Các chu trình sinh địa hóa và sinh quyển đều là những phần kỹ năng và kiến thức quan trọng cần tất cả chúng ta phải nắm vững. Hãy cùng VUIHOC điểm qua một số ít chu trình sinh địa hóa, vai trò của sinh quyển cũng như điểm qua một số ít câu hỏi trắc nghiệm trong bài viết này nhé .Hãy cùng VUIHOC điểm qua kỹ năng và kiến thức bài 44 chu trình sinh địa hóa và sinh quyển nhé .
1. Trao đổi vật chất qua chu trình sinh địa hóa
1.1. Khái niệm chu trình sinh địa hóa
Chu trình sinh địa hóa là chu trình trao đổi những chất trong tự nhiên : những chất từ thiên nhiên và môi trường ngoài đi vào khung hình, qua những bậc dinh dưỡng rồi từ khung hình sinh vật quay trở lại môi trường tự nhiên .
1.2. Một chu trình sinh địa hóa gồm những phần nào ?
Một chu trình sinh địa hoá gồm có các giai đoạn: tổng hợp các chất, tuần hoàn vật chất trong tự nhiên, phân giải và lắng đọng một phần vật chất trong đất, trong nước.
1.3. Sơ đồ tổng quát về chu trình trao đổi vật chất trong tự nhiên
2. Ý nghĩa và vai trò của chu trình sinh địa hóa
Chu trình sinh địa hóa bộc lộ mối liên hệ của vật chất trong sinh quyển. Chu trình sinh địa hóa có vai trò trong duy trì sự cân đối về vật chất trong sinh quyển, chứ không phải duy trì sự cân đối vật trong quần thể, quần xã hay hệ sinh thái vì :
-
Quần thể và quần xã chưa có sự tham gia của những yếu tố vô sinh .
-
Hệ sinh thái tuy đã có sự tham gia của những yếu tố vô sinh nhưng nó không bảo vệ được toàn bộ vật chất nó hấp thu từ thiên nhiên và môi trường sau cuối nó trả lại trọn vẹn 100 % cho thiên nhiên và môi trường mà nó hoàn toàn có thể thất thoát sang một hoặc một vài hệ sinh thái khác .
-
Sinh quyển là cái to lớn nhất gồm có toàn bộ những hệ sinh thái trên toàn cầu nên bảo vệ chắc như đinh không có sự thất thoát vật chất được .
3. Các loại chu trình sinh địa hóa
3.1. Chu trình Cacbon
Cacbon là nguyên tố thiết yếu cho mọi sinh vật sống. Cacbon tham gia vào thành phần cấu trúc của cacbohidrat, chất tiền thân để hình thành nên những hợp chất hữu cơ thiết yếu khác trong khung hình như protein, lipit, những loại vitamin, …
Cacbon trong sinh quyển sống sót dưới dạng khí CO2 và cacbonat trong đá vôi .
Một phần Cacbon không liên tục trao đổi trong vòng tuần hoàn mà và lắng đọng trong thiên nhiên và môi trường đất, môi trường tự nhiên nước như : dầu hỏa, than đá, …
Cacbon đi vào chu trình sinh địa hóa dưới dạng CO2 ( cacbon dioxit ) .
Thực vật lấy CO2, nước và muối khoáng từ đất để tạo ra chất hữu cơ tiên phong ( Glucozo ) trải qua quy trình quang hợp. Động vật ăn cỏ sử dụng nguồn thức ăn là thực vật rồi chính chúng lại là nguồn thức ăn cho những động vật hoang dã ăn thịt bậc cao hơn. Nhờ đó, cacbon được trao đổi trong quần xã trải qua chuỗi và lưới thức ăn .
Khi sử dụng những chất hữu cơ để tạo ra nguồn năng lượng cho hoạt động giải trí của khung hình ( hô hấp ) hoặc phân hủy những hợp chất chứa cacbon, sinh vật thải ra CO2 và nước trả lại cho thiên nhiên và môi trường .
Các con đường hoàn toàn có thể đưa cacbon trở lại môi trường tự nhiên vô cơ :
-
Hô hấp của động, thực vật và vi sinh vật .
-
Quá trình vi sinh vật phân giải ..
-
Sự đốt cháy nguyên vật liệu trong những hoạt động giải trí công nghiệp .
