Đã từ lâu, người ta biết rằng màu sắc không phải là tính chất tự có của vật chất. Màu sắc là yếu tố phụ thuộc vào ánh sáng. Ở đâu không có ánh sáng thì cũng không có màu. Trong bóng tối, vật thể nào cũng đều có màu đen.
Ánh sáng mặt trời là một chùm bức xạ sóng điện từ có bước sóng khác nhau. Khi cho ánh sáng trắng qua một lăng kính ta sẽ nhận được một dải đen. Hiện tượng này trong tự nhiên cũng dễ thấy khi ánh sáng mặt trời đi qua không khí có nhiều hơi nước và tạo thành cầu vồng.
Khi cho tia sáng trắng qua lăng kính sẽ nhận được một dải màu có màu đỏ, cam, vàng, lục lam, chàm tím. Đó là quang phổ của ánh sáng trắng. Lăng kính không khúc xạ các màu như nhau. Bức xạ nào có bước sóng ngắn thì sẽ bị lăng kính khúc xạ nhiều hơn. Ngược lại, nếu hứng tất cả các bức xạ này vào một thấu kính lõm thì ta sẽ nhận được ánh sáng trắng tại điểm hội tụ của thấu kính.
Khi chiếu ánh sáng lên một vật thể thì mặt phẳng vật thể sẽ hấp thụ 1 số ít bức xạ có bước sóng này và phản chiếu 1 số ít bức xạ có bước sóng kia. Nếu nó hấp thụ những bức xạ mỗi thứ một chút ít thì sẽ thấy vật thể ấy màu trắng. Nếu nó hấp thụ hàng loạt bức xạ thì sẽ thì sẽ thấy vật thể màu đen. Nếu hấp thụ ở mức trung bình thì vật thể có màu xám .
Như vậy, màu của vật thể là sự tổng hợp toàn bộ những bức xạ có bước sóng khác nhau mà mặt phẳng của nó phản chiếu .
Và tất yếu, nếu hai nguồn chiếu sáng phát ra bức xạ khác nhau thì mặt phẳng vật thể cũng phản chiếu bức xạ khác nhau. Điều này lý giải vì sao khi soi tờ in dưới ánh sáng tự nhiên và ánh sáng tự tạo thì hình ảnh trên tờ in không cùng một màu như nhau .
Muốn kiểm tra và tái tạo được sắc tố trên tờ in giống nhau như mẫu thì phải đặt chúng trong điều kiện kèm theo ánh sáng như nhau, nghĩa là tờ in và mẫu đều được đặt dưới một nguồn sáng và cùng một cường độ .
* Các hình thức tạo màu.
Các hình thức tạo màu được gọi theo thuật ngữ khoa học là những hình thức tổng hợp màu xanh. Có hai chiêu thức tổng hợp màu là : tổng hợp màu cộng và tổng hợp màu trừ .
Trong tổng hợp màu cộng, ta nhận được màu mới khi trộn lẫn những ánh sáng có màu. Chẳng hạn, khi chiếu ánh sáng lục và ánh sáng đỏ lên một tấm phông ta sẽ nhận được màu trắng. ở hình thức khác, ta cũng nhận được màu mới nhưng bằng cách trộn lẫn những vật thể có màu. Đây là chiêu thức tổng hợp màu trừ. Chẳng hạn khi đặt một tấm kính đỏ lên một tấm kính màu lục sẽ nhận được màu xám. Kết quả cũng tựa như khi trộn lẫn mực hay khi in chồng màu .
Như vậy, hai chiêu thức tổng hợp màu nói trên trọn vẹn khác nhau và không nên lẫn lộn. Theo chiều pháp luật trên vòng tròn màu, nếu pha hai màu cách xa nhau ( màu bù ) sẽ cho một màu tối, nếu pha hai màu gần nhau sẽ cho một màu sáng, trong .
* Khái niệm về in chồng màu.
Theo kim chỉ nan màu, với ba màu cơ bản là vàng, đỏ và lam phối hợp với nhau theo những tỉ lệ khác nhau sẽ bộc lộ được tổng thể những màu tự nhiên .
Như vậy, kỹ thuật tách màu là quá trình chụp bài mẫu màu qua ba kính lọc: Kính lọc màu tím, kính lọc lục và kính màu cam đậm để có các phim đơn sắc tương ứng với các màu vàng, đỏ và lam.
Để in hình ảnh nhiều màu, ta phải cho mỗi màu đơn sắc có góc nhìn xoay tram khác nhau, chứ không hề để điểm tram của màu này chồng khít lên điểm tram của màu kia, khi chồng những điểm tram lên như vậy ta chỉ nhận được hình ảnh có màu xám tối. Như vậy, những điểm t’ram của ba màu nhất thiết phỉa nằm kế cận nhau chứ không phải chồng lên nhau. ở những vùng sáng, những điểm tram nằm tách rời và kế cận nhau nên mắt ta nhận được màu theo hình thức tổng hợp cộng. Ngược lại, ở những vùng tối của hình ảnh, những điểm tram bị bít nên có phần bị chồng lên nhau. Theo nguyên tắc, khi chồng những màu lên nhau thì sắc tố tạo được sẽ theo hình thức tổng hợp trừ .
