu tố hấp dẫn họ trở về quê nhà .
Trong khoảng chừng thời hạn ở Thành Phố Hà Nội, phần nhiều nhóm phái cử thường đưa cả mái ấm gia đình sang sinh sống ở Thành Phố Hà Nội. Theo đó, quan hệ của nhóm này với quê nhà Hàn Quốc đa phần là duy trì những mối quan hệ họ hàng, bạn hữu tuy nhiên họ luôn bị nhờ vào vào điều kiện kèm theo việc làm. Mặc dù bị gò bó vì nhờ vào vào lịch trình thao tác của công ty, cơ quan mà họ được cử sang nhưng bù lại nhóm phái cử có chính sách đãi ngộ tốt giúp họ có điều kiện kèm theo chăm sóc hơn so với mái ấm gia đình, bạn hữu, người thân trong gia đình ở quê nhà, thi thoảng họ còn mời mái ấm gia đình, họ hàng sang Việt Nam và tổ chức triển khai những tour du lịch cùng họ hàng, bè bạn .
Với những người không có mái ấm gia đình sang cùng sinh sống tại TP.HN thì họ thường về thăm mái ấm gia đình và họ hàng ở Hàn Quốc. Thời điểm thăm mái ấm gia đình của họ ở Hàn Quốc thường diễn ra vào những ngày lễ lớn trong năm như Tết Trung thu – ngày lễ lớn nhất của người Hàn Quốc hay phối hợp với những chuyến đi công tác làm việc của họ ở Hàn Quốc. Ngoài ra, họ còn chọn cách mời người thân trong gia đình ở Hàn Quốc sang du lịch ở Thành Phố Hà Nội. Với những tặng thêm họ được nhận, nhiều người trong nhóm phái cử, nhất là những người không mang theo mái ấm gia đình, thường mời người thân trong gia đình ở Hàn Quốc sang TP. Hà Nội du lịch .
Với nhóm di dân tự do, vì là những người kinh doanh thương mại tự do, và nhiều hoạt động giải trí kinh doanh thương mại của họ ở TP. Hà Nội gắn với nguồn hàng từ Hàn Quốc nên họ liên tục giữ liên hệ với mái ấm gia đình, họ hàng và đối tác chiến lược ở Hàn Quốc. Trong nhóm di dân tự do sống sót xu thế cư trú là : ( i ) những người mới sang TP. Hà Nội do chưa biết trước việc kinh doanh thương mại sẽ tiến triển ra sao nên chọn giải pháp bảo đảm an toàn là trước mắt sống một mình để kinh doanh thương mại ; ( ii ) những người đã kinh doanh thương mại nhiều năm ở TP.HN có sự không thay đổi và đưa cả mái ấm gia đình sang sinh sống cùng ; ( iii ) cạnh bên đó, cũng có một bộ phận kinh doanh thương mại không thay đổi ở TP. Hà Nội nhưng do khó khăn vất vả trong việc hợp thức hóa mái ấm gia đình nên chỉ có người chồng ở Thành Phố Hà Nội triển khai hoạt động giải trí kinh doanh thương mại, còn mái ấm gia đình ( người bạn đời tri kỷ và con cháu ) vẫn hoạt động và sinh hoạt ở quê nhà .
Trong ba khuynh hướng kể trên, nhóm di dân tự do không đưa mái ấm gia đình sang cùng không phải là ít. Những người này chọn đời sống một mình để kiếm tiền và gửi về cho mái ấm gia đình ở Hàn Quốc. Trong xã hội Hàn Quốc đương đại, hình ảnh người bố đi làm xa kiếm tiền gửi về cho con cháu đi du học là một hiện tượng kỳ lạ phổ cập. Cụm từ “ ông bố ngỗng ” ( 기러기 아빠 ) là ám chỉ những người bố một mình kiếm tiền gửi cho con cháu du học .
Đối với nhóm di dân tự do, khi những hoạt động giải trí kinh doanh thương mại đi vào không thay đổi, thu nhập tốt thì việc đi lại thăm mái ấm gia đình, bạn hữu ở Hàn Quốc trở nên thuận tiện hơn. Một số người cung ứng thông tin thuộc nhóm này cho biết ngoài việc gửi tiền về thì cứ khoảng chừng 2 đến 3 tháng họ lại về Hàn Quốc thăm mái ấm gia đình một lần trong khoảng chừng 4-5 ngày .
