Nghề nghiệp là một yếu tố quan trọng quyết định hành động đến tương lai của mỗi cá thể. Vài năm trở lại đây, mỗi mùa thi Đại học đến có tới hơn hai phần ba những thí sinh đăng lý lựa chọn học những khối ngành kinh tế tài chính, trong khi đó nhân lực khối ngành xã hội và kỹ thuật chất lượng cao lại đang thiếu vắng. Sự mất cân đối trong phân chia nguồn nhân lực như lúc bấy giờ một phần là do khuynh hướng nghề nghiệp cho học sinh THPT còn rất hạn chế và yếu kém dẫn đến việc những em học sinh không có được khuynh hướng tốt nhất cho tương lai của mình .
Các học sinh trung học phổ thống muốn có được xu thế nghề nghiệp tốt phải quy tụ đủ ba yếu tố. Thứ nhất là đam mê, thương mến, muốn được dành mọi công sức của con người và tận tâm để theo đuổi ngành nghề đó. Thứ hai là năng lượng, năng lực và thế mạnh của bản thân, mỗi cá thể phải nắm được điểm mạnh, điểm yếu của bản thân để có sự chuẩn bị sẵn sàng cũng như lựa chọn nghề nghiệp sao cho tương thích với năng lượng của bản thân. Thứ ba là thời cơ nghề nghiệp của ngành mình lựa chọn, là sự hiểu biết về nhu yếu thị trường lao động và khuynh hướng chuyên nghiệp ngay từ khi còn học ĐH hoặc trường dạy nghề, ngành nghề đó liệu có đem lại thời cơ cạnh tranh đối đầu cho những em học sinh trong quy trình tim kiếm việc làm sau này hay không. Hiện nay những học sinh đại trà phổ thông lựa chọn nghề nghiệp hầu hết dựa trên sở trường thích nghi và lời khuyên của mái ấm gia đình, chứ chưa thực sự nắm được năng lực của mình có tương thích với nghề nghiệp hay không. Điều này dẫn đến thực trạng nhiều bạn trẻ không tìm được việc làm sau khi ra trường, làm tiêu tốn lãng phí nguồn giảng dạy của xã hội và tiêu tốn lãng phí nhân lực trẻ .
Việc giáo dục hướng nghiệp lúc bấy giờ không chỉ là yếu tố của riêng ngành giáo dục mà là yếu tố chung của toàn xã hội bởi học sinh THPT chính là nguồn nhân lực tương lai của quốc gia. Là yếu tố quan trọng trong định hình nền kinh tế tài chính xã hội trong tương lai .
5 bước cơ bản trong việc định hướng nghề nghiệp cho học sinh trung học phổ thông
Bước 1: Thầy cô cha mẹ nên định hướng cho học sinh hiểu bản thân các em muốn lam công việc gì, muốn làm việc như thế nào.Không nên cố ép các em học sinh phải đi theo hướng nghề nghiệp đang “hot” vì quan niệm rằng nghề này sau này sẽ có cơ hội hơn các nghề nghiệp khác, hoặc bắt ép con em mình phải chọn lựa nghề nghiệp theo truyền thống gia đình.Trên hết nghề nghiệp mà một cá nhân theo đuổi phải phù hợp với năng lực, sở thích và khả năng đáp ứng của một cá nhân bởi lẽ công việc là tương lại là định hướng suốt cả cuộc đời của một con người.Chúng ta chỉ có thể coi công việc như là niềm vui chỉ khi có đam mê và lòng nhiệt tình.Việc định hướng nghề nghiệp cho học sinh trung học phổ thông nên dựa trên sở thích sau đó là tính cách, khả năng, năng khiếu và điều kiện gia đình của mỗi học sinh.Sau đó các em học sinh có thể chọn ra một số nghề nghiệp thích hợp để khoanh vùng và nghiên cứu.Sau đó chọn ra một ngành phù hợp nhất để học hỏi, theo đuổi.
Bước 2: Các em học sinh cần xác định năng lực học tập và điều kiện hiện tại của mình có hợp với nghề không. Căn cứ vào điểm học tập, nhất là các môn thi tuyển sinh đầu vào của ngành mà các em định theo học hoặc các năng khiếu mà mình có (như múa,vẽ ,ca hát) để có hướng đi phù hợp cho bản thân. Ngoài ra phải xem xét đến điều kiện hiện tại của các em có phù hợp với nghề sẽ chọn không(Ví dụ như điều kiện kinh tế của gia đình, ngoại hình, sức khỏe có phù hợp ngành nghề hay không )…Các em cũng có thể nhờ cậy đến các chuyên gia hướng nghiệp tư vấn để xem năng lực của bản thân có thực sự phù hợp với ngành nghề mà mình đã lựa chọn hay không .Nhận được lời khuyên từ những chuyên gia là một phương thức hữu hiệu trong việc định hướng nghề nghiệp cho học sinh trung học phổ thông vốn còn nhiều bỡ ngỡ .Hiện nay có khá nhiều trung tâm tư vấn hướng nghiệp có đội ngũ chuyên gia giỏi có thể đưa ra lời khuyên hữu ích cho các em học sinh .