Cần lưu ý là trong thực tế, khi chồng cả ba màu cơ bản lên nhau cũng không cho được màu đen hoàn toàn. Để cho độ tương phản của vùng tối được mạnh hơn, ta phải in thêm một màu đậm thứ tư và đó thường là màu đen.
Trong in offset, đối với các bài mẫu một màu có thể sử dụng kỹ thuật in duplex bằng cách in hai lần bằng hai màu mực. Sau khi đã chọn màu cho hình ảnh thì trước tiên in bằng mực có màu lạt hơn mẫu và sau đó in lần thứ nhì bằng màu mẫu thật đậm. Khi đó hình ảnh nhận được sẽ tinh tế về các chi tiết và có mức độ tầng thứ rộng hơn.
* Phương pháp pha màu.
Như đã biết, theo kim chỉ nan, khi pha hai màu bù với nhau sẽ cho màu đên theo tổng hợp trừ. Còn trên thực tiễn lại cho màu xám .
Pha màu là kỹ thuật nhìn nhận bằng mắt, nhưng để trợ giúp những người mới vào nghề, ta hoàn toàn có thể nêu mọt số quy tắc tổng quát như sau :
1. Hai màu bù sẽ nằm ở hai cực đối lập trên vòng tròn màu, nghĩa là đối nhau 180 °. Tất cả những màu khác sẽ cách nhau một góc nhở hơn. Một màu được pha bằng hai màu khác nhau trên vòng tròn màu sẽ càng đen ( tối ) khi hai màu nàu càng cách xa nhau ( trên vòng màu ). Ngược lại, màu pha sẽ càng trong sáng nếu hai màu hợp thành càng nằm gần nhau trên vòng tròn màu. àu lam đỏ nhạt và màu vàng đỏ nhạt nằm cách nhau 1600 ° trên vòng màu nên khi pha chung sẽ cho màu lục nâu. Trong khi đó, nếu pha hai màu lam lục và vàng lục chỉ cách nhau 80 ° thì ta sẽ có màu lục tươi trong. Hai màu đỏ lam và vàng lục sẽ cho màu cam nâu, trong khi đỏ vàng và lam lục lại cho tím nâu .
Muốn có màu xám, ta hoàn toàn có thể pha một chút ít đen với một trong những màu của vòng màu. Như vậy, mực đen được dùng gia thê vào những màu khác để tăng độ đậm. Còn trong kỹ thuật chồng màu thì để có màu đen, phải chồng những màu lên nhau để chúng hấp thụ hết ánh sáng chiếu vào .
2. Khi cần làm tối màu, ta không hề không pha thêm màu đen. Tuy nhiên cần rất là cẩn trọng vì chỉ cần một lượng rất ít mực đen là đủ làm tối màu. Ngược lại, khi cần làm sáng màu thì cần pha lạt mực đậm .
3. Khi pha những màu đậm với nhau, ta sẽ được màu đậm hơn và có chiều sâu hơn. Khi pha những màu lạt với nhau ra được màu trong và sáng .
4. Khi pha hai màu có liều lượng bằng nhau, không hẳn ta sẽ được một màu nằm “ ở giữa ” hai màu nọ. Màu nào đậm hơn sẽ có ảnh hưởng tác động nhiều hơn. Chỉ cần một chút ít lam cho màu vàng cũng đủ ra màu lục. Một ít đỏ cho màu vàng cũng đủ ra màu lục. Một ít đỏ cho màu vàng cũng đủ ra màu cam. ít lam cho đỏ cũng đủ ra tím. Khi pha mực, nên cho dần mực đậm vào mực lạt, chứ không được làm ngược lại .
5. Khi pha các loại mực trắng vào mực màu ta sẽ nhận được các sắc thái khác nhau của màu đó. Nếu pha mực trắng trong thì sẽ được sắc thái sáng trong, còn trắng đục dùng để pha màu phủ.
6. Mực in khi nào cũng tuân thủ những tiêu chuẩn kỹ thuật như độ trong, đậm đặc, độ khô, độ bền ánh sáng v.v … khi pha mực thì đặc thù kỹ thuật của mực pha sẽ giảm đi. Do vậy nên hạn chế việc pha màu và tốt nhất nên gửi mẫu màu đến cơ sở sản xuất mực để chế sẵn .
Trên đây là 1 số ít khái niệm sơ khởi về sắc tố, phương pháp tạo, pha những màu của mực in, nhằm mục đích mục tiêu tái hiện một cách chính sác sắc tố trong trong thực tiễn, kỳ vọng sẽ giúp ích cho những bạn đã, đang và sẽ bước vào ngành đồ họa ấn loát .
