Soạn bài Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa
Soạn bài Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa
Bài giảng: Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa (Tiết 1) – Cô Trương Khánh Linh (Giáo viên VietJack)
Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 84 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Bài 1,2
a. Hai lời than thân đều mở đầu bằng “Thân em như…” với âm điệu xót xa, ngậm ngùi, gây ấn tượng cho người nghe. Lời than thân là của những cô gái, những người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Những số phận bé nhỏ, không có quyền định đoạt hạnh phúc của chính bản thân mình.
Quảng cáo
b. Thân phận có nét chung nhưng nỗi đau của từng người lại mang sắc thái riêng được diễn tả bằng hình ảnh so sánh, ẩn dụ khác nhau.
Bài 1:
Cách khởi đầu bằng “ Thân em như … ” cho thấy người phụ nữ ý thức được vẻ đẹp, tuổi xuân của mình nhưng số phận lại rẻ mạt, không có quyền quyết định hành động niềm hạnh phúc của mình. Họ như món hàng – “ tấm lụa đào ” bị bán ở chợ. Ý thức được điều ấy, người phụ nữ gửi gắm tiếng lòng của mình vào hai câu ca dao. Hai câu ca dao ấy đã nói lên nỗi xót xa, lo ngại cho thân phận mình .
Bài 2:
Cũng khởi đầu bằng cụm “ Thân em như … ” nhưng bài này có 4 dòng – dung tích dài gấp đôi bài trên cho thấy sự ý thức về thân phận của người phụ nữ trở nên rõ ràng, can đảm và mạnh mẽ hơn. Từ đó, bài ca dao không chỉ đơn thuần là chứng minh và khẳng định vẻ đẹp phẩm chất của người phụ nữ nữa mà nó còn là lời mời mọc, mong ước, khát khao được khẳng định chắc chắn giá trị, vẻ đẹp của những người phụ nữ trong xã hội xưa .
Câu 2 (trang 84 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Bài 3
a. Nếu như hai bài ca dao trên mở đầu bằng “Thân em như…” thì bài ca dao này lại được mở đầu bằng đại từ phiếm chỉ “Ai” – một từ cũng khá quen thuộc trong ca dao xưa. Trong ca dao, từ “Ai” thường dùng để chỉ các thế lực ép gả, ngăn cản tình yêu và trong bài ca dao này cũng như vậy. “Ai” ở đây có thể là cha mẹ, những hủ tục cưới xin hay cũng có thể là chính người tình…
Quảng cáo
b. Mặc dù lỡ duyên nhưng tình nghĩa vẫn bền vững, thủy chung. Điều đó được nói lên bằng một hệ thống những hình ảnh của thiên nhiên vũ trụ: mặt trăng, mặt trời, sao Hôm, sao Mai. Tác giả dân gian đã lấy cái vĩnh hằng, bất biến của thiên nhiên, vũ trụ để khẳng định tính bền vững, sự thủy chung trong tình yêu, dù không ở gần nhau nhưng mãi mãi có nhau.
c. Vẻ đẹp của câu thơ cuối: Dẫu không đến được với nhau nhưng chàng trai vẫn một lòng chờ cô gái: “Ta như sao Vượt chờ trăng giữa trời”. Dù cho có cách xa nhưng chàng trai vẫn một lòng thủy chung chờ cô gái dẫu biết tình yêu này là không thể như sao Vượt chờ mặt trăng nhưng mãi mãi không thể đến gần nhau được.
Câu 3 (trang 84 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Bài 4:
– Bài ca dao diễn đạt tình cảm thương nhớ của lứa đôi yêu nhau qua những hình tượng bình dị, thân thiện : khăn, đèn, mắt. Tác giả dân gian đã sử dụng phép nhân hóa ( khăn, đèn ) và phép hoán dụ ( mắt ) để thể hiện một cách ý nhị, kín kẽ tâm tư nguyện vọng, tình cảm của cô gái so với người mình yêu .
+ Chiếc khăn được hỏi đến tiên phong và nhiều nhất biểu lộ nỗi nhớ triền miên, da diết cùng với đó là sự hoạt động lên, xuống, rơi, vắt làm hiện lên một cách rõ ràng tâm trạng không an tâm của người con gái .
+ Ngọn đèn : hiện thân của nỗi nhớ được đo theo thời hạn, biểu lộ tình yêu của người con gái luôn cháy sáng, không khi nào lụi tắt .
+ Đôi mắt : là lời bộc bạch trực tiếp nỗi lòng của mình : nhớ thương tình nhân nhưng lòng vẫn nặng trĩu ưu tư nên “ Mắt ngủ không yên ” .
Câu 4 (trang 84 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Bài 5
– Chiếc cầu – dải yếm là một hình ảnh thẩm mỹ và nghệ thuật chỉ có trong ca dao, nói lên mong ước mãnh liệt của người dân trong tình yêu. Đây là lời tỏ tình đầy ý nhị của cô gái. Có thể thấy đây là hình ảnh quen thuộc thường Open trong ca dao :
“Cô kia cắt cỏ bên sông
Muốn sang anh ngả cành hồng cho sang.”