“ Tôi duy trì hoạt động giải trí kinh doanh thương mại ở TP.HN cũng được 4 năm rồi. Ban đầu tôi dự tính sẽ đưa mái ấm gia đình tới TP.HN sống cùng khi không thay đổi nhưng sau này có một chút ít biến hóa trong kế hoạch nên chúng tôi đã quyết định hành động chỉ có mình tôi duy trì hoạt động giải trí kinh doanh thương mại ở TP. Hà Nội. Bà xã của tôi ở Hàn Quốc để tiện qua lại chăm nom cha mẹ hai bên. Ngoài ra con chúng tôi cũng lớn, đang theo học ĐH, không thiết yếu phải theo tôi sang sinh sống ở TP. Hà Nội. ” ( anh K., 56 tuổi, nhóm di dân tự do, phỏng vấn tháng 5 năm 2018 ) .
So với nhóm phái cử và di dân tự do, nhóm du học sinh có mối quan hệ khăng khít hơn với mái ấm gia đình ở quê nhà. Thực tế này xuất phát một cách tự nhiên vì du học sinh là những người trẻ, nhờ vào và chịu sự quản trị của cha mẹ ở quê nhà. Một du học sinh 20 tuổi đang theo học ở khoa Việt Nam học và Tiếng Việt ( Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn – Đại học Quốc gia TP. Hà Nội ) san sẻ :
“ Em sang đây chỉ đơn thuần với mục tiêu trau dồi năng lực ngoại ngữ – là tiếng Việt. Em chưa có sự tự chủ về mặt kinh tế tài chính, chưa độc lập với đời sống của mình được nên em vẫn cần sự tương hỗ của cha mẹ. Hàng tháng cha mẹ em gửi cho em một triệu won – 20 triệu tiền Việt để em giàn trải đời sống. ” ( Anh J., 20 tuổi, nhóm du học sinh, phỏng vấn tháng 8 năm 2019 ) .
Một số du học sinh đi làm thêm để có thu nhập giàn trải đời sống nhưng tỷ suất này chỉ chiếm phần nhỏ .
“ Em thực sự cảm thấy vui và tự hào khi một năm học tập và sinh sống ở Việt Nam, em phần nhiều không cần đến sự trợ giúp của cha mẹ bởi em hoàn toàn có thể dữ thế chủ động đi làm thêm giàn trải sinh hoạt phí bằng năng lực ngoại ngữ tiếng Việt của bản thân. Sang Việt Nam em cũng gặp 1 số ít anh chị đã tốt nghiệp một trường ĐH nào đó bên Hàn Quốc và tới Thành Phố Hà Nội để trau dồi tiếng và đi làm thêm. Tuy nhiên theo em tìm hiểu và khám phá thì những trường hợp này chỉ chiếm khoảng chừng 10 % ” ( chị K., 21 tuổi, nhóm du học sinh, phỏng vấn tháng 9 năm 2018 ) .
Ngoài ra, có 1 số ít trường hợp du học sinh người Hàn Quốc ở TP. Hà Nội đã tìm được người một nửa yêu thương, lập mái ấm gia đình và sống ở TP.HN. Với số này, quan hệ hôn nhân gia đình và việc sinh sống ở Thành Phố Hà Nội đã phần làm cho họ bớt nhờ vào hơn vào mái ấm gia đình ở Hàn Quốc do một phần họ phải lo kiếm sống và chăm sóc cho mái ấm gia đình nhỏ của mình đang cư trú ở TP. Hà Nội .
Người Hàn Quốc luôn tự hào là một dân tộc bản địa đơn nhất vì vậy dù ở đâu họ cũng hướng về quốc gia của mình và đặc biệt quan trọng chăm sóc đến mọi sự kiện ở quê nhà. Đơn cử như cuộc tổng tuyển cử của Hàn Quốc diễn ra vào ngày 15 tháng 4 năm 2020 vừa mới qua cũng nhận được sự chăm sóc đặc biệt quan trọng của những người Hàn Quốc đang sinh sống ở TP.HN. Trong những “ nhóm chat ”, thông tin về lịch trình được đăng tải chi tiết cụ thể để người Hàn Quốc hoàn toàn có thể tham gia bỏ phiếu bầu cử. Bên cạnh đó những cá thể cũng bộc lộ sự tự hào và mong mỏi được thực thi quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm của công dân Hàn Quốc. Điều này cho thấy sự gắn bó với quê nhà của cộng đồng cư dân Hàn Quốc ở TP. Hà Nội, họ sống ở Thành Phố Hà Nội những vẫn dõi theo những sự kiện của quê nhà .