Bước 3: Sau khi đã chọn được nghề mình mong muốn theo đuổi, các em phải tận dụng các cơ hội có được làm một số việc liên quan tới nghề mình lựa chọn để xem thử năng lực, tính cách của bản thân mình có phù hợp với nghề đó hay không. Cũng như để rút ra kinh nghiệm và để xem cách mọi người xung quanh nhận xét về kết quả lao động của những công việc đó như thế nào từ đó nhận ra liệu có thực sự yếu thích và phù hợp với công việc đó hay không và nếu có mắc sai lầm cũng biết cách điều chỉnh và rút ra kinh nghiệm để hoàn thiện tốt hơn.Ví dụ: Nếu yêu thích nghề nhà báo các em có thể thử sức làm cộng tác viên cho các tạp chí dành cho tuổi học trò…Nếu yêu thích các khối ngành xã hội hãy thử tham gia các hoạt động xã hội, các hoạt động từ thiện để nâng cao hiểu biết.Cha mẹ các em học sinh có thể giúp cho định hướng nghề nghiệp cho học sinh THPT bằng cách đưa ra các lời khuyên và gợi ý các hoạt động mà các em có thể tham gia nhằm giúp các em có bước đầu làm quen với nghề mà em có ý định lựa chọn.
Bước 4 : Tìm hiểu về nghề mình sẽ chọn. Các em hoàn toàn có thể tiếp cận kỹ năng và kiến thức bằng nhiều cách, từ internet, từ sách vở, từ những bậc tiền bối đàn anh đàn chị đi trước, tham gia những hoạt động giải trí ngoại khóa có tương quan đến nghề nghiệp, tìm hiểu thêm những lời khuyên hữu dụng từ mái ấm gia đình, nhà trường hoặc từ những nhà tư vấn hướng nghiệp. Những kỹ năng và kiến thức em cần phải nắm về nghề của mình là : tên ngành học là gì, những trường nào huấn luyện và đào tạo, huấn luyện và đào tạo chương trình ra làm sao, học xong những em sẽ trở thành người như thế nào, thi khối gì, thị trường việc làm của nghề đó lúc bấy giờ … Các em hoàn toàn có thể tìm đến những forum của trường mà mình định thi vào để tra cứu thông tin cũng như nhận được những lời san sẻ của những sinh viên và cựu sinh viên của trường, sau đó hoàn toàn có thể tự mình đưa ra những đánh giá và nhận định về thuận tiện và khó khăn vất vả của nghành nghề mà mình đang có dự tính .
Bước 5 : Sẵn sàng sẵn sàng chuẩn bị giải pháp hai nếu chẳng may thất bại. Rất hoàn toàn có thể những em học sinh sẽ không hề đỗ vào trường Đại học mà mình mong ước. Cha mẹ những em nên là người sẵn sàng chuẩn bị sẵn ý thức cho những em và những em học sinh cũng cần hiểu rằng Đại học không phải là tổng thể. Các em vẫn hoàn toàn có thể thành công xuất sắc bằng những con đường khác. Định hướng nghề nghiệp cho học sinh THPT không chỉ đơn thuần là sẵn sàng chuẩn bị cho những em kiến thức và kỹ năng mà còn là khuynh hướng tâm ý cho em học sinh nếu chẳng may những em thất bại hoặc vấp ngã. Nếu có quyết tâm những em học sịnh hoàn toàn có thể liên tục ôn tập và thi lại vào những trường đã đặt ra tiềm năng từ đầu hoặc lựa chọn một hướng đi khác tương thích với năng lượng của mình hơn .
Đã từ lâu, xu thế nghề nghiệp cho học sinh trung học phổ thông là một nhu yếu tất yếu của những em học sinh cũng như của cha mẹ những em. Đây là việc làm cần có sự chung tay góp phần của toàn xã hội, bởi việc xu thế nghề nghiệp tốt sẽ giúp phân chia nguồn nhân lực hiệu suất cao cho những khối ngành nghề, giúp giảm tải thực trạng thất nghiệp như lúc bấy giờ .
( ST )