– Đó là những cây cầu không có thực nhưng lại mang đến cho người đọc vẻ đẹp rất dân gian, rất đồng quê và rồi từ đó mong ước của cô gái trở nên độc lạ, táo bạo hơn :
“Ước gì sông rộng một gang,
Bắc cầu dải yếm để chàng sang chơi.”
– Người con gái đã dữ thế chủ động bắc cầu cho người mình yêu. Đây là một tâm lý rất táo bạo trong xã hội phong kiến đầy những hủ tục, những ràng buộc của lễ giáo. Cái cầu dải yếm này vừa thân thiện thân quen, táo bạo mà trữ tình, lại đằm thắm đầy dịu dàng êm ả. Nó trở thành hình tượng đẹp cho tình yêu mà chỉ có tư duy nghệ thuật và thẩm mỹ dân gian mới phát minh sáng tạo ra được .
Quảng cáo
Câu 5 (trang 84 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Bài 6
– Hình ảnh muối – gừng : được thiết kế xây dựng từ những hình ảnh có thực trong đời sống ( gia vị trong bữa ăn ) tượng trưng cho tình nghĩa của con người : sự gắn bó thủy chung khi trải qua hết những “ vị ” của đời sống ( Gừng cay – muối mặn )
– Giá trị biểu cảm của hình ảnh muối – gừng trong bài ca dao :
+ Là nghĩa tình chung thủy dành cho những cặp vợ chồng
+ Nghĩa tình ấy bền vững như Muối ba năm muối đang còn mặn – Gừng chin tháng gừng hãy còn cay
+ Hương vị của gừng – muối đã thành mùi vị của tình người
+ Khẳng định lòng chung thủy sắt son, không khi nào xa cách
Câu 6 (trang 84 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
– Sự lặp lại cách mở đầu bài ca: Thân em như…
– Những hình ảnh thành hình tượng trong ca dao : cái cầu, tấm khăn, ngọn đèn, gừng cay – muối mặn, …
– Hình ảnh so sánh, ẩn dụ ( lấy từ trong đời sống đời thường : tấm lụa đào, củ ấu gai, … ; lấy từ vạn vật thiên nhiên, thiên hà : mặt trời, trăng, sao )
– Thời gian và khoảng trống thẩm mỹ và nghệ thuật ( bài 4 )
– Thể thơ lục bát ; thể văn bốn, tuy nhiên thất lục bát ( biến thể ) ; thể hỗn hợp
Luyện tập
Bài 1 (Trang 85 sgk ngữ văn 10 tập 1)
Thân em như hạt mưa sa
Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày
Thân em như hạt mưa rào
Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa
Thân em như trái bần trôi
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu
Thân em như miếng cau khô
Kẻ thanh tham mỏng mảnh, người thô tham dày
Thân em như giếng giữa đàng
Người khôn rửa mặt, người phàm rửa chân .
Các bài ca dao nói về thân em có sắc thái biểu cảm :
+ Than thân, hờn trách người không biết trân trọng vẻ đẹp của người con gái
+ Sự ý thức cao về giá trị của bản thân của người con gái .
Bài 2 (trang 85 sgk ngữ văn 10 tập 1)
Nhớ ai như nhớ thuốc lào
Đã chôn điếu xuống lại đào điếu lên
Nhớ ai ra ngẩn vào ngơ
Nhớ ai ai nhớ giờ đây nhớ ai ?
Đêm qua ra đứng bờ ao
Trông cá cá lặn trông sao sao mờ
Buồn trông con nhện giăng tơ
Nhện ơi nhện hỡi nhện chờ mối ai
Buồn trông chênh chếch sao mai
Sao ơi sao hỡi nhớ ai sao mờ .
Gửi khăn, gửi áo, gửi lời
Gửi đôi chàng mạng cho người đàng xa
Nhớ khi khăn mở trầu trao
Miệng chỉ cười nụ biết bao nhiêu tình .
Bài ca dao Khăn thương nhớ ai nằm trong mạng lưới hệ thống những bài ca dao nỗi nhớ tình nhân .
Câu thơ : “ Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm ” ( Nguyễn Khoa Điềm ) lấy ý từ ca dao nhưng phát minh sáng tạo vượt bậc khi tình cảm nam nữ hòa quyện vào tình yêu quốc gia .
Quảng cáo
Bài giảng: Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa (Tiết 2) – Cô Trương Khánh Linh (Giáo viên VietJack)
Xem thêm những bài Soạn văn lớp 10 cực ngắn, hay khác :
Đã có giải thuật bài tập lớp 10 sách mới :
Ngân hàng trắc nghiệm lớp 10 tại khoahoc.vietjack.com
Đã có app VietJack trên điện thoại cảm ứng, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi trực tuyến, Bài giảng …. không lấy phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS .
Nhóm học tập facebook miễn phí cho teen 2k6: fb.com/groups/hoctap2k6/
Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:
Theo dõi chúng tôi không lấy phí trên mạng xã hội facebook và youtube :
Nếu thấy hay, hãy động viên và chia sẻ nhé! Các bình luận không phù hợp với nội quy bình luận trang web sẽ bị cấm bình luận vĩnh viễn.
Giải bài tập lớp 10 sách mới những môn học