Trong hàng triệu năm nay, hàm lượng CO2 là khá không thay đổi trong khí quyển. Tuy nhiên trong khoảng chừng hơn 200 năm trở lại đây, nồng độ CO2 trong bầu khí quyển lúc bấy giờ đang tăng lên đáng kể do những hoạt động giải trí đốt cháy nguyên vật liệu hóa thạch và thu hẹp diện tích quy hoạnh rừng Giao hàng cho những mục tiêu công nghiệp. Sự ngày càng tăng hàm lượng CO2 gây ra nhiều tác động ảnh hưởng xấu cho Trái Đất như bức xạ nhiệt không thoát được vào thiên hà làm nhiệt độ trên Trái Đất tăng, dẫn đến băng tan, mực nước biển dâng cao dẫn đến rủi ro tiềm ẩn xâm lấn, chìm những vùng đất thấp cũng như những thành phố ven biển .
Đăng ký ngay để được những thầy cô ôn tập và tổng hợp kiến thức và kỹ năng Sinh học 12
3.2. Chu trình Nitơ
Nitơ chiếm 79 % thể tích khí quyển và là 1 khí loại trơ .
Thực vật chỉ hấp thụ Nitơ dưới dạng muối NH4 + ( amôn ), NO3 – ( nitrat ) và dùng chúng làm nguyên vật liệu để tạo ra những hợp chất chứa gốc amin .
Các muối NH4 + ( amôn ), NO3 – ( nitrat ) được hình thành trong tự nhiên bằng những con đường vật lí ( điện và quang hóa ), hóa học và sinh học. Trong đó con đường sinh học đóng vai trò quan trọng nhất, đa phần muối của Nitơ được tổng hợp ra bằng con đường này ( do vi trùng cố định và thắt chặt đạm sống tự do trong đất hoặc vi trùng cố định và thắt chặt đạm sống cộng sinh có năng lực cố định và thắt chặt Nitơ tự do ( N2 ) trong không khí ) .
Trong đất, một ví dụ nổi bật về trường hợp cộng sinh để cố định và thắt chặt Nitơ là giữa vi trùng nốt sần với những cây họ đậu. Ngoài ra, trong nước cũng có một số ít loài có năng lực cố định và thắt chặt Nitơ như 1 số ít khuẩn lam sống tự do hoặc cộng sinh với bèo hoa dâu .
Nitơ được lưu chuyển trong hệ sinh thái qua chuỗi và lưới thức ăn .
Thông qua hoạt động giải trí phân giải chất hữu cơ của vi trùng, nấm, Nitơ từ xác sinh vật được giải phóng trở lại trong đất .
Ngoài ra, quy trình phản nitrat của vi trùng phản nitrat hóa cũng trả lại 1 phần lượng Nitơ phân tử cho khí quyển .
3.3. Chu trình nước
Nước là thành phần quan trọng không hề thiếu của khung hình và chiếm tỉ lệ lớn khối lượng của khung hình sinh vật. Mọi sinh vật đều cần nước để sống và tăng trưởng thông thường trải qua quy trình trao đổi nước liên tục giữa khung hình và thiên nhiên và môi trường. Quá trình trao đổi nước xảy ra giữa khung hình và môi trường tự nhiên sống .
Nước trong tự nhiên luôn luôn hoạt động tạo thành chu trình nước toàn thế giới, không những đóng vai trò điều hòa khí hậu cho cả Trái Đất mà còn cung ứng nước cho sự tăng trưởng của hàng loạt sinh giới .
Lượng nước rơi xuống mặt phẳng lục địa theo mưa rất ít, một phần thấm xuống những mạch nước ngầm dưới lòng đất, một phần tích lũy trong ao hồ, sông, suối, …
⅔ lượng nước rơi xuống lại bốc hơi trở lại bầu khí quyển trải qua hiện tượng kỳ lạ nước bốc hơi và thoát hơi nước ở lá cây .
Nước trên Trái Đất phân bổ không đều, vùng có nhiều nước, vùng không có nước trong thời hạn dài. Một số nơi nhiều nước nhưng nước đó lại không sử dụng được do yếu tố ô nhiễm. Vậy nên tiết kiệm ngân sách và chi phí nước và giữ nguồn nước sạch là trách nhiệm của mọi người, mọi vương quốc .
