Bài thuyết trình: Cái chung cái riêng
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.74 MB, 25 trang )
XIN CHÀO
CÔ VÀ CÁC BẠN
NHÓM 6 K17KDQTB
Nguyễn Thị Hoài Anh
Chu Kim Oanh
Vũ Thị Thúy Hoa
Đoàn Thị Thơm
Lưu Thị Ánh Linh
Nguyễn Thành Lâm
Cái chung ??? Cái riêng
@()?>(&%@
Phạm
trù ???
Cái đơn nhất = Cái riêng
???#@%&*
Phạm trù: Là những khái niệm rộng
nhất, phản ánh những mặt, những
thuộc tính, những mối liên hệ chung,
cơ bản nhất
của các sự vật và hiện
.
tượng thuộc một lĩnh vực nhất định.
Phạm trù triết học: Là phạm trù
chung nhất, phản ánh những mặt,
những thuộc tính, những mối liên hệ
cơ bản và phổ biến nhất không phải
chỉ của một lĩnh vực nhất định nào
đó của hiện thực mà của toàn bộ thế
giới hiện thực, bao gồm cả tự nhiên,
xã hội và tư duy.
PHẠM TRÙ VÀ PHẠM TRÙ TRIẾT HỌC
PHẠM TRÙ TRIẾT HỌC
(VẬT CHẤT)
PHẠM TRÙ: SINH VẬT
PHẠM TRÙ: ĐỘNG VẬT
PHẠM TRÙ: GIA CẦM
PHẠM TRÙ: GIA SÚC
6 Cặp phạm trù cơ bản
của triết học
1)Cái riêng và cái chung
2)Nguyên nhân và kết quả
3)Tất nhiên và ngẫu nhiên
4)Nội dung và hình thức
5)Bản chất và hiện tượng
6)Khả năng và hiện thực.
Nội dung chính
1. Khái niệm cái chung, cái riêng, cái đơn
nhất
2. Quan hệ biện chứng giữa cái riêng, cái
chung và cái đơn nhất
3. Ý nghĩa phương pháp luận
Cái riêng là phạm trù triết học dùng để chỉ một sự
vật, một hiện tượng, một quá trình riêng lẻ nhất
định.
Cái chung là phạm trù triết học dùng để chỉ những
mặt, những thuộc tính, những yếu tố, những quan
hệ…tồn tại phổ biến ở nhiều sự vật, hiện tượng
Trong cái riêng,ngoài cái chung còn tồn tại cái đơn
nhất, đó là phạm trù triết học dùng để chỉ những
mặt, những thuộc tính… chỉ tồn tại ở một sự vật,
một hiện tượng nào đó mà không được lặp lại ở bất
kỳ sự vật, hiện tượng nào khác.
Cái riêng
Cái riêng
Cái riêng
Cái đơn nhất
Cái chung
Cái riêng = Cái chung + Cái đơn nhất
2.Quan hệ biện chứng giữa cái riêng, cái chung và cái
đơn nhất
Việc giải quyết mối
quan hệ giữa cái chung
và cái riêng không hề
đơn giản, Lênin đã cho
rằng:
“Con người bị rối lên chính là ở trong
phép biện chứng của cái riêng và cái
chung”
MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁI CHUNG, CÁI
RIÊNG VÀ CÁI ĐƠN NHẤT
Phép biện chứng duy vật cho rằng cái riêng, cái chung
và cái đơn nhất đều tồn tại khách quan, giữa chúng có mối
liên hệ hữu cơ với nhau, không tách rời nhau.
Cái chung chỉ tồn tại trong cái riêng, thông qua
cái riêng mà biểu hiện sự tồn tại của nó.
Cái riêng chỉ tồn tại trong mối quan hệ với cái
chung, không có cái riêng tồn tại độc lập tuyệt
đối tách rời cái chung.
MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁI CHUNG, CÁI RIÊNG VÀ
CÁI ĐƠN NHẤT
Ví dụ:
HOA LAN, HOA
CÚC, HOA TULIP
LÀ “ CÁI RIÊNG ”
HOA là “ CÁI
CHUNG ”
TULIP
HOA
LAN
CÚC
MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁI CHUNG, CÁI
RIÊNG VÀ CÁI ĐƠN NHẤT
Phân tích VD:
•Không có cây hoa nào nói chung tồn tại bên cạnh cây
hoa cúc, cây hoa tulip,… Nhưng cây hoa cúc, cây hoa
tulip,… nào cũng có rễ thân, lá, cánh hoa và có quá trình
sinh hóa để duy trì sự sống. Những đặc tính chung này
lặp lại ở những cây riêng lẻ và được phản ánh trong khái
niệm “cây hoa”. Đó là cái chung của những cái riêng của
mỗi cây hoa cụ thể.
•Rõ ràng, cái chung tồn tại thực sự nhưng không tồn tại
ngoài cái riêng mà phải thông qua cái riêng.
MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁI CHUNG, CÁI
RIÊNG VÀ CÁI ĐƠN NHẤT
Cái riêng là cái toàn bộ, phong phú, đa dạng hơn
cái chung. Cái chung là cái bộ phận nhưng sâu
sắc, bản chất hơn cái riêng. Bởi vì, cái riêng là
tổng hợp của cái chung và cái đơn nhất; còn cái
chung biểu hiện tính phổ biến, tính quy luật của
nhiều cái riêng.
MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁI CHUNG, CÁI RIÊNG VÀ
CÁI ĐƠN NHẤT
Ví dụ: Xét nhóm 6 lớp KDQTB
HVNH
Cái chung: SV HVNH
Cái riêng: Là 1 nhóm cụ thể
Cái đặc trưng: gồm những thành
viên mà không có tồn tại ở bất kì
nhóm nào ở HVNH
MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁI CHUNG, CÁI
RIÊNG VÀ CÁI ĐƠN NHẤT
Cái chung và cái đơn nhất có thể chuyển hóa
cho nhau trong những điều kiện xác định
Ví dụ: Xét loài bướm sâu (Bistonbetularia) ở vùng
công nghiệp thuộc Châu Âu:
MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁI CHUNG, CÁI
RIÊNG VÀ CÁI ĐƠN NHẤT
Phân tích VD:
Trước khi chưa có nhiều khói bụi than từ ống khói nhà máy bám vào
cây thì: Phần lớn là bướm màu trắng, có 1 số rất ít là cá thể bướm màu
đen.
Cái chung: Bướm màu trắng
Cái đơn nhất: Bướm màu đen
Khi có nhiều có khói bụi than từ ống khói nhà máy bán vào cây thì
màu đen trở thành có lợi cho bướm vì chim ăn sâu khó phát hiện. Vì
vậy, các cá thể màu đen sẽ sống sót nhiều hơn, con cháu chúng ngày
càng đông và thay thế dần dạng trắng.
Cái chung: Bướm màu đen
Cái đơn nhất: Bướm màu trắng.
MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁI CHUNG, CÁI
RIÊNG VÀ CÁI ĐƠN NHẤT
Các quan điểm phi Mác-xít
•Phái duy thực: Cái riêng chỉ tồn tại tạm thời, thoáng
qua, không phải cái tồn tại vĩnh viễn. Cái chung là
những ý niệm tồn tại vinh viễn. Cái chung không phụ
thuộc vào cái riêng mà còn sinh ra cái riêng
•Phái duy danh: Chỉ có cái riêng tồn tại thực sự còn cái
chung là những tên gọi trống rỗng do con người đặt ra,
không phản ánh cái gì trong hiện thực
•
Cái riêng chỉ tồn tại trong một
khoảng thời gian có hạn, vậy thì
cái chung có tồn tại vĩnh viễn,
vô hạn trong thời gian không?
Thứ nhất: cái chung chỉ tồn tại trong cái riêng,
thông qua cái riêng mà biểu hiện sự tồn tại của
mình.
Thứ hai: cái riêng chỉ tồn tại trong mối liên hệ
đưa đến cái chung
Thứ ba: Cái riêng là cái toàn bộ, phong phú hơn
cái chung. Cái chung là cái bộ phận nhưng sâu sắc,
bản chất hơn cái riêng.
Thứ tư: cái đơn nhất và cái chung có thể chuyển
hoá cho nhau trong quá trình phát triển của sự vật.
