Rối loạn tâm thần thường dẫn tới nhiều hệ lụy như sự cô lập, khó khăn vất vả về kinh tế tài chính và quan hệ xã hội. Cuộc sống của người bệnh tâm thần trở nên khó khăn vất vả hơn khi dịch vụ chăm sóc và sự tương hỗ còn thiếu. Việt Nam đang phải đương đầu với rất nhiều khó khăn vất vả ở nghành nghề dịch vụ này. Không có dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần tại những cơ sở y tế ngoài những cơ sở chuyên khoa tâm thần. Nói chung, nhu yếu chăm sóc sức khỏe của người bệnh tâm thần chưa được chú trọng cả từ góc nhìn cán bộ y tế và người dân nói chung .
Ở Nước Ta thực trạng tẩy chay so với những rối loạn tâm thần vẫn còn nặng nề và người bệnh còn mặc cảm khi tìm kiếm sự giúp sức. “ Không để những người mắc rối loạn tâm thần phải sống ngoài lề xã hội. Sự tương hỗ cần phải có ở những nơi mà họ thuận tiện tiếp cận ”, TS. Dr. Lokky Wai, Trưởng đại diện thay mặt Tổ chức Y tế Thế giới tại Nước Ta nhấn mạnh vấn đề. Việt Nam có mạng lưới chăm sóc y tế tuyến cơ sở rộng rãi, mỗi xã, phường đều có một trạm y tế xã / phường. Có thể kêu gọi mạng lưới này để tăng cường dịch vụ sức khỏe tâm thần. “ Sử dụng mạng lưới hệ thống hiện có, thay đổi ở những nơi thiết yếu đồng thời nâng cao năng lượng cho những tổ chức triển khai mà đã là một phần và được tin cậy bởi cộng đồng là giải pháp hiệu suất cao để xử lý yếu tố sức khỏe tâm thần và lan rộng ra việc đáp ứng những dịch vụ chăm sóc sức khỏe thâm thần ra ngoài khoanh vùng phạm vi những bệnh viện tâm thần ”, Bà Nguyễn Tâm, Giám đốc một tổ chức triển khai Phi Chính phủ mang tên BasicNeeds hoạt động giải trí trong nghành nghề dịch vụ sức khỏe tâm thần ở Nước Ta cho biết thêm .
Tại TP. Đà Nẵng, tổ chức triển khai BasicNeeds đã phối hợp ngặt nghèo với Sở Y tế để thiết kế xây dựng và tiến hành quy mô chăm sóc sức khỏe tâm thần dựa vào cộng đồng. Mạng lưới những cơ sở y tế trong thành phố, đặc biệt quan trọng là bệnh viện tâm thần thành phố và những Trạm Y tế xã / phường, Hội Phụ nữ và bản thân người bệnh cùng phối hợp để kiến thiết xây dựng dịch vụ chăm sóc liên tục .
“Các bệnh viện tâm thần có nguồn lực rất hạn hẹp để cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần”, Bác sỹ Lâm Tứ Trung, Giám đốc Bệnh viện tâm thần Đà Nẵng chia sẻ. Là một phần của dự án cộng đồng do tổ chức BasicNeeds hỗ trợ, bệnh viện tâm thần đã tập huấn cho cán bộ của một số Trạm Y tế xã được chọn để xác định các vấn đề sức khỏe tâm thần, cung cấp liệu pháp tâm lý cơ bản và điều trị duy trì. “Tôi đã gặp nhiều bệnh nhân phục hồi rất tốt trong quá trình được điều trị tại bệnh viện nhưng sau đó họ lại bị tái phát khi trở về cộng đồng,” BS. Trung cho hay. “Chỉ bằng cách hỗ trợ người bệnh cái mà họ cần sau khi đã điều trị ổn định tại bệnh viện tâm thần thì chúng ta mới có thể đảm bảo rằng về lâu dài người bệnh có thể quay trở lại làm việc và sống khỏe mạnh, có ích”.
Chị Huỳnh Thị Mỹ Thắm là điều dưỡng của Trạm Y tế phường Hòa Minh, TP. Đà Nẵng. Chị đã được tập huấn về những rối loạn tâm thần, liệu pháp tâm ý cơ bản, kiến thức và kỹ năng tiếp thị quảng cáo và quản lý nhóm. “ Phần thưởng lớn nhất cho việc làm của tôi là thấy người bệnh khỏe mạnh, vui tươi hơn hơn và trở lại đời sống thông thường, ” chị Thắm tâm sự. “ Lúc đầu khi tiến hành dự án Bất Động Sản, khi tôi nói với bệnh nhân là hoàn toàn có thể họ bị trầm cảm, thì họ thường khước từ điều trị do tại họ không muốn bị mang tiếng là “ bị điên ”. Bây giờ cả cộng đồng biết rõ hơn về trầm cảm và những yếu tố sức khỏe tâm thần khác rồi, những trường hợp như thế ít xảy ra lắm. Người bệnh muốn được hiểu biết rõ ràng hơn về thực trạng của họ và muốn được trợ giúp ”, chị Thắm hào hứng nói .