Kết luận

Là một cộng đồng người quốc tế lớn nhất ở TP.HN với thành phần xã hội chủ yếu là ba nhóm dân cư : nhóm phái cử, di dân tự do, nhóm du học sinh, cộng đồng người Hàn Quốc ở Thành Phố Hà Nội đã cho thấy họ có những mối quan hệ xã hội phong phú và đa chiều. Trong đó, quan hệ trong nội bộ cộng đồng người Hàn Quốc được xác lập theo những mối quan hệ nhỏ hơn gồm có : quan hệ trong mái ấm gia đình, quan hệ theo nhóm chat, quan hệ theo hội dưới những hình thức khác nhau. Các mối quan hệ này liên kết những người Hàn Quốc ở Hà Nội thành một cộng đồng có những đặc thù gần như một xã hội người Hàn Quốc thu nhỏ ở TP.HN .
Hai chiều cạnh quan trọng khác trong quan hệ xã hội của cộng đồng người Hàn Quốc ở TP.HN là mối quan hệ với cộng đồng cư dân địa phương và quan hệ với quê nhà. Trong quan hệ với cộng đồng cư dân địa phương, người Hàn Quốc ở TP. Hà Nội đã có ý thức tham gia vào những hoạt động giải trí để tăng cường quan hệ, kết nối với văn hóa truyền thống và xã hội người Việt Nam nói chung và Thủ đô TP. Hà Nội nói riêng. Trong khi đó, người Hàn Quốc vẫn duy trì những mối quan hệ kết nối với mái ấm gia đình, dòng họ ở quê nhà. Tất cả những mối quan hệ này cho thấy cộng đồng người Hàn Quốc ở Thành Phố Hà Nội vừa có sự liên kết tốt trong nội bộ cộng đồng vừa hòa nhập tích cực với xã hội của người Việt Nam ở địa phận cư trú, đồng thời không làm mất đi sự liên hệ, kết nối với quê nhà .

_________________

Ghi chú:

[ 1 ] ThS., Bộ môn Hàn Quốc học, Khoa Đông phương học, Đại học Khoa học xã hội và nhân văn TP. Hà Nội
[ 2 ] Nguyễn Thủy Giang ( 2020 ), “ Quá trình hình thành cộng đồng người Hàn Quốc ở TP. Hà Nội ”, Tạp chí Khoa học xã hội và nhân văn, tập 6, số 1, tr. 109 – 125 .
[ 3 ] 정현수, “ OECD 출산율 꼴지는 한국 … 유일한 ‘ 초저출산국가 ’, 머니투데이, 2018 ( Jeong Hyeonsu, “ OECD, Hàn Quốc là vương quốc duy nhất có tỷ suất sinh thấp kỷ lục ”, Moneytoday, 2018 ) .
[ 4 ] Đây là cụm từ miêu tả thực trạng mái ấm gia đình có cả hai vợ chồng cùng đi làm kiếm tiền để giàn trải sinh hoạt phí .
[ 5 ] “ Nhóm chat ” là cách gọi những group trên ứng dụng kakaotalk – một kênh mạng xã hội được đại đa số người Hàn Quốc sử dụng để liên lạc với nhau .
[ 6 ] Nguyễn Thị Phương Châm ( 2013 ), Internet : Mạng lưới xã hội và sự bộc lộ truyền thống, Nxb Khoa học xã hội, TP. Hà Nội .

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Lương Hồng Quang ( 2007 ), Hiện đại và hành động của truyền thống cuội nguồn ở Việt Nam : Những cách tiếp cận nhân học, Nxb Khoa học xã hội, TP.HN
2. Nguyễn Thị Phương Châm ( 2013 ), Internet : Mạng lưới xã hội và sự bộc lộ truyền thống, Nxb Khoa học xã hội, TP. Hà Nội .
3. Nguyễn Thị Thắm ( năm nay ), Xã hội Hàn Quốc truyền thống lịch sử và đổi khác, Nxb Đại học Quốc gia Thành Phố Hà Nội, Thành Phố Hà Nội .
4. Nguyễn Thủy Giang ( 2020 ), “ Quá trình hình thành cộng đồng người Hàn Quốc ở Thành Phố Hà Nội ”, Tạp chí Khoa học Xã hội và Nhân văn, tập 6 số 1 .
5. Thăng Điệp, “ Người Hàn Quốc lười đẻ, tỷ suất sinh lập đáy mới ”, Vneconomy, 2019 .

6. 정현수, “OECD 출산율 꼴지는 한국…유일한 ‘초저출산국가’, 머니투데이, 2018 (Jeong Hyeonsu, “OECD, Hàn Quốc là quốc gia duy nhất có tỷ lệ sinh thấp kỷ lục”, Moneytoday, 2018).

Nguồn: Tạp chí Nghiên cứu Đông Bắc Á số 2 (240) 2-2021

Source: https://vvc.vn
Category : Vì Cộng Đồng