NGHIÊN CỨU PHẠM TRÙ Rút ra
BÀI HỌC THỰC TiỄN
Cái chung chỉ tồn tại
trong cái riêng
Để phát hiện cái chung
cần xuất phát
từ những cái riêng
Cái chung
biểu hiện
thông qua
những cái riêng
Vận dụng cái chung
vào cái riêng
cần chú ý
tính cụ thể
của từng cái riêng
Cái chung
và cái đơn nhất
có thể
chuyển hoá cho nhau
Tạo điều kiện thuận lợi
cho chúng diễn ra
nếu xét thấy có lợi.
Phạm trù triết học : Là phạm trùchung nhất, phản ánh những mặt, những thuộc tính, những mối liên hệcơ bản và phổ cập nhất không phảichỉ của một nghành nhất định nàođó của hiện thực mà của hàng loạt thếgiới hiện thực, gồm có cả tự nhiên, xã hội và tư duy. PHẠM TRÙ VÀ PHẠM TRÙ TRIẾT HỌCPHẠM TRÙ TRIẾT HỌC ( VẬT CHẤT ) PHẠM TRÙ : SINH VẬTPHẠM TRÙ : ĐỘNG VẬTPHẠM TRÙ : GIA CẦMPHẠM TRÙ : GIA SÚC6 Cặp phạm trù cơ bảncủa triết học1 ) Cái riêng và cái chung2 ) Nguyên nhân và kết quả3 ) Tất nhiên và ngẫu nhiên4 ) Nội dung và hình thức5 ) Bản chất và hiện tượng6 ) Khả năng và hiện thực. Nội dung chính1. Khái niệm cái chung, cái riêng, cái đơnnhất2. Quan hệ biện chứng giữa cái riêng, cáichung và cái đơn nhất3. Ý nghĩa giải pháp luậnCái riêng là phạm trù triết học dùng để chỉ một sựvật, một hiện tượng kỳ lạ, một quy trình riêng không liên quan gì đến nhau nhấtđịnh. Cái chung là phạm trù triết học dùng để chỉ nhữngmặt, những thuộc tính, những yếu tố, những quanhệ … sống sót thông dụng ở nhiều sự vật, hiện tượngTrong cái riêng, ngoài cái chung còn sống sót cái đơnnhất, đó là phạm trù triết học dùng để chỉ nhữngmặt, những thuộc tính … chỉ sống sót ở một sự vật, một hiện tượng kỳ lạ nào đó mà không được lặp lại ở bấtkỳ sự vật, hiện tượng kỳ lạ nào khác. Cái riêngCái riêngCái riêngCái đơn nhấtCái chungCái riêng = Cái chung + Cái đơn nhất2. Quan hệ biện chứng giữa cái riêng, cái chung và cáiđơn nhấtViệc xử lý mốiquan hệ giữa cái chungvà cái riêng không hềđơn giản, Lênin đã chorằng : “ Con người bị rối lên chính là ở trongphép biện chứng của cái riêng và cáichung ” MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁI CHUNG, CÁIRIÊNG VÀ CÁI ĐƠN NHẤT Phép biện chứng duy vật cho rằng cái riêng, cái chungvà cái đơn nhất đều sống sót khách quan, giữa chúng có mốiliên hệ hữu cơ với nhau, không tách rời nhau. Cái chung chỉ sống sót trong cái riêng, thông quacái riêng mà bộc lộ sự sống sót của nó. Cái riêng chỉ sống sót trong mối quan hệ với cáichung, không có cái riêng sống sót độc lập tuyệtđối tách rời cái chung. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁI CHUNG, CÁI RIÊNG VÀCÁI ĐƠN NHẤT Ví dụ : HOA LAN, HOACÚC, HOA TULIPLÀ “ CÁI RIÊNG ” HOA là “ CÁICHUNG ” TULIPHOALANCÚCMỐI QUAN HỆ GIỮA CÁI CHUNG, CÁIRIÊNG VÀ CÁI ĐƠN NHẤTPhân tích VD : • Không có cây hoa nào nói chung sống sót bên cạnh câyhoa cúc, cây hoa tulip, … Nhưng cây hoa cúc, cây hoatulip, … nào cũng có rễ thân, lá, cánh hoa và có quá trìnhsinh hóa để duy trì sự sống. Những đặc tính chung nàylặp lại ở những cây riêng không liên quan gì đến nhau và được phản ánh trong kháiniệm “ cây hoa ”. Đó là cái chung của những cái riêng củamỗi cây hoa đơn cử. • Rõ ràng, cái chung sống sót thực sự nhưng không tồn tạingoài cái riêng mà phải trải qua cái riêng. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁI CHUNG, CÁIRIÊNG VÀ CÁI ĐƠN NHẤT Cái riêng là cái hàng loạt, đa dạng và phong phú, phong phú hơncái chung. Cái chung là cái bộ phận nhưng sâusắc, thực chất hơn cái riêng. Bởi vì, cái riêng làtổng hợp của cái chung và cái đơn nhất ; còn cáichung bộc lộ tính thông dụng, tính quy luật củanhiều cái riêng. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁI CHUNG, CÁI RIÊNG VÀCÁI ĐƠN NHẤTVí dụ : Xét nhóm 6 lớp KDQTBHVNHCái chung : SV HVNHCái riêng : Là 1 nhóm cụ thểCái đặc trưng : gồm những thànhviên mà không có sống sót ở bất kìnhóm nào ở HVNHMỐI QUAN HỆ GIỮA CÁI CHUNG, CÁIRIÊNG VÀ CÁI ĐƠN NHẤT Cái chung và cái đơn nhất hoàn toàn có thể chuyển hóacho nhau trong những điều kiện kèm theo xác địnhVí dụ : Xét loài bướm sâu ( Bistonbetularia ) ở vùngcông nghiệp thuộc Châu Âu : MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁI CHUNG, CÁIRIÊNG VÀ CÁI ĐƠN NHẤTPhân tích VD : Trước khi chưa có nhiều khói bụi than từ ống khói xí nghiệp sản xuất bám vàocây thì : Phần lớn là bướm màu trắng, có một số ít rất ít là thành viên bướm màuđen. Cái chung : Bướm màu trắngCái đơn nhất : Bướm màu đen Khi có nhiều có khói bụi than từ ống khói nhà máy sản xuất bán vào cây thìmàu đen trở thành có lợi cho bướm vì chim ăn sâu khó phát hiện. Vìvậy, những thành viên màu đen sẽ sống sót nhiều hơn, con cháu chúng ngàycàng đông và thay thế sửa chữa dần dạng trắng. Cái chung : Bướm màu đenCái đơn nhất : Bướm màu trắng. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁI CHUNG, CÁIRIÊNG VÀ CÁI ĐƠN NHẤTCác quan điểm phi Mác-xít • Phái duy thực : Cái riêng chỉ sống sót trong thời điểm tạm thời, thoángqua, không phải cái sống sót vĩnh viễn. Cái chung lànhững ý niệm sống sót vinh viễn. Cái chung không phụthuộc vào cái riêng mà còn sinh ra cái riêng • Phái duy danh : Chỉ có cái riêng sống sót thực sự còn cáichung là những tên gọi trống rỗng do con người đặt ra, không phản ánh cái gì trong hiện thựcCái riêng chỉ sống sót trong mộtkhoảng thời hạn hạn chế, vậy thìcái chung có sống sót vĩnh viễn, vô hạn trong thời hạn không ? Thứ nhất : cái chung chỉ sống sót trong cái riêng, trải qua cái riêng mà biểu lộ sự sống sót củamình. Thứ hai : cái riêng chỉ sống sót trong mối liên hệđưa đến cái chungThứ ba : Cái riêng là cái hàng loạt, đa dạng chủng loại hơncái chung. Cái chung là cái bộ phận nhưng thâm thúy, thực chất hơn cái riêng. Thứ tư : cái đơn nhất và cái chung hoàn toàn có thể chuyểnhoá cho nhau trong quy trình tăng trưởng của sự vật. NGHIÊN CỨU PHẠM TRÙ Rút raBÀI HỌC THỰC TiỄNCái chung chỉ tồn tạitrong cái riêngĐể phát hiện cái chungcần xuất pháttừ những cái riêngCái chungbiểu hiệnthông quanhững cái riêngVận dụng cái chungvào cái riêngcần chú ýtính cụ thểcủa từng cái riêngCái chungvà cái đơn nhấtcó thểchuyển hoá cho nhauTạo điều kiện kèm theo thuận lợicho chúng diễn ranếu xét thấy có lợi .