Ở Việt Nam, Hội phụ nữ có thành viên trong tất cả các huyện, xã và thôn/bản. “Khi có ai đó trong cộng đồng không khỏe mạnh, phụ nữ là người đầu tiên biết”, Bà Trần Thị Thu Hạnh, phó Chủ tịch Hội Phụ nữ Thành Phố Đà Nẵng cho hay. Mọi hội viên Hội phụ nữ của các xã/phường tham gia mô hình chăm sóc sức khỏe thân thần cộng đồng được tập huấn cơ bản về cách phát hiện người có nguy cơ trầm cảm. Khi một người có dấu hiệu bị trầm cảm, người này sẽ được gửi tới trạm y tế xã/phường để đánh giá thêm, sau đó là đến bệnh viện tâm thần để chẩn đoán và điều trị nếu cần. “Chúng tôi cũng tập huấn cho các hội viên nâng cao nhận thức về bệnh trầm cảm. Điều quan trọng là xóa bỏ mọi sự kỳ thị về các rối loạn tâm thần để không ai cảm thấy ngại ngùng hay e ngại khi tìm kiếm sự giúp đỡ họ cần”, Bà Trần Thị Thu Hạnh giải thích.
Tại buổi sàng lọc do Hội Phụ nữ và Trạm Y tế phường Hòa Minh tổ chức, chị Phụng bị phát hiện có dấu hiệu trầm cảm. “Năm 2013, cả bố và mẹ tôi đều qua đời sau mấy năm bị bệnh, còn tôi bị mất việc. Tôi bắt đầu cảm thấy mệt mỏi, buồn bã, lúc nào cũng bị căng thẳng và không thể nào dứt ra khỏi đầu cảm giác và những suy nghĩ tiêu cực”, chị Phụng cho hay.
Năm năm trước, 1 số ít cán bộ của Trạm Y tế phường Hòa Minh được tập huấn về sức khỏe tâm thần. Do đó, khi chị Phụng liên tục tới khám do bị đau dạ dày, đau đầu và những yếu tố khác, một cán bộ điều dưỡng đã nhận thấy những tín hiệu của trầm cảm và khuyên chị Phụng đi khám sàng lọc trầm cảm. Rất nhanh sau đó, chị Phụng được chuyển tới bệnh viện tâm thần và được chẩn đoán là bị trầm cảm nặng, hoàn toàn có thể đã mắc vài năm. Chị được điều trị bằng thuốc phối hợp với liệu pháp tâm ý. Sau khi thực trạng được cải tổ, chị Phụng được chuyển trở về Trạm Y tế phường Hòa Minh để được điều trị bằng liệu pháp tương hỗ nhóm .
“ Những lần đầu khi tôi tham gia nhóm rất khó khăn vất vả, ” chị Phụng nhớ lại. “ Thật khó để san sẻ những cảm hứng sâu thẳm và riêng tư nhất của mình với người khác. Nhưng tôi vẫn cứ tới những buổi hoạt động và sinh hoạt đó và sau đó tôi nhận thấy là mình cảm thấy tốt hơn, và việc san sẻ yếu tố của mình với những người khác thật sự có ích. Tôi cảm thấy đỡ đơn độc hơn và tôi thấy có nhiều người khác cũng bị những yếu tố như tôi ”. Sau vài tháng hoạt động và sinh hoạt theo liệu pháp tương hỗ nhóm, chị Phụng được chọn để được tập huấn để trở thành người quản lý nhóm. Giờ đây, chị đã hoàn toàn có thể tương hỗ những người khác vượt qua trầm cảm .
Đầu tư vào sức khỏe tâm thần là đầu tư đầy giá trị, TS. Wai – Trưởng Đại diện WHO giải thích thêm “Cứ mỗi đồng đầu tư vào việc nhân rộng dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần sẽ mang lại 4 đồng cho nền kinh tế do đem lại sức khỏe tốt hơn và năng suất lao động cao hơn. Đầu tư vào sức khỏe tâm thần là đầu tư có lợi và nếu không hành động cái giá có thể rất đắt.”
Kinh nghiệm ở Đà Nẵng là ví dụ điển hình về một mô hình mà Việt Nam hoàn toàn có thể làm để cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe cộng đồng toàn diện hơn ở các tỉnh khác trên khắp cả nước.