4. Sinh quyển
Tập hợp sinh vật và những tác nhân môi trường tự nhiên vô sinh trên Trái Đất hoạt động giải trí như một hệ sinh thái lớn nhất được gọi là sinh quyển .
Sinh quyển gồm có toàn bộ sinh vật sống trong những lớp đất, trong nước và trong không khí của Trái Đất. Trong sinh quyển, sinh vật và những tác nhân vô sinh tương quan mật thiết, ngặt nghèo với nhau qua những chu trình sinh địa hóa, hình thành nên mạng lưới hệ thống tự nhiên trên toàn thế giới .
Sinh quyển dày xê dịch 20 km, gồm có những lớp đất đá dày khoảng chừng vài chục mét ( địa quyển ), lớp không khí cao 6-7 km ( khí quyển ) và lớp nước đại dương sâu đến 10-11 km ( thủy quyển ) .
Các hệ sinh thái rất lớn đặc trưng cho khí hậu và đất đai của một vùng địa lý xác lập được gọi là những khu sinh học ( biôm ). Sinh quyển gồm nhiều khu sinh học ( biôm ) khác nhau. Mỗi khu có những đặc thù về khí hậu, địa lý và thành phần sinh vật khác nhau, gồm có những khu sinh học trên cạn, khu sinh học biển và khu sinh học nước ngọt .
– Các khu sinh học trên cạn như : rừng thông phương bắc, rừng rậm nhiệt đới gió mùa, đồng rêu đới lạnh, …
– Các khu sinh học nước ngọt như : khu nước chảy ( có sự luân chuyển của dòng nước như sông, suối ) và khu nước đứng ( không hoặc ít có sự luân chuyển của dòng nước như ao, hồ ) .
– Các khu sinh học nước biển :
-
Phân theo chiều thẳng đứng như : sinh vật nổi, động vật hoang dã đáy, …
-
Phân theo chiều ngang như : vùng ven bờ và vùng khơi .
Nắm trọn kỹ năng và kiến thức Sinh đạt 9 + thi tốt nghiệp trung học phổ thông Quốc Gia ngay ! ! !
5. Một số bài tập trắc nghiệm về chu trình sinh địa hóa
Câu 1 : Vi khuẩn cộng sinh trong nốt sần cây họ đậu tương quan đến chu trình nào ?
A. Chu trình Cacbon
B. Chu trình Nitơ
C. Chu trình nước
D. Chu trình Photphop
→ Đáp án đúng là B .
Giải thích : Vi khuẩn nốt sần cộng sinh với cây họ đậu triển khai quy trình cố định và thắt chặt Nitơ, tham gia vào chu trình Nitơ .
Câu 2 : Hiện tượng hiệu ứng nhà kính là hiệu quả của :
A. Giảm nồng độ O2
B. Làm thủng tầng ozon
C.Tăng nồng độ CO2
D. Tăng nhiệt độ khí quyển
→ Đáp án đúng là C .
Giải thích : Nồng độ CO2 tăng do những hoạt động giải trí đốt cháy nguyên vật liệu, khí thải công nghiệp tạo một lớp rào chắn ngăn bức xạ nhiệt thoát ra, từ đó gây nên hiện tượng kỳ lạ hiệu ứng nhà kính .
Câu 3 : Trong một hệ sinh thái, nhóm sinh vật nào dưới đây sẽ làm chậm vận tốc tuần hoàn vật chất của những nguyên tố ?
A. Động vật
B. Vi tảo và rong rêu
C. Thực vật bậc cao
D. Vi sinh vật
→ Đáp án đúng là A .
Giải thích :
-
Trong chu trình tuần hoàn vật chất, vật chất từ môi trường được đi vào quần xã nhờ hoạt động quang hợp của sinh vật sản xuất. Nếu sinh vật sản xuất không bị động vật ăn thì xác của thực vật sẽ được phân giải bởi vi sinh vật phân giải và trả lại các hợp chất vô cơ cho môi trường. → Nếu không được động vật ăn thì chu trình tuần hoàn vật chất sẽ diễn ra nhanh hơn.
-
Vi sinh vật làm trách nhiệm phân giải những hợp chất hữu cơ thành hợp chất vô cơ để trả lại cho thiên nhiên và môi trường nên vi sinh vật làm tăng vận tốc của chu trình tuần hoàn vật chất .
