Đã từ lâu, những bộ trang phục của các đồng bào dân tộc ở quê hương đã hấp dẫn tôi, mỗi một dân tộc có một trang phục riêng, khác biệt, mang đậm dấu ấn truyền thống của mình. Với tôi, trang phục của dân tộc Thái hấp dẫn theo một cách rất đặc biệt.
Dân tộc Thái ở Nước Ta có hai phân nhánh chính, đó là người Thái Đen và người Thái Trắng. Trang phục chung đều là áo cóm có hàng cúc bạc và váy nhung đen, có dây đai và trang trí thêm xà tích bạc, đầu đội khăn piêu. Tuy nhiên, tùy mỗi phân nhánh mà cách may áo có khác nhau đôi chút. Đối với người Thái Trắng, áo cóm may cổ thấp, có hình trái tim, nẹp vải đen. Đối với người Thái Đen áo may cổ tròn, cao, ôm khít lấy cổ. Người Thái Đen có thêm tục “ tằng cẩu ” rất đặc biệt quan trọng .
Áo cóm thời nay đã được cải cách đi nhiều cho tương thích với sự biến hóa của thời đại. Tay được cắt ngắn đi, vai hoàn toàn có thể làm bồng lên. Vải may áo thời xưa phải trồng bông, dệt vải, nhuộm chàm. Nhưng ngày này hoàn toàn có thể dùng nhiều loại vải với nhiều sắc tố sẵn có để may áo. Loại áo được yêu thích ở hiện tại là áo dùng vải lụa satin tơ tằm, phối hợp may với ren cùng màu ở khoảng chừng vai và tay áo, áo thường được may vai hơi bồng với kiểu tay lỡ. Áo thường được may bó sát người, bên trong thường để chừa một khoảng chừng vải mỗi bên hai phân để người mặc hoàn toàn có thể nới ra thêm tùy theo sự biến hóa của ngoại hình .
Tuy có cách tân về kiểu áo và chất liệu vải may áo nhưng cúc áo vẫn giữ nguyên là mười ba cúc từ cổ áo xuống thành một hàng thẳng. Một bên là hàng khuy bướm đực, một bên là hàng khuy bướm cái. Cúc áo ngày nay thường được làm từ nhôm, cúc bạc rất ít, thường chỉ có cha mẹ làm cho con gái để mặc trong ngày cưới như của hồi môn trước khi về nhà chồng. Đây cũng là một phong tục mang ý nghĩa truyền thống và nhân văn. Ý mong muốn con gái sau này khi chết đi thì mặc áo cóm bố mẹ may cho vào ngày cưới để trở về nhận mặt tổ tiên. Cúc áo được làm thành nhiều hình dạng: Hình bướm; hình con nhện; hình con ve; hình lá cây.
Về phần chân váy thường được làm từ váy nhung đen hoặc vải satin đen. Theo hình dáng thì váy nhung có hai loại, một loại trơn và một loại có đính kim sa hình hoa lá có màu sắc đẹp và bắt mắt. Theo chất liệu thì váy nhung có nhiều loại: Hàng loại một, chất liệu vải không giãn, nhung đen mượt, giặt không bị bay mất lớp nhung ở ngoài và có giá thành khá đắt; Hàng loại hai và ba, vải giãn, giặt nhiều thì lớp nhung ở ngoài không bền, giá thành rẻ hơn một nửa so với nhung loại một.
Đai váy thường được may bằng vải xanh, nẹp cứng hơn thông thường. Váy tân tiến thường được may xếp sẵn phía trước váy và cài bằng khuy cài quần tây nên rất tiện nghi cho người mặc. Nhưng so với váy satin đen ( được người trung tuổi và người già ưu thích hơn ) thì phải có thêm dây buộc váy được may từ vải xanh, dài, rộng khoảng chừng 5 cm, may kín hai bên mép vải và có hở một đoạn nhỏ ở gần hai đầu dây buộc váy để đựng tiền, đây cũng là một sự khôn khéo trong may mặc của người phụ nữ Thái khi xưa .
Mặc một bộ váy áo cóm lên người, kín kẽ mà vẫn toát lên một vẻ đẹp rất điệu đàng, bởi bộ váy đã khôn khéo khoe ra được những đường cong của người phụ nữ Thái một cách tài tình và dịu dàng êm ả nhất. Bởi vậy, mỗi khi đến với Tây Bắc người ta không chỉ trầm trồ trước cảnh sắc hùng vĩ, mà còn ngưỡng mộ trước vẻ đẹp mộc mạc, duyên dáng của những cô gái Thái nơi đây. Với riêng tôi, những kỉ niệm với bộ váy áo cóm được lưu giữ trong những bộ ảnh chụp cùng với nhà sàn, với cọn nước, … Trong tâm thức của tôi, bộ áo cóm vừa là nét văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn của dân tộc bản địa Thái, vừa là cái duyên gặp gỡ đặc biệt quan trọng khó quên .
ĐẶNG THÙY TIÊN