-
Thực vật ( hoặc cả rong, rêu, vi tảo … ) làm trách nhiệm tổng hợp chất hữu cơ từ chất vô cơ nên sinh vật sản xuất có vai trò mở màn chu trình tuần hoàn vật chất .
-
Nếu không có sinh vật sản xuất và không có sinh vật phân giải thì không có chu trình tuần hoàn vật chất. Nhưng nếu không có động vật hoang dã thì chu trình tuần hoàn vật chất vẫn diễn ra và thậm chí còn còn diễn ra với vận tốc nhanh hơn khi xuất hiện động vật hoang dã .
Câu 4 : Chu trình nước :
A. Chỉ tương quan tới tác nhân vô sinh của hệ sinh thái .
B. Không có ở sa mạc .
C. Là một phần của chu trình tái tạo vật chất trong hệ sinh thái .
D. Là một phần của tái tạo nguồn năng lượng trong hệ sinh thái .
→ Đáp án đúng là C .
Giải thích :
-
Chu trình nước là một chu trình sinh địa hóa tái tạo lại vật chất trong hệ sinh thái .
-
Chu trình nước : Nước mưa rơi xuống mặt đất, một phần thấm xuống những mạch nước ngầm, một phần tích lũy trong ao, hồ, sông, suối, … Nước mưa quay trở lại bầu khí quyển dưới dạng nước trải qua hoạt động giải trí thoát hơi nước qua khí khổng của lá cây và bốc hơi nước trên mặt đất .
Câu 5 : Chu trình Nitơ :
A. Liên quan tới những yếu tố sinh thái xanh vô sinh của hệ sinh thái .
B. Là quy trình tái sinh một phần về mặt nguồn năng lượng trong hệ sinh thái .
C. Là quy trình tái sinh một phần về mặt vật chất trong hệ sinh thái .
D. Là quy trình tái sinh trọn vẹn về mặt vật chất trong hệ sinh thái .
→ Đáp án đúng là C .
Giải thích : Chu trình Nitơ :
-
Các muối NH4 + ( amôn ), NO3 – ( nitrat ) được hình thành trong tự nhiên bằng những con đường vật lí ( điện và quang hóa ), hóa học và sinh học. Trong đó con đường sinh học đóng vai trò quan trọng nhất, hầu hết muối của Nitơ được tổng hợp ra bằng con đường này .
-
Nitơ được lưu chuyển trong hệ sinh thái qua chuỗi và lưới thức ăn .
-
Thông qua hoạt động giải trí phân giải chất hữu cơ của vi trùng, nấm, Nitơ từ xác sinh vật được giải phóng trở lại trong đất .
-
Ngoài ra, quy trình phản Nitrat của vi trùng phản Nitrat hóa cũng trả lại 1 phần lượng Nitơ phân tử cho khí quyển .
Câu 6 : Chu trình Cacbon trong sinh quyển là :
A. Quá trình vi sinh vật phân giải mùn bã hữu cơ trong đất .
B. Quá trình tái sinh hàng loạt vật chất của hệ sinh thái .
C. Quá trình tái sinh một phần về mặt vật chất trong hệ sinh thái .
D. Quá trình tái sinh một phần về mặt nguồn năng lượng trong hệ sinh thái .
→ Đáp án đúng là C .
Giải thích : Chu trình Cacbon : Cacbon đi vào chu trình dưới dạng Cacbon Điôxit ( CO2 ). Sinh vật sản xuất lấy CO2 và nước để tạo ra chất hữu cơ tiên phong trải qua quy trình quang hợp, Cacbon được trao đổi trong quần xã qua chuỗi và lưới thức ăn. Hoạt động hô hấp và phân hủy những hợp chất chứa Cacbon, sinh vật trả lại CO2 và nước cho thiên nhiên và môi trường .
Câu 7 : Bản chất của chu trình sinh địa hóa là con đường tuần hoàn vật chất :
A. Giữa hệ sinh thái với thiên nhiên và môi trường .
B. Giữa quần thể với sinh cảnh của nó .
C. Trong nội bộ quần xã sinh vật
D. Từ thiên nhiên và môi trường vào khung hình sinh vật và quay trở lại môi trường tự nhiên .
→ Đáp án đúng là D .
Giải thích : Chu trình sinh địa hóa là vòng tuần hoàn những chất vô cơ từ môi trường tự nhiên ngoài vào khung hình sinh vật qua những bậc dinh dưỡng rồi lại trở lại thiên nhiên và môi trường .
Câu 8 : Phát biểu nào sau đây không đúng khi nói về chu trình sinh địa hóa trong hệ sinh thái ?
A. Chu trình sinh địa hóa là sự tuần hoàn vật chất giữa khung hình sinh vật và thiên nhiên và môi trường, diễn ra trong đất và chịu sự đổi khác về mặt hóa học .
B. Các chu trình sinh địa hóa được chia thành 2 nhóm chính : chu trình những chất khí và chu trình những chất và lắng đọng
C. Chu trình sinh địa hóa xảy ra theo con đường từ môi trường tự nhiên bên ngoài vào khung hình sinh vật trải qua những bậc dinh dưỡng mà không có chiều ngược lại .
D. Chu trình sinh địa hóa trong hệ sinh thái là sự trao đổi liên tục của những nguyên tố hóa học giữa quần xã sinh vật và thiên nhiên và môi trường, duy trì sự cân đối về vật chất trong sinh quyển .
→ Đáp án đúng là C .
Giải thích : Chu trình sinh địa hóa không riêng gì diễn ra theo chiều từ thiên nhiên và môi trường vào khung hình mà còn diễn ra theo chiều ngược lại từ khung hình ra thiên nhiên và môi trường .
Câu 9 : Trong chu trình sinh địa hóa, một phần vật chất không liên tục luân chuyển trong vòng tuần hoàn mà và lắng đọng trở thành nguồn dự trữ. Phần vật chất đó không ngọt ngào trong
A. Than đá, dầu mỏ .
B. Trầm tích hữu cơ dưới đáy ao hồ, đáy biển .
C. Băng ở 2 cực .
D. Mùn bã hữu cơ .
→ Đáp án đúng là D .
Giải thích : Mùn bã hữu cơ sau đó liên tục được đi vào chu trình vật chất tiếp theo nên không hề được coi là phần vật chất ngọt ngào .
Câu 10 : Tác nhân tự nhiên quan trọng nhất trong việc biến Nitơ khí quyển thành Nitơ hữu dụng cho thực vật hấp thụ là
A. Địa y và bèo dâu
B. Vi khuẩn lam và những vi trùng cố định và thắt chặt đạm trong đất .
C. Các vi trùng dị dưỡng phân hủy những chất hữu cơ trong đất .
D. Vi khuẩn Nitrat hóa hoặc vi trùng phản Nitrat hóa .
→ Đáp án đúng là B
Giải thích : Vi khuẩn lam và những vi trùng cố định và thắt chặt đạm trong đất có năng lực chuyển hóa N2 trong không khí thành NO3 – hoặc NH4 + là dạng mà thực vật hoàn toàn có thể hấp thụ được .
PAS VUIHOC – GIẢI PHÁP ÔN LUYỆN CÁ NHÂN HÓA
Khóa học online ĐẦU TIÊN VÀ DUY NHẤT:
⭐ Xây dựng lộ trình học từ mất gốc đến 27+
⭐ Chọn thầy cô, lớp, môn học theo sở thích
⭐ Tương tác trực tiếp hai chiều cùng thầy cô
⭐ Học đi học lại đến khi nào hiểu bài thì thôi
⭐ Rèn tips tricks giúp tăng tốc thời gian làm đề
⭐ Tặng full bộ tài liệu độc quyền trong quá trình học tập
Đăng ký học thử miễn phí ngay!!
Trên đây là toàn bộ những thông tin cần thiết liên quan đến chu trình sinh địa hóa. Đây là một phần rất quan trọng trong chương trình ôn thi và đòi hỏi các em phải nắm thật chắc Chúc các em ôn tập tốt. Ngoài ra, em có thể truy cập ngay Vuihoc.vn để xem thêm các bài giảng sinh 12 hoặc liên hệ trung tâm hỗ trợ để nhận thêm bài giảng và chuẩn bị được kiến thức tốt nhất cho kỳ thi THPT quốc gia sắp tới nhé!
Bài viết tham khảo thêm:
Hệ sinh thái là gì
Diễn thế sinh thái
